Mumsazi-edhenga Yohova vamwasa okala ololela

1. N’nga Kristau unofwanela kala ninga imiri mundhila iivi? (Muone iruthiruthi.)

SANGANI unango unoonga ira, “lipevo kalinoundha imiri yoputeya venango yo-olinyali.” Sanganula unothonyi-edha ira lolela ndi yongo yofuneya maningi ira imiri ya-aundheye. Ira nidhowenganave kala vauxamwali na Yohova, i-yo Makristau ninofwanela kala ololela. Ninoira vyevi vorumela vyongo vyachinja vaingumi yi-u thitho lemeza mathuulelo aatu enango na vyevyo visakunle aliwa.

2. N’nga ndi makalelo avi ananikami-e vyongo vyachinja vaingumi yi-u, n’nga ninotapanyan’ni muyofunjedha yei?

² Ninga arumiwi a Yohova ninofwanela kala ololela. Ninofwanela kala odhiyevi-a thitho oriya rima. Muyofunjedha yei, ninoona mwemo makalelwala munokami-edhela aliwa Makristau enango lemeela chinja weo waireile vaingumi yiwa. Ninoona thitho mwemo munanikami-edhele aliwa i-yo vano. Mbwenye yoroma, dhoweni nifunjedheni vyoonga Yohova na Yesu, enao ali ifwanafwani-o yapama maningi vamwasa okala ololela.

YOHOVA NA YESU MBOLOLELA

3. N’nga nguumboni uvi othonyi-edha ira Yohova ngololela?

³ Yohova unoromoliwa ira “lipandhe” namwasa oi ngo-otekenyeya. (Dotor. 32:4) Mbwenye liye ngololela. Vevo vyongo vinochinja aliwa vailamboi, Nlungwi-u na liyene thitho unadhowanave chinja mwemo munoirela liye vyongo ira akwakwaneli-edhe ifuneloyee. Yohova atoopanducha atu muifwanafwani-oyee, ee-no na liyene thitho unooda chinja vyongo vyachinja. Liye atooniva-a makundo a Bibilyani ovweya pama enao anonikami-a ira nisakulenga vyoira mwazelu, nagumanana nyarwa masiki dhikale dhoi a-vi. Ifwanafwani-o iniva-idhe Yohova thitho makundwee nguumboni oi angalive ira liye ngu “lipandhe,” ngololela.

4. Muonge ifwanafwani-o yothonyi-edha ira Yohova ngololela. (Levitiku 5:7, 11)

⁴ Vyongo vyothene vinoira Yohova, vinothonyi-edha ira ngololela thitho unoira vyongo mundhila yapama. Liye kanoruchi-a vyongo airanga vyongo naatu enango. Kathuulelani mwemo mwathonyi-edhele liye ira ngololela voira vyongo na Aisraeli. Kaadedi-edhela ira atu tavelelenga sembe dhofwanafwana akala atwao mbofuma venango osauwa kabe. Hora dhinango anorumeli-a ira mutu avelelenga sembe movwelana na mwemo vyongo mukalele aliwa vaingumiyee.—Muleri Levitiku 5:7, 11.

5. Muonge ifwanafwani-o yothonyi-edha ira Yohova ngodhiyevi-a thitho oriya rima.

⁵ Dhiyevi-a thitho riya rima unoiri-a ira Yohova akale ololela. Mofwanafwani-a, Yohova atoothonyi-edha ira ngodhiyevi-a vevo vafuna liye upa atu othakala mu Sodomu. Vo-indi-edha basa angelwee, Yohova atom’mwandela Loti ira atawele tatamo n’nango la myango. Mbwenye Loti atoova thitho kaadhowile. Ee-no atom’sembezela Yohova ira liye vambo-i na banjalee tatawele wu Zowari, sidadi ling’ono lelo lafuna nongiwa. Yohova angaodile m’mwandela Loti ira a-arele malangi-o amva-idhe liye mbwenye kaairilena vyevyo. Malomwee, atorumela vyevyo vyamvepile Loti angalive ira vyevi vyatoiri-a ira a-anonge sidadi la Zowari. (Maro. 19:18-22) Vangavirile vyawa vinjinji, Yohova atothonyi-edha tangarangadhee waatu a sidadi la Ninive. Yohova atom’mwandela Yona ira amamwadhe milanyu yoi sidadi lothakala la Ninive linonongiwa. Mbwenye Yohova angaoni ira atu a sidadinimo tatoochinyuwa, atoavwela tangaranga thitho kaapide.—Yona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Muonge ifwanafwani-o yothonyi-edha mwemo Yesu mwam’sazi-edhele liye Yohova vamwasa okala ololela.

⁶ Yesu anom’sazi-edha Yohova vamwasa ololela. Liye atorumiwa vailambo yavathi ira adhalaleele wa “mabila odimela anyumba ya Israeli.” Mbwenye atoothonyi-edha ira ali ololela vevo vaira liye urumiwee. Vahora inango m’ma unango oi kaali wa Israeli atom’vepa ira am’mwili-edhe mwanee wa i-yana wenuo ana “iwanda yoopi-a.” Mwatangaranga Yesu atoira vyevyo m’muo vyamvepile liye thitho atom’mwili-edhela mwaneuo. (Mat. 15:21-28) Kathuulelani thitho ifwanafwani-o inango. Maromelo wa urumiwee, Yesu atoonga ira: “Uliwethene ondikonda . . . , miyo thitho ndinodha mkonda.” (Mat. 10:33) Mbwenye Yesu kaa-iidhe Pedru angalive ira Pedru ali angakondile fendo dhiraru. Yesu atoidhiwa ira Pedru ali angachinyuwile thitho ali ororomeleya. Yesu angaveyathi-iwile, atoodhowa maoneela wa Pedru thitho pyoidhiweya ira atom’sikimizela ira atom’levelela thitho unomdhiveliwana.—Luka 24:33, 34.

7. Movwelana na lemba la Afilipi 4:5, n’nga ninofwanela kaana limbili loi a-vi?

⁷ Nitoona ira Yohova na Yesu Kristu mbololela. N’nga a-vi wa i-yo vano? Yohova unodedi-edha ira i-yo thitho nikalenga ololela. (Muleri Afilipi 4:5.) Bibilya n’nango lathapulele versuli ira: “Muidhiweyengana limbilli loi muli ololela.” Mudhifukenga ira: ‘N’nga atu anoona ira ndili ololela venango anondiona ira ndili oruchi-a vyongo, orucha venango ovwa vya miyo mekene? N’nga ndinokanyi-edha atu enango ira tawendelenga mathuulelwanga? Venango ndinovuruwana mathuulelo aatu enango thitho irana vyevyo vinofuna aliwa akala pyofwanelela irana e-no?’ Vinoira i-yo vamwasa ololela, vinodha thonyi-edha akala nino-arela maningi Yohova na Yesu venango kabe. Va ee-ni ninotapanya vikundo vili vyevyo vinofuna niiri-a ira nikale ololela: Vyongo vyachinja vaingumi yi-u vyevyo atu enango vinoona aliwa thitho sakula vyongo mo-iyana na i-yo.

MUKALENGA OLOLELA VYONGO VYACHINJA VAINGUMI INYU

8. N’nga chini inanikami-e ira nikale ololela vyongo vyachinja vaingumi yi-u? (Muone madhu achindo.)

⁸ Lolela unothangani-avo kala okozeya chinja vyongo vyachinja vaingumi yi-u. Hora dhinango chinja unooda niiri-a ira nigumanena nyarwa dho-odedi-edhela. Morurumucha, ninooda gumanana nyarwa dhokuza manungwi-u. Chinja wa vyongo vamwasa wa fuma venango vyongo vyauwalanga, vinooda chinja maningi ingumi yi-u. (Namal. 9:11; 1 Akor. 7:31) Iroromelo yi-u inooda wesedhiwa urumiwi-u wachinja. Akala nitogumanana nyarwa dhoi a-vi, ninooda lemeela chinja uireile akala ninoirana vyongo 4 vyo-arelavi: (1) rumela mwemo mukalele vyongo, (2) thuulela vya sogolo, (3) thuulela vyongo vya pama vyevyo vinoireya thitho (4) kami-a atu enango.b Dhoweni nioneni vyevyo vyaireele atu enango munothonyi-edha aliwa ira a-rela makundwala kokami-a.

9. N’nga banja n’nango lelo laira umisionariyo lairile a-vi lingagumanena nyarwa dho-odedi-edhela?

⁹ Murumelenga mwemo vyongo mukalele aliwa. Emanuele na Francesca tatorumiwa maira umisionariyo uilambo inango. Tangaromile funjedha iongelo inango thitho fwanyeya vamigumanoni yapingwiwa wa chineneeva, sau wa COVID-19 watooroma. Namwasa wa vyevi, aliwa tanofuneela kalanga wu limburo laokene. Ee-no mombaranya, Francesca m’mee atookwa. Liye anofunechecha kala vambo-i na anamabalee vamakwelonivo, mbwenye namwasa wa saula kavyaodeile dhowao. N’nga airile a-vi angagumanena vyofooki-avi? Yoroma, Emanuele na Francesca ninga banja, tatolobela wa Yohova ira aamva-e zelu naifunelo yoi dambo nlilothene taodenga vilela thitho ta-akumbanyenga maningi. Yohova atowakula malobelwiwa vowava-a malangi-o vahoree dhela gulunimwee. Aliwa tatolimbi-iwa na vyevyo vyaongile bali unango muvidiyo, ira: “Narumela mombaranya ira vyongo vitochinja, paevo vanokala i-yo osangalala unangou ni-indi-edhanga basa hori-u vomlambela Yohova nokami-a atu enango angalive ira vyongo vitochinja.”c Yanambili, aliwa tatothuulela ira tawenjedhele dodoliso liwa vamwasa olaleela va telefonini, moi tatoromi-a funjedha wa Bibilya. Yaneraru, aliwa tatorumela limbi-iwa nokami-iwa na abali naarongoliwa thitho tanoasimba maningi. Dambo nlilothene wa yawa yothene, rongola unango atoatumizela mesage yokaana makundo enango a Bibilyani. Molandana na vyevi, i-yo thitho narumelanga mwemo vyongo mukalele aliwa vaingumi yi-u, ninodha kala osangalala namwasa wa vyevyo vinooda i-yo viirana.

10. N’nga rongola unango airile a-vi ira alemeele chinja ulukulu weo waireile vaingumiyee?

¹⁰ Muthuulelenga maningi vyasogolo thitho vyongo vyapama vyevyo vinoireya. Rongola unango wau Romaniya dhinalee Christina, wenuo akala wu Japao, atosukwala pingo wa ingles weo wagumaneecha liye ungachinjiwile. Mbwenye liye kaakalelave thuulela vyevyo viireilevyo. Malomwee, atosakula ira airenga vyothene vinaode liye volaleela thitho pingoni wa Ijapao weo waromile liye gumaneya. Liye atom’vepa m’ma unango wenuo alabana liye basa ira amkami-e funjedha Ijapao. M’muo atorumela vo-indi-edha basa Bibilya thitho ixibukhu yoi Ingumi Yokalao Dhowa Nodhowa! vomfunji-a Christina iongeloi. Kaiira Christina awenjedhela dodolisolee loonga Ijapao baa-i, mbwenye m’muo atoroma thitho kaana ifunelo na makundo aimbarimbari. Nathuulelanga vya sogolo thitho ona vyongo mofwanelela vyevyo vichinjile morurumucha, vinooda dhi-a maraeli-o a-adedi-edhela i-yo.

11. N’nga banja n’nango lairile a-vi ira livilele, lingagumanena nyarwa dha fuma?

¹¹ Mukami-enga atu enango. Banja n’nango lelo linokala muilambo yoi basa li-u tokondi-iwa, lato-iya fwanya kobiri dhokwakwanela muilambo yagumanana aliwa nyarwa dhafuma. N’nga banjali lairile a-vi ira lilemeele chinjau? Yoroma, aliwa tatooroma kaana ingumi yo-ofuna vyongo vinjinji. Moi e-no, malo mothuulelanga nyarwa dhiwadho, aliwa tatooroma kami-a atu enango vokaana thindhi vabasa lolaleela. (Mayir. 20:35) Baba wa banjalo aongile ira: “Ira vyongo vinjinji vabasa lolaleela unonikami-a ira na-athuulelenga vyongo vinjinji vyofooki-a, mbwenye nithuulelenga maningi irana ifunelo ya Nlungu.” Vyongo vyachinja vaingumi yi-u, ninofwanela thuulelanga ira, yongo yofuneya maningi kukami-a atu enango, simbwasimbwa volaba basa lolaleela.

12. N’nga ifwanafwani-o ya rumiwi Paulo, inanikami-e a-vi kala okozeya chinja nalaleelanga?

¹² Nalabanga basa lolaleela, ninofwanela kala okozeya chinja. Ninogumanana atu o-iyana viroromelo, ukumele aliwa thitho mwemo munoonela aliwa vyongo. Rumiwi Paulo anooda chinja moda olaleela thitho ninooda funjedhavo yongo vaifwanafwani-oyee. Yesu atom’sakula Paulo kala “rumiwi orumiwa wa maziza enango.” (Aroma 11:13) Vaurumiweula, liye alaleela Ayuda, Agiriki, atu ofunja, atu o-ofunja, anamalima, atu olemezeya, atu o-olemezeya na mamwene. Ira aafiyenga varimani, Paulo anoodhilimbi-edha kala “vyongo vyothene waatu o-iyana i-yana.” (1 Akor. 9:19-23) Liye anokaana ifunelo na vikalelo, okumela thitho viroromelo vyaatwao, thitho anochinja mwemo mwalaleela liye ira vivwelane na vyevyo. Na i-yene vyongo vinodha niwendela pama muurumiwini, akala ninokaana ifunelo naatu enango no chinja mwemo munolaleela i-yo ira nivwelanenga na mwemo vyongo mukalele aliwa vaingumi yiwa.

MULEMEZENGA MATHUULELO AATU ENANGO

13. N’nga ninarambele nyarwa dhiivi dhoongiwa va 1 Akoritiyo 8:9 akala ninolemeza mathuulelo aatu enango?

¹³ Kala ololela unonikami-a ira nilemezenga mathuulelo aatu enango. Mwaifwanafwani-o, arongoli-u enango anodhiveliwana dhibalei-a, voi enango katinodhiveliwana dhibalei-a. Makristau enango tanokala osangalala tamwa vang’ono vyolezeli-a, voi enango tanosakula ira ta-amwe navang’onove. Makristau othene tanofuna kaana manungo apama mbwenye tanosakula vyongo mo-iyana vamwasa osamalela manungwiwa. Akala ninoona ira visakunle i-yo vamwasa unangwee pyapama maningi no limbi-anga Makristau afwi-u ira tairenga vyevyo, ninooda sukwali-a atu enango thitho gawani-a pingo. Kaninofuneela irana vyevi navang’ono vene! (Muleri 1 Akoritiyo 8:9; 10:23, 24) Dhoweni nitapanyeni vifwanafwani-o vinli vyothonyi-edha ira i-ndi-edha basa makundo a malembani, unodha nikami-a ira nionenga vyongo mofwanelela thitho ira nidhowenganave kala varendele.

14. N’nga ninofwanela a-rela makundo avi a Bibilyani vamwasa owara no dhibalei-a?

¹⁴ Wara no dhibalei-a. Malo modhi-elela malamulo vamwasa wa vyevyo vinofwanela i-yo wara, Yohova unoniva-a makundo oi naa-arelenga. Ninofwanela wara mofwanelela ninga arumiwi a Nlungu, vothonyi-edha ira nili othuulela pama, odhiyevi-a thitho “azelu.” (1 Timo. 2:9, 10; 1 Pe. 3:3) Kaninoiri-a atu enango ira tathuulelenga vya i-yo namwasa wa moda uwarile i-yo. Makundo a Bibilyani anokami-a thitho andimuwa avapingoni ira kati-ele malamulwiwa vamwasa wa vyowara thitho moda odhibalei-a. Mofwanafwani-a, andimuwa apingo unango tafuna kami-a abali aazombwe enao tatukulele xitilu inango yeniyo ili yovweya maningi, yo-iya sisi likirikiti mbwenye lo-ovesula. N’nga andimuwala taakami-e a-vi azombwe enala vo-oa-elela malamulo? Namaing’anela isa atowandela andimuwa malangi-o oi taava-enga abalala ira: “Akala munoonga mwasa vapalatifomuni voi e-no abali naarongola aliwa kaana ifunelo maningi na mwemo munooneela nyo, a-kala vyevyo vinoonganyo, vatokala vuto namwemo muwarelenyo no dhibalei-a.” Onga vyongo mwandhila yen’na, unokami-a mali-a mwasuo vo-okala e-la lamulo.d

15. N’nga ndi malamulo thitho makundo avi enao ano-arela i-yo nasakulanga kami-o laximitari? (Aroma 14:5)

¹⁵ Pedhelo laximitari. Kristau uliwethene unofwanela sakula ekene vyoira vamwasa osamalela manungwee. (Agal. 6:5) Mbwenye vamwasula, Bibilyani muli malamulo oyeva aimbarimbari, ninga lamulo lokuza rambela sangiri na vyamizimu, thitho vyevi vinokuza pedhelo lamirombwe lelo Makristau linasakule aliwa wachela. (Mayir. 15:20; Agal. 5:19, 20) Mbwenye vamyasa inango mutu unosakula ekene. Enango anosakula wachela pedhelo lamirombwe ya ximitari okene, voi enango tanosakula ndhila dhinango dhosamalela manungwiwa. Akala ninoona ira ndhila inangwee yosamalela manungwi-u njapama maningi, ninofwanela lemeza ufulu wa abali naarongoli-u vosakula ndhila inoona aliwa ira njapama maningi waaliwa. Va mwasa wen’na, hora dhothene ninofwanela thuulelanga makundo o-arelala: (1) Umwene wa Nlungu baa-i ngunofuna dha mali-a marenda othene. (Esaya 33:24) (2) Kristau uliwethene unofwanela kala “osikimizela rimee othene” vavyevyo vinofuna dham’kami-a maningi. (Muleri Aroma 14:5.) (3) Kaninofwanela tonga atu enango venango asukwali-a. (Aroma 14:13) (4) Makristau tanothonyi-edha udhivela thitho tanoona ira kala ovwelana pingoni kofuneya maningi kwaranya ufulwiwa osakula vyoira. (Aroma 14:15, 19, 20) Akala ninothuulela makundo enala, ninodha dhowanave kala vauxamwali wapama na abali naarongoli-u thitho ninooda limbi-a rendele pingoni.

16. N’nga ndimuwa wavapingoni unathonyi-edhe a-vi ira ngololela airanga vyongo vambo-i naandimuwa afwee? (Muone iruthiruthi.)

¹⁶ Andimuwa avapingoni tanofwanela kala ifwanafwani-o yapama vamwasa ololela. (1 Timo. 3:2, 3) Mwaifwanafwani-o, ndimuwa kanofwanela dedi-edhela ira malangi-o ta-areliwenga hora dhothene, namwasa oi liye ngu ndimuwa wavapingoni kwaranya andimuwa enango. Liye unoidhiwa ira zimu wa Yohova unooda iri-a ndimuwa uliothene vagulu liwa onga vyongo vyevyo vinakami-e gululo sakula vyoira mwazelu. Thitho akala tato-iyana na makundo a Bibilyani, andimuwa ololela tanorumela mofunechecha vyevyo andimuwa anjinji vagulu liwalo visakunle aliwa, angalive ira kai vyevyo vyafuna aliwa sakula.

UPAMA OKALA OLOLELA

17. N’nga Makristau ololela tanodha fwanya maraeli-o oi a-vi?

¹⁷ Makristau ololela anodha fwanya maraeli-o manjinji namwasa okala ololela. Ninokala vauxamwali wapama naabali naarogoli-u thitho pingoni munokala rendele. Banja la Yohova lelo nlilovewelana mutokala atu o-iyana vyoira na makalelo thitho vyevi vinonisangalali-a. Kwaranya vyothene, ninosangalala idhiwa ira nino-arela Nlungwi-u Yohova, wenuo uli ololela.