Yesu aongile ira: “Tundu unodha dhimbinuwelana na tundu unango, thitho umwene unodha dhimbinuwelana na umwene unango. Unodha ireya vindharandhara vyanguru, thitho unodha khala sau na ndhala m’mamburo o-iyana-iyana.” (Luka 21:10, 11) Ee-no ninga yongo yolanyedha inaoni-a mutu ira afie unaaliye, izindielo iniva-idhe Yesu inooni-a vochena ira “Umwene wa Nlungu uli vakwikwi.” Vyongo viongile Yesu vyangaireile vyothene vahora imbo-ive vailambo yothene. N’nga vyevyo vinaaireyadi? Dhoweni nione.

2. VINDHARANDHARA

Bukhu la Academico Britaniya laongile ira vakhadha yawa vanoireya vindharandhara 100 vinanonga “vyongo vinjinji”. Basa laosakhakhasa linoireya wu Estados Unidos liongile ira “movwelana na milanyu (khumela mu 1900), vanoireya vindharandhara vakwikwi na vakwikwi 16 vyanguru vakhadha yawa”. Atu enango tanoonga ira numero ya vindharandhara inaawenjedheleyangave vapeeno pyo-orucha onelamo vindharandhara. Mbwenye nyarwa dhinoona atu mwasa wa vindharandhra, thitho atu anokwa mbaanjinji.

3. .RAMBULELEYA WA VYODYA

Vailambo yothene, vatokhala rambuleleya wa vyodya mwasa wa khondo, wakhi-iwa vyongo, mwasa o-okhaana kobiri thitho anamatonga oing’anela vyolima. Milanyu ya 2018 ya Bungwe Lavailambo Yothene Loing’anela Vyodya yaongile ira: “Ilambo yothene atu okwakwana mamiliyau 821 tanokhaana ndhala thitho atu okwakwana mamiliyau 124 tanozuzuma mwasa wandhala ilukhulu.” Nyezelana mwasa orambuleleya vyodya a-ima okwakwana mamiliyau 3,1 tanokwa vyawa vyothene. Yawa ya 2011 nyezelana mwasa orambuleleya wa vyodya utopha hafu yaa-ima vailambo yothene.

4. .MARENDA OLANDI-ANA NA MARENDA O-OLANDI-ANA

Bukhu la Bungwe loona vyaingumi Lavailambo Yothene laongile ira: “Khomoni wa vyawa 21 vatooneya marenda malukhulu olandi-ana. Marenda oidhiweya nawale, ninga kolera, irenda ya peste na nakhonyole febere amarela, tatowela, thitho marenda mapya atoongiwa, ninga marenda okhothomula a Sars [síndrome respiratória aguda severa], a Mers [síndrome respiratória do Oriente Médio], ebola thitho zika.” Angalive ira masietista na mamediko tana zindiela vinjinji, mirombwe ya marenda enala inofwanyeya undendai vinjinji.