Duhsak Bîk Nei Lo Kan Pathian Jehova Entawn Rawh
“Pathianin mi duhsak bîk a nei si lo va.”—ROM 2:11.
1, 2. (a) Kanaan mipuite chungchânga Jehova thiltum chu eng nge ni? (b) Eng thil nge Jehova’n a tih a, chu chuan eng zawhna nge a chawh chhuah?
MOAB Phaizâwla riahhmun an khuar hun B.C.E. 1473 khân, Israelte chuan Mosia thusawi chu ngun takin an ngaithla a. Jordan Lui piah lamah chuan dinhmun khirh takin anni chu a nghâk reng a ni. Mosia chuan Ram Tiama Kanaan hnam chak tak tak pasarihte chu Jehova’n Israelte hnehtîr a tum thu a puang a. “LALPA in Pathianin a pêk hun che u a, in thah hunah chuan, in tiboral vek tûr a ni,” tih Mosia ṭawngkam chu a va thlamaunthlâk tak êm! Israel chuan anmahni nên thuthlung an siam tûr a ni lo; duhsak an phû si lo va.—Deuteronomy 1:1; 7:1, 2.
2 Mahse, Jehova chuan Israelte’n an lâk hmasak ber khawpui aṭangin chhûngkaw pakhat a zuah a. Khawpui dang palia mite pawhin Pathian vênhimna an dawng a ni. Engvâng nge? Hêng Kanaan mi dam khawchhuahna nêna inzawm thilthleng pawimawh takte hian Jehova chungchâng eng nge min zirtîr? Engtin nge amah chu kan entawn theih ang?
Jehova Hmingthanna Chhânlêtna
3, 4. Israelte hnehna chanchin chuan Kanaan mite chungah eng nghawng nge a neih?
3 Israelte Ram Tiama an luh hma kum 40 chhûng thlalêra an awm lai khân, Jehova chuan a mite a vênghimin an tân râl a beihsak a. Ram Tiam chhim lamah chuan Israelte chuan Kanaan mi, Arad khaw lal chu an tâwk a. Jehova ṭanpuinain Israel mite chuan amah leh a mite chu Horma-ah an hneh a ni. (Number 21:1-3) A hnuah, Israel mite chuan Edom ram chu hêlin, hmâr lamah an kal zêl a, chutah Tuipui Thi hmâr chhak lam an thleng a. Moab-ho awm ṭhinna he hmunah hian, Amor-ho an awm tawh a. Amor Lal Sihona chuan a rama kal tlang a phal lo va. Jahaz-ah chuan indo an ṭan ta a, he hmun hi Arnon Ruam hmâr lam, Sihona thihna hmun a nih a rinawm. (Numbers 21:23, 24; Deuteronomy 2:30-33) A piah hmâr lamah chuan, Oga chuan Basan-ah Amor-ho chu a awp a. Oga chu mi hrawl tak ni mah se, Jehova lakah chuan a invêng zo lo va. Oga chu Edrei-ah tihhlum a ni ta a ni. (Number 21:33-35; Deuteronomy 3:1-3, 11) Hêng hnehna thuthangte leh Aigupta ram aṭanga Israelte Chhuahna thuthang vêlte chuan Kanaan rama chêngte chungah nghawng nasa tak a nei a ni.a
4 Israel mite’n Jordan lui an kân hnua Kanaan an luh veleh chuan, Gilgal-ah puan in an kaih a. (Josua 4:9-19) Chu mi hmun aṭanga hla vak lovah chuan kulha inhung Jeriko khawpui chu a awm a ni. Kanaan mi Rahabi chu Jehova thiltih a lo hriatte chuan rinnaa thil ti tûrin a chawktho va. Chuvângin, Jehova’n Jeriko a tihchhiat ṭum khân, amah leh a ina awmte zawng zawng chu a zuahsak a ni.—Josua 2:1-13; 6:17, 18; Jakoba 2:25.
5. Engin nge Gibeon khaw mite chu fing vervêk taka chêttîr?
5 A hnuah, Israelte chu Jordan lui bula phai aṭangin tlâng lamah an lâwn chho va. Jehova kaihhruaina zâwmin, Josua chuan Ai khawpui chu a lambun a. (Josua, bung 8) Ai khawpui nasa taka tlâwmna thu chuan, Kanaan lal tam tak chu indo tûrin a kalkhâwmtîr a. (Josua 9:1, 2) A kiang hnaia awm Hiv-ho awmna Gibeon khawpui chuan dangdai takin a chhâng lêt a ni. Josua 9:4 chuan anni chu “fin vervêkin an che” a ti. Anni chuan Rahabi ang bawkin, Jehova’n a mite a chhan chhuah dân leh Sihona leh Oga a hnehtîr dânte an lo hre tawh a ni. (Josua 9:6-10) Gibeon khaw mite chuan anmahni lo do hian awmzia a nei dâwn lo tih an hria a. Chuvângin, Gibeon leh an kiang hnaia khawpui dang pathum—Kephira te, Beeroth te, Kiriath-jearim te—hmingin ram hla tak aṭanga lo kal ang taka insiamin, Gilgal-a awm Josua hnênah chuan palai an tîr a. An ruahmanna chu a hlawhtling a ni. Josua chuan anmahni tiboral lo tûrin thu a thlunpui ta a. A ni thum tûkah chuan Josua leh Israelte chuan bumin an awn tih an hre chhuak a. Amaherawhchu, an thuthlung vawng tûra Jehova hnêna chhia an chham avângin, an keng tlang ta tho a ni. (Josua 9:16-19) Jehova’n a pawm em?
6. Engtin nge Jehova chuan Gibeon khaw mite nêna Josua thuthlun chu a ngaih?
6 Gibeon khaw mite chu Israelte tân, leh biak ina “Jehova maichâm atân” pawha thing tantu leh tui chawitua ṭantîr an ni a. (Josua 9:21-27) Chu mai bâkah, Amor lal pangate leh an sipaite’n Gibeon khaw mite beih an tum khân, Jehova chu mak tak maiin a rawn inrawlh a ni. Josua sipaite thah ai mahin rial den hlum an tam zâwk a ni. Jehova chuan an hmêlmate an hneh vek hma chu nî dintîr rih tûra Josua ngenna pawh a chhâng hial bawk. “LALPAN chutianga mihring aw a ngaihthlâk nî ang chuan a hmain nî rêng rêng a awm ngai lo va, a hnuah pawh a awm ngai hek lo: LALPAN Israel-hote chu a dopui a ni si a,” tiin Josua chuan a chhinchhiah a ni.—Josua 10:1-14.
7. Petera hriat thudik awmsa eng nge Kanaan mi ṭhenkhatte chungah târ lan a nih?
7 Kanaan mi Rahabi leh a chhûngte, leh Gibeon khaw mite chuan Jehova chu an ṭih a, chutiang zêlin thil an ti bawk a. An chunga thilthleng chuan a hnua Kristian tirhkoh Petera thusawi a dikzia a târ lang a ni: “Pathianin mi duhsak bîk a nei lo tih dik takin ka hria e; nimahsela hnam tin zîngah tupawh amah ṭiha fel taka ti apiang a lâwmzâwng mi an ni ṭhîn,” tih hi.—Tirhkohte 10:34, 35.
Abrahama leh Israelte A Cheibâwl Dân
8, 9. Engtin nge Jehova’n duhsak bîk a neih lohzia chu Abrahama leh Israel hnamte a cheibâwlnaah târ lan a nih?
8 Zirtîr Jakoba chuan Abrahama leh a fate A cheibâwlnaa Pathian hmangaih-ngilneihzia chu a sawi a. Abrahama ‘Pathian ṭhiana’ vuah a nih chhan chu a pian leh mûrna lam ni lovin, a rinna avâng zâwk a ni. (Jakoba 2:23) Abrahama’n Jehova a rinna leh a hmangaihna chuan a thlahte chungah malsâwmna a thlen a ni. (2 Chronicles 20:7) Jehova chuan heti hian Abrahama hnênah thu a tiam a: “Vâna arsi zât leh tuifinriat kama ṭiau vaivut zâtin i thlahte chu ka la tipung ngei ngei ang,” tiin. Mahse, a châng dawtleh chiaha thutiam hi lo chhin chhiah teh: “I thlahah chuan khawvêla chi tin an la thawveng ang,” tih hi.—Genesis 22:17, 18; Rom 4:1-8.
9 Duhsak bîk neih ahnêkin, Jehova chuan a duhzâwng titute tâna a tihsak theihte chu Israel nêna an indâwrnaah a târ lang a ni. Chutianga a dâwr dânte chu a chhiahhlawh rinawmte chunga Jehova’n hmangaihna rinawm a lantîr dân entîrna a ni. Israel chu Jehova “ro thlan bîk” ni mah se, mi dangte chuan Pathian duhsakna an dawng ve lo tihna a ni lo. (Exodus 19:5; Deuteronomy 7:6-8) Jehova chuan Israel chu Aigupta sal tânna ata a lei a, a tâwpah heti hian a puang ngei mai: “Nangni chauh hi khawvêla chhûngkua zawng zawnga ka hriat in ni,” tiin. Mahse, zâwlnei Amosa leh zâwlnei dangte hmangin, Jehova chuan “hnam zawng zawngte” tâna beisei tûr ropui tak pawh a tiam bawk a ni.—Amosa 3:2; 9:11, 12; Isaia 2:2-4.
Isua, Duhsak Bîk Nei Lo Zirtîrtu
10. Engtin nge Isua chuan duhsak bîk neih lohna kawngah a Pa a entawn?
10 He leia rawng a bâwl chhûng khân, a pa nihna chiah târ langtu Isua chuan Jehova duhsak bîk neih lohna chu a entawn a. (Hebrai 1:3) Chutih hun laia a ngaih pawimawh ber chu “Israel hnam berâm bo” zawn hmuh chu a ni a. Mahse, tuichhunchhuaha Samari hmeichhia hnêna thuhrilh chu a ṭhulh phah chuang lo. (Matthaia 15:24; Johana 4:7-30) Chu bâkah, Juda mi ni lo sipai hotu pakhat ngenna chhâng lêtin, thil mak a ti bawk a ni. (Luka 7:1-10) Chu chu Pathian mite a hmangaihzia thiltiha a lantîrna bâk thil a ni. Isua zirtîrte pawhin thu chu an hrilh zau hle a. Chuvângin, Jehova malsâwmna dawnna chu hnamah ni lovin, rilru put hmangah a ni zâwk tih a lo chiang chho ta a ni. Thutaka rilṭâm mi inngaitlâwm leh rilru ṭhate chuan Lalram chanchin ṭha chu an chhâng lêt a ni. A lehlamah chuan, mi chapo leh inla sângte chuan Isua leh a thuchah chu an hmusit thung. Isua chuan: “Aw ka Pa, lei leh vân Lalpa, nangin mi fing leh mi bengvârte hnênah hêng thu hi i zêp a, nausênte hnêna i puan avâng hian ka fak a che; a ni, ka Pa, chutiang tih chu i ngaihin a ṭha a ni,” tiin a puang chhuak a ni. (Luka 10:21) Hmangaihna leh rinna ṭanchhana mi dangte kan cheibâwl hian, Jehova pawm zâwng a ni tih hre reng chungin duhsak bîk nei lovin thil kan ti tihna a ni.
11. Engtin nge Kristian kohhran hmasaah duhsak bîk neih lohna chu lantîr a nih?
11 Kristian kohhran hmasaah chuan Juda leh Juda ni lote chu an intluk tlâng reng a. Paula chuan: “Thil ṭha titu apiang hnênah chuan ropuina te, chawimawina te, thlamuanna te pêk a ni ang, Juda mi hnênah pêk hmasak a ni ang a, tin, Grik mi hnênah a ni leh ang a; Pathianin mi duhsak bîk a nei si lo va,” tiin a hrilhfiah a ni.b (Rom 2:10, 11) Jehova phû loh ngilneihna an dawn leh dawn loh chu an hnamah ni lovin, Jehova chungchâng leh a Fapa, Isua tlannain a pêk beiseina chungchâng an hriat huna an chhân lêt dânah a innghat a ni. (Johana 3:16, 36) Paula chuan: “Alang maia Juda mi ni chu Juda mi tak a ni lo va; alanga tisa maia serhtan chu serhtan tak a ni bawk hek lo. Amaherawhchu alang mai ni lova Juda mi ni chu, Juda mi tak a ni; tin, serhtan tak chu, rilru lama tan a ni, lehkha thu maiah ni lovin thlarauvah a ni,” a ti. Chutah, “Juda mi” (a awmzia chu fak emaw, chawimawi emaw) tih awmze chungchâng thumal thiam taka hmangin, Paula chuan heti hian a sawi belh a: “Chu mi chuan mihring fak a hlawh lo va, Pathian fak a hlawh zâwk a ni,” tiin. (Rom 2:28, 29) Jehova chuan mi zawng zawng duhsak bîk nei lovin a fak vek a. Chutiang chuan kan ti ve em?
12. Thu Puan 7:9 hian eng beiseina nge a pêk a, tu hnênah nge a pêk?
12 A hnuah, tirhkoh Johana chuan inlârnain thlarau lam hnam anga târ lan, hriak thih Kristian rinawm “Israela thlahte hnam tina mi” 1,44,000 te chu a hmu a. Chu mi hnuah Johana chuan “mipui tam tak . . . hnam tin zînga mi te, chi tin zînga mi te, mi tin zînga mi te, ṭawng tin zînga mi te puan vâr sina tûmkau kengin, lalṭhutphah hmaah leh Berâm No hmaa ding” a hmu leh a. (Thu Puan 7:4, 9) Chuvângin, tûn lai Kristian kohhranah hian eng hnam emaw, eng ṭawng hmangte emaw pawh an tel vek a ni. Hnam tin zînga mite chuan “hrehawmna nasa tak” lo thleng tûr laka dam khawchhuah beiseina leh khawvêl thara “nunna tuikhur” aṭanga tui in theih beiseina an nei a ni.—Thu Puan 7:14-17.
A Rah Chhuah Ṭha
13-15. (a) Engtin nge hnam leh hnam dân inan lohna kan hneh theih? (b) Nêlawmna lantîrna rahchhuah ṭhate târ lang rawh.
13 Jehova chuan mihring pa ṭha takin a fate a hriat chian ang chiahin min hre chiang a, chuvângin duhsak bîk a nei lo va. Chutiang bawkin, mi dangte chu an hnam dân leh pian leh mûrna ngaihvenna hmanga an nihphung kan hriat chian chuan, inngeih lohna awmte chu thil pawimawh tham a ni tawh ṭhîn lo. Hnam inngeih lohna chu a bo va, inṭhianna leh hmangaihna a pung sawt ṭhîn a. Inpumkhatna pawh a zual bawk. (1 Korinth 9:19-23) Hei hi ram danga rawngbâwl missionary-te rawngbâwlna hian a târ lang chiang hle. Chûng mite chuan an rawngbâwlna hmuna mite chungah ngaihsakna an lantîr a; chuvângin, tualchhûng kohhranah pawh an leng thuai ṭhîn a ni.—Philippi 2:4.
14 Duhsak bîk neih lohna nghawng chhuah ṭha chu ram tam takah hmuh theihin a lang a. Ethiopia ram aṭanga lo kal Aklilua chu Britain khawpui, London-ah khawhar takin a awm a. Tûn lai Europe khawmual khawpui lian tam taka hmuh theih, ram dang mite ngaihsak lohna chuan a khawharna chu a tizual êm êm a ni. Jehova Thuhretute Kingdom Hall-a neih ṭhin, Kristian inkhâwmnaa a tel laia Aklilua thiltawn chu a va danglam tak êm! Chuta mite chuan an lo lâwm a, rei lo têah a tlângnêl nghâl ta mai a ni. Tichuan, Siamtu a hriatthiamna leh a chunga a lâwmna chu nasa takin a pung a. A hnu lawkah chuan chu mi hmuna mi dangte hnêna Lalram chanchin ṭha thehdarhnaa tel theihna hun remchâng a zawng nghâl a ni. Ṭum khat pawh Aklilua thuhrilhnaa a kawppuipa chuan tûna a nuna a thiltum a zawh chuan, Aklilua chuan engtik nîah emaw chuan an ṭawng, Amharic hmang kohhran mite zînga pakhat a nih theih a inbeisei thu a hrilh nghâl vat a ni. Chu thu chu tualchhûnga Sâpṭawng hmang kohhran upate’n an lo hriat chuan, Aklilua ṭawng hmanga vântlâng thusawi neih dân an ruahman nghâl a. Lo inkhâwm tûra sâwmna chuan ram dang mi leh tualchhûng mi tam takte chu Britain-a Amharic ṭawnga vântlâng thusawi neih hmasak bera tel tûrin a kalkhâwmtîr a ni. Tûnah chuan, chu mi biala chêng Ethiopia mite leh mi dangte chu Amharic kohhran duah takah chuan lungrual takin an awm a ni. Chuta mi tam takte chuan Jehova lama ṭang tûr leh chu chu Kristian baptisma channa hmanga entîr tûrin engmahin a dang lo tih an hria a ni.—Tirhkohte 8:26-36.
15 Mizia leh pian leh mûrna chu a danglam thei hle a. Chûng chu chungnunna emaw, hnuaihnunna emaw a ni lo; danglamna a ni ringawt mai zâwk a ni. Meliti thliarkâra Jehova chhiahhlawh inpumpêk thar pahnihte’n baptisma an chan lai an hmuhin, tualchhûng Thuhretute hlimna nasa tak chuan Britain ram aṭanga tlawhtute hlim mittui chu a ko chhuak a ni. Meliti thliarkâra mite leh British mite chuan kawng chi hrangin an rilru veizâwng an lantîr a, Jehova an hmangaihna nasa tak chuan Kristian inṭhianna chu a châr nghet tlat a ni.—Sâm 133:1; Kolossa 3:14.
Inpâwng Huatna Hnehin
16-18. Kristian kohhrana inpâwng huatna hneh theih a nih dân târ langtu thiltawn pakhat sawi rawh.
16 Jehova leh kan Kristian unaute kan hmangaihna a punin, mi dangte kan thlîr dânah Jehova kan entawn lehzual thei a. Tûn hmaa hnam engemaw, chi engemaw, a nih loh leh hnam dân engemaw kan duh loh chu kan hneh thei a ni. Entîr nân, Khawvêl Indopui ll-na chhûnga British Sipaia ṭang, a hnu kum 1942-a Singapore tlâwm laia Japan hovin an man tâk, Alberta chungchâng hi ngaihtuah teh. A hnuah kum thum vêl chu tûna Kwai lui kalkaina lei tia hriat hlawh tak “thihna rêl kawng” siamnaah a thawk a. Indo a tâwp a, chhuah a nih chuan, kg 32 chauh a ni a, a khabe ruh leh a hnâr ruh a tliak bawk a, chutah santên te, vun thak natna ringworm te, leh sikserh natnate a vei zui bawk a ni. A lungin tânpui tam takte dinhmun chu a chhe lehzual a; tam tak chu dam pawh an dam khawchhuak lo va. Alberta chu kum 1945-a an ina a kîr leh chuan, râwng taka tihduhdahna a hmuh leh a tawrhte avângin, mi thinram tak leh huatnaa khat a lo nih phah a, Pathian emaw, sakhua emaw lam thil rêng rêng a ngaihtuah duh ta lo a ni.
17 Alberta nupui Ireni chu Jehova Thuhretute zînga pakhat a lo ni a. A nupui tihlâwm nân Alberta chu tualchhûng Jehova Thuhretute inkhâwmnaah vawihnih khat a tel ve a. Hun bikima rawngbâwl Kristian tleirâwl pakhat, Paula an tih chuan Alberta chu Bible zirpui tumin a tlawh a. Alberta chuan Jehova’n mi tin chu an thinlung dinhmun azir zêlin a en tih a hre thiam ta thuai a. A nun chu Jehova hnênah pumpêkin, baptisma a chang ta a ni.
18 A hnuah Paula chu London-ah a insawn a, Japan ṭawng a zir a, Japan ṭawng hmang kohhranah a lâwi a ni. Japan ram aṭanga lo kal Thuhretu ṭhenkhat chu a kohhran hmasaa hruai a han rawt chuan, unaute chuan Alberta’n Japan mite a huatzia chu an hre chhuak a. Britain-a a rawn kîr aṭangin Alberta chuan Japan ram aṭang lo kal tupawh hmuh chu a duh ngai loh avângin, engtin nge a awm dâwn tih an ngaihtuah a ni. Mahse, an lo ngaihtuah buai a ngai lo—Alberta chuan anmahni tlawhtute chu unau inngainatna namên lovin a lo lâwm a ni.—1 Petera 3:8, 9.
“Inhawng” Rawh
19. Duhsak bîk neihna rilru eng pawh kan neih chuan, tirhkoh Paula fuihna eng hian nge min ṭanpui thei?
19 “Mi thlei bîk neih hi a ṭha lo,” tiin Lal fing Solomona chuan a ziak a. (Thufingte 28:21) Kan mi hriat chiante chu ṭhiana siam an awl hle ṭhîn. Mahse, a châng chuan kan mi hriat chian vak lohte chu kan ngaihsak vak lo ṭhîn. Chutianga duhsak bîk neih chu Jehova chhiahhlawhte tih tûr a ni lo. Paula’n “inhawng” tûra min fuihna—a ni, kan Kristianpui pian leh mûrna hrang neite kan hmangaihnaa inhawng tûra fuihna—hi kan zâwm ṭheuh tûr a ni.—2 Korinth 6:13.
20. Eng nun kawng chi hrang hrangah nge duhsak bîk nei lo kan Pathian Jehova chu kan entawn ang?
20 Vân lam kohna kan chang emaw, leia chatuan nun beiseina kan nei emaw pawh nise, duhsak bîk kan neih lohna chuan berâm huang khat, Vêngtu pakhata inlungrualna min neihtîr a ni. (Ephesi 4:4, 5, 16) Duhsak bîk nei lo kan Pathian Jehova entawn kan tumna chuan kan Kristian rawngbâwlnaah te, kan chhûngkuaah te, leh kohhranah te, a ni, kan nun kawng engkimah min ṭanpui thei a ni. Engtin nge min ṭanpui theih? Thuziak dawtleh hian he mi chungchâng hi a rawn sawifiah ang. (w03 6/15)
[Footnote-te]
a Jehova hmingthanna chu a hnuah chuan hla thianghlima hman a lo ni.—Sâm 135:8-11; 136:11-20.
b Heta “Grik” tih thumal hian Jentail mite a kâwk.—Jehova Thuhretute chhuah, Insight on the Scriptures, Volume 1, phêk 1004.
Engtin Nge I Chhân Ang?
• Engtin nge Jehova chuan duhsak bîk a neih lohzia Rahabi leh Gibeon khaw mite chungah a lantîr?
• Engtin nge Isua’n a zirtîrnaah duhsak bîk a neih lohzia a lantîr?
• Engin nge hnam leh hnam dân avânga inpâwng huatna engpawh hneh tûra min ṭanpui thei?
[Phêk 21-naa milem]
Israelin Kanaan a la ṭan
[Phêk 23-naa milem]
Isua chuan Samari hmeichhia hnêna thuhrilh a ṭhulh lo
[Phêk 24-naa milem]
Britain rama Amharic ṭawnga vântlâng inkhâwmna pakhat
[Phêk 24-naa milem]
Jehova a hmangaihna chuan Alberta chu inpâwng huatna hneh tûrin a ṭanpui