Mi Hriat Thiam Loh Niin I Inngai Em?

ANTONIO-A chu a ṭhian ṭha tak Leonardo-a’n a chhan hriat mang si lova a en hran tâk thut avângin a mangang hle mai a.a A châng phei chuan a lâwmpuina thusawi te chu a hai der lui ṭhîn a, an pahniha an awm dun châng pawhin an inkârah daidanna chhah tak awm ang mai a lo ni ta bawk a ni. Chuvângin, Antonio-a chuan a ṭhianpa hriat thiam loh zâwng engemaw thil a lo tiin, a lo sawi palh emaw ni dâwn tiin a hlauthawng ṭân hle a. Mahse, a enga ber nge a lo tih?

Inhriat thiam lohna hi thil tlânglâwn tak a ni a. A ṭhen chu thil ho mai mai leh awlsam taka tihven theih a ni. Ṭhenkhat erawh chu beidawn thlâk tâwpkhâwk a ni thei, a bîk takin tihven tuma theih tâwp chhuah a nih chung pawha ngaihdân dik lo tak put luih a nih tlat reng phei chuan. Engvângin nge inhriat thiam lohna chu a lo chhuah ṭhîn? A kaihhnawih zawng zawngte chu engtin nge a nghawng? Mi dangin i thiltih engemaw hre thiam lo tlat se, engtin nge i tih ang? I chungchânga midang ngaih dân chu a pawimawh ber lêm em ni?

Pumpelh Theih Loh Thil

Kan ngaihtuahte leh thil tumte hi midangin an hriat theih loh avângin, engtik hunah emaw chuan kan thusawi leh chetziate chu tuemaw chuan a ngai kawi thei a ni. Inhriat thiam loh mai theihna hi a tam hle a. A châng chuan, kan ngaihtuahnaa fiah tak leh a nihna tak pawh hi hotêah kan sawi chhuak fuh lo ṭhîn a. Tin, hnung lama lo bengchheng lutuk leh thil dang mi tibuaitu avângin kan thusawi chu midângte tân ngunthlûk taka ngaihthlâk a harsat phah bawk ṭhîn a ni.

Mize ṭhenkhat leh chetzia pawh hi hriat thiam loh a awl hle bawk a. Entîr nân, mi zakzum chu nêlawm lo, midang ngaihsak lo leh chapo ni tûra ngaih sual palh a awl viau a ni. Tûn hmaa a thiltawnte chuan dinhmun ṭhenkhatah a âwm tâwka thiltih aiin rilru lamah nghawng a nei zâwk mai thei a. Hnam nunphung hrang leh ṭawng hrangte hian inhriatthiamna hi a tûr rênga ngaih theih a nih lohzia a târ lang a. Chu bâkah, khual thuthang leh inrêl chhiatna te a awm ṭhîn avângin, atîra sawi tum tak emaw, tih tum tak emaw chu an lo hriat thiam loh pawhin mak kan ti tûr a ni lo. Hêng zawng zawngte hian, an rilru put dân miin an hre sual palh nia inngaite tân chuan rilru nawm lohna a siam ṭhîn a ni.

Entîr nân, Anna-i chuan a ṭhiannu tozia chu a awm loh hlânin mi hnênah a lo sawi a. A thusawi chu ni lo deuhin an lo hrilh chhâwng leh si a; tichuan, mi zîngah a ṭhiannu chuan thinrim takin a mipa ṭhian pakhat chu a lo thîk a ni tiin a chhuahchhâl a, Anna-i chuan mak a tiin hrehawm pawh a ti hle a ni. Anna-i thusawi chu dik lo taka sawi chhâwn a ni a, Anna-i’n a ṭhiannu hnêna amah tihhmingchhiat chu a tum a nih lohzia hrilhfiah a tumna pawh chuan awmzia rêng a nei lo. Chu chuan rilru natna nasa tak a thlen a, Anna-i’n an inhriat thiam lohna a tihreh theih meuh chuan hun rei tak a liam hman bawk a ni.

Midangte’n an ngaihhlut dân che chu i thiltih tumte an lo ngaihruatnaah a innghat fo a ni. Chuvângin, i thil tum chu dik lo taka miin an lo sawi avânga rilru hrehawm chu thil nihphung pângngai a ni a. Miin an hriat thiam lohna tûr che a awm lo tiin i thinrim pawh a ni mai thei. I tân chuan chutianga mi hmuh dân che chu thlei bîk nei tak emaw, insawichhiat duhna nasa tak emaw, a nih loh leh thil dik lo hul hual emaw a ni a, rilru a khawih na thei hle bawk​—a bîkin an ngaihdân dik lo takte chu i lo ngaih pawimawh viau phei chuan.

Mite’n an en dân che chu ning viau ṭhîn mah la, midangte ngaihdân zah thiam chu thil mawi a ni. Midangte ngaihdân ngaihnêp ngawt chu a Kristian lo va, kan thusawite leh thiltihte’n midangte a chhe zâwnga a nghawng tûr chu kan duh ngai tûr a ni lo. (Matthaia 7:​12; 1 Korinth 8:​12) Chuvângin, a châng chuan tuin emaw dik lo taka a lo ngaihdân che chu siam ṭha tûra i thawh pawh a ngai mai thei. Amaherawhchu, mi duhdân ngaih pawimawh lutuk chu a ṭha lo va, mahni inzah lohna emaw, mi hnâwl nia inhriatna emaw a awmtîr thei a ni. A thu hrimah, i hlutna tak tak chu midangte ngaihdâna innghat a ni lo.

Kawng lehlamah chuan, an sawisêlna che a dik a ni tih i pawm mai thei a. Chuti chung pawh chuan i rilru a tina thei tho; mahse, inhuam tak leh a nihna ang taka i ṭhat famkim lohnate i pawm duh chuan, chûng thiltawnte chu thil ṭangkai takah a chang thei a; inthlâk danglam ngai apiang inthlâk danglam tûrin a chêttîr thei che a ni.

Rah Ṭha Lote

Inhriat thiam lohna chuan rah pawi tak a chhuah emaw, a chhuah kher lêm lo pawh a ni thei a. Entîr nân, restaurant-a mi pakhat ṭawng ri lûng lûng i hriat chuan, ṭhian kawm ngaina mi tak emaw, intivei tak emawah i lo ngai nghâl mai pawh a ni thei a. Mahse, i ngai sual der thei a ni. Beng chhêt deuh hlêk pakhat a biak avânga ṭawng ring lek pawh a lo ni reng thei a asin. A nih loh leh, dâwr nghâktu chu mi nêlawm lo tak angin i ngai leh mai thei a; mahse, ani pawh chu a nawmsam loh vâng mai a ni thei bawk. Chûng inhriat thiam lohnate chuan a ṭha lo zâwng ngaih dân awmtîr ṭhîn mah se, rah chhuah pawi lutuk emaw, kum khaw daih emawa inhriat thiam lohna êm chu a thlen lo tlângpui a. Chhiatna hial thlen theih châng pawh a nei bawk. Hmân lai Israel hun laia thilthleng pahnih chanchin hi lo ngaihtuah ang che.

Amon lal Nahasa a thih chuan a aiawha lal a fapa Hanuna chu thlamuan tûrin Davida’n mite a tîr a. Mahse, a mi tirhte chu Amon ram enthla tûra hmêlmate anga an lo ngaih sual avângin, Hanuna chuan chûng mite chu a timual pho phawt a, a hnuah Israel ram chu a do zui a ni. Chu rilru ṭha tak pua thiltih hriat thiam lohna avâng chuan a tlêm berah mi 47,000-in an thih phah ta a ni.​—1 Chronicles 19:​1-​19.

Israel chanchin bul lam zâwka inhriat thiam lohna dang awm leh chu dangdai taka chinfel a ni a. Reubena thlahte leh, Gada thlahte leh, Manase hnam zâtvete chuan Jordan lui kamah chuan maichâm langsâr tak an siam a. Chu chu Israel ṭhenkhatte chuan Jehova laka rinawm lohna leh helna angah an ngai a ni. Chuvângin, do tumin an inkhâwm ta chiam a. Mahse, tha an thawh hmain chûng Israel ṭhenkhatte chuan, an thiltih rinawm lo tak an hmuha mak an tihzia hrilh hmasa tûrin mite an tîr a. An tîr fuh khawp mai, chu maichâm satute chuan biakna thianghlim hawisan tumna rilru an neih lohzia an lo hrilh ta mai si a. Chutiang rilru put ahnêkin, chu maichâm chu Jehova chunga an rinawmna târ langtu tûra an tih a lo ni zâwk daih a ni. Chu inhriat thiam lohna pawh chuan rawng taka inthahna a thlen thei tho va; mahse, finna chuan chûng rah chhuah râpthlâk tak tûrte chu a pumpelttîr ta a ni.​—Josua 22:​10-​34.

Hmangaihnain Sawifel Rawh

Chûng thute chu zir tûr ṭha tak angin a sawi theih a. Insawifel chu thil finthlâk tak a ni. Kan sawi tâk thuah khân lehlam leh lehlam inbiak rem avâng mai khân mi engzât nunna nge chhanhim a nih tute hria? Kawng tam zâwkah chuan, mi rilru dik tak chu hre thiam ta lo mah la, i nun êm chu i chân phah lo vang; mahse, in inṭhian ṭhatna erawh chu i chân phah mai thei. Chuvângin, miin i chungah rilru dik lo tak pu anga i hriat chuan, thil nihphung dik tak i hre chiang nge i ngaih dân mai zâwk? Chûng thil a awm chuan, midangte rilru putdân chu eng nge ni? Tih zâwt ang che. Miin an hre thiam lo che niin i inngai em? Chu mi thu chu sawipui la. Sawidun pui duh lo khawpin chapo suh ang che.

Isua chuan inhriat thiam lohna tiveng tûra tih dân ṭha tak min kawhhmuh a ni: “Chutichuan, maichâm bula i thilpêk i hlan lai ngeia i unauvin i chungah lungnih lohna a nei tih i hriat chhuah leh chuan, chuta maichâm hmaah chuan i thil pêk chu hnutchhiah la, kal langin i unau rem zet la, chu mi hunah chuan i thilpêk chu rawn hlân rawh,” tiin. (Matthaia 5:​23, 24) Chuvângin, tih dân tûr ṭha ber chu midang tel lova a fâla biak a ni. Midang tuemaw hnênah i lâwm loh thu i thlen hmasa tih lehlamin a lo hriat khân ṭangkaina engmah a nei lo. (Thufingte 17:9) I tum ber chu hmangaihnaa inrem a ni tûr a ni. Buaina chu fiah tak leh thu mawlmang takin hrilhfiah ang la. Thil awm dânin a khawih dân che hrilhfiah bawk ang che. Tichuan, a ngaih dân chu ṭha takin ngaihthlâksak ve thung rawh. Rilru chhe pu tûrah ngai nghâl ngawt lovin, rilru chhia pu lo tûrah ring phawt mai rawh. Hmangaihnain “engkim a ring,” tih hre rengin.​—1 Korinth 13:7.

Mahse, inhriat thiam lohna chu tihven a nih hnuah pawh rilru natna emaw, a rah ṭha lo takte tawrhna emaw chu a châm reng thei a ni. Eng nge tih theih awm? A ṭulna apianga tih takzeta thupha chawi leh buaina tiveng thei âwm thil dang engpawh tih chu a ṭha a ni. Chutiang dinhmun zawng zawngah chuan a tuartu lamte chuan thlarau thâwkkhum zilhna thu hi an zui ngei tûr a ni: “Tupawhin tu chungah pawh thupawi nei ang ula indawh tawnin inngaidam tawn ula; Lalpa chuan a ngaidam che u ang tak khân ngaidam ve rawh u. Tin, chûng zawng zawng chungah chuan hmangaihna inbel rawh u, chu chu phuar famkimna a ni,” tih hi.​—Kolossa 3:​13, 14; 1 Petera 4:8.

Ṭha famkim lo kan nih chhûng chuan inhriat thiam lohna leh rilru intih natna chu a awm reng dâwn a. Tupawhin thil sual emaw, lainatna tel lo leh ṭawngkam kha tak emaw an hmang thei a ni. Bible chuan: “Kan zain thil tam tak kan tisual fo ṭhîn. A thusawia tisual ngai lo mi chu, mi puitling a ni a, a taksa pum pawh vêng thei mi a ni,” a ti a. (Jakoba 3:2) Hei hi Pathian Jehova’n a hriat chian êm avângin hêng zirtîrnate hi min pe a ni: “I rilruah thinur hmanhmawh suh, mi âte ṭâng laiah a châm ṭhîn, thinurna hi. Mi thusawi nazawng chu bengkhawn suh, i chhiahhlawh ânchhe lawh che i hre dah ang e: nang ngei pawhin mi dangte ânchhia i lawh ṭhîn tih i thinlung ngeiin a hre fo si a,” tih hi.​—Thuhriltu 7:​9, 21, 22.

“LALPAN Thinlung A Bûk Ṭhîn”

Tuemawin i laka ngaih dân ṭha lo tak a neih chu tihven theih rual loh niin lang ta ang se, engtin nge i tih ang? Beidawng lo la. I theih ang tâwkin Kristian miziate chu neih tumin, lan chhuahtîr tum zêl ang che. Hmasâwn i ngaihna apinga hma sâwn zêl tûrin Jehova ṭanpuina dîl rawh. I hlutna tak tak chu midangte bûk tûr a ni lo va. Dik taka ‘thinlung bûk’ theitu chu Jehova chauh a ni. (Thufingte 21:​2) Isua meuh pawhin chawimawi hlawh lovin, hmusit a hlawh zâwk a; mahse, chu chuan Jehova en dân a tidanglam chuang lo. (Isaia 53:3) Mi ṭhenkhatin dik lo taka an puh che pawhin, Jehova hmaah ‘i thinlung chu i leihbaw’ thei a, “LALPA chuan mihring en dân angin a en ve si lo va; mihring chuan pawn lama lan dân an en ṭhîn a, LALPA erawh chuan thinlung lam a en zâwk ṭhin,” avângin a hre thiam che tih ring tlat ang che. (Sâm 62:8; 1 Samuela 16:7) Thil ṭha i tih tlat reng chuan, i laka ngaih dân ṭha lo neitute pawhin an thiltih dik lote hriat chhuah a, ngaihdân thlâk hun pawh an lo nei mai thei asin.​—Galatia 6:9; 2 Timothea 2:​15.

He thuziak ṭân nâna kan sawiAntonio-a kha i la hre reng em? Ani chuan Bible fuihna thu zawm tumin a intichak a, a thiltih engin nge lo tihlunghnual tih chu ṭhianpa Leonardo-a a zâwt ta a ni. Eng nge a rah chhuah ni ta? Leonardo-a makti lutuk chu a hawihai reng a. Chutah amah tilunghnual tûrin thil engmah a tih loh thu leh amah kawm duh lo anga a awm loh thu te a sawi ve ta a ni. Danglam ta anga a lan pawh khân, a lo inngaihtuah mûk ṭhin vâng lek pawh a ni mahna. Tichuan, Leonardo-a chuan a hriat lohva a ṭhianpa rilru a lo tihnat reng avângin ngaihdam a dîl a; tin, chu mi chungchânga a titipui avângin lâwmthu a hrilh bawk a ni. Chubâkah, mi dangte pawh chutiang bawka an rilru tina lo tûra a fîmkhûr tawh tûr thu a hrilh bawk a ni. An ṭhiandun inkâra inhriat thiam lohna zawng zawng chu ho têin a reh ta a, tûn hma ang chiahin an inkawmngeih leh ta a ni.

Mi hriat thiam loh nia inngaih hi a nuam ngai lo va. Amaherawhchu, thil awm dân siam ṭha tûra kawng awm thei zawng zawng i hman a, Bible-a hmangaihna leh ngaihdamna dân bulte i zawm bawk chuan, nang pawhin rah ṭha tak i seng ngei ang. (w01 4/1)

[Footnote]

[Phêk 29-naa milemte]

Hmangaihna leh ngaihdamnaa buaina sawifel chuan rah hlimawm tak a chhuah thei