Abrahama Neih Ang Rinna I Nei Em?
“Nimahsela Mihring Fapa hi a lo kal hun chuan khawvêlah hian rinna a rawn hmu ang em ni?”—LUKA 18:8.
1. Tûn laiah engvângin nge rinna nghet tak neih a har êm êm?
TUN LAIAH rinna nghet taka vawn hi thil awlsam lo tak a ni a. Khawvêl hian thlarau lam thila an ngaihsakna la pêng tûrin Kristiante chungah nêk sâwrna nasa tak a dah a ni. (Luka 21:34; 1 Johana 2:15, 16) Indona te, vanduaina nasa tak te, a nih loh leh natna te emaw, rilṭamna te emaw an tawnin mi tam takte chuan damkhawchhuah tumin an bei a. (Luka 21:10, 11) Ram tam takah chuan lang vak lovin hnam zia chak tak a awm a, an rinna mila nungtu chu âwm lo leh thil âtchilh anga thlir an ni hial a ni. Chu bâkah, Kristian tam takte chu an rinna avângin tihduhdah an ni. (Matthaia 24:9) Kum 2,000 lai kal taa Isua zawhna: “Mihring Fapa hi a lo kal hun chuan khawvêlah hian rinna a rawn hmu ang em ni?” tih hi a âwm hle a ni.—Luka 18:8.
2. (a) Engvângin nge Kristian pakhat tân rinna nghet a pawimawh? (b) Entawn tûr tu rinna nge kan ngaihtuahin kan ṭangkaipui ang?
2 Nimahsela, chiang takin, rinna nghet tak chu a pawimawh êm êm a ni: tûna nun hlawhtling tak leh nakina chatuan nunna thutiam kan dawng duh a nih chuan. Habakuka hnêna Jehova thusawi la chhâwngin, tirhkoh Puala chuan: “‘Ka mi fel chu rinnain a nung ang: a hnungtawlh erawh chuan, ka rilruin amahah chuan lâwmna rêng a nei lo vang.’ . . . rinna lovin ama [Pathian] lâwmzâwng mi nih rual a ni lo,” tiin, a lo ziak a. (Hebrai 10:38–11:6; Habakuka 2:4) Paula chuan Timothea hnênah: “Rinna intihsiakna ṭha chu bei la, chatuan nunna chu vuan rawh; chu mi chang tûrin koh i ni a,” a ti a. (1 Timothea 6:12) Chuti chu, rinna chhe thei lo chu engtin nge neih a theih? Chu zawhna kan ngaihtuahin, kum 4,000 vel kal taa mi pakhat, a rinna tûn thleng pawha sakhuana lian pathum—Islam, Judaism, leh Kristiannaah ngaihsân hlawh êm êmtu chungchâng kan enlêt chuan kan ṭangkaipui ang. Chu chu Abrahama a ni. Engvângin nge a rinna chu chhinchhiah tlâk tak a nih? Tûn laiah kan entawn thei ang em?
Pathian Kaihhruaina Zawmna
3, 4. Engvângin nge Tera’n a chhûngte chu Ur ata Haran-ah a pêmpui?
3 Abrahama (a tîrin Abrama tia koh) hi Bible-a târlan hmasak pâwl a ni a. Genesis 11:26-ah chuan: “Tera chuan . . . fapa Abrama te, Nahora te, Harana te a nei a,” tiin, kan chhiar a ni. Tera leh a chhûngte chu Mesopotamia chhim lama khaw hausa tak Kaldai-ho khua Ur-ah an chêng a. Nimahsela, chutah chuan an chêng reng lo. “Tera chuan a fapa Abrama te, a fapaa fapa (Harana fapa) Lota te, a mo, a fapa Abrama nupui Saraii [Sari] te a hruai a; tin, Kanaan-a kal tûrin Kaldai-ho khua Ur aṭang chuan an chhuak ho ta a; tin, Haran khua an lo thleng a, chutah chuan awm hmun an khuar ta a.” (Genesis 11:31) Abrahama unaupa Nahora pawh a chhûngte nên Haran-ah a pêm ve a. (Genesis 24:10, 15; 28:1, 2; 29:4) Engvângin nge Tera kha khaw hausa tak Ur aṭangin ram hla tak Haran-ah a pêm?
4 Abrahama hnu kum 2,000-ah khân, mi rinawm Stephana chuan Juda roreltute hnênah Tera chhûngte mak taka an pêm thu a hrilhfiah a. Ani chuan: “Min thlahtu Abrahama, Haran khuaa a awm hmaa Mesopotamia rama a awm lai khân, Ropuina Pathian chu a hnênah a rawn inlâr a, a hnênah, ‘I khaw lam leh i chiteho zîng ata chhuak la, ram ka la entîrtu che lamah chuan kal rawh,’ a ti a. Tin, a ni chu Kaldaiho ram ata a kal chhuak a, Haran khuaah a va awm ta a,” a ti a. (Tirhkohte 7:2-4) Tera chuan a chhûngte nêna Haran-a pêmin Abrahama tâna Pathian duhzâwngah a intulût a ni.
5. A pa thih hnuin Abrahama chu khawiah nge a kal? Engvângin eng?
5 Tera chhûngte chu an khawpui tharah chuan an awm nghet a. Kum tam tak hnuah Abrahama’n “ka ram,” a tihin Ur a ni lo va, Haran hi a ni. (Genesis 24:4) Nimahsela, Haran chu Abrahama awm hmun nghet tûr a ni chuang lo. Stephana chuan, “[Abrahama] pa a thih hnuin chuta ṭangin hei tûna in awmna khaw lamah hian Pathianin a pêm luhtîr a,” tiin, a sawi a. (Tirhkohte 7:4) Pathian kaihhruaina zawmin, Abrahama’n Lota nên Euphrates lui an kan a, Kanaan-ah an lut ta a ni.a
6. Eng thutiam nge Jehova’n Abrahama hnênah a sawichhuah?
6 Engvângin nge Jehova’n Abrahama Kanaan ramah a pêm tîr? A chhan chuan chu mi rinawm tâna Pathian thil tum nên inkungkaihna a nei a ni. Jehovan Abrahama hnênah: “I khaw lam ata leh i laichînteho zîng ata leh i pa in ata chhuak la, ram ka la entîr tûr che lamah kal rawh: tichuan chi ropui takah ka siam ang chia, mal pawh ka sâwm ang chia, i hming ka ti ropui bawk ang; tin, nang malsâwmna ni ang che: tin, malsâwm saktu apiang che chu mal ka sâwm ang a, ânchhe lawhtu che chu anchhia ka lawh ang: nangmahah chuan hnam tin an la thawveng ang,” a ti a. (Genesis 12:1-3) Abrahama chu Jehova vênhimna leh Kanaan ram neitu tûr hnam ropui tak thlahtu a ni ang. Thutiam mak tak a va ni em! Mahse, Abrahama chuan chu ram luah tûr chuan a nunah insiamṭhatna danglam tak a siam a ṭûl a ni.
7. Jehova ram tiam luah tûr chuan eng inthlâk danglamna siam tûrin nge Abrahama chu a in puahchah ngai?
7 Abrahama’n Ur a chhuahsanin khaw hausa tak leh thlahtute hun laia himna bul pawimawh tak—a pa chhûngte a kalsan ni awm tak a ni. Haran a chhuahsanin a unaupa Nahora tiamin a pa chhûngte aṭangin a inlahranga, ram hriat lohah a kal a ni. Kanaan ramah ani chuan khawpui kulh chhûnga himna a zâwng lo. Engvângin nge? Rama a luh hnu reiloteah Jehova’n Abrahaman hnênah: “Tho la, ram hi a dung a vâng fang chhuak rawh; ka pe dâwn che a ni,” a ti a. (Genesis 13:17) Kum 75-a upa Abrahama leh a nupui kum 65-a upa Sari te chuan he kaihhruaina hi an zawm a. “Rinnain ram tiamah khân mi rama châm ang maiin a lo châm ta reng a . . . puan inahte an awm a.”—Hebrai 11:9; Genesis 12:4.
Tûn Laia Abrahama Neih Ang Rinna
8. Abrahama leh hman lai hriatpuitu dângte kan enin eng nge kan chhawmnun ngai?
8 Abrahama leh a chhûngte chu Hebrai bung 11-ah ‘chhûmpui nasa tak ang [Kristian-hun hma] thlirtute [“Hriatpuitute,” NW]’ zînga telh an ni. Pathian chhiahhlawh hmasate rinna enin, Paula’n Kristiante chu “min tihnawk apiang leh sual [rinna tlâkchhamna] keimahnia bet tlat chu i dah ve ang u,” tiin, a hrilh a. (Hebrai 12:1, 2) A ni, rinna tlâkchhamna chuan ‘awlsam takin min tihnawk’ thei a ni. Mahse, Paula hun leh kan huna Kristian dikte chuan rinna nghet tak, Abrahama leh hmân laia mi dangte neih ang rinna nêna khaikhin theih rinna an chhawmnung thei a ni. Amah leh a Kristianpuite tân Paula chuan: “Keini zawng boral tûra hnungtawlh pâwla mi kan ni lo va; nunna humhim tûra rinna nei pâwla mi kan ni zâwk,” tiin, a sawi a ni.—Hebrai 10:39.
9, 10. Tûn laiah mi tam takte’n Abrahama neih ang rinna an nei tih eng finfiahna nge awm?
9 Abrahama dam lai aṭangin khawvêl hi a inthlâk danglam tawh a ni tih hi a dik a. Chuti chung pawhin, “Abrahama Pathian” rawng chu kan la bâwl reng a; amah chu a pangngai reng a ni. (Tirhkohte 3:13; Malakia 3:6) Jehova chu Abrahama hun laia chibaibûk tlâk a nih angin tûn laiah pawh chibai a bûk tlâk reng a ni. (Thu Puan 4:10, 11) Tam takte chu Jehova hnênah an inpumpêk a, Pathian rawngbâwl theih nân Abrahama angin an nuna siamṭhat ngai apiang an siamṭha a ni. Kum kal ta khân mi 316,092-te chuan ‘Pa leh Fapa leh thlarau thianghlim hminga,’ baptisma channa hmangin vântlâng hmaah an inpumpekna an lantîr a ni.—Matthaia 28:19.
10 He Kristian thar tam zâwkte chuan an inpumpêkna tifamkim tûrin ram dang hla taka an zin chhuah a ngai lo. Nimahsela tam takte chu thlarau lama sawiin a âwmtâwka hlaah an zin a ni. Entîr nân, Mauritius-a Elsie-i chu dawithiamnu a ni ṭhîn a. Mi tinin an hlau a. Hun bikima hmatâwng rawngbâwltu pakhatin Elsie-i fanu chu Bible a zirpuia, hei hian Elsie-i tân ‘thim chu eng lamah a hawisan’ dân kawng a hawnsak ta a ni. (Tirhkohte 26:18) A fanu tuina a hmuhin, Elsie-i chuan Ka Bible Thawnthu Lehkhabu chu zir rem a ti a. Fuihna a mamawh reng avângin, kâr khatah vawi thum zirpui a ni. A thlarau khawvêl lam thiltihte chuan hlimna a pe lo va, mimal buaina tam tak a nei bawk. Nimahsela, a tâwpah chuan ramhuai zâwlna kawng aṭangin sakhaw dik zin kawng thui tak chu a zawh zo ta a ni. Mite a ramhuai rawngbâwlna lama ṭanpuina dîl tûra an lo kalin, Jehova chauhvin thil sual lak ata a hum thei a ni tih a lo hrilhfiah zêl a ni. Tûnah chuan Elsie-i chu baptisma chang Hriatpuitu a ni tawh a; tin, a chhûngte leh a hmelhriatte zînga mi 14-te chuan thutak an pawm ta a ni.
11. Jehova hnêna inpumpêkte chuan eng insiamremna nge an inhuam?
11 Kum kal taa Pathian rawngbâwl tûra inpumpêkte zînga a tam zâwkte chuan chutiang insiamṭhatna danglam tak an neih a ngai lo va. Mahse, an vaiin thlarau lam thihna ata nunnaah an inthlâk a ni. (Ephesi 2:1) Taksa lamah khawvêla awm ni mahse la, khawvêla mi an ni tawh lo. (Johana 17:15, 16) “Van khua leh tui” hriakthih Kristiante angin, “mikhual leh khualzin” an ni. (Philippi 3:20; 1 Petera 2:11) Pathian hmangaihna leh vêngte hmangaihna chuan thil dang zawng aiin, an nun chu Pathian tehnate mila thlâk tûrin a chêttîr a ni. (Matthaia 22:37-39) Anni chuan mahni hmasialna leh hauhsak tumna kawng an ûm lo va, he khawvêlah mimal mamawh tihpuitlinna a ngai a ni tih ngaih dân pawh an nei hek lo. Chu ai chuan an mit chu ‘van thar leh lei thar, a chhûnga felna awmah’ an vuahnghet a ni.—2 Petera 3:13; 2 Korinth 4:18.
12. Kum kaltaa rawngbâwlna report hian Isua lo awm leh hun chhûngin, “khawvêlah hian rinna” a rawn hmu a ni tih eng tihchianna nge a pêk?
12 Abrahama Kanaan-a a pêm khân, amah leh a chhûngte chu anmahni chauhvin an awm a, an tân ṭanpui leh humhim tûrin Jehova chauh a awm a ni. Amaherawhchu, heng Kristian baptisma chang thar mi 3,16,092-te chu anmahni chauh an ni hauh lo mai. A dik a ni, Jehova’n anni chu Abrahama hnêna a lo tih tawh angin a thlarau hmangin a ṭanpuiin a humhim a ni. (Thufingte 18:10) Chu bâkah, ani chuan tûn lai hnam ṭhenkhat aia ṭhahnêm zâwk khawvêl pum huap “hnam” phusa tak hmangin a ṭanpui bawk a ni. (Isaia 66:8) Kum kaltaah khân chu ram khua leh tui tam lai berin mi 5,888,650-te chuan Pathian thutiamte an ṭhenawmte hnênah sawiin an rinna nung chu an lantîr a ni. (Marka 13:10) Dân pangngai ang lo takin dârkâr belhkhâwm 1,186,666,708-te chu tuina nei mite zawn nân an hmang a. A rah chhuahah rinna chhawm nung duhtu mi 4,302,852-te Bible zirna an neihpui a ni. He “hnam” zînga mi 6,98,781-ten hmatâwng rawngbâwlnaah, hun bikimin emaw, thla khat emaw, a aia tam emawah telin an ṭhahnemngaihna an lantîr zêl a ni. He chhinchhiah tlâk tak ziak luhna hi Isua zawhna: “Mihring Fapa hi a lo kal hunah chuan, khawvêlah hian rinna a rawn hmu ang em ni?” tih a ṭha zâwnga chhânna a ni.
Fiahna Tâwk Nachunga Rinawm
13, 14. Abrahama leh a chhûngte’n Kanaan rama harsatna an tawhte sawi rawh.
13 Kanaan-a awm chu Abrahama leh a chhûngte tân harsatna a awm fo mai. A lo bera ṭum khat chu ṭam nasa tak chuan Kanaan ram ata Aigupta-ah a hnawt chhuak a. Chu lo pawh, Aigupta lal leh Gerar lal (Gaza bul) chuan Abrahama nupui Sari chu nupuia neih an tum bawk a ni. (Genesis 12:10-20; 20:1-18) Abrahama ranrual vêngtute leh Lota ranrual vêngtute inkârah inngeih lohna a awm bawk a, chu chuan chhûngkaw pahnihte inṭhenna a siam a ni. Mahni hmasial lo takin, Abrahama chuan Lota chu a duh lai ram a thlantîr a; tin, Lota chuan a chênna atân Eden huan anga lang lei ṭhatna leh mawina, Jordan phaizawl zawng zawng a thlang ta a.—Genesis 13:5-13.
14 Tichuan, Lota chu ram hla taka Elama leh a ṭanrualpuite leh khawpui panga lalte Siddim Ruama indonaah a tel ve a. Ram dang lalte chuan tual chhûng lalte chu an hneh a; tin, Lota leh a bungruate telin thil tam tak an rawk a ni. Abrahama’n engnge thleng tih a lo hriatin, huaisen takin ram dang lalte chu a ûm a, Lota leh a chhûngte chu tualchhûng lalte bungruate nên a chhanchhuak thei a ni. (Genesis 14:1-16) Amaherawhchu, chu chu Lota tân Kanaan rama a thiltawn chhe ber a ni lo. Sodom khawpui chu nungchang bawlhhlawhna lama hming nei ni mah se, chhan engemaw vângin Sodom-ah chuan a khawsa ta a.b (2 Petera 2:6-8) Vantirhkoh pahnihin khawpui tihchhiat tûr thu an vaukhânin Lota chuan a nupui leh a fanute pahnih chu a tlân chhuahpui a ni. Amaherawhchu, Lota nupui chuan vântirhkohte kaihhruaina a ngaihthah avângin chikhâwnah a chan phah ta a ni. Lota chu a fanute pahnih nên Zoar pûka hun engemaw chen khawsa tûrin a din hmun tihhniam a ni. (Genesis 19:1-30) Hêng thilthlengte hian Abrahama a tibuai nasa hle a, a bîk takin Lota chu a chhûngkhat anga Kanaan-a lo kal a nih vângin, a tibuai a ni.
15. Mi rama puan in-a a chên laiin Abrahama’n harsatna tam tak a tâwk nachungin eng ngaihtuahna dik lote nge chiang takin a pumpelh?
15 Abrahama chuan amah leh Lota chu a pa chhûngte nên Ur-ah him taka khawsak emaw, Haran-ah a unaupa Nahora nên khawsak emaw a ngaihtuah ngai em? Ani chuan puan intê-a chên aiin kulh bang nei khawpuia chên ngheh chu a duh zâwk ngai em? Mi rama mi vâkvai ni tûra a inpêkna finthlâk tak chu a ringhlel mai em? Tirhkoh Paula’n Abrahama leh a chhûngte chungchâng chu: “An chhuahna ram chu lungkham sela chuan hâwnna remchâng an hmu tawh ngei tûr a ni,” tiin, a lo sawi a. (Hebrai 11:15) Chutichung pawhin, an kîrleh lo. Harsatna chuan a tibeidawng lo va, Jehova’n awm tûra a duhna hmunah an chêng a ni.
Tûn Laia Chhelna
16, 17. (a) Tûn laiah Kristianten eng harsatnate nge an tawh? (b) Eng ngaih dân dik nge Kristiante’n an neih? Engvângin nge?
16 Chutiang chhelna chu tûn laia Kristiante chungah hmuh a ni. Pathian rawngbâwl hi hlimna bul ber ni mah se, Kristian dikte tân he ni hnuhnunga nun hi a awlsam lo. Thlarau lam paradis-ah chêng mahse, an ṭhenawmte ang bawkin ei leh bâr lamah harsatna an tâwk a ni. (Isaia 11:6-9) Mi tam takte chuan ram indonaah pawisawi lo chungin vânduaina an tâwk a, mi ṭhenkhatte chuan an sualna lovah retheihna nasa tak an tâwk bawk a ni. Chubâkah, mi langsâr lo a nâwlpui nih vânga buainate an tuar bawk. Ram tam takah chuan ngaihsak lohna nasa tak kârah ram chanchin ṭha chu an hril a ni. Hmun dang lehah chuan, ‘dâna thil tihsualna siam ṭhîntu’ leh ‘thisen sawisêlbo thiam loh chantîr ṭhîntute’ bumna hmanga donate chu an tuar a ni. (Sam 94:20, 21) A chhehvêla mite khawpui chhûnga an chên laia puan ina chêng Abrahama angin, Kristiante dodâlna awm lohna leh an tehna sâng tak avânga fak an hlawhna ramah pawh, anni chuan an hna thawhpuite leh an school kalpuite laka an danglamna an ngaihsak a ni. Khawvêla chêna ‘khawvêla mi nih loh’ chu a harsa a ni.—Johana 17:14.
17 Tichuan, Pathian hnêna kan inpumpekna chu kan inchhir em? Mi dang angin khawvêla mi nih kan duh em? Jehova rawngbâwlnaa inpêkna kan siam chu pawi kan ti em? Teuh lo mai! Châk taka hnunglam enlêt aiin, tûna kan chên malsâwmna leh hun lo thleng tûra kan chên tûr malsâwmna chu inpêkna kan siamte nêna khaikhinin tûna kan inpêkna chuan hlutna a nei lo a ni tih kan pawm a ni. (Luka 9:62; Philippi 3:8) Chu lovah, khawvêla mite an hlim em? An zînga mi tam tak chuan tûna kan neih tawhsa chhânnate an zawng a ni tih hi thutak a ni. Anni chuan Bible lehkha phêk kaltlanga Pathian min pêk kaihhruaina an zawm loh avângin an tuar a ni. (Sam 119:105) An zînga mi tam takte chuan kan rinpuite nêna kan chên Kristian inṭhianna leh inkawm ngeihna duhawm tak chu an châk a ni.—Sam 133:1; Kolossa 3:14.
18. Kristianten Abrahama neih ang huaisenna an lantîrin a tâwpa a rah chhuah chu eng nge ni?
18 A dik a ni, Abrahama’n Lota mantute huaisen taka a ûm angin, kei ni pawh a chângin kan huaisen a ṭûl a. Mahse, chutianga kan huaisen chuan Jehova’n a rah chhuah mal a sâwm a ni. Entîr nân, Ireland rama hmar lamah intihrang pâwlte tharum thawhna avângin inhuatna chu nghet takin a inkulh a, tualdawih tûrin huaisen a ngai a ni. Chutichung pawhin, Kristian mi rinawmte chuan Josua hnêna Jehova thusawi: “Chak tak leh huai takin awm rawh; hlau suh la zâm hek suh: LALPA i Pathian chu i kalna apiangan i hnênah a awm zêl dâwn alâwm,” tih hi an zâwm a ni. (Josua 1:9; Sam 27:14) Kum tam tak chhûng huaisen taka an dinna chuan zah an hlawh a; tin, tûn laiah zalên takin chu ram hmun tinah thu an hril thei a ni.
19. Khawiah nge Kristiante an hlim a, Jehova kaihhruaina an zawmin eng rah nge ringngam takin an beisei?
19 Jehova kaihhruaina kan zui phawt chuan eng ang dinhmunah pawh ding mah ila, a tâwpa rah chhuah tûr chu amah chawimawina leh kan hlâwkna tluantling a ni dâwn tih kan ringhlel ngai lo. Chona leh inpêkna awm nachungin, Jehova rawngbâwlna, kan Kristian unaute nêna inkâwm ngeihna kan chên leh Pathian tiam kan chatuan hmabâk chu ringngam taka thlir mai loh chu kan tân hmun dang a awm lo.
[Footnote-te]
a Abrahama’n a vahpa Lota chu a pa, a ma unaupa ni bawk a thih aṭangin a hnênah a chhawm lût ni âwm tak a ni.—Genesis 11:27, 28; 12:5.
b Mi ṭhenkhat chuan Lota khawpui chhûnga a khawsak chhan chu lal palite’n an rawk hnua him zâwkna a neih theih nân a ni an ti.
I Hre Reng Em?
◻ Engvângin nge rinna nghet a pawimawh êm êm?
◻ Engtin nge Abrahama’n rinna nghet a neih chu a lantîr?
◻ Engtin nge inpumpêkna chu nun thlâkthlengna nên a inkawp?
◻ Engvângin nge harsatna kan tawk nachungin Pathian rawngbâwlnaah kan hlim?
[Phêk 7-naa milem]
Thu tiam rochung tûrin Abrahama’n inthlâkthlengna nasa tak siam a duh
[Phêk 9-naa milem]
Finfiahna chuan a lo awm leh chhûngin Isua’n “khawêlah hian rinna” a hmu a ni tih a lantîr