Isua Entîrna Zuiin Retheite Ngaihsakna Lantîr Rawh
RETHEIHNA leh inawpbehna chu mihring awm ṭan tirh aṭangin a inṭan nghâl deuhthaw a. Israelte hnêna Pathian Dân pêk chuan retheite chhanhim leh an hrehawm tawrhte tihnêpsak dân a dap laiin Dân chu zawm a ni lo fo ṭhîn. (Amosa 2:6) Zâwlnei Ezekiela chuan retheite cheibâwl an nih dân chu a dem a ni: “Rama mipuite chuan hnehchhiah an hmang a, rawk an chîng a, a ni, mi rethei leh tlachhamte chu an hnehsawh a, dik lo takin mikhualte an hnehchhiah ṭhîn,” tiin.—Ezekiela 22:29.
Isua leia a awm lai khân dinhmun chu a la ngai reng a. Sakhaw hruaitute chuan retheite leh tlachhamte ngaihsakna an nei hauh lo. Sakhaw hruaitute chu ‘hmeithai sum ei ṭhîn’ “tangka ngaihlute” anga sawi an ni a, an thuro chhiahte chu tarte leh tlachhamte aia ngaihsak anga sawi an ni bawk. (Luka 16:14; 20:47; Matthaia 15:5, 6) Isua sawi Samari mi ṭha tehkhin thuah puithiam leh Levia miin hliam tuartu an hmuh huna ṭanpui tâk aruanga kawngsîr lehlama an kalsan hi chhinchhiah tlâk tak a ni.—Luka 10:30-37.
Isua’n Retheite Ngaihsakna A Lantîr
Chanchin Ṭha ziaka Isua nun chanchin chuan mi retheite harsatna tawh a hriatzia leh an mamawhte hriain, a lainat hle tih a târ lang. Isua chu vâna awm mah ni se, amah leh amah intitlâwmin, mihring angin a lo awm a, ‘keimahni avâng ngeiin a lo rethei ta a.’ (2 Korinth 8:9) Isua chuan mipuite a hmuhin, “vêngtu nei lo berâmte anga hrehawm leh darha an awm avângin a khawngaih ta êm êm a.” (Matthaia 9:36) Hmeithai rethei chanchin chuan Isua rilru chu “an neih aliama mi” thawhtu mi hausate thawhlâwm tam tak hian a khawih lo va, hmeithai rethei tak thawhlâwm tlêm tê thawh chuan a khawih a ni tih a târ lang. Chu hmeithai chuan “a intunnunna tûra a neih chhun tê a thlâk vek” avângin a thiltih chuan Isua thinlung a khawih a ni.—Luka 21:4.
Isua chuan retheite a lainat ringawt mai a ni lo va, an mamawhte chu a ngaihsak tak zet bawk. A tirhkohte nên chuan tangka ip an nei a, chu mi aṭang chuan Israel retheite chu an ṭanpui ṭhîn a ni. (Matthaia 26:6-9; Johana 12:5-8; 13:29) Isua chuan amah zui duhte chu retheite ṭanpui tûra an mawhphurhna hre tûrin a fuih a. Rorêltu tlangvâl hausa tak chu: “I neih zawng zawng hralh la, pachhiate hnênah sem rawh, chutichuan vânah ro i nei ang; tin, kal la, mi zui ang che,” tiin a hrilh a ni. Chu pain a thil neihte a kalsan duh lohna chuan Pathian leh a mihringpuite a hmangaihna aiin hausakna a hmangaihna chu a nasa zâwk tih a târ lang. Chutichuan, Isua zirtîr nih a tling ta lo a ni.—Luka 18:22, 23.
Krista Zuitute Chuan Retheite An Ngaihsak
Isua thih hnuah, tirhkohte leh Krista zuitu dangte chuan an zînga retheite chu an ngaihsak chhunzawm zêl a. Tirhkoh Paula chuan C.E. 49 vêlah Jakoba te, Petera te, leh Johana te chu hmuin Lalpa Isua Krista hnên aṭanga chanchin ṭha hril tûra thupêk a dawn chungchâng a sawipui a. Anni chuan Paula leh Barnaba chu “Jentailte” hnêna an kal a, an hnêna thu hrilh hmabâka an neih chu an remti a ni. Amaherawhchu, Jakoba leh a ṭhiante chuan Paula leh Barnaba chu ‘retheite hre reng’ tûrin an fuih a. Chu tak chu Paula chuan ‘tih a tum tlat reng ṭhîn’ a ni.—Galatia 2:7-10.
Lalber Klaudia a lal lai chuan Rom Ram hmun hrang hrangah ṭâm nasa tak mai a tla a. Chu mi hmachhawn tûr chuan, Antiokei khuaa Kristiante chuan “an theih tâwk ṭheuhvin, Judai rama unau awmte hnênah chuan chhawmdâwlna tûr thawn a tum a; chu chu an ti ta ngei a, Barnaba leh Saula kutah chuan upate hnênah an thawn ta a.”—Tirhkohte 11:28-30.
Tûn laia Kristian dikte pawhin Isua zuitute chuan retheite leh tlachhamte chungah, a bîk takin an rinpuite chungah ngaihsakna an lantîr ngei tûr a ni tih an hria a ni. (Galatia 6:10) Chuvângin, tlachhamte tisa lam mamawh ngaihsakna dik tak chu an lantîr a. Entîr nân, kum 1998 khân Brazil hmârchhak lamah khua a khêng nasa hle a. Chu chuan buh te, bê te, leh vaimim te chu a ti chhia a, kum 15 chhûnga râpthlâk ber ṭâm nasa tak a tlâktîr a ni. Hmun ṭhenkhatah chuan, tui in tûr takngial pawh duh ang khawp hmuh tûr a awm lo va. Chu ram hmun danga awm Jehova Thuhretute chuan chhawmdâwltu pâwl an din nghâl vat a, rei lo te chhûngin, chaw ei tûr tam tham tak la khâwmin, a thawn chhuahna man thlengin an tum a ni.
Chu chhawmdâwlna ṭâwiâwmtu Thuhretute chuan: “Kan unaute ṭanpui theia kan awm hi kan lâwm hle a, Jehova thinlung kan tihlâwm avângin kan hlim lehzual a ni. Jakoba 2:15, 16 thu hi kan theihnghilh ngai lo,” tiin an ziak a ni. Chûng Bible chângte chuan heti hian a sawi: “Unaupa emaw, unaunu emaw, saruaka awmin an ni tin chaw tlachham sela, tin, in zînga tuin emaw an hnênah, ‘Thlamuang takin kal ula, lum tak leh puar takin awm rawh u,’ ti ula, taksa tâna thil châkkhai chu in pêk si loh chuan engnge sâwt ang?,” tiin.
São Paulo khawpuia Jehova Thuhretute kohhran pakhatah chuan, Thuhretu inngaitlâwm leh ṭhahnemngai tak, mahse, rethei tak si a awm a. Chu nu chuan heti hian a sawi: “Rethei hle mah ila, Bible thuchah chuan dam chhan tûr min pe a. Ka ṭhian Thuhretute ṭanpuina dawng lo ta ila engtin nge ka awm ang ka sawi thei lo,” tiin. Tûn hnai mai khân, he Kristian nu taima tak hi damdawi ina a inzai a ngai a; mahse, sênso tûr a nei si lo. He thilthleng bîkah hian, kohhrana Kristian unaupa leh unaunute chuan chu a inzaina man chu an pêksak thei a. Rinpui ṭanpui ngaite ṭanpui chu khawvêl pum puia Kristian dikte tih ṭhin dân a ni.
Chûng thiltawnte chu hriat nuam hle mah se, chutianga tih tak zeta ṭan lâkna chuan retheihna a nuaibo dâwn chuang lo tih erawh chu a chiang hle. Sawrkâr thiltithei tak leh khawvêl pum huap rethei ṭanpuitu pâwlte pawhin hlawhtlinna engemaw chen nei mah se, hmân ata awm tawh he retheihna hi an nuaibo thei chuang lo. Chuvângin, zawhna lo awm ta chu, Mihringte tawrh retheihna leh harsatna dangte tihreh hlenna chu eng nge ni ang? tih hi a ni.
Bible Zirtîrna Chuan Ṭanpuina Chatuan Daih A Pe
Chanchin Ṭha ziakte chuan Isua Krista’n retheite leh mamawh dang neite tâna thil ṭha a tihsak fo dân chu a sawi a. (Matthaia 14:14-21) Amaherawhchu, eng thiltih nge a dah pawimawh ber? Ṭum khat chu, Isua’n ṭanpui ngaite a ṭanpui hnuah, a zirtîrte hnênah chuan: “Hmun dangah khaw hnaiahte chuan i kal ang u, chûngahte pawh chuan thu ka hrilh theihna tûrin,” a ti a. Engvângin nge Isua chuan thu hrilh chhunzawm leh theih nân damlote leh tlachhamte a ṭanpuina chu a chawlhsan? “Chu [thu hrilh] chu ka rawn chhuah chhan a ni si a,” tia sawiin a hrilhfiah a ni. (Marka 1:38, 39; Luka 4:43) Isua tân chuan tlachhamte ṭanpui chu a pawimawh nachungin, Pathian Ram chungchâng hrilh chu a lo kal chhan ber a ni.—Marka 1:14.
Bible-in Kristiante chu ‘[Isua] hniak zui tûra’ a fuih avângin, tûn laia Kristiante chuan mi dangte ṭanpui tûra ṭan an lâkna kawngah kaihhruaina chiang tak an nei a ni. (1 Petera 2:21) Isua angin, ṭanpui ngaite chu an ṭanpui a. Amaherawhchu Isua ang bawkin, Pathian Ram chanchin ṭha chungchânga Bible thu zirtîrna hna chu an nuna thiltih pawimawh ber an nihtîr a ni. (Matthaia 5:14-16; 24:14; 28:19, 20) Mahse, engvângin nge Pathian Thua hmuh chanchin ṭha hrilhna chu mi dangte ṭanpui dân dangte aiin a pawimawh zâwk ang?
Khawvêl pum puia thilthleng dik takte chuan mite’n Bible an han hriatthiam a, a thu bulte an han zawm chuan, retheihna tiamin nuna nî tin harsatnate an hmachhawn thei zâwk a ni tih a târ lang a. Chu bâkah, tûn laia Jehova Thuhretute’n an hril ber Pathian Ram chungchâng Bible thuchah chuan mite chu nakin hun beiseina—dinhmun hrehawm ber hmachhawn chung pawha dam chhan min petu beiseina—chu a pe a ni. (1 Timothea 4:8) Chu chu eng beiseina nge ni?
Pathian Thu chuan kan nakin hun chungchângah heti hian min tiam a ni: “[Pathian] thutiam ang chuan vân tharte leh lei thar, a chhûnga felna awmte chu kan beisei a ni,” tiin. (2 Petera 3:13) Bible-in “lei” a tih hian, a châng chuan leia chêng mihringte a sawina a ni. (Genesis 18:25) Chuvângin, felna awmna tûr “lei thar” tiam chu Pathian pawm mipui awm khâwmte an ni a. Pathian Thu chuan Krista rorêlna hnuaiah Pathian pawm mite chuan chatuana nun thilthlâwnpêk chu an dawng ang a, lei paradis-ah nun lungawithlâk tak chu an chên dâwn tih a tiam belh a ni. (Marka 10:30) Chu hmabâk duhawm tak chu retheite pawh tiamin mi zawng zawng tân neih theih a ni a. Chu ‘lei tharah’ chuan, retheihna chu chatuana tihreh a ni ang. (w06 5/1)
[Phêk 7-naa bâwm/milem]
ENGTIN NGE ISUA’N “MI RETHEI . . . A CHHANHIM” ANG?—Sâm 72:12
ROREL DIKNA: “Ani chuan mi zînga retheite chu ro a rêlsak ang a, pachhe fate chu a chhandam ang a, hnehchhiahtu erawh chu a tisawm ang.” (Sâm 72:4) Krista’n leia ro a rêl chhûngin, mi tin tân rorêl dikna a awm ang. Ram hausa tûr tiretheitu eirûkna chu a awm tawh lo vang.
THLAMUANNA: “A dam lai chuan mi felte chu an duah hluah hluah ang a, thlamuanna nasa tak chu a duah hluah hluah bawk ang, thla awm loh hmâ loh chuan.” (Sâm 72:7) Khawvêla retheihna tam tak hi mihringte inngeih lohna leh indona avânga awm a ni a. Krista chuan leiah hian muanna famkim a rawn thlen ang a; chutiang chuan, retheihna thlentu bulpui berte zînga pakhat chu a nuai bo vang.
KHAWNGAIHNA: “Mi rethei leh pachhiate chu a khawngaih ang a, pachhiate nunna chu a chhandam ang. An nunna chu hnehchhiahna leh nunrâwnna lak ata a tlan ang a, an thisen chu ani ngaih chuan hlu tak a ni dâwn si a.” (Sâm 72:12-14) Mi rethei leh pachhiate, leh hnehchhiaha awmte chu mi hlim tak an lo ni ang a, Lal Isua Krista kaihhruaina hnuaiah chuan an inpumkhat tawh ang.
HAUSAKNA: “Leiah, tlâng chungahte hian, buh tam tak a awm ang.” (Sâm 72:16) Isua rorêl chhûng chuan, tisa lam thila hausakna a awm ang. Mite chuan tûn laia retheihna awmtîr fotu ei leh bâr tlâkchhamna leh ṭâmna chu an tuar tawh lo vang.
[Phêk 4, 5-naa milem]
Isua chuan retheite mamawh chu a ngaihsak
[Phêk 6-naa milem]
Bible thuchah chuan beiseina dik tak a pe