“Hlau Suh Ula, Zâm Hek Suh U”
“Hlau suh ula, zâm hek suh u . . . LALPA chu in lamah a ṭang si a.”—2 CHRONICLES 20:17.
1. Mi sual beihna hian mite nunah eng nghawng nge a neih a, engvângin nge an hlauhna chu hriatthiamawm tak a nih?
MITE tihlau va, tizâmtu pakhat chu mi sual beihna (terrorism) hi a ni. A hming mai pawh hian him lo leh tihtheih kan nei lo tih inhriatna min neihtîr a ni. Chutih rualin thlabârna, lungngaihna, leh thinurna min neihtîr bawk. Tin, chu chu kum tam tak lo la awm tûra mihringte tihreawmtu tûr sawina thu mal a ni bawk. Ram ṭhenkhatin mi sual beihna hmêlhmang chi hrang hrangte tihtâwp tuma kum tam tak chhûng an bei chung pawha an hlawhtlin hleih theih lohna hian chutiang hlauhna chu a awmtîr a ni.
2. Engtin nge Jehova Thuhretute’n mi sual beihna chungchânga buaina chu an chhân lêt a, chu chuan eng zawhna nge a awmtîr?
2 Nimahsela, beiseina neih chhan tûr ṭha tak a awm. Khawvêl ram leh ram bial 234-a phûr taka thu hriltu, Jehova Thuhretute chuan beisei an nei tlat a ni. Mi sual beihna hi tihbo a ni ngai lo vang tih hlauhthâwn ahnêkin, tihbo a ni thuai dâwn tih an ring nghet tlat a ni. Chu an beiseina chu ṭâwmpui tlâk a ni em? Tuin nge khawvêl hi he hrehawmna ata tizalên thei ang a, engtin nge a tihzalen ang le? Tharum thawhna engemaw ber chuan kan vaia min nghawng vek avângin, kan beisei bo lohna nghah chhan enfiah chu a ṭha ang.
3. Engin nge hlauhna awmtîr a, kan tûn lai hun chungchângah eng nge sawi lâwk a nih?
3 Tûn laiah, mite chu chhan hrang tam tak avângin an hlau va, an zâm a ni. Kum upat avânga mahni inenkawl thei tawh lo mi tam tak te, natna tihdam theih loh tuara nî tina chêr chhe tawlh tawlh te, leh ei leh bâr khamkhawp hmuh tuma ṭan la hrâm hrâm mi tam takte hi ngaihtuah teh. Nun derthâwnzia ngei pawh hi ngaihtuah teh! Chêtsualna emaw, leilung chhiatna emaw avânga thihna chu lo thleng thei reng a ni a, kan thil duh engpawh chu a la bo thei reng a ni. Chutiang hlauhna leh lungkhamna, leh mi mal harsatna leh lunghnualna tam takte chuan, kan hun chu tirhkoh Paula’n hetianga a sawi hun a nihtîr a ni: “Hei hi hre rawh, ni hnuhnûngahte chuan hun khirh takte a lo awm ang. Mi, mahni inhmangaihtu te, . . . hmangaihna pianpui nei lo te, huaikawmbâwl te, hêktu te, insûm thei lo te, mi kawlhsen te, ṭha duh hauh lo te, . . . an ni dâwn si,” tih hi.—2 Timothea 3:1-4.
4. 2 Timothea 3:1-3-a sawi thil duhawm lo takte kârah hian beisei tûr eng thil nge awm?
4 He Bible châng hian dinhmun ṭha lo tak chungchâng târ lang mah se, beisei tûr a târ lang tel tlat a ni. Hun khirh takte hi Setana khawvêl ‘ni hnuhnûnga’ lo thleng tûr an ni tih chhinchhiah ang che. Chu chu Isua’n a hnungzuitute hnêna dîl tûra a hrilh Pathian Ram ṭha famkim chuan khawvêl suak sual a rawn thlâk thuai dâwn a, hahdamna hun a hnai tawh tihna a ni. (Matthaia 6:9, 10) Chu Lalram chu Pathian van sawrkâr a ni a, chu chu “a chhe ngai tawh lo vang a,” mahse, “hêng [mihring] ram zawng zawngte hi a tikeh sawmin a tiral zâwk ang,” tiin zâwlnei Daniela chuan a sawi.—Daniela 2:44.
Mi Sual Beihna Nêna Inkalh Kristian Tualdâwihna
5. Engtin nge mi sual beihna chu khawvêl ramte hian tûn hnaiah an chhân lêt?
5 Kum sâwmbi engemaw zât chhûngin, mi sual beihna avângin mi sâng tam takin nun an chân tawh a. September 11, 2001-a New York Khawpui leh Washington, D.C. beih a nih hnu aṭang phei kha chuan, khawvêl pumah mi sual beihna hlauhawm dân hriatna hi a pung nasa hle a ni. Mi sual beihna a hluar êm avâng leh khawvêla a darhzau êm avângin, a do tûrin khawvêl ramte chu an ṭangrual thuai a. Entîr nân, chanchinbuin a sawi dânin, December 4, 2001 chuan “Europe ram 55 aṭang te, North America leh Central Asia ram aṭanga ram dang palai te chuan ruahmanna pakhat an pawm rual a,” chu chu thawkho tûra ruahmanna a ni. U.S. hotu lian pakhat pawhin, chu thil chu mi sual beihna do lêtna kawnga “chakna thar” tiin a fak a ni. Kâr lovah, mi maktaduai za têlte chu New York Time Magazine-in “indona lian tak inṭanna” a tihah chuan an tel ta a ni. Chutianga an thawh rimna hlawhtlin dân tûr erawh hriat a la ni lo. Nimahsela, mi sual beihna indona a thlen hnu chuan, chu chuan mi tam takte nunah hlauhna leh râpna a chawk chhuak a; mahse, Jehova ringtute chu chutiangin an awm ve lo.
6. (a) Engvângin nge ṭhenkhatin Jehova Thuhretute Kristian tualdâwina chu pawm harsa tih châng an neih theih? (b) Politics thiltih chungchângah Isua’n entawn tûr eng nge a hnungzuitute tân a hnut chhiah?
6 Jehova Thuhretute chuan politics-a an tualdâwihna avângin hriat an hlawh hle a. Râlmuan huna mi tam takin tualdâwih pawi an tih loh laiin, harsatna namên lo a lo thlen hunah an ngai thiam lo a ni. Indonain a thlen hlauhna leh ngelngheh lohna chuan hnam ṭanna rilru a hring chhuak fo va. Hei hian ṭhenkhatte tân chuan hnam thil ṭawiâwm an hreh chhan hriatthiam chu a tiharsa mai thei a ni. Nimahsela, Kristian dikte chuan, ‘khawvêla mi ni lo’ tûra Isua thupêk hi an zâwm tûr a ni tih an hria a ni. (Johana 15:19; 17:14-16; 18:36; Jakoba 4:4) Chutianga awm tûr chuan, politics leh vântlâng thilahte an tualdâwih a ngai a. Amah Isua ngeiin entawn tûr ṭha tak a siam a ni. A finna ṭha famkim leh theihna chungnung tak ngaihtuah chuan, a dam laia mihringte awm dân chu nasa takin a tiṭha sawt thei ngei ang. Mahse, politics thila inhnamhnawih chu a duh lo. A rawngbâwlna a ṭan tirh lamah, khawvêl ram zawng zawng chunga rorêltu ni tûra Setana thlêmna chu a lo hnâwl ṭhak tawh a. A hnuah, lala siam an tumna chu a hnâwl leh a ni.—Matthaia 4:8-10; Johana 6:14, 15.
7, 8. (a) Jehova Thuhretute politics-a tualdâwihna hi eng tihna nge a nih loh va, engvâng nge? (b) Engtin nge Rom 13:1, 2 hian sawrkâr kalha tharum thawhnaa tel chu a hnâwl?
7 Jehova Thuhretute tualdâwihna chu tharum thawhna an ngaizamna emaw, an thlâwpna emaw anga ngaih sual tûr a ni lo. Chutianga tih chu an tân chuan “hmangaih leh remna Pathian” chhiahhlawh nia an inchhâlna a kalh chiah dâwn a ni. (2 Korinth 13:11) Anni chuan tharum thawhna chungchâng Jehova thlîr dân an zir a. Fakna hla phuahtu chuan: “LALPA chuan mi fel chu a fiah ṭhîn a: Mi suaksual leh nunrâwnna ngaina erawh chu a nunnain a haw ṭhîn,” a ti. (Sâm 11:5) Isua’n tirhkoh Petera hnêna: “I khandaih kha a dahnaah dah leh rawh, khandaih ruaitute zawng zawng chu khandaih vêkah an thi dâwn si a,” a ti tih an hre bawk.—Matthaia 26:52.
8 Kristian derte chuan “khandaih” an ruai ṭhîn tih thilthleng chanchin chuan târ lang mah se, Jehova Thuhretute chuan an ruai ve ngai lo. Chutiang thil zawng zawng lakah chuan an inthiar fihlîm a ni. Thuhretute chuan Rom 13:1, 2 thu: “Mi tin an chunga rorêltute [sawrkâr thuneitute] thu thuin awm rawh se. Pathian thu lovin tumah rorêltu an awm si lo; rorêltua awmte hi Pathian ruat an ni. Chuvângin tupawh rorêltu hnial chu Pathian ruat dodâl an ni a; a dodâltute chuan anmahni chungah rorêlna an hmu ang,” tih hi rinawm takin an zâwm a ni.
9. Eng kawng hnihin nge Jehova Thuhretute’n mi sual beihna an do?
9 Nimahsela, mi sual beihna chu suahsualna tâwpkhâwk a nih avângin, Jehova Thuhretute chuan a do nân engemaw tak an ti ve tûr a ni lâwm ni? A ni, an ti tûr a ni a, an ti rêng bawk a ni. A hmasa berin, anmahni ngei chu chutiang thilah chuan an tel lo va. Chutah, mite chu Kristian dân bulte an zirtîr a, chûng chu miin a zawm phawt chuan, tharum thawhna chi rêng rêng a bânsan ṭhîn.a Nikum chhûng khân, Jehova Thuhretute chuan he Kristian kawng hi mite zirtîr nân dârkâr 1,202,381,302 an hmangral a ni. He mi atâna an hun hman hi hun khawhralna mai a ni lo, a chhan chu mi 2,65,469 chuan Jehova Thuhretute nia baptisma changin vântlâng hriatah tharum thawhna an hnâwlzia an lantîr a ni.
10. Tûn lai khawvêla tharum thawhna tihbo theih a beisei awm em?
10 Chu bâkah, Jehova Thuhretute chuan khawvêl suahsualna hi anmahni tihbo theih a ni lo tih an hre chiang a. Chuvângin, a tibo theitu—Pathian Jehova—chungah chuan an rinna an nghat pumhlûm ṭhak a ni. (Sâm 83:18) Tih tak zetin bei mah se, mihringte hian tharum thawhna an tibo thei lo. Pathian thâwkkhuma Bible ziaktu chuan kan hun, ‘ni hnuhnûngte’ chungchângah heti hian min vaukhân lâwk diam a ni: “Mi sual leh tihdertute erawh chu mi bum leh buma awmin an sual zual deuh deuh ang,” tiin. (2 Timothea 3:1, 13) He mi aṭanga han thlîr hi chuan, mihringte’n suahsualna hneh tuma an beihna hi a hlawhtlin a beiseiawm lêm lo. A lehlamah chuan, tharum thawhna zawng zawng chatuan atâna tibo tûrin Jehova kan rinchhan thei thung a ni.—Sâm 37:1, 2, 9-11; Thufingte 24:19, 20; Isaia 60:18.
Beihna Lo Thleng Ṭêp Chung Pawha Hlauh Loh
11. Tharum thawhna tihbo nân Jehova’n hma eng nge a lâk dêr tawh?
11 Remna Pathian chuan tharum thawhna a huat avângin, chu mi lo chhuahna bul ber, Diabol-Setana tihboral tuma hma a lâk chhan pawh kan hrethiam thei a ni. Dik tak chuan, vântirhkoh chungnung ber Mikaela—Pathianin Lala a siam thar hlim, Isua Krista—kutah a titlâwm tawh a. Bible chuan heti hian a sawi: “Vânah chuan indona a lo awm a; Mikaela leh a vântirhkohte chuan drakon chu an do va; drakon leh a tirhkohte pawh chuan an do ve a; nimahsela an hneh ta lo va, an hmun chu vânah a awm ta bawk hek lo. Tin, drakon lian pui, rûlpui tar Diabola leh Setana an tih, khawvêl zawng zawng bumtu chu an paih thla ta a; leiah an paih a, a tirhkohte pawh an paih thla tel ve a,” tiin.—Thu Puan 12:7-9.
12, 13. (a) Kum 1914 hian pawimawhna eng nge a neih? (b) Pathian Ram thlâwptute tân Ezekiela hrilh lâwknain eng nge a sawi lâwk?
12 Bible kum chhiarna leh khawvêl thilthlengte chuan kum 1914 kha vâna indona a thlen hun a ni tih a kâwk ve ve a. Chuta ṭang chuan khawvêl dinhmun chuan chhiat lam a pan ta deuh deuh a ni. Thu Puan 12:12 chuan: “Chuvângin aw, vânte leh a chhûnga awmte u, lâwm rawh u! Lei leh tuifinriat chung a pik e! Diabola chuan hun tlêm tê chauh a nei tih a inhriat avânga thinur êm êma in hnêna a lo chhuk tâk avângin,” tia sawiin, a chhan a hrilhfiah a ni.
13 Diabola thinurna chu Pathian hriak thihte leh an ṭhian “berâm dang” chungah a fu bîk a. (Johana 10:16; Thu Puan 12:17) Chu dodâlna chu Diabola’n Pathian Ram din tawh thlâwp zawng zawngte leh ring apiangte chunga beihna nasa tak a thlâk hunah a vâwrtâwp a thleng ang a. Chu beihna râpthlâk tak chu Ezekiela bung 38-ah ‘Magog rama mi Goga’ beihna tia sawi a ni.
14. Tûn hmain eng ang vênhimna nge Jehova Thuhretute’n an tawn a, chutiang chu a ni reng dâwn em?
14 Vân aṭanga Setana paih thlâk a nih aṭang chuan, Pathian mite chu engemaw châng chuan politics thil lam engemaw hmangtein Setana beihna ata vênhim an ni ṭhîn a, chu chu Thu Puan 12:15, 16-ah hian tehkhin thu ṭawngkam hmanga sawifiah a ni. Mahse, Setana beihna hnuhnûng ber a lo thlen hunah chuan, Jehova ringtute chhan tûrin mihring siam pâwl eng mah a rawn inrawlh dâwn lo tih Bible chuan a târ lang a ni. Chu chuan Kristiante chu a tihlau emaw, tizâm emaw tûr a ni em? Teuh lo mai!
15, 16. (a) Jehosaphata lal laia Jehova thu tiam chuan tûn laia Kristiante tân beiseina eng nge a siam? (b) Jehosaphata leh a mite’n tûn laia Pathian chhiahhlawhte tân entawn tûr eng nge an siam?
15 Pathianin a mite chu Lal Jehosaphata hun laia a ṭanpui ang chiah khân a ṭanpui dâwn a ni. Chu mi chungchâng chu heti hian kan chhiar a: “Nangni Judai rama mi zawng zawngte leh nang lal Jehosaphat, lo ngaithla rawh u: LALPAN in hnênah heti hian a ti, ‘Hlau suh ula, chûng mipui tam tak avâng chuan zâm hek suh u; indona chu nangni indona a ni lo va, Pathian indona a ni zâwk si a. . . . He indona hi in bei a ngai lo vang: inzâr ula, ding ngawt mai ula, in lama ṭang LALPA chhandamna chu en reng mai rawh u, aw Juda mite leh Jerusalem mite u: hlau suh ula, zâm hek suh u, naktûkah bei tûrin thawk rawh u, LALPA chu in lamah a ṭang si a,’ a ti a,” tiin.—2 Chronicles 20:15-17.
16 Judai rama mite chu an beih a ngai dâwn lo tih hriattîr an ni a. Chutiang bawkin, Magog rama Goga’n Pathian mite a beih hunah chuan, Pathian mite chuan mahni invên nân hriamhrei rêng an keng lo vang. Chutih ahnêkin, ‘an ding ngawt mai ang a, an lama ṭang Jehova chhandamna chu an en ngawt mai’ dâwn a ni. Ding ngawt mai tih hian engmah ti lova awm ngawt mai tihna a ni lo, Jehosaphata hun laia Pathian mite pawh kha engmah ti lova an awm ngawt loh ang khân. Heti hian kan chhiar: “Chutichuan Jehosaphata chu a hmaia lei siin a kûn a; tin, Juda mite zawng zawng leh Jerusalem mi zawng zawng chu LALPA chibai bûkin LALPA hmaah an kûn a. . . . Tin, [Jehosaphata’n] mipuite a fuih zawh chuan sipaite hmaa kal chunga LALPA chawimawina leh a thianghlim mawizia fak tûra hla satu tûrte a ruat a, ‘LALPA hnênah lâwm thu sawi rawh u, a ngilneihna chu kumkhuain a awm dâwn si a’ ti rawh u, a ti a.” (2 Chronicles 20:18-21) Ni e, hmêlmate an hmachhawn lai pawhin Jehova hnênah lâwm thu sawiin amah chu an fak zêl a ni. Hei hian Goga’n Jehova Thuhretute chunga beihpui a thlâk huna an awm dân tûr a kawhhmuh a ni.
17, 18. (a) Goga beihna chungchângah tûn laia Jehova Thuhreute’n eng ang rilru put hmang nge an neih? (b) Tûn hnai mai khân Kristian ṭhalaite hnênah eng hriatnawntîrna nge pêk a nih?
17 Chutih hun a lo thlen thleng—leh Goga beihna a inṭan hnuah ngei pawh—chuan Jehova Thuhretute chuan Pathian Ram chu an thlâwp chhunzawm zêl ang. Anni chuan khawvêl zawng zawnga kohhran 94,600 aia tama lawina aṭangin chakna leh vênhimna an hmu chhunzawm zêl ang. (Isaia 26:20) Tûn hi huaisen taka Jehova hming fakna hun remchâng ṭha a va ni êm! Goga beihna lo thleng mai tûr an beiseina chuan anni chu hlauvin a hnungtawlhtîr lo. Chutih ahnêkin, an theih ang tâwk tâwka fakna inthawina hlân tûrin a chawk tho zâwk a ni.—Sâm 146:2.
18 Hetiang huaisenna rilru an putzia chu khawvêl pum puia ṭhalai sâng tam takin hun bikima rawngbâwlna an thlan aṭang hian a lang a ni. Chutiang nun kawng thlan chu a ṭhat zâwkzia târ lan nân, ṭhalaite nun hman dân tûr sawina, Youths—What Will You Do With Your Life? tih tract chu 2002 district inkhâwmpuiah tlângzarh a ni a. Kristian, a pui a pangte chu chutianga a hun taka hriattîrna an dawn avângin an lâwm hle a ni.—Sâm 119:14, 24, 99, 119, 129, 146.
19, 20. (a) Engvângin nge Kristiante chuan hlauh emaw, zâm emaw nachhan tûr an neih loh? (b) A dawt leha thuziakin eng nge a sawi dâwn?
19 Khawvêl dinhmun hi chu engpawh ni se, Kristiante chu an hlauh emaw, an zâm emaw a ngai lo. Anni chuan Jehova Lalramin tharum thawhna chi rêng rêng chatuan atân a nuaibo thuai dâwn tih an hria a ni. Tin, tharum thawhna avânga an nunna chân mi tam takte chu nunna changa kaihthawhleh an ni dâwn tih hriatnaah chuan thlamuanna an nei bawk. He thawhlehna hian mi ṭhenkhat chu an nuna a vawikhatna atân Jehova chungchâng zirna hun remchâng a pêk dâwn bâkah, mi dangte chu Jehova rawng rinawm taka an lo bâwl tawhna chhunzawm theihna hun a pe thung dâwn a ni.—Tirhkohte 24:15.
20 Kristian dik kan nih angin, Kristian tualdâwihna vawn a pawimawhzia kan hria a, vawn kan tum tlat bawk a ni. ‘Din ngawt mai a, Jehova chhandamna en ngawt’ theih beiseina ropui tak chu neih reng kan duh a ni. Thuziak dawtleh chuan Bible hrilh lâwknate min hriatthiamtîrtu tûn laia thilthlengte min hriattîrin, kan rinna chu a tichak ang. (w03 6/1)
[Footnote-te]
a Thuhretu an nih theih nâna tharum thawhna bânsantu mi ṭhenkhatte hriat nân, Awake! March 22, 1990, phêk 21; August 8, 1991, phêk 18; leh Vênnainsâng, January 1, 1996, phêk 5; August 1, 1998, phêk 5 (English vek) en rawh.
I Hrilhfiah Thei Em?
• Engvâng nge tûn laia mi tam takte hi beisei bo nia an inhriat?
• Engvângin nge Jehova Thuhretute’n nakin hun atân beiseina an neih?
• Tharum thawhna zawng zawng awmtîrtu chungthuah Jehova’n eng nge a tih tawh?
• Engvângin nge Goga beihna kan hlauh loh vang?
[Phêk 9-naa milem]
Isua’n Kristian tualdâwihna chungchângah entawn tûr ṭha a siam
[Phêk 12-naa milemte]
Thuhretu ṭhalai sâng têlte’n hlim takin hun bikima rawngbâwl an thlang
[Phêk 8-naa Thlalâk Hawhtîrtu]
UN PHOTO 186226/M. Grafman