Chapona Chuan Mualphona A Thlen Ṭhîn
“Chapona a lo awmin mualphona a lo awm a, inngaithlâwmte hnênah chuan finna a awm.”—THUFINGTE 11:2.
1, 2. Chapona hi eng nge ni a, eng kawngin nge chhiatna a thlen ṭhîn?
ITSIK hmang Levia mi chuan Jehova ruat thuneitute laka hel mipuiho a hruai a. ropuina ûmtu Lal fapa chuan a pa lalṭhuthleng luahlan tumin ruahmanna sual tak a siam bawk a. Tin, dawhtheihna tlachham Lal pakhat chuan Pathian zâwlnei thusawi chu a zah lo bawk. Hêng Israel mi pathumte hian rilru thuhmun an pu a ni: chapona rilru chu.
2 Chapona chu mi tin tâna hlauhawm thinlung ze khat a ni. (Sâm 19:13) Mi chapo chuan a tih loh tûr pawh huaisen takin a ti ṭhîn a. Chu chuan chhiatnaah a hruai châwk ṭhîn. Chapona chuan lalte leh lalramte a titluchhe ṭhîn bawk. (Jeremia 50:29, 31, 32; Daniela 5:20) Chu bâkah, Jehova chhiahhlawh ṭhenkhatte meuh pawh a thangah âwkin, an chhiat phah hial ṭhîn a ni.
3. Mualphona hlauhawmzia engtin nge kan zir theih?
3 Chhan ṭha tak neiin Bible chuan: “Chapona a lo awmin mualphona a lo awm a, inngaitlâwmte hnênah chuan finna a awm,” tiin a sawi a ni. (Thufingte 11:2) Bible chuan he thufing dikzia nemnghehna tam tak min pe a ni. Chûng zînga ṭhenkhat enfiahna chuan a âwm tâwk bâka chêt a hlauhawmzia min hriattîr ang. Chuvângin, îtsîkna, ropui ûmna, leh dawhtheih lohnaten a tîra kan sawi tâk mi pathumte chu chapo taka a khawsaktîr dân leh anmahni a tihmualpho dân i lo ngaihtuahho ang u.
Kora—Hel Itsîk Hmang Chu
4. (a) Kora chu tunge ni a, hmân lai thil thleng engah nge a tel? (b) A upat lamah, eng thil âtthlâk tak nge Kora’n a tih?
4 Kora chu Levia mi Kohata thlah a ni a, Mosia leh Aarona laichîn unaupa a ni. Kum sâwmbi engemaw zât chhûng chu Jehova lakah a rinawm hle niin a lang. Mak tak maia Tuipui Sen kântute zîngah a tel ve a; tin, Sinai Tlânga bâwngno chibai bûktu Israelte chu thatin, Jehova rorêlna a thlâwp niin a lang bawk. (Exodus 32:26) Nimahsela, a tâwpah chuan Mosia leh Aarona dodâlnaah hruaitu a lo ni a; an zîngah hian Reubena thlah, Dathana te, Abirama te, Ona te, leh Israel mipui zînga rorêltu mi 250 an tel a ni.a Anni chuan, “in induh êm mai, mipuite chu an thianghlim ṭheuh si a, LALPA pawh an zîngah a awm si a: eng vângin nge LALPA mipui pungkhâwmho chunga in indah chungnun bîk?” tiin, Mosia leh Aarona chu an hrilh a ni.—Numbers 16:1-3.
5, 6. (a) Engvângin nge Mosia leh Aarona lakah Kora a hel? (b) Engvângin nge Kora’n Pathian rawngbâwlnaa a chanvo a hlut lo a tih theih?
5 Kum engemaw zât a rinawm hnuah, engvângin nge Kora chu a hel tâk mai? Mosia chu “lei chunga mihring zawng zawnga zaidam lâwtlak” a nih avângin a hruaina chu a nunrâwng lo. (Number 12:3) Chutichung chuan, Kora chuan Mosia leh Aarona chu a îtsîk a, an hmingthanna chu a haw bawk a; tichuan, mipuiho chungah mahni thu thua hmasial taka intilalah dik lo takin an puh ta a ni.—Sâm 106:16.
6 Kora harsatna ni âwm taka lang chu Pathian rawngbâwlnaa a chanvo a hlut lo chu a ni. Kohata thlah Levia mite chu puithiam an ni lo ngei mai a; mahse, Pathian Dân zirtîrtu an ni a. Biak bûk bungrua leh bungbêlte sawn a ngaih apianga kengtu an ni bawk. Chu chu chanvo pawimawh tak a ni, bungbêl thianghlimte chu sakhaw lam leh nungchang lama mi thianghlimte chauhvin an khawih theih avângin. (Isaia 52:11) Chuvângin, Mosia’n Kora a biak a, thu a zawh khân, I chanvo hi thil tê thamah i ngai em ni puithiam nihna i la zawn cheu? a tihna ang chiah a ni. (Number 16:9, 10) Kora chuan chanvo ropui ber chu dinhmun leh nihna bîk engemaw neih ni lovin, Jehova ruahmanna ang zêla rinawm taka a rawng bâwl hi a ni tih a hre tlat lo.—Sâm 84:10.
7. (a) Engtin nge Mosia’n Kora leh a ṭhuihruaite kha a cho? (b) Kora helna chuan tâwpna râpthlâk takah engtin nge a hruai?
7 Mosia chuan Kora leh a ṭhuihruaite chu a ko va, mei lâkna leh rimtui nên, inkhâwmna puan ina atûka lo pungkhâwm tûrin a hrilh a. Kora leh a ṭhuihruaite chu puithiam an nih loh avângin, rimtui hlântu tûr an ni lo va. Chu mi chungchâng thu ngaihtuah nâna zan khua an neih chung pawha mei lâkna leh rimtui nên an lo kal a nih chuan, chûng mite chuan puithiam hna an thawh chu dikah an ngai cheu tihna a ni dâwn a ni. A tûka an rawn kal chuan Jehova chuan a thinurna chu an chungah a lantîr nghâl a. Tichuan, ‘leiin a ka a âng a, Reubena thlahte chu a lem ta vek a.’ A bâng zawng chu, Kora nên lam Pathian hnên ata meiin a kâng ral a ni. (Deuteronomy 11:6; Number 16:16-35; 26:10) Kora chapona chuan a tâwp atâwpah chuan a mualphona a thlen ta a ni—Pathian pawm loh nihna chu!
‘Itsîkna Rilru’ Do Rawh
8. Engtin nge ‘îtsîkna rilru’ chu Kristiante zîngah a lo awm theih?
8 Kora chungchâng hi kan tân vaukhânna a ni a. ‘Itsîkna rilru’ chu mihring ṭha famkim lova awm a nih avângin, Kristian kohhranah pawh a awm thei a ni. (Jakoba 4:5) Entîr nân, nihna duh mi kan lo ni mai thei a. Kora angin, kan duh tak chanvo changtute kan îtsîk mai thei bawk a. A nih loh leh kum zabi pakhatnaa Kristian pakhat Diotrepha ang kan lo ni thei reng bawk a ni. Hotu nih a duh vângin ani chuan tirhkoh thuneihna chu a sawisêl nasa êm êm a. Johana chuan “chungnun duh ṭhîn” tiin, Diotrepha chungchâng a ziak rêng a ni.—3 Johana 9.
9. (a) Kohhran mawhphurhnate chungchângah eng rilru put hmang nge kan pumpelh ngai? (b) Pathian rawngbâwlnaa kan chanvo thlîr dân dik chu eng nge ni?
9 Kristian mipa tân chuan kohhran mawhphurhna chan chu thil dik lo a ni lo. Paula meuh pawhin chu chu a sawimawi a. (1 Timothea 3:1) Mahsela, chutiang rawngbâwlna chanvo chu chawimawina leh kaisânna angah kan ngai tûr a ni lo. Isua thu sawi: “Tupawh in zînga mi lian nih duh apiang chu in rawngbâwltuah a awm zâwk tûr a ni; tupawh in zînga hmasa ber nih duh apiang chu in chhiahhlawhah a awm bawk tûr a ni,” tih hi hre reng ang che. (Matthaia 20:26, 27) Ni e, Pathian laka kan hlutna chu a inawpna pâwla kan “nihnaah” innghat ang ziazânga mawhphurhna tam zâwk neite îtsîk chu thil dik lo hul hual a ni. Isua chuan: “Nangni zawng zawng chu unau in ni si a,” tiin a sawi si a. (Matthaia 23:8) Ni e, thuchhuahtu kan ni emaw, pioneer kan ni emaw, baptisma chang thar emaw, hun rei tak lo rinawm tawh emaw pawh nise—theih tâwpa Jehova rawng bâwltu zawng zawngte chuan a rawngbâwlnaah chuan hmun hlu tak an chang ṭheuh a ni. (Luka 10:27; 12:6, 7; Galatia 3:28; Hebrai 6:10) “Inzain rawng inbâwl tawn ṭheuh tûrin thuhnuairawlhnain inthuam rawh u,” tih Bible fuihna a taka hmang tûra beitu mi tam takte nêna thawhho chu malsâwmna a va ni êm!—1 Petera 5:5.
Absaloma—Ropuina Um Nâna Hun Remchâng Zawngtu
10. Absaloma chu tunge ni a, an ro rêltîr tûra lal hnêna lo kal apiangte chu engtin nge lo tihlâwm a tum?
10 Lal Davida fapa pathumna Absaloma nun kawng chuan ropuina ûmna kawngah zir tûr min siam a. He tum nei râna hun remchâng zawngtu hian an ro rêltîr tûra lal hnêna lo kal apiangte chu lo tihlâwm a tum a ni. A hmasa berin, Davida chuan an mamawhte a ngaihsak lo tiin mei nei takin a lo hrilh ṭhîn a. Tichuan, tlang takin a thiltum dik tak chu a sawi ta ṭhîn a ni. “Mi tin, thupawi sawi tûr nei emaw, dîl tûr nei emaw apiang chu ka hnênah an lo kalna tûrin, kei hi he mi ram rorêltuah mi siam sela ka va ti êm ve aw! Chutichuan fel takin ka rêlsak ṭhîn tûr,” tiin ṭawngkam thlum takin an ni chu a lo hrilh ṭhîn a ni. Absaloma ruahmanna sual tak chuan chintâwk a nei lo tih Bible chuan heti hian a sawi a. “Tupawh amah chibai bûk tûra han hnaih apiangte chu a lo ban a, a chelh a, a lo fâwp ṭhîn a. Chutichuan Israel mi lal hnêna thusawi tûra lo kal apiangte chu Absaloma chuan chutiang chuan a lo ti zêl ṭhîn a,” tiin. Chu chuan eng nge a rah chhuah? “Absaloma chuan Israel mite thinlung chu a hîpsak a,” tiin, Bible chuan a sawi a ni.
11. Absaloma’n engtin nge Davida lalṭhuthlêng chhuhsak a tum?
11 Absaloma chuan a pa lalna chu chhuhsak a tum tlat a. Chûng thilte thlen hma kum ngaah chuan Absaloma chuan Davida fapa upa ber Amona chu a farnu Tamari a pâwngsual avânga phuba la ni âwm takin a lo that tawh a. (2 Samuela 13:28, 29) Mahse, chutih lai pawh chuan Absaloma chuan Amona thah chu lalṭhuthlêng chan theihna remchâng ni ngeia ngaiin, lalṭhutthlêng chan chu a lo tintuah reng tawh a ni ngei ang.b Engpawh nise, a hun a lo thlen chuan Absaloma chu a che ṭan ta a. Ram pumah chuan lal a nih thu a puantîr ta a ni.—2 Samuela 15:10.
12. Absaloma chaponain mualphona a thlen dân hrilhfiah rawh.
12 “An thu phiar chu a nasa hle mai a; Absaloma lamah chuan mipuite chu an pung tulh tulh” avângin a hlawhtling hle a. Lal Davida chu a nun chhanhim nâna a tlânchhiat a ṭûl ta hial a ni. (2 Samuela 15:13-17) Nimahsela, a hnu lawkah chuan, Absaloma kawng zawh chu danin a lo awm ta; Joaba’n a that a, a ruang chu khuarkhurumah an paih a, a chungah chuan lung an tiang khâwm ta a. Han ngaihtuah teh—lal nih duh ropuina ûmtu ruang chuan mawihnai taka phûm pawh a hlawh lo!c Chapona chuan Absaloma chu a timualpho chiang hle mai.—2 Samuela 18:9-17.
Ropui Umna Pumpelh Rawh
13. Kristian rilruah engtin nge ropui ûmnain zung a kaih theih?
13 Absaloma lalna leh a tlâk chhiat nghâlna chuan kan tân zirtûr a nei a. He khawvêl dân mumal awm lohnaah hian, lal zâwkte tlawn te, kaisân nân emaw, chanvo ṭhenkhat neih nân emawa an duhsaknaa intukluh chawp te chu a lâr hle. Chutih rual chuan, an aia hnuaihnung zâwkte ṭanpuina leh thlâwpna beiseiin an insawithei ṭhîn bawk. Kan fîmkhur loh vaih zawngin, chûng ropui ûmna chuan kan thinlungah zung a kaih thei a ni. Kum zabi pakhatnaah pawh mi ṭhenkhatte thinlungah hei hian zung a kaih a, chuvângin tirhkohte’n vaukhânna khauh tak an pêk a ngai hial a ni.—Galatia 4:17; 3 Johana 9, 10.
14. Engvângin nge ropui ûmna, mahni inchawisânna rilru chu kan pumpelh ang?
14 Jehova chuan ‘mahni ropuina zawngtute’ tân a inawpna pâwlah hmun rêng a nei lo. (Thufingte 25:27) Dik takin, Bible chuan: “LALPA chuan fak derna hmui zawng zawng chu a hlep ang a, thu chapo tak sawina lei nên chuan,” tiin min vaukhân a ni. (Sâm 12:3) Absaloma chuan fak derna hmui a nei a. Thuneihna dinhmun a neih theih nân, an ṭanpuina a mamawh mite chu a fakder chiam ṭhîn. Chutiang nêna inpersan tak maiin, “Elrel leh inngaihhlut avânga engmah ti lovin, mi tinin inngaithlâwm takin mahni aiin mi dang ṭha zâwkah ruat ṭheuh rawh se,” tia Paula fuihna zâwmtu unaute zînga kan tel thei hi kan va nihlawh êm!—Philippi 2:3.
Saula—Lal Dawhthei Lova Chu
15. Engtin nge Saula’n mi inngaihtlâwm a nihzia a lo lantîr?
15 A hnua Israel lal lo ni ta Saula chu mi inngaitlâwm tak a lo ni ṭhîn a. A naupan laia thilthleng chu entîr nân han ngaihtuah teh. Pathian zawlnei Samuela’n a fak khân Saula chuan hetiang hian a chhâng a: “Israel hnam zînga tê ber, Benjamin hnam ka ni lâwm ni? Tin, kan chhûngkua pawh Benjamin hnam chhîngkua zawng zawng zînga tê ber a ni lâwm ni? Eng tiziaa hetianga ka hnêna sawi nge i nih le?” tiin.—1 Samuela 9:21.
16. Saula’n eng kawngin nge a dawhtheih lohzia a lantîr?
16 Nimahsela, a hnuah chuan, Saula inngaihtlâwmna chu a lo chuai ta. Philistia mite nêna an indona lamah, Gilgal-ah a tlânchhia a, chutah chuan Samuela a lo kal a, inthawinate nêna Pathian ngenna a neih tûr lo nghâk tûra beisei a ni a. Samuela chu an hun ruata a lo thlen loh tâkah chuan, Saula chuan chapo takin halral thilhlan chu a hlân ta mai a ni. A hlan zawh veleh, Samuela chu a lo thleng a. “Engnge ni i lo tih chu le?” tiin a zâwt a. Saula chuan: “Mipuite chuan mi kal bosan tawh a, tin, nang lah chu ni ruat nîah chuan i lo thleng ta lo va, . . . Chuvâng chuan hâlral thilhlan chu hlân lo thei ka ni lo a ni,” tiin a chhâng a ni.—1 Samuela 13:8-12.
17. (a) Han en thuak chuan, Saula thiltih chu engvângin nge thiamawm tak nia a lan? (b) Engvângin nge Jehova chuan Saula dawhtheihloh vânga a thiltih chu thiam loh a chantîr?
17 Han ngaihtuah mai chuan, Saula thiltih chu thiamawm tak ni pawhin a lang mai thei. Pathian mite chu ‘hnawhchêp,’ leh ‘mangangin’ an awm a, an dinhmun beidawnthlâk tak avâng chuan an khûr zawih zawih miau si a. (1 Samuela 13:6, 7) Dik tak chuan, dinhmun azira hma lâk chu thil dik lo a ni hauh lo.d Amaherawhchu, Jehovah chuan thinlung a hre theiin, rilru put hmang a hre thei tih hre reng ang che. (1 Samuela 16:7) Chuvângin, Pathianin Bible-a târ lan si loh Saul-a ṭhat lohna engemaw chu a hmu a ni ngei ang. Entîr nân, Jehova chuan Saula dawhtheih loh chhan chu a chapo vâng a ni tih a hmu a ni mai thei. Tin, Saula—Israel ram pumpui lal—chuan zâwlnei putar ṭuan muang tak nghah chu a ning hle pawh a ni mai thei bawk. Engpawh nise, Saula chuan Samuela khawtlainain amaha thil lo ti mai tûra inthiamna a neihtîr a, kaihhruaina fîr tak a dawnte chu a zah lohtîr a ni. Eng nge a rah chhuah? Samuela chuan Saula hma lâkna chu a fak lo va. Chutih ahnêkin, Samuela chuan: “I lalna chu a kin tawh ang; LALPA thupêk che i zawm loh avângin,” tiin a hau zâwk a ni. (1 Samuela 13:13, 14) Chapona chuan mualphona a thlen lehpek a ni hi.
Dawhtheih Lohna Lakah Invêng Rawh
18, 19. (a) Dawhtheih lohnain tûn laia Pathian chhiahhlawhte chu chapo taka a chêttîr theih dân sawifiah rawh. (b) Kristian kohhran enkawlna chungchângah eng nge kan hriat reng ang?
18 Saula chapona thiltih chungchâng chu Pathian Thuah kan hlâwkpui atân ziak a ni a. (1 Korinth 10:11) Kan unaute ṭhat famkim lohna nin mai chu a awlsam êm êm a. Saula ang bawkin, thilte chu dik taka tih a nih loh chuan, mahnia lo tih mai kan duh mai thei. Entîr nân, unau pakhat chu pâwl inkaihhruaina engemawah a thiam hle a. Kohhran hun kalphung a hre hle a, hun a vawng dikin, thusawi leh zirtîr a thiam bawk a. Chutih rual chuan, a thil tih dânte chu mi dangin an tlin lo va, amah angin mi dang chu an hlawhtling dâwn lo tih a hria a. Chu chuan dawhtheih lohna lantîr chu thiam a chantîr em? A tel lo chuan kohhran chu a tluchhia ang tih hawi zâwng ṭawngkam hmangin a unau chu a sawisêl tûr em ni? Chu chu chapona a ni ngei ang le!
19 Eng chiah hian nge Kristian kohhran te phuar khâwm le? Pâwl huaihawt thiamna nge, thiamna leh hriatna thûk tak? Hêng thilte hi kohhran kaltluantîr nâna thil ṭangkai chu a ni ngei mai. (1 Korinth 14:40; Philippi 3:16; 2 Petera 3:18) Mahse, Isua chuan a hnungzuitute chu hmangaihnaa chhinchhiah ber an ni tih a sawi a ni. (Johana 13:35) Chuvângin, thilte fel taka an ruahman pahin, mi ngaihtuah upate chuan kohhran chu khauh taka enkawl ngai sumdâwnna ang ni lovin, enkawl ngai tak meuh berâm ruala din a ni zâwk tih an hria a ni. (Isaia 32:1, 2; 40:11) Chapo taka chutiang thu bulte ngaihsak lohna chuan buaina a hring fo va. Mahse, Pathian ngaihsakna erawh chuan remna a siam thung a ni.—1 Korinth 14:33; Galatia 6:16.
20. Thuziak dawt lehah eng zawhna nge chhân a nih ang?
20 Kora te, Absaloma te, leh Saula te chungchânga Bible thuziak chuan, Thufingte 11:2-a sawi angin, chapona chuan mualphona a thlen ṭhîn tih chiang takin a târ lang. Mahsela, chu Bible châng vêk chuan: “Inngaitlâwmte hnênah chuan finna a awm,” tiin a sawi belh a ni. Inngaihtlâwmna chu eng nge ni? He mizia hre thiam tûrin Bible-ah eng entîrna nge awm a, tûn laiah engtin nge inngaihtlâwmna kan lantîr theih ang? Hêng zawhnate hi thuziak dawt lehah chhân a ni ang.
[Footnote-te]
a Reubena chu Jakoba fatîr a nih avângin, a thlah Kora’n hel tûra a hruai pênte chuan, Levia thlah Mosia’n an chunga thu a neih chu an hua a nih a rinawm.
b Davida fapa pahnihna Kileaba chu a pian hnuah sawi zui a ni ta lo va. Absaloma hel hmain a thi a ni thei ang.
c Bible hun lai chuan, hunserh neihpuia mitthi vui chu thil pawimawh ve tak a ni a. Chuvângin, phûm pawh hlawh loh chu a vânduaithlâk a; Pathian ânchhia lantîrna a ni ṭhîn.—Jeremia 25:32, 33.
d Entîr nân, Phinehasa chuan Israel mite a sîng têla tihlumtu hremna tihtâwp nân, engmah ngaichâng lovin thil a ti a, Davida pawhin a mi ṭamchhawlte chu ‘Pathian ina’ina chhangdah ei ve tûrin a hrilh a. Chûng an thiltihte chu chaponaah ngaiin Pathian chuan thiam loh a chantîr lo.—Matthaia 12:2-4; Number 25:7-9; 1 Samuela 21:1-6.
I Hre Chhuak Thei Em?
• Chapona hi eng nge ni?
• Engtin nge îtsîknain Kora chu chapo taka a chettîr?
• Ropuina ûmtu Absaloma chanchin aṭangin eng nge kan zir theih?
• Saula lantîr dawhtheih lohna rilru chu engtin nge kan pumpelh theih?
[Phêk 10-naa milem]
Saula’n a dawhthei lova, chapo takin thil a ti