« Ng na kaning ’dé dug-dug »

KANYANE GO KARING KEGE

Báning dage na yéning omge lamaso katolik kabdige so. Alla, kur go habge Kumno kondiy da Bible ni ná, dage so kab weyge ne Temony Johba kinye na kusige go hamle. Báning bany go pale poto go Jesu key. Ne guye na sene key go wale hida ba magli na kur da tugu tey ba, wey ne kúl go dawe ca. Da ne kurweley kolong ni ba, ge sí na kúl go dawe ca go ca tumo da San Juan del Monte, da duro go kara tinya kege go da Manille, tungu tungnya go da Philippines.

Ge weng na ’digle go1952. Karing dage benge gile go kúra da kire Kumno key ni. Ginanogo nege na ’bangnyaning go gomnye go bangnwe poring lay na dage go kamda subu mani tum lay. Kur go ng je baa gumnya ná, báning je cibing kabu go nang tub Bible sapitre pina kurweley pina-pina ped lay, kunjiling go sene Bible na kire go maktub kinye teng-teng. Kur kangnye ná, karing je bege kur wele responsable kinye go sirkonskripsinyo lay, na kara go segeje da piliyal ni lay. Pamiy kini je hab kulongo eywa neny lay, je hab esuwa neny kur go ’bangnyadini kinye je yaage bini kolo kanya kinye go an cadige ni lay, je jib tedini go ni sé na guye go jee alé ba tumo da jene kini ni lay.

Karing kinye ’deege beng kanya kire go kúra da kire Kumno key ni : ne kanyane kege go na íre njang. Kur go yéning homnya digridu ná, dani na báning ni se ne guye go piyoniye na ’digle go 1971. Alla, na ’digle go 1973, kur go ng na ’digle 20 ná, ne báning ba se ma. Kur go karing kinye go só mage ’de ná, eje na beng kirbe go nang ’bal isang ’dé lay, nang na kaning lay. Ped ginane kolong mani ’beey pinya ná, kulongo wele perere go « kindi » go Bible beng ná, sí ginane cangle go oom bato sí kúsunyong mani ba ; ojing go ng ír na esi da kire Kumno key ni (Heb. 6:19). Da tumadu báning key kargay ni ná, ng se ne guye go piyoniye espesiyal da kusunyo junguy go da kama duroy ni da Coron go da tugu do Palawan ni.

NG NA KANING, ESI BENG DA KUR KINYE GO GE GUNYING MÀNI

Ng na ’digle 21 kur go ng eje da Coron. Dang ná, ng baa gumnya da tugu do tungnya ni ne mani ba kur go ng eje da kusunyo junguy go da kama duroy ni kolong ná, ng gool go kara neny nage na tuwa ’dé lay, kama jumar ’dé lay, kaminyo pinya wileng lay ná, neng acab. Mabana ’bangnyaning kangnye na mànige ’beey pinya ná, ng na bayndi go ni né guyeng tum ’dé lay, kur kangnye ná, ng je jee alé na kaning. Da gidire go ca tumo ni ná, pamiy konong lay, na bogening kinye koldige neng neny. Na mboyro, kur go ng je gool tese kinye ná, kining kamdo je piling. Kur kangnye ná, ng e tinya go ng ’dee guye konong sé lay, ng kine caning habe karing kinye lay.

Da kur poliy go ng na kaning kolong ni ná, ng je yaa kanya go da mugluning ni bé Johba. Ng je ’de kulening bor da kirbe kinye go ng tib da Bible ni lay, da maktub kanga kinye ni layng ba, je yí ba da kulening ni. Kire kinye 19:14 je eje da kirbe konong ni jumar. Ng sen na go Johba je né ne « Arma konong lay, bay go Geleng lay » mabana ng jina kurbu da kanya kinye go kúra ni ginane kanyane kaykinye ni lay, na nabra kaykinye ning lay. Kunjile go Tour de Garde go caro na « Vous n’êtes jamais seula » ojing neny nogo goo ’dé. Ng tib lay, ng kin tib ’bedeng. Go kindi ná, kur go ng je kirbi go ng na kaning maning ná, ng jen sí ginanogo Johba da janing ni mani lay, ne kur poliy go kúra go ng oley lay, ng kunjile kanya lay, ng jene kirbe da màni lay.

Kur go ng eje da Coron ná, ng wey bawda. Dang ba ng ne bawda na kaning ne mani ba, da dimas kundo ni pina pina ped ná, ng je gogli l’École du ministère théocratique lay, réunion de service lay, l’étude de livre lay na l’étude de La Tour de Garde lay. Dimas pina pina ped ng je der bol bé kara tome. Go kinding ná, ng na kaning ’dé.

Alé konong go ng jee da Coron ná, ng hab kara neny lay, kara go ng kunjili na indige Bible kolong kangnye nege batem. Alla, ng an delca da kanya gisekur ni. Kur kangnye ná, ng kawe wayngulu gag mboyro kolo ng ee da kur go jee alé konong ni base go ng sene kur go ng wele máni. Kur go jee alé go kongregasinyo konong koro ná, kusunyo junguy kinye go da kama duroy ni mánige neny, ng je e da màni na bato. Alla jumar, da kama belmey go ’dogo ni ná, kama je tey komlo neny alla, ng sen go nale ’dé. Da kanya kaale kinye kolong ni ped ná, Johba danding lay, ojing lay. Kargani ná, ng se sen go je maglingdi mboob na kanya kangnye go ’dang go ng je jibe na caning da guye konong go ’dang ni.

DA PAPOUASIE-NOUVELLE-GUINÉE

Na ’digle go 1978 ná, ge guying da tugu do Papouasie-Nouvelle-Guinée, da tugu do Australie da kire mili bawaro ni. Tugu do arma kinye mànige neny kolong tugnya ’bal na tugu do Espagne. Boring libge kur go ng eje da màning ná, ge je yaa kub teng-teng del 800 mani, alla kara nenyedige ’bal ginane milinyo subu mani. Go kúrang ná, kara nenyedige je yaage ne kub pidgin mélanésien go ge je tey jumar ge tey na ne tok pisin.

Ge guying da kongregasinyo go na kub anglais da tugu do Port Moresby ni go kur poliy kab. Alla, ng se e da kongregasinyo do tok pisin ni lay, ng kunjili na kubng lay. Ng je ne guye na kub go ng je kunjiling da alé go jee ni. Ne mani ba ng se kunjili na kubng mogli cab. ’Bal ginane gidire kab mani ná, ng der bol go bé kara tome na kub go tok pisin. Gulangu kanya go neng acab, cub ’bey ba ’digleng kaye ná, ge toning nang íra gula kongregasinyo kinye ginane surbenya go sirkonskripsinyo mani da tugu karando kinye go kub tok pisin da Papouasie-Nouvelle-Guinée ni.

Kongregasinyo kinyeng yomge na kusige ne mani ba, ng je e kuryo neny lay, ng je magli asamble kinye go sirkonskripsinyo lay. Da tey go sé ni ná, ng gool kusing nang na kaning da kur go ng da màning ni : tugu do ’dang lay, kub go ’dang lay, kanyane go to kinye go ’dang ni go ng é hade nang ni lay. Go ’dang ’bedeng ná, arma màni neny lay, ne kur go yalbide lay, ne mani ba ng ’bal go é da kongregasinyo kinye ni na kire kinye ’dé. Ng je e na abinyo dimas pina pina ped. Kur kangnye ná, ng na kaning da abinyo kulondo ni lay, sonduro je neng lay. Kuryo go ng je e na abinyo kolong ná, ne sonduro del day go ng je e na bato.

Kur kolong telepon ndoji màni, ng je yaa kolo bé kongregasinyo na kire go letre. Jumar ná, ng je eje cub ’bey ba letre konong ’bey lay, ng je ton kur go kara jee alé jenge màni. Jumar kur go ng je habge ná, je oominge sí kusige ni ’de na kulening bor go pore kusu konong boy eye ’dé. Ng gool Johba je ojing na kire kinye teng-teng lay, buga konong go na indiyng téy se kin germi esi lay.

Kur go ng eje da dawe ca go ca tumo da kusunyo junguy go da kama duroy ni go côtière da Bougainville ni ná, bayndi na tamay ejege na asuwe toninge na : « Gi ’de kulom bor cadini ni ga. » Ng ’de kulening bor go ng jee bége alé kur go ng eje da Port Moresby ni. Ng kunjili na indige Bible lay, ng se yaa bé ’bendinga kong go di kunjulu na indige kanyang kog. Keleng kaang ná, nege batem so kab. Kaang ba ne kubtere kong go ng hab da ’digle go subu go ng ne da Papouasie-Nouvelle-Guinée ning.

PAMIY GO MANYO GO NE GUYE NENY

Cub ’bey go ng óde Coron na ’digle go 1978 ná, ng se hab timdinga tong do laywa lay, go je ne guye neny kondo na Adel. Je ne guye go piyoniye permana lay, je asi karando so, Samuel dage na Shirley. Je sí kundo da yóro go mayla caro ni. Na gidire go meng ’digle go 1981 ná, ng se kin caning da tugu do Philippines, ni aany kusini na Adel. Kur go ni aany kusi ’de ná, ni ne guye go piyoniye permana lay, ni sí na kindini da pamiy kini caro ni lay.

Mabanang je sí kining da karma cadige ni ’beey pinya ná, ge kin síng piyoniye espesiyal lay, ge guying da Linapacan, da kusunyo junguy go da kama duroy ni go da Palawan. Ni na pamiy konong ni se e jen da kur go Temony Johba kinye da màni ’dé. Adel yóro se ma da ’digle go pina kolong kargay ni. Ginane kolong mani ’beey pinya ná, ni je ne guye neny da alé go jee ni, day ba ojini da tirtinya kini ni. Ni ayto kunjili Bible na kara neny lay, kara go je kunjilige Bible ege kindige tumoni ne mani ba, ni se e na tinya kúl go dawe ca. Ne mani ba dani pinya ni se gar na lay. ’Bal ginane ’digle subu mani ná, da Bore kulongo da mare go Jesu key ni ná, ni na kulongo eywa go ni teyje kara ’bal ginane 110 mani. Nenyedige ege kindige tumoni kog, kur go ni odi ’de ná, se nege batem.

Na ’digle go 1986 ná, ge guying da Culion, ne kusunyo junguy go da kama duroy ni go kara banji jenge da màni. Kargani key Adel wey pioniye espesiyal. Da tey go se ni ná, esi bini go ni jee alé bé kara go banji tenyge. Kara go jee alé go da kusunyo junguy go da kama duroy ni kolong yaage bini go nage be mum kara banjing lay, na ’bal go jege kur ’dé ale. Dage kangnye da durodige ni je ejege da dawe ca go ge sí da tugu go timdinga tong koro ni. Ni se hadi na kur poliy kolong mogli cab lay, ni hab kulongo eywa go yaa kolo kulongo wele perere go da Bible ni bé kara go goolge kusige ginanogo Kumno na kanoge mani lay, kárandige pinya na kanoge mani tum lay. Ne kulongo eywa go gumnya bini kur go ni je gool kara go nage na homnya kusige je egege kolo senge go wele pina nage je habe lapiya da siikusige ni (Luk 5:​12, 13).

Manina, karandini hadige na kur jene go da Culion kusi ga. Go ni ójege ná, dang na Adel ni se teyje ’bangnyadinga go kamla so go da Coron na aje ujage karandini. Samuel dage na Shirley lay, na ’bangnyadinga go kamlang ná, je habge kanya go kúra da alé go jee ni : je kunjilige Bible na karma tome. Go dang ’bedeng ná, dang na Adel ni je kunjili kolo kindi go da Bible ni na karmang kardige kinye. Da kur poliy kong ni ná, ni je kunjili Bible na pamiy 11. Ni se hab kara go ni je kinjili na indige Bible mogli cab lay, ba ni se si na kongregasinyo mani tum lay.

Da tey go sé ni ná, ng ne bawda na kaning da tugung tolong ni. Betel toning nang ira na dawe ca go da dimas kundo ni da Culion, ne tugu do manyo go kondo boy na tugu do da kama duroy ni kondo lay, go kara go jee alé ’balge ginane 8 maning lay, ping ’bedeng nang ira na dawe ca da Marily go ne tugu torondo go gi né tuwa caro 3 na bato ’bey ba gi é da màni go kara go jee alé ’balge ginane 9 mani ba mànige. Kur go dawe ca na kay da Marily ’de ná, pamiy kini je kaw tuwa caro neny kolo ége da tugu torondo go da arma cay ni kolo kunjile Bible na kara da tugu torondo go Halsey ni.

Kayey ná, kara tome se tobge kolo kindi da Marily lay, da Halsey lay, ba ni se karwi na kúl kinye go dawe ca. Ginane da Linapacan mani, ne ’bangnyadinga kinye lay, na kara kangnye go tobge kolo kindi ba bege kanya go ne guye neny lay, ne dage ba nege guyeng lay. Kúl go dawe ca go Marily ’bal go aanye kara ginane 200 lay, ge ’bal go ne asamble da màni lay.

NG NA KANING, KINING NE TINYA, ALLA KUSING KIN EGENG

Na ’digle go 1993 ná, karmang gomnyege ale, dang na Adel, ge boy guye go sirkonskripsinyo da kabdini ni da tugu do Philippines. Na ’digle go 2000 ná, ge beng kunjile da l’École de formation ministérielle kolo ne Betel ba tob go nang wuya bayndi go kunjile kur da lokol tolong ni. Ng gool kusing go nang je ’bale ’dé alla, Adel yí ba da kulening ni jumar. Je bordu kulening jumar go Johba na je béng esuwa go nang né na guye go ge ay boy da kabing ning kolong (Pil. 4: 13). Sendu kolo go je yaadung kolo, mabana nadu na lapiya da siikusuro ni ’dé ’beey pinya ná, je ay caro mgbang da guye koro ni.

Na ’digle go 2006, kur go ng da lokol go kunjile kanya kara ni ná, ge hab homnya go Parkinson da Adel kusuro ni. Eje na bini kirbe. Kur go ng yaa budu na ni ’daa guye kini sú kolo ng sé kining caro ni ná, Adel se yaa béng na : « Kogro ’beey haba dogdor go ’bal go ójeng lay, Johba je ojenga go nga age na cadinga mgbang da máni ». ’Bal ginane ’digle meneng mani go Adel je ne guye koro be Johba base go ile kusuro. Kur go ’bal go kawe ’dé ná, je jen da pusu go kara modu kege ni ba je jee na alé. Kur go ’baldu go yaa kolo ’dé ná, je jeedu kolo da dawe ca ni mani ’deg-deg. ’Bangnyaro kinye go da kire Kumno key ni je guyge na budu mesaj, je pidigedu kolo age ca mgbang koro gag go ma na ’digle go 2013. Ng ne undo ’digle del 30, dadu ne tama do íre njang lay, do tobing lay, alla keleng kaang ná, ng kin jen da tirtinya ni lay, sole ni lay.

Adel yaa béng go nang na guye konong kog, ne kanya go ng ne. Ng ay kusing kpug boy da guye konong ni, ne kanya go ojing go ng an na del ca da sole konong ni. Ayto ná ’digle go 2014 gag 2017 ná, ng e gool kongregasinyo kinye go na kub tagalog da tugu kinye go ge sí agekubu da guye kanga kinye ni. Kargani key, ng e gool kongregasinyo go na kub tagalog da tugu do Taïwan lay, États-Unis lay, Canada lay. Na ’digle go 2019, ng wey ne bayndi go kunjile kara da l’École pour évangélisateurs du Royaume go na kub Anglais da tugu do Inde lay, Thaïlande lay. Guye kinye go ge boy kabing ning kolong benge kulongo eywa. Ne kur go ng je ay kusing kpug boy da guye go Johba key ning ba kusing je egeng neny.

OJE GO YOM NA INING ’DÉ DUG-DUG

Da kur go ge guying da màni ped ná, eje na ining go ng tob na ’bangnyaning kinye go ni kaw na kusini lay, mogli béng go ng óde ’deege ’de dug-dug. Tob go ng boge kirbe konong na koli ped da Johba cay ni da kur poliy kolong ni. Ng goliy go je ojing jumar, ne mani ba, ng tob na kanya kinye ped go genge da jene konong ni na mugluning ped. Guda, ng ne piyoniye espesiyal da Philippines. Ng hadi na kongregasinyo go ng eje da màni, go weydu ne pamiy konong go je ojing lay, go je sí kundo caning ni lay. Kusing egeng neny go ng gool Samuel dage na Shirley go nage na súbu go sé ginane yedige koro mani tum lay (3 Jann 4).

Nogo kindi go, ng jib caning na kanya gisekur kinye go nenye, ginane day go goole taming go ng tobdu neny gil kundo na homnya go weydu kanya gina gag ma na lay. Ng hadi na kanya kangnye go ng jib na caning lay. Alla, ng gool go Johba « jen mira na indinga pina pina ped » (Kanyane 17:27). Kabiy « nogo marga ’dé » kolo bé esuwa kara kay, dage go jenge yom na ’bangnyanige kinye tum lay (Isa. 59:1). Johba ne arma konong, gí na ining da jene konong ni ped, ng ne béy mersi neny. Ng na kaning ’dé dug-dug.