Vênnainsâng ONLINE LIBRARY
Vênnainsâng
ONLINE LIBRARY
Mizo
Ṭ
  • â
  • ê
  • î
  • û
  • ṭ
  • Ṭ
  • BIBLE
  • THU LEH HLA CHHUAHTE
  • INKHAWMTE
  • kl bung 2 p. 12-22
  • Pathian Hriatna Târlangtu Lehkhabu Chu

I thlanah hian video a awm lo.

A pawi lutuk, he video hi a load theih loh.

  • Pathian Hriatna Târlangtu Lehkhabu Chu
  • Chatuan Nunnaa Hruaitu Hriatna
  • Thupuitête
  • Thu Thuhmun
  • BIBLE-A THU AWMTE
  • BIBLE HI I RING THEI EM?
  • DIK LEH RINTLAK
  • HRILH LAWKNA LEHKHABU
  • PATHIAN HRIATNA CHU “CHAK RAWH”
  • Pathian Tilâwm Zirtîrna Dik
    Vênnainsâng Jehova Lalram Puan Chhuahna—2005
  • Bible—Pathian Min Pêk Lehkhabu Chu
    Bible Ziritîrna Dik Tak Chu Eng Nge Ni?
  • Bible—Pathian Min Pêk Lehkhabu
    Bible Hian Eng Nge Min Zirtîr?
  • Bible I Ring Thei Em?
    Chatuanin I Hlim Thei!—Phûrawm Taka Bible Sawihona
Hmuh Belh Nân
Chatuan Nunnaa Hruaitu Hriatna
kl bung 2 p. 12-22

Bung 2

Pathian Hriatna Târlangtu Lehkhabu Chu

1, 2. Min Siamtu kaihhruaina engvângin nge kan mamawh?

HMANGAIHNAA khat min Siamtu chuan mihringte tân inzirtîrna leh inkaihhruaina lehkhabu a pêk chu a âwm hle a ni. Mihringten kaihhruaina kan mamawh a ni tih hi i pawm lo vem ni?

2 Tûn hma kum 2,500 aia tam kal tawhah khân zâwlnei pakhat, thil thleng chanchin ziaktu ni bawk chuan: “Tungchhova kal mihringah hian, a pheikhai hruai tûr a awm lo,” tiin a lo ziak a. (Jeremia 10:23) Tûn laiah hian chu thusawi dikzia chu a hma zawng aiin a lang chiang lehzual a ni. Thil thleng chanchin ziaktu William H. McNeill chuan hetiang hian a lo chhinchhiah a: “He leia mihringte thil tawh ṭhin chu bahlahna awm miah lo deuhthawa hun khirh tak tak indawt zut mai leh, khawtlânga rorêlna dân keh chhiatnate hi a ni,” tiin.

3, 4. (a) Engtin nge Bible zirna hi kan pawh ang? (b) Bible kan enfiahna hi engtin nge kan kalpui zêl ang?

3 Bible hian kaihhruaina fing tak atâna kan mamawh zawng zawng a phuhrûk a ni. Bible an chhiar hmasak ber ṭumin mi tam tak chu a tibuai ṭhîn tih hi a dik a ni. Lehkhabu lian tak a ni a, a ṭhen laite chu hriat thiam har tak a ni. Mahse, thil hlu tak rochung tûra i tih tûr tlângpui inziahna lehkha pawimawh dân ang thlapa siam pêk ni ta ang la, ngun taka zir tûrin hun i insiam dâwn lâwm ni? Lehkha pawimawh chhûnga thu ziak ṭhenkhat chu hriat thiam harsa i tih chuan chutiang lama thiam zâwk mi tu emaw hnênah ṭanpuina i dîl ngei ang. Bible pawh chutiang rilru tho chu puin engvângin nge i pawh loh vang? (Tirhkohte 17:11) He thilah hian khawvêl thil ro khâwmna mai aia tam zâwk a innghat a. Bung hmasaa kan zir tâk ang khân, Pathian hriatna chuan chatuan nunnaah min hruai thei a ni.

4 Pathian hriatna târlangtu lehkhabu chu i lo chhût chiang ang u. A hmasain Bible thu tlângpui tawi têin kan târlang ang a. Tichuan a chhiartu tam takten Pathian thâwk khuma pêk Thu a nih ngeizia an rin nachhante kan sawiho ang.

BIBLE-A THU AWMTE

5. (a) Hebrai Pathian Lehkhathuah engte nge awm? (b) Grik Pathian Lehkhathuah engte nge awm?

5 Bible hi lehkhabu 66, hmun hniha ṭhen a ni a, chu chu Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar tia sawi ṭhin a ni. Bible-a lehkhabu 39-te chu Hebrai ṭawnga ziah a ni ber a, 27-te chu Grik ṭawnga ziah a ni. Hebrai Pathian Lehkhathute, Genesis aṭanga Malakia thleng hian thilsiam chanchin leh mihringte chanchin inṭan tirh aṭanga kum 3500 chhûng a huap phâk a ni. He Bible ṭhen chin hi kan enfiah chuan​—⁠B.C.E. kum zabi 16-naa hnam anga an lo pian aṭanga B.C.E. kum zabi 5-na thlenga Pathianin Israel hnamte a dâwr dân chanchin kan hre thei a.a Grik Pathian Lehkhathute, Matthaia lehkhabu aṭanga Thu Puan bu thleng awmna hi chuan C.E. kum zabi pakhatnaa Isua Krista leh a zirtîrte rawngbâwlna leh zirtîrnate a târlang deuh ber a ni.

6. Engvângin nge Bible pumpui hi kan zir ang?

6 Mi ṭhenkhat chuan “Thuthlung Hlui” chu Juda-te tân leh, “Thuthlung Thar” chu Kristiante tân niin an ngai a. Mahse 2 Timothea 3:​16 sawi dân chuan, “Pathian Lehkha Thu zawng zawng hi Pathian thâwk khuma pêk a ni a, . . . a sâwt bawk a ni.” (Hawrawp kan tihâwn a ni.) Chuvângin, Pathian Lehkhathu zirna dik tak chuan Bible pumpui a huam tel tûr a ni. A nihna takah chuan, Bible ṭhen hnihte hi an intikim tawnin a pumpuia thupui pakhat siam tûrin inrem takin a inchawhpawlh a ni.

7. Bible thupui chu eng nge ni?

7 Sakhaw thila rawngbâwlnaahte kum engemaw chen chu i tel tawhin, Bible ring taka an chhiarte pawh i hre tawh mai thei a. A nih loh pawhin nangmah ngeiin a châng ṭhenkhatte i lo chhiar ṭhîn mai thei bawk. Genesis aṭanga Thu Puan thleng hian Bible-in khai khâwmtu pakhat chauh a nei tih i hria em? Bible hi thupui inmil tak pakhatin a khai khâwm vek a ni. Chu thupui chu eng nge ni? Chu thupui chu Pathianin mihringte chunga rorêl tûra dikna a neih thiam chantîrna, leh a Ram hmanga a hmangaih thil tum a taka chantîr hi a ni. Nakinah he thil tum hi Pathianin engtin chiah nge a tihfamkim ang tih kan zir ang.

8. Pathian mize chungchângah Bible-in eng nge a târlan?

8 Bible-in Pathian thil tumte a tlângpuia a sawi bâkah a miziate pawh a târlang bawk. Entîr nân, Pathianin thinlunga lâwmna leh lungngaihna a neihzia leh, kan duh thlannate pawh a tân a pawimawhzia Bible aṭangin kan hre thei a ni. (Sâm 78:​40, 41; Thufingte 27:11; Ezekiela 33:11) Sâm 103:​8-14 chuan Pathian chu “lainatnaa khat, mi khawngaih thei tak, thinnel tak, ngilneihna ngah tak a ni,” tiin a sawi. Ani chuan khawngaihnain min enkawl a, ‘vaivuta siam mai kan ni tih a hre reng a,’ kan thihin vaivutah kan kîr leh a ni tih pawh a hria a ni. (Genesis 2:7; 3:19) A mize lantîrte hi a va mak êm! Hetiang Pathian hi a ni lawm ni biak i duh?

9. Engtin nge Bible-in Pathian tehnate chiang takin min pêk a, chutiang hriatna chu engtin nge kan hlâwkpui theih ang?

9 Bible-in Pathian tehnate chiang takin min hrilh a. Hêngte hi a châng chuan dânte tia sawi a ni. Mahse, hmuh theih thil hmangin chûng thu bulte chu zirtîr a ni fo zâwk a ni. Pathianin hmân lai Israel-te chanchina thil thleng ṭhenkhatte chu kan hlâwkpui theihna tûrin a lo ziahtîr a. Hêng tlang taka chanchin sawi chhâwnte hian, miin Pathian thil tum nêna inmila thil an tihin an chungah eng nge thleng ṭhîn tih leh, anmahni duh dân anga an kal chuan lungngaihna a thleng ṭhîn tih te pawh a lantîr a ni. (1 Lalte 5:4; 11:​4-6; 2 Chronicles 15:​8-15) Chutianga thil thleng tak tak chanchinte kan chhiar chuan rinhlelh rual lohvin kan thinlung a khawih ngei ang. Chûng thil thleng ziaka chhinchhiahte chu mitthlaa hmuh kan tum chuan thil thlenga tel ve mipuite tluka chiangin kan hre thiam thei ang. Chutiang chuan, entawn tûr ṭhate chu kan hlâwkpui theiin, thil tisualtute awhna ṭhin thangte chu kan pumpelh thei a ni. Amaherawhchu, Bible-a kan thu chhiarte hi Pathian thâwk khum ngei a ni tih engtin nge kan chian theih ang? tih zawhna pawimawh tak hi chhân a ngai a ni.

BIBLE HI I RING THEI EM?

10. (a) Engvângin nge mi ṭhenkhatin Bible hi a tûn lai tawh lo nia an ngaih? (b)  2 Timothea 3:​16, 17 hian Bible chungchâng eng nge min hrilh?

10 Thurâwn pêkna lehkhabu tam takte chu kum rei lo têah an hman tlâk loh mai ṭhîn tih i lo hre tawh mai thei a. Bible hi eng nge a chanchin ni ve le? Lehkhabu upa tak a ni a, a thu hnuhnûng ber ziah zawh aṭangin kum 2,000 deuhthaw a liam tawh a. Chuvângin mi ṭhenkhat chuan kan tûn lai hunah hian hman tlâk tawh loh niin an ngai a ni. Mahse, Bible hi Pathian thâwk khuma pêk a nih chuan, engtianga upa pawh nise a thurâwnte chu englai pawhin a tûn lai tûr a ni a. Pathian Lehkhathute chu tûn thlengin “zirtîr kawngah te, thiam loh chantîr kawngah te, zilh kawngah te, felna zirtîr kawngah te a sâwt” tûr a ni; “Pathian mi chu hna ṭha tinrêng thawk tûra kim taka inthuamin a famkim theih nân.”​—⁠2 Timothea 3:​16, 17.

11-13. Keini hunah Bible hi a taka hman tlâk a ni tih engvângin nge kan sawi theih?

11 Ngun taka enfiahna chuan Bible thu bulte hi an ziah hmasak ber laia a pawimawh ang chiah khân tûn laiah pawh a pawimawh tih a târlang a. Entîr nân, mihringte pianpui mizia chungchângah, Bible hian mihring chhuan rêng rêng tâna hman tlâk hriat thiamna thûk tak a lantîr a. Matthaia bung 5 aṭanga bung 7-a Isua’n Tlâng chunga a Thusawiah khân hei hi awlsam takin kan hmu thei a ni. He Isua thusawi hian India mi, hruaitu thi tawh pakhat Mohandas K. Gandhi-a rilru a khawih êm êm a, British hotu lian pakhat hnênah pawh: “I ram leh ka ramin Krista’n Tlâng chunga a Thusawi hi kan zawm hunah chuan, kan rama buaina chauh ni lovin khawvêl pumpuia buaina pawh hi kan tifel thei ang,” tiin a lo hrilh hial a ni.

12 Isua zirtîrnain mite rilru a khawih pawh hi a mak lo ve! Tlâng chunga a Thusawiah chuan hlimna dik tak neih theih dân min hrilh a. Thubuai tihfel dân a hrilhfiah a. Isua’n ṭawngṭai dân tûr pawh min zirtîr a ni. Tisa lam mamawh thilah rilru put dân tûr fing ber min kawhhmuh a, mi dangte nêna inlaichînna ṭha tak neih theih nân Dân Rangkachak min pe bawk a. Sakhuanaa inbumna chhui chhuah dân leh hmabâk him neih theih dân te he a thusawiah hian a tel bawk a ni.

13 Tlâng chunga Thusawiah leh Bible hmun dang zawng zawngahte kan nun siam ṭha tûrin eng nge kan tih ang a, eng nge kan pumpelh ang tih chiang takin min hrilh a. A thurâwnte hi a taka hman a ṭangkai êm avângin zîrtîrtu pakhat chuan: “Master degree la-in high school-ah thurâwn petu ka ni a. Rilru hrisêlna lam leh rilru awm dân chhuina lehkhabu pawh tam tak ka chhiar tawh a. Inneihna hlawhtling neih dân te, vântlâng tâna hnawksak ni lo tûra naupang enkawl dân te, ṭhian siam dân leh neih reng dân chungchânga Bible thurâwnte hi college-a ka zir leh ka lehkhabu chhiar tawh zawng zawngte aiin a ṭha chungchuang zâwk tih ka hmu chhuak a ni,” tiin a sawi hial a ni. Bible hi ṭangkai tak leh tûn lai tak a nih bâkah innghahna tlâk a ni bawk a ni.

DIK LEH RINTLAK

14. Bible hi science lam thilah pawh a dik a ni tih engin nge lantîr?

14 Bible hi science zirlai bu ni lo mah se, science lam thil nên pawh a inmilin a dik a ni. Entîr nân, mi tam zâwkin lei hi a phêk nia an rin laiin zâwlnei Isaia chuan a “kual” tiin a lo sawi a (Hebrai ṭawng, chugh, hian hetah hian “mûm” tihna a kâwk a ni). (Isaia 40:22) Lei hi a mûm a ni tih ngaihdân chu Isaia hnu kum engemaw zât ral hma chuan pawm a la ni lo. Chubâkah, kum 3,000 aia tam kal taa ziak​—⁠Joba 26:7 chuan Pathianin “lei chu engmah lovah a khai kâng a” tiin a lo sawi a ni. “Lei hi boruak zau takah a inkhai kâng a ni tih chu vân lam chanchin zirna chuan a lantîr a. Pathian Lehkhathu Thianghlim hi Pathian thâwk khuma pêk a ni tih pawm lotute tân chuan, he thu dik hi Joba’n engtin nge a hriat theih tih zawhna hi chhân harsa tak a ni,” tiin Bible lama mithiam pakhat chuan a sawi.

15. Bible-a thil thleng chanchin an ziah dân te hian Bible kan rinna engtin nge a tihngheh?

15 Bible-a thil thleng chanchin an ziah dân te hian he lehkhabu upa tawh taka kan rinna hi a tinghet lehzual bawk a. Thawnthu phuahchawpte ang lo takin, Bible-a thil thlengte hian a mihringte leh hun bîk zawm a nei vek a ni. (1 Lalte 14:25; Isaia 36:1; Luka 3:​1, 2) Hmân laia thil thleng chanchin ziaktuten an rorêltute hnehna chu an sawi uar lutuk ṭhînin an tlâwmna leh dik lohnate pawh an zêp bo ṭhin a. Bible ziaktute erawh chuan dik tak leh a nihna ang chiah chiahin​—⁠anmahnin sual lian tak an lo tihte ngei pawh zêp lovin an ziak zâwk a ni.​—⁠Numbers 20:​7-13; 2 Samuela 12:​7-14; 24:⁠10.

HRILH LAWKNA LEHKHABU

16. Bible hi Pathian thâwk khuma pêk ngei a ni tih hnial rual lohva tichiangtu chu eng nge ni?

16 Hrilh lâwkna thleng famkim tawhte chuan Bible hi Pathian thâwk khuma pêk a nih ngeizia hnial rual lohvin a tichiang a ni. Bible-ah hian hrilh lâwkna tam tak, kimchang taka thleng famkim tawhte a awm a. Mihringte mai chuan hêng thilte hi an ti thei lo vang tih chu a chiang hle a ni. Chuti a nih chuan, hêng hrilh lâwknate phênah hian eng nge awm ang le? Bible ngeiin “thu hrilh lâwk rêng rêng hi mihring thua chhuak a ni ngai si lo a, miten Thlarau Thianghlim [Pathian thiltihtheihna] tirhin Pathian hnên ata an sawi zâwk ṭhîn a ni,” tiin a sawi. (2 Petera 1:21) Entîrna ṭhenkhat lo ngaihtuah ila.

17. Babulon tlâwm tûr thu eng hrilh lâwknate nge awm a, chûngte chu engtin nge a thlen famkim?

17 Babulon tlâwmna. Isaia leh Jeremia-te khân Babulon chu Media leh Persia kutah a tlâwm tûr thu an lo sawi lâwk ve ve a. Mak tak maiin, he thil thleng tûr chungchânga Isaia hrilh lâwkna hi Babulon hneh a nih hma kum 200 vêlah khân an lo ziak tawh a ni! Chu hrilh lâwkna thlen famkim dân hrang hrang a hnuaia ziakte hi tûnah chuan thil thleng chanchin ziahnaah chhinchhiah a ni: Euphrates Luipui chu dîl siamchawpah la pêngin tihkang vek a ni a (Isaia 44:27; Jeremia 50:38); Babulon kulh kawngkhârah vênhimna an tlachham a (Isaia 45:1); lal pakhat Kura’n hnehna a chang ta bawk a ni.​—⁠Isaia 44:28.

18. “Grik Lal” lo din chhuahna leh tlâwmnaah khân Bible hrilh lâwkna engtin nge a thlen famkim?

18 “Grik lal” lo din chhuahna leh tlâwmna. Daniala’n inlârnaah, kêlpain berâmpa a si thlu a, a ki pahnih a tihtliahsak lai a hmu a. Chumi hnu chuan kêl ki ropui tak chu a tliak ta a, a aiah ki pali a lo chawr chhuak a. (Daniela 8:​1-8) Daniala hnênah inlârna chu hetiang hian hrilhfiah a ni: “Berâmpa, ki pahnih nei i hmuh kha Media leh Persia lal an ni a. Tin, kêlpa hmul chhur mai chu Grik lal a ni: tin, a mit inkâra ki ropui chu lal hmasa ber a ni. Tin, kha ki, tliaka a hmuna pali lo chhuak kha chu, chu hnam aṭang chuan ram li a lo ding chhuak dâwn, tihna a ni a, a thiltihtheihna nên erawh chuan ni lovin,” tiin. (Daniela 8:​20-22) He hrilh lâwkna ang chiah hian, kum zabi hnih vêl hnuah, “Grik lal”, Alexander Ropuia chuan chu ki pahnih Medo-​Persia awp ram zawng zawng chu a la ta a. Alexander-a chu B.C.E. 323-ah a thi a, a general palite chuan a ai an awh ta a ni. Amaherawhchu, a hnua ram palite zînga pakhat mahin Alexander-a awp ram thiltihtheihna chu an tluk thei chuang lo.

19. Isua Krista-ah eng hrilh lâwknate nge thleng famkim?

19 Isua Krista nun. Hebrai Pathian Lehkhathua Isua lo pianna, a rawngbâwlna, a thihna, leh a thawhlehna chungchânga hrilh lâwkna tam tak awmte hi a thleng famkim a ni. Entîr nân, a hma kum 700 aia tamah Mika chuan Messia emaw, Krista emaw chu Bethlehem-ah a pian tûr thu a lo sawi lâwk daih tawh a ni. (Mika 5:2; Luka 2:​4-7) Mika dam rualpui Isaia pawhin Messia chu vuak leh chil chhâk khum a nih tûr thu a lo sawi lâwk a. (Isaia 50:6; Matthaia 26:67) Zakaria’n Messia chu pawisa sawmthuma phatsan a nih tûr thu a hma kum zanga laiah khân a lo hrilh lâwk tawh a. (Zakaria 11:12; Matthaia 26:15) Davida pawhin Messia Isua thih dâwn ṭêpa thil awm dân tûr a hma kum sângkhat aia tamah a lo sawi lâwk bawk a. (Sâm 22:​7, 8, 18; Matthaia 27:​35, 39-43) Chubâkah, a hma kum zabi nga vêlah khân, Daniala hrilh lâwkna chuan Messia lo lan hun tûr te, a rawngbâwl hun chhûng tûr te leh a thih hun tûr te chu a târlang bawk a ni. (Daniela 9:​24-27) Hêngte hi Isua chunga hrilh lâwkna thleng famkim ṭhenkhat chauh a ni a. Nakinah Isua chungchâng hi tam lehzuala i chhiar chuan manhla i ti hle ang.

20. Hrilh lâwkna thleng famkim tawhte Bible-in sawisêl bova a lo chhinchhiahna hian eng rinna nge min pêk ang?

20 Hun rei tak huap Bible hrilh lâwkna dang tam takte chu a thleng famkim tawh a. ‘Mahse hei hian engtin nge ka nun a khawih danglam?’ tiin i zâwt a ni thei e. Aw le, mi tuin emaw kum tam tak chhûng chu thudik tak hlîr lo hrilh ṭhîn ta che sela, thil thar engemaw a hrilh hunah che i ringhlel nghâl mai dâwn em ni? Dâwn lo ve! Bible pumpuiah hian Pathian chuan thudik hlîr a sawi a. Hei hian Bible thutiam, lei paradis lo thleng tûr chungchânga a hrilh lâwknate i rinna chu a tipung tûr a ni lâwm ni? Dik takin, kum zabi pakhatnaa Isua zirtîrte zînga pakhat Paula rinna ang chiah hi kan nei thei a, ani chuan ‘Pathianin dâwt a sawi thei lo’ tiin a ziak a ni. (Tita 1:⁠2) Chubâkah, Pathian Lehkhathute kan chhiara a thurâwnte kan zawm bawk chuan, mihringte neih phâk loh remhriatna kan hmang tihna a ni ang, a chhan chu Bible hi chatuan nunnaa hruaitu Pathian hriatna târlangtu lehkhabu a nih avângin.

PATHIAN HRIATNA CHU “CHAK RAWH”

21. Bible-a i thil zir ṭhenkhatte kha harsa lutuk nia a lan chuan eng nge i tih ang?

21 Bible i han zir chuan tûn hmaa i lo hriat tawhte nêna danglam tak tak thilte pawh i zir mai thei a. I lo ngaihhlut ṭhin sakhaw lam thil chîn dân ṭhenkhatte chuan Pathian a tilâwm lo a ni tih pawh i hriat phah mai thei bawk a ni. Pathianin a dik leh dik lo tehna a neih chu he phalraina khawvêla tehnate aiin a sâng zâwk tih i lo hre dâwn a ni. Hei hi atîrah chuan harsa lutuk niin a lang thei a. Mahse, dawhthei hrâm rawh! Pathian hriatna chhar chhuak tûrin Pathian Lehkhathute hi ngun takin enfiah rawh. I ngaihtuahna leh i chêt dânte Bible thurâwn anga siam ṭhat ngai a awm chuan rilru inhawng takin pawm ang che.

22. Engvângin nge Bible i zir a, i zir chhan mi dangte hre thiam tûrin engtin nge i ṭanpui theih ang?

22 I hma ngaitu i ṭhiante leh i chhûngten i Bible zir chu an dodâl mai thei a, mahse Isua’n hetiang hian a sawi: “Chutichuan, mite hmaa mi ṭan apiang, ka Pa vâna mi hmaah ka ṭan ve ang. Nimahsela, tupawh mite hmaa mi phat apiang, ka Pa vâna mi hmaah ka phat ve ang,” tiin. (Matthaia 10:​32, 33) Ṭhenkhat chuan thurin veiherh-ah i inhnamhnawih ang a, sakhaw lam thil i âtchilh mai ang tih chu an hlauthâwng ngei ang. Amaherawhchu, a nihna takah chuan, Pathian hriatna dik tak leh a thutak chu nei turin i bei fan fan a ni zâwk. (1 Timothea 2:​3, 4) He thil hi hre thiam tûra mite ṭanpui tûrin, i thil zir chanchin an hnêna i sawi hunah a hnial lam zâwnga awm lovin rilru fîm tak pu zâwk ang che. (Philippi 4:⁠5) Bible hriatnain mite chunga hlâwkna a thlen tak takzia an hmuhin mi tam tak chu “thu lovin . . . hnehin” an awm tih hre reng ang che.​—⁠1 Petera 3:​1, 2.

23. Pathian hriatna chu engtin nge i “châk” theih ang?

23 “Nausên piang tharte angin thlarau lam hnutê, engmah pawlh loh chu châk rawh u,” tiin Bible chuan min fuih a. (1 Petera 2:⁠2) Nausên chuan a nu hnute tui a rinchhan a, chu a mamawh chu phuhrûk ni tûrin a phût ve tlat ṭhîn. Chutiang bawkin Pathian aṭanga hriatna chu kan rinchhan ve a ni. I zirna chhunzawm zêlin a Thu chu “châk rawh.” A dik takin, Bible hi ni tin chhiar tum ang che. (Sâm 1:​1-3) Hei hian malsâwmna tam tak a thlen dâwn che a ni, Sâm 19:11 pawhin Pathian dân chungchângah: “chûng zawm chu lâwmman nasa tak neihna a ni ṭhîn,” tiin a lo sawi si a.

[Footnote]

a B.C.E. tih chu “Vântlâng Kum chhiar hma,” tihna a ni a, B.C. (“Krista hma”) tih aiin a dik zâwk. C.E. chuan “Vântlâng Kum chhiar,” tihna a kâwk a, anno Domini lamtawi A.D. tih a ni a, “kan Lalpa kum” tihna a ni.

I HRIATNA FIAH RAWH

Eng kawngtein nge Bible hi lehkhabu dangte nên a inan loh?

Engvângin nge Bible hi i rin theih?

Bible hi Pathian thâwk khum Thu ngei a ni tih engin nge tichiang?

[Phêk 14-naa bâwm]

I BIBLE ṬHA TAKIN HMANG RAWH

Bible hman dân hriat chu thil harsa a ni lo. Bible chhûnga thu awm ziakna aṭangin Bible bu indawt dân leh a awmna hmunte zir ang che.

Awlsam taka hriat theih nân Bible bu-ahte hian bung leh chângte a awm a. Kum zabi 13-na chhûngin a bung ṭhen hran a ni a, kum zabi 16-naa French mi, lehkha chhutu pakhat chuan Grik Pathian Lehkhathute hi vawiina kan hmuh ang hian a châng a lo ṭhen a ni. Bible pumpui, a bung leh châng nei hmasa ber chu French ṭawnga chhut a ni a, kum 1553-ah chhuah a ni.

He lehkhabua Pathian thu châng lâk chhuah a nih hian, a nambar hmasa berin a kawh chu bung a ni a, a dawttuin a kawh chu châng a ni. Entîr nân, “Thufingte 2:5” tih chu Thufingte lehkhabu, bung 2, châng 5 tihna a ni. Pathian thu châng lâk chhuahte Bible-a i zawn zêl chuan rei lo têah Bible châng awlsam takin i zawng hmu thei ang.

Bible ṭha taka hriat theihna ṭha ber chu ni tina chhiar hi a ni. Atîrah chuan huphurhawm viau angin a lang thei a. Mahse, a sei dân azirin ni tin bung thum aṭanga bung nga i chhiar chuan Bible pumpui hi kum khatah i chhiar zo vek dâwn a ni. Vawiin aṭang hian engvângin nge i ṭan loh vang?

[Phêk 19-naa bâwm]

BIBLE​—⁠TLUKPUI NEI LO LEHKHABU CHU

• Bible hi “Pathian thâwk khuma” pêk a ni a. (2 Timothea 3:16) A thute hi mihringte ziak ni mah sela, Pathianin an ngaihtuahnate a kaihruai a, chuvângin Bible hi “Pathian thu” tak tak a ni.​—⁠1 Thessalonika 2:⁠13.

• Bible hi dinhmun inang lo tak tak mi 40 vêlin kum zabi 16 chhûng an ziak a. Chuti chung chuan an Bible ziah zawh chu a bul aṭanga a tâwp thlengin a inmil thlap vek a ni.

• Bible hi lehkhabu dangte ang lo takin dodâlna tam tak kârah a dam khawchhuak a. Middle Age hun chhûngte khân Bible an kawl avâng ringawtin mi tam tak chu banah phuar betin an hâl hlum a ni.

• Bible hi khawvêla lehkhabu hralh tla ber a ni a. A vaiin emaw, a ṭhen lai chauh emaw hi ṭawng hrang 2,000 chuanga lehlin a ni. Bu tlûklehdingâwn tam tak chhut chhuah a ni tawh a, khawvêlah hian a bu awm lohna hmun a awm mang lo a ni.

• Bible-a thu ziak upa ber lai chu B.C.E. kum zabi 16-a ziah a ni a. Hei hi Hindu thurin bu Rig-Veda (B.C.E. 1,300 vêla mi) te, Buddhist thurin bu “Canon of the Three Baskets” (B.C.E. kum zabi pangana) te, Islam thurin bu Koran (C.E. kum zabi pasarihna) te, leh Shinto thurin bu Nihongi (720 C.E.) te awm ve hma daih a ni.

[Phêk 20-a phêk khat awh milem]

    Mizo Thu leh Hla Chhuahte (1990-2025)
    Chhuahna
    Luhna
    • Mizo
    • Share
    • I Duh Dânte
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Hman Dân Tûr
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Luhna
    Share