Dɛ Ga Wũfe-Ma Ɣa E Ya Nu Pɛ Faa Ma

1. Zɛɓɛi e kɛɛ numaa ta wõi ga de wũfe te ma? (Proverbs 22:1)

E WUUZU ɣa nɛɛ ani numaa ta wũfe na yiɛ? Ooi, de wuuzu ɣa nɛɛ. De pɛ da wõi ga numaa tiɛ wũfe de ma. De wuuzu ɣa nɛɛ ani numaa ta wũfe na de ma. Na ɣa e kɛɛ Gala Kɔlɔi ɣɛ “solowogɛ ga wũfe-ma ɣɛ yiɛ e leve kani ɓɔga zɛni ba”!— Proverbs 22:1 lodo.

2-3. Zɛɓɛi e kɛɛ tanisu na ɣa ɓaa ga de wũfe numaa ma?

² Tanisu, na ɣa ɓaa de yee ma ga de wũfe numaa ma. Zaɓui ta ɣa ga, da ɣaazu ɓado faa yowũitiɛ va numaa ta kɛ. E wulo na wulu, ŋeteai sa de su, nu lamaa ta ga wũfe-ma lala vea. Kɛ de mɛlɛ ɣɛ ga te ɣavele. Zɛɓɛ ʋaa ma? Zaɓui ɣa ga, Jehova wõini te wũfe nu ɓɔgapɛ ma”—1 Pite. 2:17.

³ Nii Gala Kɔlɔi boga ga de wũfe numaa ma, da vaazu su-wulo-zu wɛ̃ɛsu kɔlɔ zɛvɛi nii zu. Na ɣa ɣɛɛna velei da dɛɛ la (1) kalai zu, (2) kuuwui zu e vɛɛ (3) niitiɛ va tɛ lɛ Jehova ʋile zu. Da vaazu yɛpɛzu e vile velei va da wũfe-ma lɛɛ la ga numaa ani na ɓaavɛ de yee ma.

GALA KƆLƆI ƔA BONA GA DE WŨFE NUMAA MA, SU-WULO-ZU ƔA GA ZƐƁƐ?

4. Gala Kɔlɔi ɣa ɣɛna tea de wũfe numaa ma, su-wulo-zu ɣa ga zɛɓɛ?

⁴ Wũfe-mai zu-wulo-zu ɣa ga zɛɓɛ? Zii woi taniga zu, woi nii ga “wũfe-ma” ɔɔ “saala la” te vilegɛ kii la. Na ɣa ɣɛ, ɣɛ le? “Wũfe-mai” zu-wulo-zu ɣa ga velei da ɣi-gaa-ziɛ la e vile numaa va. Ani da wũfe na numaa ma, su-wulo-zu ɣa ga te maa viivɛ de ɣaazu na ɣa ɣɛɛna da yee zei te wu, te luɓo-veleitiɛ ʋaa ma, niitiɛ te kɛɛ ɔɔ te losu vɛ. “Saala-ma-lai” zu-wulo-zu ɣa ga, velei da numaa zo la. Ga de saala-la numaa ma su-wulo-zu ɣa ga, de yee zei te wu, de te maa vii na ɣa ɣɛɛna de dɛ ga te ʋize wogɛ. Gaama zu, ga de saala-la nu ma, kɛni ya wulo de ɣigii zu.—Maf. 15:8.

5. Zɛɓɛi ya ɓɔ de va ga de wũfe numaa ma?

⁵ Jehova wõini de wũfe numaa ma. To mu, e bogɛ ga de wũfe niitiɛ ma “gɔmɛti leʋe te la.” (Loo. 13:1, 7) Kɛ numaa taniga te ɣɛ, “Kuuzu ɣa nɛɛ nɔ ga ge wũfe numaa ma, ani ta ɣaa ɓaazu ga te faa vagɔ ɣɛ “ E ɣisu na ɣa ga ki-gaa-ziɛ vagɔ? Daitiɛ de ga Jehova ʋile vea, wũfe-mai e de ya numaa ʋaa ma lɛ vileni te luɓo velei va. Kɛ, pilegɛ fai ta va fize wogɛi ɓɔɔ—na ɣa ga wõilai e de ya Jehova ʋaa ma e vɛɛ velei va de wõini de feli la.—Josh. 4:14; 1 Pite. 3:15.

6. E ɣisu da zoo de wũfe nu ma, ani ɓalaa manui lɛ wũfesu de ma? (Wɛlɛ ɓalaa footei va .)

⁶ Numaa taniga ta ɣi-gaa-ziɛ ga, ‘Da zoo de wũfe niitiɛ ma, tɛ lɛ wũfe ga de ma?’ Ooi. De wɛlɛ ma wo-kɔ̃ɔ-mai ta va. Masagi Sɔɔ yɛpɛni ga yowũa dui Jɔnitɔ̃ wɔ numaa ɣaazu. (1 Sam. 20:30-34) Na ɓalaa ɣɛɛvɛ, Jɔnitɔ̃ wũfe-ma lɛɛni dɛ ga keea, yiɛ vɛɛ ba tiɛ li kɔɔ wɔɔzu e yɛsu na za. (Ex. 20:12; 2 Sam. 1:23) Zalaɣa Wulo Nu Walai Yiila, Hana lilini ga dɔɔ ɓoale nu. (1 Sam. 1:12-14) Na ɓalaa ɣɛɛvɛ, Hana yɛpɛni Yiila wɔ, wũfe-ma vele zu, velei ɓalaa nu lamaa Yezɔi te ɣɛni koni la ga Yiila lɛ ɣɛni ga zalaɣa wulo nu ɓɔga duu keea vagɔ. (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24) Zinaa taniga te ɣɛni Aatɛ̃, te Pɔɔ, vii wũni, tiɛ tili ga “gaa-vala-ba yɛpɛ wuu nu.” (Te Ɣɛɛ Ʋaitiɛ 17:18) Na ɓalaa ɣɛɛvɛ, Pɔɔ yɛpɛni te wɔ wũfe-ma velezu. (Te Ɣɛɛ Ʋaitiɛ 17:22) Nii ɣa dɛɛzu ga, wõilai e de ya Jehova ʋaa ma, e vɛɛ velei va dɛ lɛ wõini dɔ faa nɛpɛ kɛ ga dɔ zii zuuli, towa ya ɓɔ de va de wũfe numaa ma ani ɓalaa na ɓaavɛ de ya. De yɛpɛna sa e vile taitiɛ va maa nɛɛ de wũfe te ma e vɛɛ zaɓui va e kɛɛ maa nɛɛ de na ɣɛ.

DƐ GA WŨFE-MA ƔA E YA KAALAI ZU

7. Zɛɓɛi e kɛɛ tanisu na ɣa ɓaa ga wũfe-ma ɣɛ de ya kaalai zu?

⁷ Nii e kɛɛ na ɣa ɓaa. Daitiɛ de kaalai zu, da siɛ tamaa ziɣi kii-ma. Tɔwɔ, na ɣa kɛ de faa wɛ̃ɛ e vile te luɓo-vele vagɔitiɛ ɓɔga te luɓo-vele yowũitiɛ va. Niitiɛ te zeeɓɛ zu, na ɣa ɓaa ga de te zo ga pagɔ. Ɔɔ ɣeeta, ki-gaa-ziɛ ɓakpa ɣa vili te ma ga seeɓɛ. Taniga ta yɛpɛ, ɔɔ te faa taniga ɣɛ ga ya de yii ɣaa-walã. Kɛni da ɣaa ɓaa ga da vɛlɛi la ɣɛ ga ŋada numaa ta loowo na, na ɣa ɣɛɛna ziila na. Taniga tɛ lɛ ta numaitiɛ zoga ga pagɔ, tɔwɔ na ɣa kɛ zii-laa lɛ ɣɛɛ pɛlɛi wu. E ɣɛ velei nɔ seeɓɛ ɣa kɛɛ la de wɔlɔgi lɛ ɓɔɔ tii ɣɛɛ ga pagɔ, vele ɣana nɔ wũfe-ma lalai ɣa kɛɛ la zee-vili-kiizu lɛ ɣɛɛ kaalai zu. Kɛ e ɣɛ velei nɔ, seeɓɛ lamaa ɣa valo la, vele ɣana nɔ taitiɛ te kaalai zu, ta ɣaa-ɓaa la ga te kwɛ̃ɛ velei ta ɣiini so la.

8. Taitiɛ te kaalai zu, zɛɓɛi e kɛɛ e ga faa vagɔ ga te wũfe ɣiini ma? (1 Temete 5:4, 8)

⁸ Zɛɓɛi e kɛɛ maa nɛɛ de wũfe ɣiini ma? (1 Temete 5:4, 8 lodo.) Kɔlɔ maa wũgi Pɔɔ ponɛni Temete wɔ, e yɛpɛni e vile velei va taitiɛ te kaalai zu, maa nɛɛ te wũfe la ɣiini ma. E boni ga, de saala-la da numaitiɛ ma. Ɛ lɛ nɔ ga tei maa nɛɛ de kɛ, kɛ pilegɛ da “ɣala tii” va. Da nii ɣɛ ga tei wõila de ya Jehova ʋaa ma na ɣa ɣɛɛna de wõini de feli. Jehova ɣa e kaala ʋai laa kẽesu. (Ɛfɛ. 3:14, 15) Na ma, ani da saala laana da numaitiɛ ma, a kɛtii da saala laazu Jehova ma, nii e kaala ʋaa laa kẽesu. (Wɛlɛ nii va ponɛi e vile 1 Temete 5:4 va.) Zaɓui niitiɛ ɣa te kɛɛ maa nɛɛ de wũfe da numaitiɛ ma!

9. Zunui ɓɔga ŋazai ta dɛ ɣɛ le ga wũfe-ma ɣa te ya ɣiini faa ma? (Wɛlɛ ɓalaa footeitiɛ va.)

⁹ Da dɛ ɣɛ le ga wũfe-ma ɣa de ya? Ŋaza kɛɛ nui nii ya wũfe ŋazai ma, towa dɛ ga na ʋize wogɛ gaazu ani ta ɣɛna ŋada te nu felegɔ ɔɔ ta ɣɛna kpɔsu. (Prov. 31:28; 1 Pite 3:7) Ɛ lɛ wɔlɔ-wɔlɔ na loa, ɔ nɔ ɣɛ ga e na wũfe kpɔsu, ɔɔ e faa nɛpɛ kɛ ya kɛ na ɣi-gaa-ziɛ ga lɛ ʋize woni. Ariel,a nii e Argentina, e ɣɛni tea: “Ŋazai na seeɓɛɛ kɛɛ, towa faa taniga wo ga ya zii ɣaa walã. Kɛ towa na ɣɛɛna, ga ɣi-gaa-ziɛ ga, niitiɛ ɓɔgapɛ e bosu tɛ lɛ wuloni kigii zu. Ani tɔ ga faa ga e zii ɣaa walãa ga ʋike, ga ɣi-gaa-ziɛ 1 Kɔlĩitiɛ 13:5 ma. Na ɣa ɓɔ ba ge yɛpɛ pɔ wũfe-ma vele zu.” (Prov. 19:11) Ŋaza nui ɣa wũfe pɔɔ nu ma, ani ya yɛpɛna ga pagɔ e vile ba numaa wɔ. (Ɛfɛ. 5:33) Ɛ lɛ faa nɛpɛ boga ga e na yii ɣaa walã, ɔ nɔ ɣɛ ga e laa wu na va, ɔɔ e daa-zei yowũ zei na va. Zaɓui ɣa ga e koni ga fai natiɛ ta kɛ ta ʋulu lai zu ŋala-ŋala. (Prov. 14:1) De ɣaa yɔwɔ̃i ta ɣa Italy, pɔɔ nu ɣa ga nui ta zii ɣa zuuli ga ʋike. E ɣɛni tea: “Tanisu, towa va kigii zu ga, pɔɔ nu ɣa ɣi-gaa-ziɛ ga ʋike e vile faa va. Siɛ ta, velei gɔ yɛpɛ la ta velei gɔ ɣaazu ɓɛtɛ la, ɔ dɛ ga wũfe-ma lɛ ɣɛni zeea faa ma. Kɛ ge wɛlɛɛ na va ga, siɛgi ga kɛ kii-ma ga niitiɛ ta yɛpɛ wũfe-ma vele zu e vile numaa ɓalaaga va, na ɓɔga ba ga ge zoo ge dɛ ga wũfe-ma ɣa zeea pɔɔ nu ʋaa ma.”

10. Nu niinɛitiɛ ta dɛ ɣɛ le ga wũfe-ma ɣa te ya te ɣaa veaitiɛ ʋaa ma?

¹⁰ Nu niinɛitiɛ, a ziɛ ga tɔgitiɛ wo ɣaa veaitiɛ te daa wo ʋaa ma. (Ɛfɛ. 6:1-3) Yɛpɛ e ɣaa veaitiɛ wɔ wũfe-ma vele zu. (Ex. 21:17) Ani e ɣaa veaitiɛ ta ɣɛna wɔlɔ-zaɣa su, ta wõi ɓɔɔ ga e dɛ ga e ɓɛdɛvɛ te ma. Na ma, ɣaa-ɓaa ɓɔɔ yiɛ te zo ga pagɔ. De yɛpɛ e vile María na po-kɔ̃ɔ-mai va. Keea lɛ ga Jehova Na Seeleitiɛ te ta, e kɛɛni na ɓai e ɣɛni ga María so ga pagɔ. Zaɓui ɣa ga keea ɔ so ga yowũa. E ɣɛni tea: “Ge Jehova ʋelini ga wũfe-ma ɣɛ zeea keea ʋaa ma na ɣa ɣɛɛna ge dɛ. Ge ɣi-gaa-ziɛni ga, ani Jehova wõini ge saala la na numaitiɛ ma, tɔ vaazu gaa-ɓai ʋeezu zeea ga ge kɛ. Tei siɛ ta leveni ge kwɛ̃ɛni ga maa nɛɛ ge wũfe keea ma, ani ɓalaa lɛ so su ga pagɔ.” Ani da wũfe na da numaitiɛ maa ani ɓalaa tɛ lɛ de zosu ga pagɔ, da dɛ ga da wũfe su Jehova na deʋei ma e vile kaala ʋaa va.

DƐ GA WŨFE-MA ƔA E YA E ƔAA YƆWƆ̃ITIƐ ƲAA MA

11. Zɛɓɛi e kɛɛ na ɣa ɓaa ga de wũfe de ɣaa yɔwɔ̃itiɛ ma?

¹¹ Nii e kɛɛ na ɣa ɓaa. De ɣaa yɔwɔ̃itiɛ ta ziɛzu ga Jehova na tɔgitiɛ, na ɓalaa ɣɛɛvɛ tanisu ta de zo ga yowũa, te da ʋaa wogi ɣaa leve ga yowũa ɔɔ te fai ta ɣɛ ga ya kɛ de yii ɣaa-walã. Ani de ɣaa yɔwɔ̃i ta ɣa faa ɣɛɛna ga diɛ, tɔwɔ gaama de ya ga de yii ɣaa-walã, tanisu na ɣa ɓaa ga de wũfe nui na ma. (Kol. 3:13) Zɛɓɛi ya ɓɔ de va ga de yii lɔɔ?

12. Zɛɓɛi e kɛɛ e ga faa vagɔ ga de wũfe de ɣaa yɔwɔ̃itiɛ ma? (2 Pite 2:9-12)

¹² Zɛɓɛi e kɛɛ maa nɛɛ de wũfe-ma lɛ? (2 Pite 2:9-12 lodo.) Pite na kɔlɔ fele kelei nii zu e ponɛni Kolai Maa Veaitiɛ wɔ wɔlɔ-wɔlɔi zu, e boni ga te ɣɛni goo-mɛni-tala wulo zu “ʋulu ŋɛnii” niitiɛ ya te gee wɔlɔgi zu,” na ɣa ga, Kuuwu wũ-tuo veaitiɛ. Zɛɓɛi Gala na keelaitiɛ te kɛɛni tei te wɛlɛni fai na va? “Faa lɛ wuloni te la ga yowũa,” tɛ lɛ yɛpɛni ga yowũa numai natiɛ wɔ. Ɣi-gaa-ziɛ nɔ na ma! Gala na keelai niitiɛ te ɣaa ɓaani ɓɔɔ ga te mɛlɛ yɛpɛ ga yowũa e vile numai niitiɛ va. Kɛ to mu, te faa ɓɔgapɛ yɛga Jehova ya ga e ta ʋaa wogi ɣaa leve na ɣa ɣɛɛna e yii ɣaa walã te ma. (Loo. 14:10-12; wɛlɛ ɓalaa Juu 9.) Da faa maa woli Gala na keelaitiɛ ya. Taitiɛ te ziliai ga Jehova, ani dɛ lɛ ga dɔ wũfe-ma tala-luo wo ga tiɛ, na ɓɔga de va de kwɛ̃ɛ ga de ɣaa yɔwɔ̃i niitiɛ te Jehova ʋeli zu kɛni a da wũfe te ma. A de ɣaa-ɓaa de “yee leve ɣiini ba wũfe-ma luo-woga zu.” (Loo. 12:10) Ani da na ɣɛɛna, da dɛ ga wũfe-ma ɣa de ya Jehova ʋaa ma.

13-14. Da wũfe ɣɛ le niitiɛ ma te kuuwui zu? Po-kɔ̃ɔ-ma ʋe. (Wɛlɛ ɓalaa footeitiɛ va.)

¹³ Da dɛ ɣɛ le ga wũfe-ma ɣa de ya? Kuuwu wũ-tuo veaitiɛ, a wo ɣaa yɔwɔ̃itiɛ ɣalabo wõila vele zu. (Fai. 8, 9) Ani maa nɛɛ e tɛnɛ fe nu ya, kɛ wõila vele zu, mɛlɛ kɛ siɛgi ma e yii ɣaa-walãi la. Ŋazaitiɛ te kuuwui zu, ta dɛ ga wũfe-ma ɣa te ya te ɣaa yɔwɔ̃itiɛ ʋaa ma, ani tɛ lɛ yɛpɛzu ga yowũa ɔ vile te va ɔ nɔ ɣɛ ga te te laawo. (Taitɔ 2:3-5) De ɓɔgapɛ da dɛ ga da wũfesu kuuwu wũ-tuo veaitiɛ ma ani da ɣɛna ziɛzu ga niitiɛ ta bo de ma. Na ɣa ɣɛɛna diɛ te mama kalabogitiɛ ʋaa ma da maa zɔlɔwo gaalɛ-bai zu, velei ta lo da Gala goo wo fai wũ-tuo, e vɛɛ velei va ta ɓɔ la niitiɛ va ta “ziɣi pele va.”—Gal. 6:1; 1 Tem. 5:17.

¹⁴ De ɣaa yɔwɔ̃i Rocío wɛlɛni na va ga na ɓai e ɣɛni ga e wũfe kuuwu wũ-tuo nui ta ma ani na ɔ tɛnɛ feena zeea. E ɣɛni tea. “Ge ɣi-gaa-ziɛni ga, lɛ ɓega yɛpɛ pɔ wũfe-ma vele zu. Gɔ ɣɛna na pɛlɛi la, gɔ yɛpɛ ga yowũa e vile ba.” Ge ɣaa ɓaani ga numaa te mɛlɛ faa wɛ̃ɛ e vile ba, kɛ e ɣɛni kigii zu ga ɛ lɛ ɓɛdɛni ma, na ma gɛ lɛ ɓega wuito ani ɔ tɛnɛ feena zeea.” Zɛɓɛi sa e ɓɔni Rocío va? E ɣɛni tea: “Na Gala Kɔlɔ lodogai zu, ge wɛlɛni 1 Tɛsɛlonaikaitiɛ 5:12, 13 va. Tei ge kwɛ̃ɛni ga gɛlɛ ɣɛni wũfe su de ɣaa yɔwɔ̃i nii ma, zii ɣɛni sa zuuli zu. Ge Jehova ʋelini na ɣa ɣɛɛna ge da wɔlɔi taniga maa woli ga e ɓɔ ba ge luɓo-velei maa ʋeli. Tei sa na tawolo kɛɛni, ge kwɛ̃ɛni ga de ɣaa yɔwɔ̃i na lei fai ɣɛni ba, kɛ na ɣa ge ɣɛni ɓɔɔ ziɣi zu ga fize wogɛ. Ge gaa ɣa ga, ga ge zoo ge wũfe numaa ma kɛni ga ɣɛ ga kolo nu. Ga dɛ ɣaa ɓaazu ga ge ɣɛ ga wũfe-ma nu. Tɔwɔ daavɛ la Jehova wuuzu nɛɛvɛ na ʋaa ma.”

WŨFE NIITIƐ MA TƐ LƐ GA JEHOVA ƲELI VEA

15. Zɛɓɛi e kɛɛ tanisu na ɣa ɓaa ga de wũfe niitiɛ ma tɛ lɛ ga Jehova ʋeli vea?

¹⁵ Nii e kɛɛ na ɣa ɓaa. Da ɣɛna Gala goo wosu, siɛ tamaa da wɛlɛ numaa va wõila lɛ te ya Gala faa ma ɔ nɔ ɣɛ ga Gala Kɔlɔi. (Ɛfɛ. 4:18) Taniga, tɛ lɛ ʋɔlɔ kɛɛ tɔ wuito de woi ma, zaɓui ɣa ga vele ɣana te te wuloa la su. Tanisu taitiɛ de tii ɣɛɛzu te vɛ, ɔ niitiɛ ta de ɣalabo kɔlɔ vɛlɛi la tɛ lɛ wõia ga da ʋai. Niitiɛ de tii ɣɛɛzu te vɛ ɔ niitiɛ da tiɛni de kɔlɔ vɛlɛ gila bu, tanisu ta ʋai ɣa ɓaa ga ʋikee. Na ɣa kɛ, wũfe-mai e de ya te ʋaa ma, ma ɣa yii na ɣa ɣɛɛna dɛ lɛ sa te zoga e ɣɛ velei da wõila ga numaa te de zo la.

16. Zɛɓɛi e kɛɛ e ga faa vagɔ ga de wũfe niitiɛ ma tɛ lɛ dɛ Jehova ʋelizu? (1 Pite 2:12; 3:15)

¹⁶ Zɛɓɛi e kɛɛ maa nɛɛ de wũfe-ma lɛ? Kwɛ̃ɛ ga Jehova ɣa wɛlɛ velei va da niitiɛ zo da tɛ lɛ feli zu. Pite boni Kolai Maa Veaitiɛ ma ga te luɓo-vele vagɔi ɣa kɛ numaa te “Gala daa-maa-lɛ.” Zaɓui nii ɣa e kɛɛ, e boni te ma ga te goo zu-wulo bo ta yee-la-mai ʋaa ma “sɛ-sɛ bo ɓɔga wũfe-ma vele zu.” (1 Pite 2:12; 3:15 lodo.) Ani Kolai Maa Veaitiɛ ta kuuti zu ta yee- la-mai ʋaa ma, ɔɔ tiɛ goo zu-wulo bo e vile niitiɛ va te lai la ɔɔ tiɛ yɛpɛ nu nɛpɛ pɔ, ta ɣaa-ɓaa ga te yɛpɛ wũfe-ma vele zu. Na ɓalaa ɣɛɛvɛ, Jehova ɣa wɛlɛ na va, na ɣa ɣɛɛna e wuito niitiɛ ma da bo numaa ma e vɛɛ velei va da bo la. Nii ɣa ga zaɓu ɓɔɔɓɔɔ e kɛɛ e ga faa vagɔ ga de niitiɛ zo ga pagɔ tɛ lɛ Jehova ʋeli zu!

17. Da leve ɣɛ le de wũfe niitiɛ ma tɛ lɛ Jehova ʋeli zu?

¹⁷ Da dɛ ɣɛ le ga wũfe-ma ɣa de ya? Da ɣɛna Gala goo wosu, de mɛlɛ wɔlɔ-wɔlɔ kɛ numaa tɔ ɣi-gaa-ziɛ ga tɛ lɛ ʋize woni ga tei tɛ lɛ faa lamaa wõini e vile Gala Kɔlɔi va. Kɛ de kwɛ̃ɛ ga te ʋize wogɛ Jehova ɣaazu, na ɣa ɣɛɛna te wɔɔlɔvɛ e leve de va. (Hag. 2:7; Fel. 2:3) Ani nu ɣa yɛpɛ na e wɔ ga yowũa e vile niitiɛ va e lai la, mɛlɛ pote kulo, ɔ nɔ ɣɛ ga e kɛ te ɣi-gaa-ziɛ ga te litigɛ. (1 Pite. 2:23) Ani ya fai ta wona, tɔwɔ e kwɛ̃ɛ ga faa yowũ ɣa e boga peeʋe te vɛ kaʋile. Ya leve ɣɛ le e dɛ ga wũfe-ma ɣa e ya niitiɛ ʋaa ma wa tiɛni wo tii ɣɛɛzu kii-ma? Ɣɛ ga tii ɣɛɛ nu vagɔ, na ɣa ɣɛɛna e ɣaa-ɓaa ga tuɓo-vele vagɔ ɣɛ e ya niitiɛ ʋaa ma wa tiɛni wo tii ɣɛɛzu kii-ma, e vɛɛ nui nii va e tii ɣɛɛzu bɛ. (Taitɔ 2:9, 10) Ya ɣɛna ga nui ya gaama ʋaa ɣɛ, soogɛi ɓɔɔ na tii ɣɛɛzu, na ɣa ɣɛɛna e kɛ ga yii ɣaazɔ, numaa ta wõi ga yiɛ, tɔwɔ Jehova wuuzu ɣa nɛɛ.—Kol. 3:22, 23.

18. Zɛɓɛi e kɛɛ e ga faa vagɔ ga de wũfe numaa ma?

¹⁸ Zaɓu vagɔ zɛɓɛi e de ya e kɛɛ maa nɛɛ de wũfe numaa ma? De maa woli vɛ gaa ani da wũfe na da numaitiɛ ma, a kɛtii da saala laazu Jehova ma, nii e ga kaala wũ-tuo nui. Na ɣa wulona ba, ani da wũfe na de ɣaa yɔwɔ̃itiɛ ma kuuwui zu, a kɛtii da saala laazu de ɣeea Gala ma. Na ɣa ɣɛɛna ani da wũfe na niitiɛ ma tɛ lɛ Jehova ʋeli zu, towa kɛ na lɛ ɓaa ga te saala la ɔ te Gala laa-maa-lɛ. Ani ɓalaa numaa taniga tɛ lɛ wũfesu de ma, towa ɣɛ ga faa vagɔ ga diɛ wũfe te ma. Zɛɓɛ ʋaa ma? Zaɓui ɣa ga Jehova ɣa tuuyiɛ loo de ma. E de ɣitogɛ ga: “Taitiɛ te ɓaa-laa-zu ma, ga ɓaala te ma.”—1 Sam. 2:30.