ZIR TUR THUZIAK 20
Thu Puan—Pathian Hmêlmate Tâna A Awmzia
“Hmun pakhat, Hebrai ṭawnga Har–magedon an tihah chuan an hruai khâwm ta a.”—THUP. 16:16.
HLA 150 Chhandamna Atân Pathian Zawng Rawh
THLIR LAWKNAa
1. Thu Puan buin Pathian mite chungchâng eng nge a târ lan?
THU PUAN bu chuan Pathian vân lam Lalram chu din a ni tawh tih leh Setana chu vân aṭanga paihthlâk a ni tawh tih a târ lang a. (Thup. 12:1-9) Chu chuan vâna awmte tân thlamuanna a thlen a, leia awm keini tân erawh buaina nasa tak a thlen a ni. Engvângin nge? Setana chuan he leia rinawm taka Jehova rawngbâwltute chu thinrim êm êm chunga a beih avângin.—Thup. 12:12, 15, 17.
2. Engin nge rinawm reng tûrin min ṭanpui ang?
2 Engtin nge Setana beihna hmachhawn chung pawha kan rinawm reng theih? (Thup. 13:10) Min ṭanpui theitu pakhat chu nakin huna thilthleng tûrte hriatna hi a ni. Entîr nân, Thu Puan buah hian tirhkoh Johana chuan nakin lawka kan dawn tûr malsâwmna ṭhenkhat a târ lang a. Chûng malsâwmnate zîngah chuan Pathian hmêlmate tihboralna a tel a ni. Tûnah, Thu Puan buin chûng hmêlmate a târ lan dân leh an chunga thilthleng tûr a sawite chu i lo enho vang u.
“CHHINCHHIAHNATE” HMANGA TAR LAN PATHIAN HMELMATE
3. Thu Puan bu-a târ lan chhinchhiahna ṭhenkhat chu eng nge ni?
3 Thu Puan bu-a châng hmasa ber chuan kan chhiar tûr a chhûng thute chu entîr nei ṭawngkam tia sawi theih “chhinchhiahnate” hmanga târ lan a nih thu min hrilh a. (Thup. 1:1, NWT) Pathian hmêlmate chu entîr neia târ lan an ni a. He lehkhabuah hian sakawlh chi hrang hrang kan hmu a ni. Entîr nân, “sakawlh . . . tuifinriat aṭanga lo chhuak” a awm a. Chu chuan “ki sâwm leh lu sarih” a nei a. (Thup. 13:1) Chu sakawlh chu “sakawlh dang lei aṭanga lo chhuak” chuan a zui a. Chu sakawlh chuan dragon ṭawng angin a ṭawng a, ‘vân aṭangin leiah mei a tlâktîr’ a ni. (Thup. 13:11-13) Chumi hnuah, sakawlh dang pakhat, a chunga nawhchizuar chuang “sakawlh sen tak” kan hmu leh a. Chûng sakawlh pathumte chuan hun rei tak aṭang tawhin Pathian Jehova leh a Lalram dotu hmêlmate chu an entîr a ni. Chuvângin, chûng hmêlmate chu kan hriat chian a pawimawh hle.—Thup. 17:1, 3.
SA ROPUI TAK TAK PALI
‘Tuipui aṭangin an lo chhuak.’ (Dan. 7:1-8, 15-17) Chûngte chuan Daniela hun aṭanga Pathian mite chunga a bîk taka nghawng neitu khawvêl thuneitute an entîr. (Paragraph 4, 7-na en rawh)
4-5. Engtin nge Daniela 7:15-17-a thute chuan chûng chhinchhiahnate awmzia hre thiam tûra min ṭanpui?
4 Chûng hmêlmate hre chiang tûr chuan, sakawlhte leh nawhchizuarin a entîrte chu kan hriatthiam hmasak a ngai a. Hriatthiam theih dân ṭha ber chu Bible aṭang ngeia a hrilhfiahna zawn hi a ni. Thu Puan bu-a kan hmuh entîrna tam tak chu Bible-a lehkhabu dangahte hrilhfiah a ni a. Entîr nân, zâwlnei Daniela’n a mumangah ‘tuipui aṭanga sa ropui tak tak pali lo chhuak’ a hmu a. (Dan. 7:1-3) Chûng sa ropui tak takte’n an entîrte chu min hrilh a ni. Chûngte chuan “lal” pali, a nih loh leh sawrkârte an entîr a. (Daniela 7:15-17 chhiar rawh.) Chu hrilhfiahna chiang tak chuan Thu Puan bu-a târ lan sakawlhte pawhin politics thuneitute an entîr ngei tih hre thiam tûrin min ṭanpui a ni.
5 Tûnah chuan, Thu Puan bu-a târ lan chhinchhiahna ṭhenkhat i lo ngaihtuahho vang u. Chutianga kan ngaihtuah hunah, chûng chhinchhiahnate awmzia hre thiam tûra Bible-in min ṭanpui dânte kan hmu ang. Sakawlhte aṭang hian lo ngaihtuah ṭan ta ila. A hmasain, chûng sakawlhte’n an entîrte chu kan hria ang a. Chumi hnuah, an chunga thilthlengte chu kan hmu ang. A tâwpah, chûng thilthlengte’n kan tâna awmzia a neih dânte pawh kan sawiho vang.
PATHIAN HMELHMATE KAN HRIAT THEIH DAN
SAKAWLH LU SARIH NEI
“Tuifinriat aṭanga lo chhuak” a ni a, lu sarih leh ki sâwm leh lallukhum sâwm a nei. (Thup. 13:1-4) Chu chuan vawiin nî thlenga mihringte chunga rorêltu politics thuneihna zawng zawng a entîr a. Lu sarih chuan Pathian mite chunga a bîk taka nghawng neitu khawvêl thuneitu pasarihte a entîr a ni. (Paragraph 6-8-na en rawh)
6. Thu Puan 13:1-4-a târ lan sakawlh lu sarih nei chuan eng nge a entîr?
6 Sakawlh lu sarih nei chu eng nge ni? (Thu Puan 13:1-4 chhiar rawh.) Chu sakawlh lan dân tlângpui chu kei tê ang a ni a, savawm ke leh sakeibaknei kâ leh kî sâwm a nei a ni. Daniela bung 7-naa târ lan sakawlh palite hmêlhmang pawh chutiang chu a ni a. Mahse, Thu Puan buah chuan chûng hmêlhmangte chu sakawlh hrang hrang paliah ni lovin, sakawlh pakhatah a infinkhâwm a ni. Chu sakawlh chuan sawrkâr pakhat, a nih loh leh khawvêl lalram pakhat chauh a entîr lo. Ani chu “chi tinrêng te, mi tinrêng te, ṭawng tinrêng te, hnam tinrêng te chunga” thuneitu anga sawi a ni a. Chuvângin, sawrkâr pakhat aia ropui zâwk a ni ngei tûr a ni. (Thup. 13:7) A nih chuan, chu sakawlh chuan vawiin nî thlenga mihringte chunga rorêltu politics thuneihna zawng zawng a entîr ngei tûr a ni.b—Thur. 8:9.
7. Sakawlh lu sarihte chuan a mal malin eng nge an entîr?
7 Chûng lu sarihte chuan a mal malin eng nge an entîr? Hriat theih dân pakhat chu Thu Puan bung 17-naah kan hmu a, chu Bible châng chuan Thu Puan bung 13-naa târ lan sakawlh lem chungchâng a sawi a ni. Thu Puan 17:10-ah heti hian kan chhiar a ni: “Lal pasarih pawh an ni a; pangate chu an tlâwm ta a, pakhat chu a la awm a, pakhat chu a lo la awm rih lo va; a lo awm hunah chuan rei lo tê a awm tûr a ni,” tiin. Setana hman politics thuneihna zawng zawng zîngah pasarihte chu an lansarh zual bîk êm avângin ‘lûte’ nêna tehkhin an ni a. Chûngte chu Pathian mite chunga nghawng nasa tak neitu khawvêl thuneitute an ni. Tirhkoh Jonana hun lai chuan, chûng zînga panga chu khawvêlah an lang chhuak tawh a ni: Aigupta, Assuria, Babulon, Medo-Persia, leh Grik te an ni a. Khawvêl thuneitu parukna Rom chuan Johana’n inlârna a dawn laiin ro a rêl mêk a ni. A nih chuan, khawvêl thuneitu pasarihna, a nih loh leh lû chu tu nge ni ang?
8. Sakawlh lu sarihna chuan tu nge a entîr?
8 Kan la hmuh tûr angin, Daniela lehkhabua hrilh lâwknate chuan chu sakawlh lu sarihna leh hnuhnûng ber chu hre thei tûrin min ṭanpui a ni. He tâwpna hun chhûng “Lalpa nîah” hian eng khawvêl thuneituin nge rorêl mêk? (Thu Puan. 1:10) United Kingdom leh United States of America a ni a, thu danga sawi chuan, Anglo-American Khawvêl Thuneitu a ni. Chuvângin, chu chu Thu Puan 13:1-4-naa târ lan sakawlh lu sarihna niin thutâwp kan siam thei a ni.
BERAMNO KI ANG KI PAHNIH NEI SAKAWLH
“Lei aṭanga lo chhuak” a ni a, “dragon ṭawng angin” a ṭawng a. ‘Vân aṭanga leia mei a tlâktîr’ bâkah, “zâwlnei der” angin thil makte a ti a ni. (Thup. 13:11-15; 16:13; 19:20) Anglo-America chuan sakawlh ki pahnih nei leh zâwlnei der angin leia mite chu a bum a, lu sarih leh ki sâwm nei “sakawlh lem” siam tûrin a hrilh a ni. (Paragraph 9-na en rawh)
9. “Berâmno kî ang ki pahnih nei” sakawlh chuan eng nge a entîr?
9 Chu lu sarihna Anglo-American Khawvêl Thuneitu chuan ‘berâmno kî ang ki pahnih nei leh dragon ṭawng anga ṭawng’ sakawlh angin thil a ti tih pawh Thu Puan bung 13-na aṭangin kan hria a. Chu sakawlh chuan “mihring mithmuhah vân aṭanga leia mei tlâktîr thei khawp hialin thil mak ropui tak a ti ṭhîn.” (Thup. 13:11-15) Thu Puan 16 leh 19-na chuan chu sakawlh chu “zâwlnei der” angin a târ lang a. (Thup. 16:13; 19:20) Daniela pawhin chutiang deuh tho chuan Anglo-American Khawvêl Thuneitu chuan “mak takin a tichhia ang,” tiin a târ lang a ni. (Dan. 8:19, 23, 24) Chutiang chiah chuan Khawvêl Indopui II-naah a thleng a. Chu indona titâwptu ber nia sawi theih atom bomb pahnih chu British leh American scientist ṭangrualte siam chhuah a ni a. Dik tak chuan, Anglo-American Khawvêl Thuneitu chuan chûng bomb-te siam chhuahna hmangin ‘vân aṭangin leiah mei a tlâktîr a ni.’
SAKAWLH SEN TAK
A chungah chuan nawhchizuar, Babulon Khaw Ropui a chuang a. Chu sakawlh chuan lal pariatna a entîr a ni. (Thup. 17:3-6, 8, 11) A tîrin, nawhchizuar chuan sakawlh chu a thunun a; mahse, a hnuah sakawlhin ani chu a tiboral a ni. Nawhchizuar chuan khawvêl sakhaw dik lo lalram a entîr a. Sakawlh chuan khawvêl politics kalphung thlâwptu tûn laia United Nations hi a entîr a ni. (Paragraph 10, 14-17-na en rawh)
10. “Sakawlh lem” chuan eng nge a entîr? (Thu Puan 13:14, 15; 17:3, 8, 11)
10 A hnuah, sakawlh dang kan hmu leh a. Chu sakawlh chu rawng sen tak a ni tih lohvah chuan sakawlh lu sarih nei nên khân a inang hle a. Chu chu “sakawlh lem” tia koh a ni a, ‘lal a pariatna’ anga târ lan a ni.c (Thu Puan 13:14, 15; 17:3, 8, 11 chhiar rawh.) Chu ‘lal’ chu a lo awm ang a; a awm leh lo vang a, chumi hnuah a lo lang leh ang tia sawi a ni a. Chu chu khawvêl politics kalphung thlâwptu United Nations organization sawina a va ni chiang tak êm! Ani hi a tîr chuan League of Nations angin a awm a. A hnuah Khawvêl Indopui II-na chhûngin a awm leh ta lo va. Chumi hnuah, tûna United Nations organization ang hian a lo lang leh a ni.
11. Sakawlhte chuan eng nge an tih a, engvângin nge anni chu kan hlauh a ngaih loh?
11 Chûng sakawlhte, a nih loh leh sawrkârte chuan an thu thehdarhna hmangin mite chu Jehova leh a mite dodâl tûrin an chawk tho va. Anni chuan “khawvêl zawng zawnga lalte” chu ‘Pathian Engkimtitheia ni ropui’ Armageddon indonaa kal khâwm tûrin entîr neiin an hruai khâwm a ni. (Thup. 16:13, 14, 16) Mahse, eng mah kan hlauh a ngai lo. Kan Pathian ropui Jehova chuan a rorêlna thlâwptu zawng zawngte chhanhim tûrin hma a la thuai dâwn si a.—Ezek. 38:21-23.
12. Sakawlh zawng zawng chungah eng thil nge thleng ang?
12 Sakawlh zawng zawng chungah eng thil nge thleng? Thu Puan 19:20-na chuan heti hian a chhâng a ni: “Sakawlh chu an man a; zâwlnei der, sakawlh chhinchhiahna nei leh a lem chibai bûktute a bum ṭhinna thil mak a mit hmuha titu kha an man tel a; an pahnih chuan kâta kâng meidîlah chuan a nung chungin an paih a,” tiin. Chuvângin, chûng sakawlhte chu Pathian hmêlmate chunga ro an rêl lai mêkin chatuana tihboral an ni ang.
13. Kristiante chuan khawvêl sawrkârte avângin eng harsatna nge an hmachhawn?
13 Chu chuan kan tân eng awmzia nge a neih? Kristiante kan nih angin, Pathian leh a Lalram chungah kan rinawm tlat tûr a ni a. (Joh. 18:36) Chutianga rinawm tûr chuan, he khawvêl politics thilahte hian kan tualdawih tlat tûr a ni. Mahse, khawvêl sawrkârte chuan ṭawngkam leh thiltiha anmahni thlâwp tûra min phût avângin, chutianga tualdawiha awm chu thil harsa tak a ni thei a. An nêksâwrna do zo lotute chuan sakawlh chhinchhiahna an dawng ang. (Thup. 13:16, 17) Mahse, chu chhinchhiahna dawngtu tawh phawtte chuan Jehova duhsakna leh chatuana nunna an chân ang. (Thup. 14:9, 10; 20:4) Chuvângin, nêksâwrna chu engtiang khawpa nasa pawh ni se, kan zaa tualdawih tlat chu a va pawimawh tak êm!
NAWHCHIZUAR ROPUI TAWPNA MUALPHOTHLAK TAK
14. Thu Puan 17:3-5-naa târ lan angin, tirhkoh Johana’n a hnuah eng thil mak nge a hmuh?
14 Tirhkoh Johana chuan a thil hmuh pakhat avânga ‘mak a tih êm êm’ thu a târ lang a. Chu chu eng nge ni? Hmeichhe pakhat chu chûng sakawlh zînga pakhat chungah chuan a chuang a. (Thup. 17:1, 2, 6) Ani chu “nawhchizuar ropui tak” anga târ lan a ni a, “Babulon Khaw Ropui,” tia koh a ni. “Leia lalte chuan ani chu an ngai ṭhîn.”—Thu Puan 17:3-5 chhiar rawh.
15-16. “Babulon Khaw Ropui” chu tu nge a nih a, chu chu engtin nge kan hriat?
15 “Babulon Khaw Ropui” chu tu nge ni? Chu hmeichhia chu khawvêl politics hruaitute nêna inngai nia sawi a nih avângin, ani chuan politics inawpna pâwl a entîr thei lo. (Thup. 18:9, 10) Dik tak chuan, entîr neia chûng thuneitute chunga chuangin, anni chu thunun a tum zâwk a ni. Chu bâkah, Setana khawvêla duhâmnaa khat sumdâwnate pawh hi a entîr thei lo bawk. Chûngte chu “leia sumdâwngtute,” tia a hranga târ lan an ni si a.—Thup. 18:11, 15-17.
16 Bible-ah hian, “nawhchizuar,” tih thu mal hian Pathian rawngbâwl nia inchhâl si a, milem biakna ṭhenkhata inhnamhnawih, a nih loh leh kawng danga khawvêl ṭhiana insiamte a kâwk thei a. (1 Chro. 5:25; Jak. 4:4) Chumi nêna inkalh takin, rinawm taka Pathian chibai bûktute chu “nula thianghlim” anga sawi a ni. (2 Kor. 11:2; Thup. 14:4) Hmân lai Babulon chu biakna dik lo hmunpui ber a ni a. Chuvângin, Babulon Khaw Ropui chuan biakna dik lo zawng zawng a entîr tih a chiang a ni. Dik tak chuan, ani chu khawvêl sakhaw dik lo lalram a ni.—Thup. 17:5, 18; kan jw.org-a Website thuziak “What Is Babylon the Great?” tih chu en rawh.
17. Babulon Khaw Ropui chungah eng thil nge thleng ang?
17 Babulon Khaw Ropui chungah eng thil nge thleng ang? Thu Puan 17:16, 17-na chuan chu zawhna chu heti hian a chhâng a ni: “Ki sâwm i hmuh leh sakawlh ngei chuan nawhchizuar chu an hua ang a, eng mah nei lo leh saruakin an siam ang a, a sa pawh an ei ang a, meiin an hâl ral ang. . . . Pathianin an thinlungah a tîr si a,” tiin. Ni e, Jehova chuan khawvêl sakhaw dik lo lalram chu bei leh tiboral tûra sakawlh sen tak, United Nations hmang tûrin hnamte chu a chêttîr ang.—Thup. 18:21-24.
18. Engtin nge Babulon Khaw Ropui nên inkûngkaihna eng mah kan nei lo tih kan chian theih?
18 Chu chuan kan tân eng awmzia nge a neih? “Kan Pathian leh Pa mit hmuha sakhaw biak dân thianghlim leh sual tel lo chu” kan vawn reng a ngai a ni. (Jak. 1:27) Babulon Khaw Ropui zirtîrna dik lo te, milem betute kût nî te, nungchang lama tlâk chhiatna te, leh thlarau zâwlna ang chi rêng rêng inthununtîr chu kan duh ngai tûr a ni lo! Chu bâkah, mite chu Pathian hmaa Babulon Khaw Ropui sualnaa an tel ve loh nân “a chhûng ata chhuak” tûrin kan vaukhân zawm zêl ang.—Thup. 18:4.
PATHIAN HMELMA LIAN BER CHUNGA RORELNA
DRAGON SEN LIAN PUI
Setana chuan sakawlh hnênah thuneihna a pe. (Thup. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Setana chu Jehova hmêlma lian ber a ni a, kum 1,000 chhûng leilâwta paih a ni ang a. Chumi hnuah, “mei leh kât dîlah chuan” paih a ni ang. (Paragraph 19-20-na en rawh)
19. “Dragon sen lian pui” chu tu nge a nih?
19 Thu Puan bu chuan “dragon sen lian pui” chungchâng pawh a târ lang a. (Thup. 12:3) Chu dragon chuan Isua leh a vântirhkohte chu a do a ni. (Thup. 12:7-9) Chu bâkah, Pathian mite pawh dovin, sakawlhte hnênah thiltihtheihna a pe bawk. (Thup. 12:17; 13:4) Chu dragon chu tu nge ni? ‘Rûlpui tar, Diabola leh Setana a ni.’ (Thup. 12:9; 20:2) Ani chu Pathian Jehova hmêlma dang zawng zawngte thununtu a ni.
20. Dragon chungah eng thil nge thleng ang?
20 Dragon chungah eng thil nge thleng? Thu Puan 20:1-3 chuan vântirhkoh pakhatin Setana chu tân in anga inkhung hranna, leilâwtah a paih ang tih a sawi a. Leilâwta khung a nih chhûngin, Setana chuan ‘kum sângkhat chu a vei hma loh chuan hnam tin a bum leh tawh lo vang.’ A tâwpah, amah leh a ramhuaite chu ‘mei leh kât dîla’ paihthlâknain a entîr chatuana tihboral an ni tawh ang. (Thup. 20:10) Setana leh a ramhuaite awm tawh lohna khawvêl chu han mitthla teh. A va nuam dâwn tak êm!
21. Engvângin nge Thu Puan bu-a kan thu chhiarte avânga kan hlim theih?
21 Thu Puan bu-a kan hmuh chûng chhinchhiahnate awmzia hriatthiamna chuan min va tichak tak êm! Jehova hmêlmate chu kan hriat theih mai bâkah, an chunga thilthleng tûrte pawh kan hre bawk a ni. Ni e, ‘he hrilh lâwkna bu thu chhiar a, ngaithlatute chu an eng a thâwl e.’ (Thup. 1:3) A nih leh, Pathian hmêlmate tihboral an nih hunah, mi rinawmte’n eng malsâwmnate nge an dawn ang? Chumi chungchâng chu he thuziak inzawma a hnuhnûng berah sawiho a ni ang.
HLA 23 Jehova’n Ro A Rêl Ṭan
a Thu Puan buah hian Pathian hmêlmate kan hriat theih nân, anni chu chhinchhiahnate hmanga târ lan an ni a. Daniela bu chuan chûng chhinchhiahnate awmzia hre thiam tûrin min ṭanpui a ni. He thuziakah hian Daniela bu-a hrilh lâwkna ṭhenkhat leh Thu Puan bu-a a anpui hrilh lâwknate kan khaikhin ang. Chutiang kawng chuan, Pathian hmêlmate chu kan hre thei dâwn a ni. Chumi hnuah, an chunga thilthleng tûrte chu kan ngaihtuahho vang.
b Sakawlh lu sarih neiin politics thuneihna zawng zawng a entîr tih târ lanna dang leh chu, chu chuan “ki sâwm” a nei hi a ni. Bible-ah hian famkimna sawi nân number sâwm hi hman fo a ni.
c Sakawlh hmasa nêna inang lo takin, chu sakawlh lem chuan a kîahte chuan lallukhum a nei ve lo. (Thup. 13:1) A chhan chu lal dang “pasarihte zînga mi” a nih vâng leh an thuneihna an pêk vâng a ni.—Kan jw.org-a Website thuziak “What Is the Scarlet-Colored Beast of Revelation Chapter 17?” tih chu en rawh.