Engvângin Nge Baptisma Chan A Ngaih?
“Kal ula, hnam tina mi zirtîrahte siam ula, . . . baptis ula.”—MATTHAIA 28:19.
1, 2. (a) Eng dinhmun hnuaiah nge ṭhenkhatin Baptisma an chan? (b) Baptisma chungchângah eng zawhnate nge lo chhuak?
FRANK-HO Lal Charlemagne-a chuan C.E. 775-77 khân, a mi man Saxon-ho chu an vaia baptisma chang tûrin a tilui tlat a. “An sakhuana chu Kristian satliahah a thlâk luihtîr” tiin chanchin ziak mi John Lord-a chuan a ziak a ni. Chutiang bawkin, Russia-ho hruaitu Vladimir I-na pawhin Grîk Orthodox sakhaw vuantu lal fanu nupuia a neih hnuah, a khua leh tui zawng zawngte chu “Kristian” nihtîr tûrin thu a titlu a. A mite chuan baptisma an chang vek tûr a ni tih thu chu a chhuah ta a ni—a ṭûl chuan ngûnhnâma tin reng chungin!
2 Chutianga baptisma inchantîr chu a dik em? Awmzia a nei tak tak em? Tupawh chu baptisma chantîr tûr em ni?
Baptisma—Engtia Chan Tûr Nge?
3, 4. Engvângin nge tuia intheh emaw, lua inthlawr emaw ringawt chu Kristian baptisma chan nân a inâwm loh?
3 Charlemagne-a leh Vladimir I-nate’n baptisma chang tûra mite an tihluih khân, Pathian Thu nêna inmil lovin thil an ti a ni. Dik takin, tuia theh ringawt emaw, lua tui thlawr ringawt emaw, a nih loh leh inhnimphûm emaw pawh ni se, mi chu Pathian Lehkha Thu thutak zirtîr an nih loh chuan baptisma chuan sâwtna a nei lo.
4 C.E. 29-a Baptistu Johana hnêna Nazaret Isua a kal laia thil thleng kha ngaihtuah teh. Johana chuan Jordan Luiah mite a baptis ṭhîn a. Mite chu baptisma chang tûrin anmahni thuin an lo kal ṭhîn a ni. Ani chuan mite chu Jordan luiah dintîrin, an lûah chuan tui a thlawr mai emaw, tuiin a theh mai emaw ringawt em? Johana’n Isua a baptis khân eng thil nge thleng? Matthaia chuan baptisma a chan zawh veleh, Isua chu “tui ata a chhuak ta nghâl a,” a ti. (Matthaia 3:16) Tui chhûngah a lût a, Jordan Luiah a inhnimphûm a ni. Chutiang bawkin, sakhaw mi tak, Ethiopia mi tilreh baptisma chan chungchângah Bible chuan: “Philipa leh mi tilreh chu tuiah chuan an zuk kal dûn a,” a ti a. Tin, “Tui ata an chhuah chhoh veleh . . . ” a tih zawm a ni. Chuvângin, Isua leh a zirtîrte chuan inhnimphûmin baptisma an chang a ni tih a chiang hle.—Tirhkohte 8:38, 39.
5. Engtin nge Kristian hmasate’n mite an baptis ṭhîn?
5 “Baptis,” “baptisma,” leh chi dang danga lehlin Grik thu mal hian tuia inhnimphûm, tihpil, a nih loh leh tui chhûnga lût tihna a kâwk a ni. Smith’s Bible Dictionary chuan: “Baptisma awmze dik tak chu inhnimphûm tihna a ni,” a ti. Chuvângin, Bible lehlin ṭhenkhat chuan “Hnimphûmtu Johana” leh “tipiltu Johana” tiin an sawi a ni. (Matthaia 3:1, Rotherham; Diaglott interlinear) Augustus Neander-a lehkhabu History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries chuan: “Baptisma chu atîrah chuan inhnimphûm a ni,” a ti. French mi hmingthang tak kut chhuak Larousse du XXe Siècle (Paris, 1928) pawhin: “Kristian hmasate chuan tui an hmuhna apiangah inhnimphûmin baptisma an chang ṭhîn,” a ti. Tin, New Catholic Encyclopedia pawhin hetiang hian a sawi bawk: “Kohhran hmasate chuan inhnimphûmin baptisma an chang tih a chiang hle,” tiin. (1967, Volume II, phêk 56) Chuvângin, tûn laiah pawh Jehova Thuhretute zînga mi ni tûra baptisma channa chu mahni thua inpêkna a ni a, tuia inhnimphûm pumhlûm a ngai a ni.
Baptisma Chan Chhan Thar
6, 7. (a) Johana’n mite a baptis chhan eng nge? (b) Isua hnungzuitute’n baptisma an chantîr chungchângah eng thil thar nge awm?
6 Johana’n baptisma a chantîr chhan leh Isua hnungzuitute’n an chantîr chhan chu a inang lo va. (Johana 4:1, 2) Johana chuan mite chu Dân an bawhchhiatte an simzia vântlâng hmaa lantîr nân simna baptisma a chantîr a.a (Luka 3:3) Mahse, Isua hnungzuitute baptisma chantîrnaah chuan thil thar engemaw a tel a ni. C.E. 33 Pentikost ni khân, tirhkoh Petera chuan a thu ngaithlatute hnênah: “Sim ula, in sual ngaihdam nân Isua Krista hmingin baptisma chang ṭheuh rawh u,” tiin a ngên a ni. (Tirhkohte 2:37-41) Judate leh saphunte hnêna a sawi mah ni se, Petera chuan Dân bawhchhiatna sual simna baptisma chungchâng a sawi lo va; Isua hminga baptisma channa chuan sualna a tlêngfai a tihna a ni hek lo.—Tirhkohte 2:10.
7 Chu mi ṭum chuan, Petera chuan “vânram chabi” hmasa ber chu a hmang a ni. Enga tân nge a hman? A thu ngaithlatute hnêna vân Rama luh theihna chanvo an neih thu hriattîr nân a hmang a ni. (Matthaia 16:19) Juda hovin Isua chu Messiaa an pawm loh avângin, sima amaha rinna neih chu Pathian ngaihdamna zawnna leh hmuh theihna kawng thar pawimawh tak a ni. Isua Krista hminga tuia inhnimphûmna hmangin chutiang rinna an neihzia chu vântlâng hmaah an lantîr thei a ni. Chutiang chuan, Krista kaltlanga Pathian hnêna an inpumpêkzia chu an lantîr a ni. Tûn laia Pathian pawm mi nih duh apiangte pawhin chutiang bawk rinna chu an lantîr ve tûr a ni a, Pathian Jehova hnênah inpumpêkin, Pathian Chungnungbera hnêna an inpumpêk pumhlûmzia lantîr nân Kristian baptisma chu an chang ngei tûr a ni.
Hriatna Dik A Pawimawh
8. Engvângin nge Kristian baptisma chu a duh apiangte tân a nih loh?
8 Kristian baptisma chan hi a duh apiangte tân a ni lo. Isua chuan a hnungzuitute hnênah: “Kal ula, hnam tina mi zirtîrahte siam ula, Pa leh Fapa leh thlarau thianghlim hmingah chuan baptis ula, thu ka pêk zawng zawng che u pawm tûrin zirtîr rawh u,” tiin thu a pe a ni. (Matthaia 28:19, 20) Mite chu baptis an nih hmain ‘Isua’n a zirtîrte thu a pêk zawng zawng pawm tûra zirtîr’ phawt tûr a ni. Chuvângin, Pathian Thu hriatna dik ṭanchhan rinna nei lote tihluihna avânga baptisma chantîrna chuan hlutna a nei lo va, a hnungzuitute hnêna Isua thupêk nên a inkalh a ni.—Hebrai 11:6.
9. ‘Pa hminga’ baptis tih awmzia chu eng nge ni?
9 ‘Pa hminga’ baptis tih awmzia chu eng nge ni? A awmzia chu baptisma chang tûra chuan kan Pa vâna mi dinhmun leh thuneihna a pawm tihna a ni. Hetiang hian, Pathian Jehova chu min Siamtu, “Leilung zawng zawng chunga Chungnungber,” leh Lei leh Vâna Lalber a ni tih a pawm a ni.—Sâm 83:18; Isaia 40:28; Tirhkohte 4:24.
10. ‘Fapa hminga’ baptis tih chu eng tihna nge?
10 ‘Fapa hminga’ baptis tih awmzia chu Pathian Fapa mal neih chhun a nih anga Isua dinhmun leh a thuneihna pawm hi a ni. (1 Johana 4:9) Baptisma chang tûra tlingte chuan Isua chu “mi tam tak tlan nâna” Pathian mi hman a ni tih an pawm a. (Matthaia 20:28; 1 Timothea 2:5, 6) Baptisma chang tûrte chuan “Pathianin ani chu nasa takin a chawimawi” a ni tih an pawm bawk tûr a ni.—Philippi 2:8-11; Thu Puan 19:16.
11. ‘Thlarau thianghlim hminga’ baptis tih chu eng tihna nge?
11 ‘Thlarau thianghlim hminga’ baptis tih chu eng tihna nge? Chu chuan baptisma chang tûrte chuan thlarau thianghlim chu Jehova chakna chevêl reng, a thiltum ang zêla kawng chi hrang hranga a hman ṭhin hi a ni tih an pawm tih a lantîr a ni. (Genesis 1:2; 2 Samuela 23:1, 2; 2 Petera 1:21) Chûng baptisma chang tûra tlingte chuan thlarau thianghlimin “Pathian thu ril” hrethiam tûr te, Lalram thuhrilhna hna thawk zêl tûr te, leh thlarau rah “hmangaihna te, hlimna te, remna te, dawhtheihna te, ngilneihna te, ṭhatna te, rinawmna te, thuhnuairawhna te, insûmtheihna te” lantîr tûrin a ṭanpui tih an pawm a ni.—1 Korinth 2:10; Galatia 5:22, 23; Joela 2:28, 29.
Sima Inthlâk Danglam A Pawimawh
12. Engtin nge Kristian baptisma leh simna a inkungkaih?
12 Sualna nei lo Isua chungthuah chauh lo chuan, baptisma chu simna nêna inzawm Pathian pawm nih chhinchhiahna a ni. Kan sim hian, kan thil tih engemaw vâng emaw, tihhmaih kan neih vâng emawa inchhîrna nasa tak, a nih loh leh lungngaihna chu kan nei ṭhîn. Kum zabi pakhatnaa Pathian tihlâwm duhtu Juda mite chuan Krista laka an sualnate an sim a ngai a ni. (Tirhkohte 3:11-19) Korinth khua Jentail mi ṭhenkhat chuan inngaih te, uirê te, rûk rûk te, leh sual lian tak tak dangte chu an sim a. Chutia an sim avâng chuan Isua thisena “tlenfai” an ni a; Pathian rawng bâwl tûra “tihthianghlim,” a nih loh leh dah hran an ni a; tin, Krista leh Pathian thlarau hminga “thiam chang” an ni tawh a ni. (1 Korinth 6:9-11) Simna hi chhia leh ṭha hriatna ṭha neihna leh thil sual tih avânga inthiam lohna aṭanga Pathian pêk hahdamna neihna rahbi pawimawh tak a ni.—1 Petera 3:21.
13. Baptisma chungchângah, inthlâk danglamna chuan eng awmzia nge a neih?
13 Inthlâk danglamna chu Jehova Thuhretute anga baptisma chan hmaa neih tûr a ni a. Chu chu Krista Isua zui tûra thinlung tak taka thutâwp siamtuin mahni duhthua a tih hi a ni. Chûng mite chuan an tûn hma nun sualte chu kalsanin, Pathian mit hmuha thil dik tih an tum tlat a ni. Pathian Lehkha Thuah chuan Hebrai leh Grîk ṭawnga inthlâk danglam tih sawina verb thumal chuan hawi lêt, hawi kîr tihna a kâwk a. Chu chuan kawng ṭha lo aṭanga Pathian lama lo hawi kîr tihna a ni. (1 Lalte 8:33, 34) Inthlâk danglam tûr chuan ‘sim hming pu tlâka thil tih’ a ngai a ni. (Tirhkohte 26:20) Biakna dik lo hawisan a, Pathian thupêkte nêna inmila kan chêt leh Jehova hnêna inpêkna pumhlûm kan hlan chu a ngai a. (Deuteronomy 30:2, 8-10; 1 Samuela 7:3) Inthlâk danglamna chuan kan ngaihtuahna te, kan thiltum te, leh kan miziate a thlâk danglam a ni. (Ezekiela 18:31) Pathian ngaihsak lohna nunphung chu nunphung thara thlâkin, kan “hawi kîr” a ni.—Tirhkohte 3:19; Ephesi 4:20-24; Kolossa 3:5-14.
Thinlung Taka Inpumpêkna A Pawimawh
14. Isua hnungzuitute inpumpêkna chuan eng nge a târ lan?
14 Isua hnungzuitute baptisma channa chu thinlung taka Pathian hnêna inpumpêkna hian a hmakhalh tûr a ni bawk. Inpumpêkna tih chu thiltum thianghlim atâna indah hran tihna a ni. Hei hi rahbi pawimawh tak a ni a, chatuana inpe pumhlûm tûra kan thutlûkna chu ṭawngṭaiin Jehova kan hrilh tûr a ni. (Deuteronomy 5:9) Dik takin, kan inpumpêkna chu hna engemaw bîk atân emaw, mi tuemaw tân emaw a ni lo va, Pathian tân a ni zâwk a ni.
15. Engvângin nge baptisma chang tûrte chu an inhnimphûm?
15 Krista kal tlanga Pathian hnêna kan inpumpêk hian, Pathian Lehkha Thua târ lante anga Pathian duhzâwng tih nân kan nun hman kan tum kan tihna a ni. Chu inpumpêkna lantîr nân chuan, baptisma chang tûrte chu, Isua ngei pawhin Pathian hnêna a inpêkzia lantîr nâna Jordan Luia baptisma a chang ang khân, tuiah an inhnimphûm a ni. (Matthaia 3:13) Kha hun pawimawh takah khân, Isua’n ṭawngṭaina a hmang a ni tih chu chhinchhiah tlâk tak a ni.—Luka 3:21, 22.
16. Mite baptisma chan kan hmuh hunah engtin nge kan hlimna chu mawi tâwk taka kan lantîr theih?
16 Isua baptisma chan chu thilthleng khûnkhân tak leh hlimawm tak a ni a. Tûn laia Kristiante baptisma chan pawh chutiang tho chu a ni. Mite’n Pathian hnêna an inpumpêkna an lantîr kan hmuh hian, zahawm taka kut bêng leh fakna thu duhawm takte sawiin kan hlimzia kan lantîr thei a ni. Amaherawhchu, au chêl chûl te, châng tum te, leh chutiang chi rêng rêngte chu, he rinna târ lanna hun thianghlimna kan zah avângin kan pumpelh a. Kan hlimna chu zahawm takin kan lantîr zâwk a ni.
17, 18. Mite baptisma chan an tlin leh tlin loh engtin nge a hriat theih?
17 Nausên tui theha baptistute emaw, tihluihnaa Pathian Lehkha Thu hre lo mite baptisma chan luihtîrtute emaw ang ni lovin, Jehova Thuhretute chuan baptisma chang tûrin tumah an tilui ve ngai lo. Dik tak chuan, Pathian Lehkha Thu aṭanga teha tling lote chu an baptis ngai lo a ni. Tupawh, baptisma la chang lo chanchin ṭha hriltu ni tûr tak ngial pawhin, an nih hmain, Kristian upate chuan Bible zirtîrna thu bulte an hriatthiam leh thiam loh te, chûng thute mila an nun leh nun loh te, leh “Jehova Thuhretu nih i duh tak zet em?” tih ang chi zawhnate chiang taka a chhân leh chhân loh te chu an fiah phawt ṭhîn.
18 A tlângpui thuin, mite chu Lalram thu hrilh rawngbâwlnaah a tel ṭhat a, baptisma chan an duh thu an sawi chuan, Kristian upate chuan Jehova hnêna inpumpêkna siamtu, ringtu an nih leh nih loh hriat chian nân leh baptisma chang tûra Pathian thilphûtte an tlin leh tlin loh hriat chian nân an titipui ṭhîn a ni. (Tirhkohte 4:4; 18:8) Bible zirtîrnaa zawhna 100 chuangte an chhân lêt dân chuan inhnimphûm tûrte’n Pathian Lehkha Thuin a phûtte an tlin leh tlin loh hre tûrin upate chu a ṭanpui a ni. Ṭhenkhat chuan an tlin loh avângin Kristian baptisma chu an chang thei lo a ni.
Thil Engemaw Dangtu Che A Awm Em?
19. Johana 6:44 en hian, tute nge Isua roluahpuitu tûrte chu?
19 Tihluihnaa baptisma chantîr tam takte chu an thih hunah vâna an kal tûr thu hrilh an ni mai thei a. Nimahsela, Isua chuan a hniak hnung zuitute chungchângah: “Pa mi tîrtuin a hîp loh chuan tumah ka hnênah an lo kal thei lo vang,” a ti. (Johana 6:44) Jehova chuan van lam Lalrama Isua roluahpui tûr mi 1,44,000 te chu Krista lamah a hîp a ni. Tihluihnaa baptisma chantîrna chuan Pathian ruahmannaa chutiang hmun ropui tak chang tûrin tumah a tithianghlim thei lo.—Rom 8:14-17; 2 Thessalonika 2:13; Thu Puan 14:1.
20. Baptisma la chang lote chu engin nge ṭanpui thei?
20 Abik takin kum 1935 vêl aṭang khân, “hrehawmna nasa tak” ata dam khawchhuak a, he leia chatuana nun beiseina nei mipui tam takte chuan, Isua’n “berâm dang” a tihte chu an fin hlawm a. (Thu Puan 7:9, 14; Johana 10:16) Anni chuan Pathian Thu nêna inmila an nun an thlâkthleng avâng leh ‘an thinlung zawng zawng, an thlarau zawng zawng, an chakna zawng zawng, leh an rilru zawng zawng zawnga’ amah an hmangaih avângin baptisma chan an tlin zân a ni. (Luka 10:25-28) Mi ṭhenkhatin Jehova Thuhretute hian ‘Pathian chu thlarau leh thutakin an bia’ tih hre mah se, Isua entîrna siamte chu an la zui rih lo va, baptisma channa hmangin Jehova an hmangaihna leh a hnêna an inpêk pumhlûmna chu mipui hmaah an la lantîr rih lo a ni. (Johana 4:23, 24; Deuteronomy 4:24; Marka 1:9-11) He rahbi pawimawh tak chungchâng bîka tih tak zeta ṭawngṭaina chuan Pathian Thu nêna inmila nung tûr te, Pathian Jehova hnêna inpumpêka baptisma chang tûrtein huaisenna leh fuihna a pe thei a ni.
21, 22. Engvângin nge ṭhenkhatin inpumpêkna an neih loh va, baptisma an chan loh?
21 Mi ṭhenkhat chuan khawvêl thila an inhman lutuk avâng leh sum leh pai hausakna an ûm lutuk avângin thlarau lam thil ngaihtuah nân hun an nei mang lo va, baptisma an la chang lo a ni. (Matthaia 13:22; 1 Johana 2:15-17) An thil thlîr dân leh thiltumte thlâk se chuan an va hlim dâwn êm! Jehova hnaihna chuan thlarau lamah a tihausa ang a, an lungkham a titlêm ang a, Pathian duhzâwng an tih avânga lungawina leh remna an nei dâwn a ni.—Sâm 16:11; 40:8; Thufingte 10:22; Philippi 4:6, 7.
22 Ṭhenkhat dangte chuan Jehova chu an hmangaih a; mahse, Pathian laka mawhphurhna an neih loh nân inpumpêkin baptisma an chang lo a ni. Mahse, mi tin hian Pathian hmaah chuan mahni chanchin kan sawi ṭheuh dâwn. Jehova thu kan hriat phat aṭangin mawhphurhna kan nei nghâl a ni. (Ezekiela 33:7-9; Rom 14:12) ‘Mi thlan’ an nih avângin, hmân lai Israelte chu Jehova hnêna inpumpêk tawh hnamah an lo piang a; chuvângin, a dânte mila rinawm taka a rawng bâwl tûr an ni. (Deuteronomy 7:6, 11) Tûn laiah chuan chutianga Pathian hnêna inpumpêk saa piang tumah kan awm lo va; mahse, Pathian Lehkha Thu zirtîrna dik tak kan hriat aṭang chuan, chu mi mila rinaa kan chêt a ngai a ni.
23, 24. Eng hlauhna nge baptisma chang lo tûra indantîr tûr a nih loh?
23 Ṭhenkhat dang lehte chuan hriatna la ngah tâwk lohva an inhriat avângin baptisma an la chang lo va. Mahse, kan za hian zir tûr tam tak kan nei a ni; a chhan chu ‘mihringte hian Pathianin atîr ata atâwp thlenga thil a tih chu an hmuh chhuah theih dâwn loh’ avângin. (Thuhriltu 3:11) Ethiopia mi tilreh chungchâng hi lo ngaihtuah teh. Saphun a nih angin, Pathian Lehkha Thu hriatna engemaw chen zawng a nei; mahse, Pathian thiltum chungchânga zawhna awm thei apiang chu a chhâng thei chuang lo. Nimahsela, Isua tlanna inthawina hmanga Jehova’n chhandamna a ruahman thu a hriat hnu chuan, tuiah inhnimphûmin baptisma a chang nghâl vat a ni.—Tirhkohte 8:26-38.
24 Ṭhenkhat chu an inpêkna thutiam hlen theih loh hlauhna avângin Pathian hnênah an inpumpêk duh lo va. Kum 17-a upa Monique-i chuan tihian a sawi: “Ka inpumpêkna thutiam ka hlen theih loh ka hlauh avângin baptisma ka chang duh lo,” a ti. Nimahsela, kan thinlung zawng zawnga Jehova kan rin tlat chuan, ‘ani chuan kawng min kawhhmuh zêl ang’ a. A chhiahhlawh inpumpêk rinawmte anga ‘thutaka awm’ reng tûrin min ṭanpui ang.—Thufingte 3:5, 6; 3 Johana 4.
25. Tûnah eng zawhnain nge kan ngaihtuah phû?
25 Jehova rinchhan tlatna leh thinlung tak taka amah hmangaihna avângin, kum tinin mi sâng tam tak takte chuan inpumpêkin baptisma an chang a ni. Pathian chhiahhlawh inpumpêk tawh zawng zawngte chuan a laka rinawm an duh ngei ang. Mahse, hun khirh takah kan awm a, rinna fiahna chi hrang hrang kan tâwk a ni. (2 Timothea 3:1-5) Jehova hnêna kan inpumpêkna thutiam hlen tûrin eng nge kan tih theih? He mi chungchâng hi thuziak dawt lehah sawiho a ni ang. (w02 4/1)
[Footnote]
a Isua chuan sual a neih loh avângin, simna baptisma a chang lo. A baptisma channa chu a Pa duhzâwng ti tûra Pathian hnêna a inpêkna a ni zâwk.—Hebrai 7:26; 10:5-10.
I Hre Chhuak Em?
• Engtin nge Kristian baptisma chu chan a nih?
• Baptisma chang tûrin miin eng hriatna nge a neih ngai?
• Kristian dikte’n baptisma an chan nân eng rahbite nge an rah ngai?
• Engvângin nge mi ṭhenkhatin baptisma an chan loh va, anni chu engin nge ṭanpui thei?
[Phêk 14-naa milemte]
‘Pa, Fapa, leh thlarau thianghlim hminga’ baptis tih awmzia chu i hria em?