CHIHANDE CHAKULINANGULA 53
Enu Vandumbwetu vaVanyike vaMalunga, Kilikitenu Mupwenga Vaka-Kulishitu Vakuhya
“Jikiza, umika.”—VAMYA. 1, 2:2.
MWASO 135 Yehova Ngwenyi: “Ove Mwanami, Pwako naMangana”
VYUMA NATUSHIMUTWILAa
1. Vyuma muka atela kulinga muka-Kulishitu walunga numba afukile?
MWANGANA Ndavichi alwezele mwanenyi Solomone ngwenyi: “Jikiza, umika.” (Vamya. 1, 2:1-3) Mazu kana apwa amalemu kuli vaka-Kulishitu vosena vamalunga. Ava vaka-Kulishitu vatela kukavangizanga jishimbi jaKalunga nakuzachisa jindongi jamuMbimbiliya muvyuma vyosena veji kulinganga, numba jino vafukile. (Luka 2:52) Mwomwo ika chapwila chachilemu vandumbwetu vavanyike vamalunga, kupwa vaka-Kulishitu vakuhya?
2-3. Mwomwo ika chapwila chachilemu ndumbwetu wakanyike walunga, kupwa muka-Kulishitu wakuhya?
2 Muka-Kulishitu walunga eji kutesangamo mulimo waulemu mutanga namuchikungulwilo. Tunafwelela ngwetu, enu vanyike mweji kushinganyekanga hamilimo namukazata kulutwe. Pamo mwalitomena kuzata milimo yashimbu yosena nakupwa muka-kuzachila, kaha kutwala muze kupwa mukulwane muchikungulwilo. Kaha nawa pamo mwafwila kukambata nakukapwa navana. (Efwe. 6:4; Chimo. 1, 3:1) Hakusaka mutesemo vyuma kana nakufukila mwatela kupwa vakuhya kushipilitu.b
3 Vyuma muka vinahase kumikafwa mupwenga vaka-Kulishitu vakuhya? Kuli vyuma vyavilemu vize mwatela kulinangula nakuvizachisa kanawa. Uno vyuma muka mwatela kulinga oholyapwa mangana mupwenga vakulizanga nakukatesamo kala milimo munahase kukapwa nayo kulutwe?
VYUMA MWATELA KULINGA MUPWENGA VAKA-KULISHITU VAKUHYA
Nge namulondezezanga vilinga vyaYesu vyamwenemwene kaha namupwa vaka-Kulishitu vamalunga vakuhya (Talenu palangalafu 4)
4. Kulihi munahase kuwana vyakutalilaho vyamwaza vize mwatela kulondezeza? (Talenu nawa muvwimbimbi.)
4 Sakulenu vyakutalilaho vyamwenemwene vize mwatela kulondezeza. MuMbimbiliya mwatwama vyakutalilaho vyamwaza vyamalunga vavakweze vaze munahase kulondezeza. Ava malunga vakushikulu, vazangile Kalunga nakuzata nawa milimo yakulisezaseza hakuzakama vatu jaYehova. Kaha nawa munahase kulinangula kuvyakutalilaho vyamwaza, vyavaka-Kulishitu vakuhya vamalunga vamutanga yenu namuchikungulwilo chenu. (Hepe. 13:7) Yesu Kulishitu nawa amisela chakutalilaho chamwaza. (Petu. 1, 2:21) Omu namulinangula hali ava malunga, shinganyekenu havilinga vyavo vyamwaza. (Hepe. 12:1, 2) Kufumaho fwilenu kuwana omwo munahase kuvalondezezelamo.
5. Vyuma muka mwatela kulinga numba mupwenga nauhashi wakushinganyeka, kaha mwomwo ika echi chapwila chachilemu? (Samu 119:9)
5 Pwenunga ‘nauhashi wakushinganyeka nakuulama.’ (Vishi. 3:21) Lunga uze atwama nauhashi wakushinganyeka keshi kulusuka kulinga vyuma, shimbu kanda avikekeseko. Shikaho zatenu nangolo mangana mupwenga nauhashi kana nakuulama. Mwomwo ika? Mwomwo muno mukaye munazale navakweze vaze veji kusakulanga vyakulinga hakupendamina havishinganyeka vyavo chipwe omwo vali nakwivwa. (Vishi. 7:7; 29:11) Kaha nawa chinyingi chamakina, chinahase kwalumuna vishinganyeka vyenu najila mweji kulingilangamo vyuma. Uno vyuma muka navimikafwa mupwenga nauhashi wakushinganyeka? Chatete linangulenu jindongi jamuMbimbiliya nakushinganyeka ovyo jindongi kana japwila janganyo. Kufumaho zachisenu jindongi kana mangana jimikafwe musakule kulinga vyuma vize navivwisa Yehova kuwaha. (Tangenu Samu 119:9.) Nge namupwa nauhashi kanou waulemu kaha namupwa vaka-Kulishitu vamalunga vakuhya. (Vishi. 2:11, 12; Hepe. 5:14) Tushimutwilenu omwo kupwa nauhashi wakushinganyeka chinahase kumikafwa muvyuma vino vivali: (1) vyuma mweji kulinganga kuli vandumbwetu vamapwevo, (2) vyuma mweji kusakulanga kutalisa kukuvwala nakulilenga.
6. Uno uhashi wakushinganyeka naukafwa ngachilihi ndumbwetu walunga avumbikenga vandumbwetu vamapwevo?
6 Uhashi wakushinganyeka naumikafwa muvumbikenga mapwevo. Tunatachikiza vene ngwetu, kachapwa chakuhenga ndumbwetu walunga kufwila kulikata nandumbwetu wapwevoko. Chipwe ngocho, mukweze walunga uze akwechi uhashi wakushinganyeka keshi kuhanjika chipwe kusoneka mujimbu chipwe kulinga chuma chize nachisolola nge ali nakufwila ou ndumbwetuko, kuvanga kaha nge ali nakumukekesa mangana akapwe muka-mahyenyi. (Chimo. 1, 5:1, 2) Nge vali nakulitalilila nandumbwetu wapwevo mangana vakalimbate, kaha ou ndumbwetu walunga eji kuzatanga nangolo mangana ou ndumbwetu wapwevo vahone kumushinganyekela vyuma vyakuhenga, hakuhona kupwanga kwaukawavo chakuzeneka kupwako namutu weka.—Koli. 1, 6:18.
7. Uno kupwa nauhashi wakushinganyeka nachikafwa ngachilihi ndumbwetu walunga asakule kanawa uvwalo atela kuvwala nakulilenga?
7 Mukweze walunga nahase kusolola nawa ngwenyi ali nauhashi wakushinganyeka wamwenemwene hakusakulanga kanawa uvwalo eji kuvwalanga nakulilenga. Tachikizenu ngwenu, kakavulu vyakuvwala vyavihya vanasungumuka tweji kumonanga, veji kuvitunganga nakuvikundwiza kuvatu vaze kavavumbika Yehovako chipwe vaze kavayoya kweseka najishimbi jaKalungako. Vishinganyeka vyavo tweji kuvimwenanga muuvwalo vali nakutunga. Uvwalo kana wapwa wakukwata chikuma hamujimba chipwe kuutunga mujila yize nalingisanga malunga vasoloke nge mapwevo. Shikaho hakusakula uvwalo atela kuvwala, mukweze walunga uze ali nakuzovoloka kushipilitu eji kulingisanga jindongi jamuMbimbiliya jimutwaminyine nakufwila kulondezeza vyakutalilaho vyamwaza vyavandumbwetu muchikungulwilo. Nahase kulihulisa ngwenyi: ‘Uno vyuma ngweji kusakulanga vyasolola nge ngweji kushinganyekanga mwamangana nakuzakama vakwetu tahi? Uno vwaliso yami yeji kulingisanga vakwetu vetavile ngwavo ngweji kuzachilanga Kalunga namuchima wami wosena tahi?’ (Koli. 1, 10:31-33; Chitu. 2:6) Ndumbwetu walunga uze akwechi uhashi wakushinganyeka veji kumwivwilanga kuwaha kuli vandumbwenyi nakuli Ise wamwilu.
8. Vyuma muka navikafwa mukweze azatenga kanawa milimo yenyi nakumufwelela?
8 Zatenunga kanawa milimo yenu. Nge mukweze mwazatanga kanawa mulimo wenyi kaha vakwavo navamufwelela. (Luka 16:10) Achishinganyekenu hachakutalilaho chamwaza chize Yesu atusela. Chakutalilaho, kazelendendelenga mulimo wenyi nakuuzata nakanengauliko, oloze ateselemo milimo vamuhanyine kuli Yehova numba tuhu chapwilenga chachikalu kulinga ngocho. Azangile vatu, chikumanyi tumbaji twenyi kaha nawa alisuwile kuvafwila. (Yowa. 13:1) Shikaho londezezenu Yesu hakuzata nangolo mangana mutesemo kala mulimo vanamihane. Nge kamwatachikijile mwakuzachila mulimo kanako kaha linyisenu nakulwezako vandumbwetu vakuhya vamikafwe. Kanda kufwila kuzata kaha tumilimo twatundende chikumako. (Loma 12:11) Oloze fwilenu kukumisa mulimo wenu, nakuuzata “nge muli nakumuzachila Yehova, keshi vatuko.” (Kolo. 3:23) Chipwe ngocho tachikizenu ngwenu, kamwapwa vakukupukako shikaho pwenu vakulikehesa nakwitavila vyuma munalimbenje.—Vishi. 11:2.
LINANGULENU UHASHI NAUMIKAFWA MUKUYOYA
9. Mwomwo ika ndumbwetu walunga atela kulinangwila uhashi naumukafwa mukuyoya chenyi?
9 Mwatela kulinangula uhashi naumikafwa mukuyoya numba mupwenga vaka-Kulishitu vamalunga vakuhya. Uhashi kana naumikafwa mwitavile milimo muchikungulwilo nakupwa namilimo nayimikafwa enu vavene chipwe tanga yenu, nakupwa nawa nausepa wamwaza navakwenu. Tuchishimutwilenu hauhashi umwe uze munahase kulinangula.
Kutanga nakusoneka kanawa nachiminganyalisa enu vavene nakunganyalisa nawa chikungulwilo (Talenu palangalafu 10-11)
10-11. Uno mukweze uze alinangula kutanga nakusoneka kanawa nahase kulinganyalisa ngachilihi nakunganyalisako nawa chikungulwilo? (Samu 1:1-3) (Talenu nawa muvwimbimbi.)
10 Linangulenu kusoneka nakutanga kanawa. Mbimbiliya yahanjika ngwayo mutu wakuwahilila kaha nawa wakufukila apwa mutu uze eji kutanganga Mazu aKalunga hakumbi hakumbi nakuwashinganyekanga. (Tangenu Samu 1:1-3.) Kutanganga Mbimbiliya hakumbi hakumbi nachimukafwa atachikize vishinganyeka vyaYehova vize navimukafwa ashinganyekenga mwamangana. (Vishi. 1:3, 4) Malunga vakufwana ngana vakiko vasakiwa muchikungulwilo. Mwomwo ika?
11 Vandumbwetu vosena muchikungulwilo vapendamina hali vandumbwavo vamalunga vakulindunuka mangana vavakafwe kuzachisa Mbimbiliya. (Chitu. 1:9) Nge namutachikiza kutanga nakusoneka kanawa kaha namuwahisanga kanawa vihande vize navijikijisa vakwenu nakukumbululanga nawa mujila yize nayivakolezeza. Nachimikafwanga nawa musonekenga kanawa vishina namuwana hakulinangula nakuvihande vyeji kupwanga hakukunguluka chachikungulwilo nachachihanda nachangalila. Vishina kana navimikafwa muzamise lufwelelo lwenu nakukolezeza vakwenu.
12. Vyuma muka navimikafwa mupwenga nauhashi wakushimutwila kanawa navakwenu?
12 Linangulenu uhashi wakushimutwilanga kanawa navakwenu. Vaka-Kulishitu vamalunga vatela kulinangula uhashi wakushimutwila kanawa navakwavo. Lunga uze apwa muka-kushimutwila kanawa navakwavo eji kwivwililanga nakutachikiza nawa vishinganyeka vyavakwavo nomwo vali nakwivwa. (Vishi. 20:5) Eji kuvitachikijilanga kuhichila mukumona omwo vali nakusoloka hameso, nomwo chili nakwivwakanyinamo chivumo chalizu lyavo nomwo vali nakuzachishilamo mujimba. Munahase kutachikiza vyuma kana kachi nge namuwanangako lwola lwakupwanga hamwe navakwenu. Nge lwola lwosena namuzachisanga makina hakushimutwilanga navakwenu, chakutalilaho kulitumina mijimbu, kaha chuma kana chinahase kwenyeka uhashi wenu wakushimutwila navakwenu nge muli navo hamwe. Shikaho fwilenu kuwanangako lwola lwakushimutwilanga navakwenu nge muli navo hamwe.—Yowa. 2, 12.
Chapwa chamwaza kulinangula uhashi uze naumikafwa muwane milimo (Talenu palangalafu 13)
13. Vyuma muka vikwavo vize atela kulinangula mukweze walunga? (WaChimoteu 1, 5:8) (Talenu nawa muvwimbimbi.)
13 Linangulenu kulitondela enu vavene vyakulikafwa navyo. Lunga wakuhya kushipilitu atela kutachikiza mwakulizakamina ivene natanga yenyi. (Tangenu WaChimoteu 1, 5:8.) Mumafuchi amwe, vandumbwetu vavakweze veji kulinangulanga milimo yize vatachikiza masevo chipwe kausoko weka. Mumafuchi eka mukweze nahase kulinangula milimo yakumukafwa mwakuyoyela halwola achili kushikola. Chapwa chachilemu kulinangulako milimo yize nayimikafwa chipwenga chachashi kwingila milimo. (Vili. 18:2, 3; 20:34; Efwe. 4:28) Zatenu nangolo mupwenga napuho yakupwa muvasamalikita nakukumisanga milimo vanamihane kuzata. Nge namulinga ngocho, kaha munahase kuwana washi milimo nakushimbulaho. Evi vilinga nauhashi tunashimutwila vyapwa nawa vyavilemu kuli muka-Kulishitu walunga mwomwo nayimukafwa akatesemo milimo yamutanga nayamuliuka. Tushimutwilenuko hamilimo yimwe.
PWENU VAKULIZANGA KUKAZATA MILIMO KULUTWE
14. Vyuma muka atela kulinga ndumbwetu walunga wamukweze mangana alizange kuzata mulimo washimbu yosena?
14 Mulimo washimbu yosena. Vaka-Kulishitu vavavulu vamalunga vaputukile kuzata mulimo washimbu yosena oku vachili vanyike. Kuzata upayiniya cheji kukafwanga vakweze vatachikize mwakuzachila kanawa navatu vakulisezaseza. Cheji kuvakafwanga nawa kunoneka mwakuzachishila kanawa jimbongo. (Fwili. 4:11-13) Chuma chinahase kumikafwa muputuke kuzata mulimo washimbu yosena shina kuzata upayiniya wakukafwa. Vavavulu veji kuvangilanga kuzata upayiniya wakukafwa halwola lwalusuku nakuvalingisa jino vapwenga vakulizanga kuzata upayiniya washimbu yosena. Kuzata upayiniya chinahase kumikafwa mutengamo kuzata milimo yeka yashimbu yosena, kuhakilako vene namulimo wakutungatunga nou wahaMbetele.
15-16. Vyuma muka navikafwa ndumbwetu wamukweze atengamo kuzata milimo muchikungulwilo?
15 Mulimo wamuka-kuzachila chipwe mukulwane muchikungulwilo. Vaka-Kulishitu vamalunga vatela kufwila kuzachila vandumbwavo hakutamo kupwa vakulwane muchikungulwilo. Mbimbiliya ngwayo malunga vaze vali nakufwila mulimo kana vali “nakufwila mulimo wamwenemwene.” (Chimo. 1, 3:1) Shimbu kanda ndumbwetu walunga aputuke kuzata kupwa mukulwane muchikungulwilo, atela kuvangila kutamo kupwa muka-kuzachila. Vaka-kuzachila veji kukafwanga vakulwane mujijila jajivulu. Vakulwane navaka-kuzachila veji kulinyisanga nakuzachila vandumbwavo nakuzata natwima mumulimo wakwambulula. Vandumbwetu vavakweze vanahase kutamo kupwa vaka-kuzachila numba tuhu vachili namyaka yakusemuka yamukachi ka 17 na 19. Kaha nawa muka-kuzachila wakulindunuka vanahase kumutongola kupwa mukulwane numba tuhu ali kaha namyaka 20.
16 Vyuma muka mwatela kulinga mangana mutengamo kuzata milimo kana? Mbimbiliya yavuluka kaha vilinga atela kupwa navyo. Oloze vilinga kana vyazama haMbimbiliya nahazangi yakuzanga Yehova natanga yenu nachikungulwilo. (Chimo. 1, 3:1-13; Chitu. 1:6-9; Petu. 1, 5:2, 3) Fwilenu kutachikiza chuma hichuma chize mwatela kutesamo. Lombenu Yehova amikafwe mutesemo vyuma kana.c
Yehova asaka malunga vambata vazangenga mapwevo javo navana vavo nakuvazakama nawa kumujimba namuvishinganyeka nakushipilitu (Talenu palangalafu 17)
17. Uno ndumbwetu walunga nahase kupwa ngachilihi wakulizanga kukapwa lunga ambata nakupwa mutwe watanga? (Talenu nawa muvwimbimbi.)
17 Kupwa lunga ambata nakupwa mutwe watanga. Ngana muze asolwele Yesu, vaka-Kulishitu vamwe vamalunga vasakula kutwama ujike. (Mateu 19:12) Chipwe ngocho, nge namusakula kwingila muulo kaha namupwa jino lunga ambata kaha nawa mutwe watanga. (Koli. 1, 11:3) Yehova asaka malunga vazangenga mapwevo javo nakuvazakama kumujimba namuvishinganyeka nakushipilitu. (Efwe. 5:28, 29) Vilinga nauhashi tunashimutwila muchihande chino vyakufwana nge kupwa nauhashi wakushinganyeka, nakuvumbika mapwevo nakuzata kanawa milimo, navimikafwa mupwenga lunga wamwenemwene, nakulizanga kukatesamo mulimo wenu wakupwa lunga ambata nawakupwa mutwe watanga.
18. Vyuma muka atela kulinga mukweze mangana akapwe chisemi wamwenemwene?
18 Chisemi walunga. Nge munengila muulo, munahase kusakula kupwa navana. Vyuma muka munahase kulinangula kuli Yehova mangana mupwenga muvisemi vamwenemwene? Kuli vishina vyavivulu vize munahase kulinangula. (Efwe. 6:4) Yehova alwezele Mwanenyi Yesu hatoma ngwenyi amuzanga kaha nawa ngwenyi amwivwila kuwaha. (Mateu 3:17) Kachi nge munapu muvisemi kaha shimbu yosena fwilenunga kulweza vana venu ngwenu mwavazanga. Fwilenunga kuvasangejeka havyuma vyamwaza veji kulinganga. Chisemi uze eji kulondezezanga Yehova eji kukafwanga vana vavo vapwenga mapwevo namalunga vakuhya kushipilitu. Munahase kupwa vakulizanga oholyapwa yamulimo wakupwa chisemi hakuzakama vakwenu mutanga namuchikungulwilo nakufwila nawa kusolola ngwenu mwavazanga kaha nawa ngwenu mwavamona kupwa vavalemu. (Yowa. 15:9) Echi nachimikafwa mukapwe lunga wamwenemwene kaha nawa chisemi wamwenemwene. Ngocho, navamizanga kuli Yehova nakukafwa nawa tanga yenu navandumbwenu.
VYUMA MUKA NAMULINGA OHOLYAPWA?
Vanyike vamalunga vavavulu vaze vanangwile, vyuma vyamuVisoneka nakuvizachisa mukuyoya chavo, vanazovoloka kushipilitu (Talenu palangalafu 19-20)
19-20. Vyuma muka navikafwa Ndumbwetu walunga wamukweze azovoloke kushipilitu? (Talenu muvwimbimbi wahalipapilo lyahelu.)
19 Enu vandumbwetu vamalunga vavakweze, mwatela kuzata nangolo numba mupwenga vaka-Kushilitu vakuhya. Mwatela kulondezeza vyakutalilaho vyamwaza, nakuhotola uhashi wakushinganyeka, nakupwa vatu vaze vafwelela kuli vakwenu, nakulinangulako milimo yimwe nakulizanga kukazata milimo yakulutwe.
20 Shimbu jimwe munahase kulizakamina kachi nge namushinganyeka hamilimo namukazata kulutwe. Oloze munahase kukayitesamo. Anukenu ngwenu Yehova alizanga kumikafwa. (Isa. 41:10, 13) Kaha nawa, vandumbwenu muchikungulwilo navamikafwa. Nge namupwa vakulindunuka kushipilitu, namulivwisa kuwaha kuyoya nakupwa vakusuuluka. Enu vandumbwetu vamalunga vavakweze, tachikizenu ngwenu twamizanga chikuma. Yehova amikafwe omu muli nakukilikita oholyapwa mangana mupwenga mumalunga vakuhya kushipilitu.—Vishi. 22:4
MWASO 65 Twalenuho Lika Kuzovoloka
a Muchikungulwilo chavaka-Kulishitu muli nakusakiwa malunga vakuhya. Shikaho muchihande chino natushimutwilenu omwo vandumbwetu vavanyike vamalunga, vanahase kupwa vaka-Kulishitu vakuhya.
b Talenu “Mazu Vanalumbununa” muchihande chinafumuho.
c Talenu mukanda waValongesa Valinge Mwaya Muchima waYehova, kapetulu 5 na 6.