KAUHANYO 12

“Kana Ku Na ni ku Sa Luka ku Mulimu?”

1. Lu kana lwa ikutwa cwañi ka za lika ze eziwa ka ku sa luka?

MBELWA ya supezi u uzwezwa mali a hae kaufela. Mbututu ye si na ze i ziba i yubekiwa ki m’a yona ya si na makeke. Munna u tamelwa mulatu wa si ka eza. Mu ikutwa cwañi ka za lika zeo ze cwalo? Mwendi, kaufel’a zona za mi filikanya, mi kwa utwahala. Luna batu lwa ziba ze lukile ni ze si ka luka. Ha ku ezwa ze si ka luka, lwa filikananga. Lu batanga kuli ya foselizwe a lifiwe mi ya fosize a otiwe. Ha ku sa eziwi cwalo, lu kana lwa ipuza kuli: ‘Kana Mulimu wa bona ze ezahala? Ki kabakalañi ha sa ezi se siñwi?’

2. Habakuki n’a ikutwile cwañi ka za ze eziwa ka ku sa luka, mi ki kabakalañi Jehova ha n’a si ka mu nyaza?

² Ku zwa kwaikale, batanga ba Jehova ba ba sepahala ba buzize lipuzo ze swana. Ka mutala, mupolofita Habakuki n’a lapezi ku Mulimu kuli: “U ni bonisezañi ze maswe, mi u ni talimisezañi za ku nyandisa? Fapil’a ka ki lisinyehelo ni nalu; ki lifapano fela, mifilifili ya lindwa.” (Habakuki 1:3) Jehova n’a si ka nyazeza Habakuki puzo ya hae yeo ya ka ku sa pata-pata, kakuli ki Yena mane ya n’a suñile kwa batu yona katulo yeo ye lukile. Ee, Jehova u lu file sipimonyana sa katulo ya hae ye lukile hahulu.

Jehova U Toile Ze Eziwa ka ku Sa Luka

3. Ku konwa ku bulelelwañi kuli Jehova u ziba hahulu ka za ze si ka luka ku fita luna?

³ Jehova wa ziba ka za lika ze eziwa ka ku sa luka. Wa bona ze ezahala. Bibele i lu bulelela za mwa miteñi ya Nuwe kuli: “[Muñ’a] Bupilo a bona bumaswe bwa batu kuli ki bo butuna mwa lifasi, ni kuli mihupulo kamukana ya lipilu za bona ki ye maswe fela, ka mazazi kamukana.” (Genese 6:5) Mu nahane taluso ya manzwi ao. Hañata lu zibanga ze si ka luka kabakala lika ze sikai ze lu utwile kamba ze ezahezi ku luna. Kono Jehova u ziba ze maswe ze eziwa mwa lifasi kaufela. Wa li bona kaufel’a zona! Mi mane, wa kona ku bona mihupulo ye maswe ya mwa lipilu ye tahisanga ku sa eziwa hande kwa lika.—Jeremia 17:10.

4, 5. (a) Bibele i bonisa cwañi kuli Jehova wa isa pilu ku ba ba ezizwe maswe? (b) Jehova ka sibili u amilwe cwañi ki ku eziwa maswe?

⁴ Kono Jehova ha bonangi ze maswe ni ku itulela fela. Hape u tokomelanga ba ba ezizwe maswe. Batu ba hae ha ne ba nyandiswa ki macaba a n’a ba toile, Jehova n’a swabanga “h’a [n’a] utwa ku tonga kwa bona, ha ba liliswa ki ba ba ba nyandisa ni ku ba koma.” (Baatuli 2:18) Mwendi mu lemuhile kuli batu ba bañwi ha ba bona hahulu lika ha li eziwa ka ku sa luka, ba tuhela ku utwela makeke ba ba ezwa maswe. Jehova yena ha yo cwalo! U boni bumaswe kaufela ka lilimo ze bat’o ba 6,000, mi u sa bu toile hahulu. Bibele i lu bulelela kuli lika ze cwale ka “lilimi le li puma,” “mazoho a’ sulula mali a’ si na mulatu,” ni “paki ya buhata, ye bulela lishano” ki ze nyenyisa ku yena.—Liproverbia 6:16-19.

⁵ Hape mu nahane m’o Jehova n’a nyazelize hahulu baeteleli ba ba maswe ba Isilaele. N’a susumelize mupolofita wa hae ku ba buza kuli: “Ha ni li ki mina ba ba swanezi ku ziba mulao?” Ha s’a talusize ka manzwi a swanisezo mo ba itusiselize maswe m’ata a bona, Jehova a polofita ze ne ka tahela batu ba ba maswe bao, a li: “Ba ka huweleza ku [Muñ’a] Bupilo, kono h’a na ku ba alaba; u ka ba patela pata ya hae ka nako yeo, kakuli ba sinyize mizamao ya bona.” (Mika 3:1-4) Jehova luli u toile lika ze si ka luka! Esi mane ni yena ka sibili u ezizwe maswe! Ka lilimo ze likiti-kiti, Satani u nyazize Jehova ku si na z’a fosize. (Liproverbia 27:11) Hape Jehova n’a swabile hahulu ha n’a boni bumaswe bo butuna ka ku fitisisa bwa ku bulaiwa inge sikebenga kwa Mwan’a hae ya n’a “si ka eza foso.” (1 Pitrosi 2:22; Isaya 53:9) Kaniti, Jehova wa ziba manyando a ba ba ezwa maswe mi wa ba isa pilu.

6. Lu kona ku ikutwa cwañi ka za ku sa luka, mi ki kabakalañi?

⁶ Nihakulicwalo, ha lu bona lika ha li eziwa ka ku sa luka, kamba luna ka sibili ha lu ezwa maswe, kamita lwa filikananga. Lu bupilwe ka siswaniso sa Mulimu, mi ku sa luka ha ku lumelelani ni hanyinyani ni z’a yemela Jehova kaufela. (Genese 1:27) Kacwalo, Mulimu u tuheleziñi lika ze si ka luka?

Taba ya Bubusi bwa Mulimu

7. Mu taluse m’o bubusi bwa Jehova ne bu lwaniselizwe.

⁷ Kalabo kwa puzo yeo i zamaelela ni taba ya bubusi. Sina mo lu bonezi, Mubupi u na ni tukelo ya ku busa lifasi ni ze ku lona kaufela. (Samu 24:1; Sinulo 4:11) Kono batu ba sa bupiwa fela, bubusi bwa Jehova ne bu lwanisizwe. Ne ku tile cwañi cwalo? Jehova n’a laezi Adama, mutu wa pili, ku sa ca kwa kota ye ñwi ya mwa simu ya Paradaisi mwa n’a pila. Ha n’a si ke a utwa taelo yeo bo? Mulimu n’a mu bulelezi kuli: “U ka shwa luli.” (Genese 2:17) Taelo ya Mulimu n’e si ye t’ata ku Adama kamba ku Eva musal’a hae. Kono Satani a kolwisa Eva kuli ku ba hanisa kwa Mulimu ne li ko ku fitelezi. Ha n’a ka ca kwa kota yeo bo? Satani n’a bulelezi Eva patalaza kuli: ‘Ku shwa, ha mu na ku shwa. Kono Mulimu u ziba kuli, nako ye mu i ca, meto a mina a ka tona, mi mu ka ba sina milimu, mu zibe bunde ni bumaswe.’—Genese 3:1-5.

8. (a) Satani n’a talusañi ka za n’a bulezi ku Eva? (b) Satani n’a hononileñi ka za bubusi bwa Mulimu?

⁸ Satani ha n’a bulezi cwalo, n’a bonisize kuli Jehova n’a patezi Eva litaba za butokwa ni kuli n’a Mu bulelezi buhata. Satani ka butali n’a si ka honona kuli Mulimu ki mubusi luli. Kono n’a hononile ku luka ni ku swanela kwa bubusi bwa hae. Ka mubulelelo o muñwi, Satani n’a pihelezi kuli Jehova ha itusisi bubusi bwa Hae ka nzila ye lukile ili ye nde hahulu kwa babusiwa ba Hae.

9. (a) Ki sifi se ne si zwile mwa ku sa utwa kwa bo Adama ni Eva, mi ne ku zuhile lipuzo lifi ze tuna? (b) Ki kabakalañi Jehova ha n’a si ka timeza fela bakwenuheli?

⁹ Hasamulaho, bo Adama ni Eva ba fetuhela Jehova ka ku ca kwa kota ye ne hanisizwe. Ku sa utwa kwa bona ne ku ba tahiselize koto ya lifu, sina mwa n’a bulelezi Mulimu. Buhata bwa Satani ne bu zusize lipuzo ze tuna. Kana Jehova u na ni tukelo luli ya ku busa batu, kamba batu ba swanela ku ipusa? Kana Jehova u itusisanga bubusi bwa hae ka nzila ye nde hahulu? Jehova n’a ka be a itusisize m’ata ote a hae ku bulaya bakwenuheli bao honaf’o fela. Kono litaba ze n’e zuhile ne li za bubusi bwa Mulimu, mi ne si za m’ata a hae. Kacwalo, ku bulaya bo Adama, Eva, ni Satani ne ku si ke kwa bonisa ku luka kwa bubusi bwa Mulimu. Mwendi mane ne bu ka hononwa hahulu ni ku fita. Nzila fela ye n’e ka kona ku bonisa haiba batu ba kona ku ipusa hande, ba sa busiwi ki Mulimu, ki ya ku tuhelela nako ku fita.

10. Ze ezahezi li bonisizeñi ka za puso ya batu?

¹⁰ Ku fita kwa nako ku bonisizeñi? Ka lilimo-limo ze fitile, batu ba likile ku toma lipuso ze ñata, ze cwale ka puso ya mutu a li muñwi ya ku ba ni m’ata a ku eza lika kaufela, ya demokrasi, ya sicaba, ni ya komyunizimu. Kaufel’a zona li tahisize nto ye, ye kusufalizwe mwa manzwi a a bulezwi patalaza mwa Bibele kuli: ‘Mutu u bile ni mata fahalimu a yo muñwi, ku mu eza maswe.’ (Muekelesia 8:9) Kona libaka mupolofita Jeremia ha n’a ize: “Wena [Muñ’a] Bupilo, na ziba kuli nzila ya mutu ha i yo mwa mata a hae; mi mutu nih’a zamaya, h’a koni ku izamaisa ili yena.”—Jeremia 10:23.

11. Jehova n’a tuheleziñi batu ku ba mwa manyando?

¹¹ Jehova n’a zibile ku zwa kwa makalelo kuli ku ipusa kwa batu ne ku ka tahisa manyando a mañata. Kacwalo, kana ku tuhelela kwa hae nto ye n’e si ke ya konda yeo ne li ku sa luka? Kutokwa! Ka mutala: Lu ngeni kuli mu na ni mwana ya tokwa ku pazulwa kuli a foliswe butuku bo bu bulaya. Mwa ziba kuli ku pazulwa ku ka utwisa mwan’a mina butuku, mi mu utwa hahulu bumaswe. Kono hape mwa ziba kuli nto yeo i ka tahisa kuli mwan’a mina a be ni buikangulo bo bunde kwapili. Ka nzila ye swana, Mulimu n’a zibile—mi mane n’a polofitile—kuli ku tuhelela batu ku ipusa ne ku ka tahisa butuku ni manyando. (Genese 3:16-19) Kono hape n’a ziba kuli tukuluho sakata ye inelela ne i ka konahala fela ha n’a ka tuhelela batu kaufela ku bona ze maswe ze zwa mwa bukwenuheli. Ka nzila yeo, taba yeo ne i ka feliswa ku feliselezwa.

Taba ya Busepahali bwa Batu

12. Taba ya Jobo i bonisa kuli Satani n’a tamelelize batu nto mañi?

¹² Ku na ni taba ye ñwi hape. Satani ha n’a hononile ku luka ni ku swanela kwa puso ya Mulimu, n’a si ka lwanisa fela bubusi bwa Jehova; n’a hononile ni busepahali bwa batanga ba Mulimu. Ka mutala, mu lemuhe ze za n’a bulezi Satani ku Jehova ka za musepahali Jobo: “Ha ni li, u mu babalezi, yena ni ba ndu ya hae, ni z’a sweli kamukana, kwa maneku kaufela? U fuyozi musebezi wa mazoho a hae, likomu za hae li tezi mwa naha. Kono u like fela ku otolola lizoho la hao, ni ku swala fa tutu y’a luwile kaufela, fohe lu ka bona kana a si ke a ku nyefula inz’a li fapil’a hao.”—Jobo 1:10, 11.

13. Satani n’a talusañi ka za n’a tamelelize Jobo, mi li ama cwañi batu kaufela?

¹³ Satani n’a kananile kuli Jehova n’a itusisize m’ata a Hae a ku sileleza kwa ku leka Jobo kweta. Mi seo ne si talusa kuli Jobo n’a ipumisa fela ku ba ya sepahala, mi n’a lapela Mulimu kuli a fumanele fela fateñi se siñwi. Satani n’a pihelezi kuli Jobo ha n’a ka amuhiwa mbuyoti ya Mulimu, nihaiba yena n’a ka nyefula Mubupi wa hae. Satani n’a ziba kuli Jobo n’a zibahala kuli ne li “ya lukile hahulu, ya sepahala, mutu ya saba Mulimu, ya ipabalezi kwa bumaswe kaufela.”a Kacwalo Satani ha n’a ka felisa busepahali bwa Jobo, bwa batu kaufela bo? Kacwalo Satani luli n’a honona busepahali bwa bote ba ba bata ku sebeleza Mulimu. Kaniti, taba ha i tunafazwa, Satani n’a ize ku Jehova: ‘Mutu [isi Jobo fela] s’a sweli kaufela wa si fana, kuli a pilise bupilo bwa hae!’—Jobo 1:8; 2:4.

14. Ze ezahezi li bonisizeñi ka za kañi ya Satani ka za batu?

¹⁴ Ze ezahezi li bonisize kuli ba bañata, sina Jobo, ba zwezipili ku sepahala ku Jehova mwa miliko—ka ku fapana ni mwa n’a bulelezi Satani. Ba tabisize pilu ya Jehova ka busepahali bwa bona, mi seo si konisize Jehova ku alaba Satani ya n’a ikuhumusize kuli batu ba ka tuhela ku sebeleza Mulimu ha ba tahelwa ki butata. (Maheberu 11:4-38) Kaniti, basepahali ba hanile ku fulalela Mulimu. Niha ba tahezwi ki miinelo ye t’ata ka ku fitisisa, ba sepile hahulu Jehova ku ba fa m’ata a ku itiisa.—2 Makorinte 4:7-10.

15. Ki ifi puzo ye kona ku zuha ka za likatulo za Mulimu za kwamulaho ni za kwapili?

¹⁵ Kono katulo ye lukile ya Jehova ha i ami fela taba ya bubusi ni ya busepahali bwa batu. Mwa Bibele ku ñozwi likatulo za Jehova za n’a file batu mane ni macaba mutumbi. Hape ku na ni bupolofita bwa likatulo z’a ka fa kwapili. Ki nto mañi ye kona ku lu kolwisa kuli Jehova u s’a atuzi ka ku luka mi hape u ka atula cwalo?

Libaka Katulo ya Mulimu Ha I Li Ye Pahami

16, 17. Ki ifi mitala ye bonisa kuli batu ha ba zibangi litaba kaufela ha ku taha ku za katulo ya niti?

¹⁶ Jehova u konwa ku bulelwa luli kuli: “Linzila za hae kaufela li lukile.” (Deuteronoma 32:4) Ha ku na ya kona ku ipulela cwalo, kakuli hañata kabakala ku sa ziba lika kaufela, ha lu zibangi ze lukile. Ka mutala, mu nahane Abrahama. Nihaike kuli mwa Sodoma ne ku tezi bumaswe, n’a kupile ku Jehova ka za sinyeho ya yona ni ku buza kuli: “Kana u ka bulaya ya lukile hamoho ni ya maswe?” (Genese 18:23-33) Kalabo ne li kuli batili. Lota ya lukile ni bana ba hae ha se ba fitile hande mwa munzi wa Zoari kihona Jehova ha n’a ‘neliselize Sodoma sulufula ni mulilo.’ (Genese 19:22-24) Kono Jonasi yena n’a ‘nyemile mo ku maswe’ Mulimu ha n’a shwezi makeke batu ba kwa Ninive. Bakeñisa kuli Jonasi n’a s’a zibisize kale kuli ne ba ka sinyiwa, n’a ka utwa hande ha ne ba ka timezwa—ni ko ne ba bakile ha buniti.—Jonasi 3:10–4:1.

¹⁷ Jehova n’a sepisize Abrahama kuli katulo ya Hae haki ya ku timeza fela ba ba maswe kono ni ku pilisa ba ba lukile. Kono Jonasi n’a na ni ku ituta kuli Jehova u sishemo. Ba ba maswe ha ba tuhela ze maswe, wa “lata ku swalela.” (Samu 86:5) Ka ku fapana ni batu ba bañwi ba ba na ni sabo, Jehova ha timezangi batu kuli a bonise fela m’ata a hae, kamba ku palelwa ku bonisa makeke kuli kakuli u ka ngiwa kuli wa fokola. Yena u bonisanga makeke fo a tokwahalela kaufela.—Isaya 55:7; Ezekiele 18:23.

18. Ka ku itusisa Bibele, mu bonise kuli Jehova ha utwelangi fela batu makeke.

¹⁸ Kono Jehova ha utwelangi fela batu makeke. Batu ba hae ha ne ba keni hahulu mwa ku lapela maswaniso, Jehova n’a tiisize kuli: ‘Ni ka ku atula ka mizamao ya hao; ze masila za hao kaufela ni li kutiseze wena. Liito la ka li si ke la ku katwa, niheba Na, ni si ke na ku shwela makeke; kono mizamao ya hao ni ka ku kutiseza yona.’ (Ezekiele 7:3, 4) Kacwalo batu ha ba cinela mwa bumaswe, Jehova wa ba atula ka mo ba swanehela. Kono u atulanga ka ku ya ka bupaki luli. Kacwalo, ha n’a utwile “muhuwo” o mutuna ka za Sodoma ni Gomora, Jehova n’a ize: “Ni sa shetumuka ni yo bona kana ba ezize sina muhuwo ha u utwahezi ku Na.” (Genese 18:20, 21) Lwa itumela kuli Jehova ha swani sina batu ba bañata ba ba matukelanga ku atula pili ba si ka utwa kale litaba kaufela! Kaniti, sina ka mo i mu taluseza Bibele, Jehova ki “Mulimu ya sepahala, ya si na bumaswe.”—Deuteronoma 32:4.

Mu Sepe Katulo ya Jehova Ye Lukile

19. Lu kona ku ezañi haiba lu ziyezwa ki lipuzo ka za katulo ya Jehova ye lukile?

¹⁹ Bibele ha i alabi puzo kaufela ya za n’a ezize Jehova kwamulaho; kamba ku fa tunango kaufela twa m’o Jehova a ka atulela batu ni likwata za batu kwapili. Ha lu sa utwisisi litaba kamba bupolofita bwa Bibele bo bu cwalo, lwa kona ku bonisa busepahali bwa n’a bonisize mupolofita Mika, ya n’a ñozi kuli: ‘Ni ka libelela Mulimu ya ni pilisa.’—Mika 7:7.

20, 21. Lu kona ku kolwelañi kuli Jehova u ka eza ze lukile kamita?

²⁰ Lwa kona ku kolwa kuli mwa muinelo kaufela, Jehova u ka eza ze lukile. Mutu niha bonahala ku sa isa pilu kwa bumaswe, Jehova u sepisa kuli: “Ku likanyisa ki kwa ka, ki Na ni ka kutisa.” (Maroma 12:19) Haiba lu talimela ku Mulimu, lu ka ba ni buikolwiso bwa n’a bile ni bona muapositola Paulusi bwa kuli: “Kana ku na ni ku sa luka ku Mulimu? Ku si ke kwa bulelwa cwalo.”—Maroma 9:14.

²¹ Haili cwale, lu pila mwa “linako ze tata.” (2 Timotea 3:1) Ku eza ba bañwi maswe ni “ku nyandisa ba bañwi” ku tahisize hahulu manyando. (Muekelesia 4:1) Kono Jehova ha si ka cinca. U sa toile ku sa luka, mi u tokomela hahulu ba ba ezizwe maswe. Ha lu zwelapili ku sepahala ku Jehova ni kwa bubusi bwa hae, u ka lu fa m’ata a ku itiisa ku fitela nako ye tomilwe ha ka felisa bumaswe kaufela mwa Mubuso wa hae.—1 Pitrosi 5:6, 7.

[Litaluso za kwatasi]

Lipuzo za ku Nahanisisa

Deuteronoma 10:17-19 Lu kona ku kolwelañi kuli Jehova ha na sobozi?

Jobo 34:1-12 Ha mu ezwa maswe, manzwi a Elihu a kona ku tiisa cwañi buikolwiso bwa mina bwa kuli Mulimu ki ya lukile?

Samu 1:1-6 Ki kabakalañi ha ku tiisa pilu ku ziba kuli Jehova u tatubanga ka tokomelo likezo za ba ba lukile ni za ba ba maswe?

Malaki 2:13-16 Jehova n’a ikutwile cwañi ka za basali be ne ba foselizwe ki banna ba bona ka ku ba leleka ku si na mabaka?

[Siswaniso se si fa likepe 122]

Jehova ni kamuta ha na ku “bulaya ya lukile hamoho ni ya maswe”