Zalênna Dik Tak Neih Theih Dân

1, 2. (a) Mite’n zalênna nei tûrin eng nge an tih? (b) Chu chuan eng rah nge a chhuah?

TUN laiah, khawvêl hmun hrang hranga mite chuan intluktlânna leh zalênna chungchâng an sawi ṭhîn a. Mi ṭhenkhat chuan dik lo taka cheibâwlna, pâwngpaw huatna, leh retheihna laka zalen an duh a ni. Mi dang lehte chuan an sawi duhzâwngte sawi a, an duh dâna duh thlanna siam a, an duh anga nung thei tûrin zalênna an phût a. Hmun tina mite chuan zalên an duh a ni.

² Zalênna nei tûrin mite chuan dodâltu pâwlte siamin helna an tichhuak hial a. A nih leh, an thil duh chu an hmu tak tak em? Hmu lo. A tlângpui thuin, hrehawm tawrhna leh thihna a thlen hial zâwk a ni. Thufingte 8:9-ah Lal Solomona’n: “Mi, mi dang chungah pawi khawpin a intilal ṭhîn,” tia a sawi hi a dik tak zet a ni.

3. Hlimna leh lungawina dik tak nei tûrin eng nge kan tih theih?

³ Bible chuan hlimna dik tak leh lungawina dik tak nei thei tûra kan tih ngaite min hrilh a. Zirtîr Jakoba chuan: “Tupawh dân famkim, zalênna dân hi bih a, . . . zâwma hna thawk fo ṭhîntu ni zâwk chu, chu mi chu a thil tihah malsâwmin a awm ang,” tiin a sawi a ni. (Jakoba 1:25) Jehova hnên aṭanga lo kal dân chu a ṭha famkim a, ani chu hlimna leh lungawina tluantling nei thei tûra kan mamawh hre bertu a ni a. Adama leh Evi te chu zalênna leh hlimna dik tak nei tûrin an mamawh thil engkim a pe a ni.

MIHRINGTE’N ZALENNA DIK TAK AN NEIH HUN LAI

4. Adama leh Evi te chuan eng zalênna nge an neih? (A thupui chunga milem en rawh.)

⁴ Genesis bung 1 leh 2 kan chhiar chuan Adama leh Evi’n tûn lai mite’n duhthusâm chauhva an neih theih zalênna chu an nei tih kan hria a. An mamawh thil engkim an nei a, hlauh tûr engmah an nei lova, tuman dik lo takin an cheibâwl lo. Ei tûr te, hnathawh tûr te, dam lohna te, leh thihnate avângin manganna an nei lo bawk. (Genesis 1:27-29; 2:8, 9, 15) Mahse, an zalênna chu chin tâwk nei lo a ni em? I lo en ang u.

5. Mi tam tak ngaih dân nêna inkalhin, mite chuan zalênna nei tûrin eng nge an mamawh?

⁵ Mi tam tak chuan zalênna dik tak nei tih awmzia chu a sawhkhâwkte ngaihtuah buai ngai lova, an duh apiang tih hi a ni an ti a. The World Book Encyclopedia chuan zalênna tih chu “duh thlanna siam theihna leh chu mi hlen chhuah theihna” tiin a sawi a. Mahse, sawrkârin dik lo tak, ṭûl lo tak, leh inâwm lo taka khuahkhirhna a siam loh chuan mite chu an zalên tih a sawi bawk. A awmzia chu mi zawng zawngin zalênna nei thei tûr chuan khuahkhirhna engemaw chen a awm a ngai tihna a ni. A nih leh, khuahkhirhna dik tak, ṭûl tak, leh inâwm tak siam tûra dikna neitu chu tu nge ni?

6. (a) Engvângin nge Jehova chauhvin zalênna pumhlûm chu a neih? (b) Mihringte hian eng ang zalênna nge kan neih theih a, engvângin nge?

⁶ Pathian Jehova chauhvin chin tâwk nei lo, zalênna pumhlûm a nei tih kan hriat a pawimawh a. Engvângin nge? Engkim a siam bâkah lei leh vâna Rorêltu ropui ber a nih vâng a ni. (1 Timothea 1:17; Thu Puan 4:11) Lal Davida chuan Jehova nihna târ lan nân ṭawngkam mawi takte a hmang a. (1 Chronicles 29:11, 12 chhiar rawh.) Chu mi nêna inkalh takin, lei leh vâna thilsiam zawng zawngte chuan zalênna engemaw chen chauh an nei a ni. Chu chu chin tâwk nei zalênna a ni. Pathian Jehova chuan khuahkhirhna dik tak, ṭûl tak leh inâwm tak chu eng nge ni tih chungchângah thu tlûkna siam tûrin amah chauhvin dikna a nei tih kan hriat a duh a. A tîr aṭang rêngin, Jehova chuan a thilsiamte tân ram ri a siamsak a ni.

7. Kan hlim nâna kan tih ngai thil ṭhenkhatte chu eng nge ni?

⁷ Adama leh Evi chuan zalênna nasa tak nei mah se, an zalênna chuan chin tâwk a nei a. Zalênna chin tâwk an neih ṭhenkhatte chu an tân thil pângngai tak a ni. Entîr nân, nung chhunzawm zêl tûr chuan an thâwk a, an ei a, an mut a ngai a. Chu chu an zalên lo tihna em ni? Ni lo ve. A nihna takah chuan, chutianga an tihnain hlimna leh lungawina thlen tûrin Jehova’n a siam a ni. (Sâm 104:14, 15; Thuhriltu 3:12, 13) Thlifîm dawn te, chaw tui tak ei te, leh tui taka muthilhte hi nuam kan ti ṭheuh va. Chûng thilte kan tih chuan khuahkhirh niin kan inngai lo a ni. Adama leh Evi pawh chutiang chu an ni ve ngei ang.

8. Pathianin Adama leh Evi hnênah eng thupêk chiang tak nge a pêk a, engvângin nge?

⁸ Jehova chuan Adama leh Evi hnênah thupêk chiang tak a pe a. Fate nei a, leilung luah khata enkawl tûrin a hrilh a ni. (Genesis 1:28) Chu thupêk chuan an zalênna a dâl em? Dâl lo ve! Chu chuan lei pumpui hi paradis-a chantîr a, ṭha famkim an fate nêna an chênna in nihtîr theihna hun remchâng a pe a ni. Chu chu Pathian thiltum a ni a. (Isaia 45:18) Tûn laiah, mite’n nupui, pasal nei lo tûr leh fate nei lo tûra duh thlanna an siam chuan Pathian thu an âwih lo tihna a ni lo. Mahse, nupui, pasal nei a, fate neihnain harsatna ṭhenkhat a thlen chung pawhin chutianga nun chu an thlang a ni.(1 Korinth 7:36-38)Engvângin nge? Hlimna leh lungawina hmuh an beisei vâng a ni. (Sâm 127:3) Adama leh Evi te’n Jehova thu âwih ta se chuan an inneihnaah leh chhûngkuaah chatuanin an hlim thei ang.

ENGTIN NGE ZALENNA DIK TAK CHU HLOH A NIH?

9. Engvângin nge Genesis 2:17-a kan hmuh Pathian thupêk chu a dik a, a ṭûl a, thil inâwm tak a nih?

⁹ Jehova chuan Adama leh Evi hnênah thupêk dang a pe leh a, an zawm loh chuan eng thil nge thleng dâwn tih chiang takin a hrilh a ni. Pathianin: “A chhia leh a ṭha hriatna thing rah erawh hi chu i ei tûr a ni lo: i ei chuan i ei nî la lain i thi ngei tûr a ni,” tiin a hrilh a. (Genesis 2:17) Chu thupêk chu dik lo, ṭûl lo, leh inâwm lo tak a ni em? Chu chuan Adama leh Evi te zalênna chu a dâl em? Dâl lo ve. Dik takin, Bible lama mi thiam tam tak chuan Pathian thupêk chu fing tak leh awmze nei tak a nih an ring a. An zînga pakhatin chu thupêk chuan: “Pathian chauhvin mihringte tâna ṭha tûr chu a hria a, an tâna ṭha lo tûr pawh Pathian chauhvin a hria. Chu ‘thil ṭha’ hlâwkpui tûr chuan mihringte hian Pathian an rin a, a thu an âwih a ngai a ni. Thu an âwih loh chuan a chhia leh ṭha chungchângah mahnia thu tlûkna an siam a ngai dâwn,” tih min zirtîr tiin a sawi. Chu chu mihringte tih atâna thil harsa lutuk a ni.

10. Engvângin nge zalên taka duh thlan theihna chu a chhia leh a ṭha chungchânga thu tlûkna siam tûra dikna neih nên a inang loh?

¹⁰ Mi ṭhenkhat chuan Jehova’n Adama chu a duh anga thil ti tûra zalênna pe lo niin an ngai mai thei. Mahse, zalên taka duhthlan theihna nei tih leh a chhia leh a ṭha chungchânga thu tlûkna siam tûra dikna nei tih chu a inang lo tih an hre lo a ni. Adama leh Evi chuan Pathian thu an âwih dâwn leh dâwn loh chungchângah duh thlang tûrin zalênna an nei a. Mahse, a chhia leh a ṭha chungchângah thu tlûkna siam tûrin Jehova chauhvin dikna a nei a ni. Chu chu a dik tih Adama leh Evi te hriat nân “a chhia leh a ṭha hriatna thing” chuan finfiahna a pe a ni. (Genesis 2:9) Kan duh thlannain nghawng a neih dân tûr kan hre ṭhîn lo va, nghawng ṭha a nei reng ang tih pawh kan hre chiang thei lo bawk. Chuvângin, mite chuan tum ṭha tak neiin duh thlanna emaw, thu tlûkna emaw an siam a; mahse, a rahchhuah chu hrehawm tawrhna te, chhiatna te, leh thil lungchhiattlâk takte a ni tih kan hmu ṭhîn a ni. (Thufingte 14:12) Ni e, mihringte hian tihtheih chin tâwk kan nei a. Jehova chuan Adama leh Evi hnênah thei rah ei lo tûra thu pein, zalênna dik tak nei tûr chuan a thu an âwih a ngai tih a zirtîr a ni. Adama leh Evi chuan eng thu tlûkna nge an siam?

11, 12. Engvângin nge Adama leh Evi duh thlanna siam chuan chhiatna a thlen? Entîrna pe rawh.

¹¹ Lungchhiatthlâk takin, Adama leh Evi chuan Jehova thuâwih loh chu an thlang a. Evi chuan Setana‘n: “In mit a lo vâr ang a, a chhia leh a ṭha hriain Pathian ang in lo ni dâwn,” tia a sawi chu zawm an thlang ta a ni. (Genesis 3:5) Setana sawi angin, Adama leh Evi duh thlanna chuan zalênna a pêk belh em? Pêk belh lo. Dik tak chuan, Jehova kaihhruaina hnâwlnain chhiatna a thlen tih an hmu chhuak a ni. (Genesis 3:16-19) Engvângin nge? Jehova chuan mihringte chu a chhia leh a ṭha chungchângah mahnia thu tlûkna siam tûra zalênna a pêk loh vâng a ni.—Thufingte 20:24; Jeremia 10:23 chhiar rawh.

¹² Chu chu thlawhna khalh nên tehkhin theih a ni a. A ṭumna tûr hmuna him taka ṭum tûr chuan, a khalhtuin zin kawng duan sa chu a zui a, kawng kawhhmuhtu hmanruate a hman a, controller-a mite a biak pawh a ngai a ni. Mahse, thlawhna khalhtu chuan chûng kaihhruainate zâwm lo va, a duhna lama a thlawh chuan chhiatna a tâwk thei a ni. Chu thlawhna khalhtu angin, Adama leh Evi chuan mahni duh dân anga thiltih an duh avângin Pathian kaihhruaina chu an hnâwl a. Eng nge a rahchhuah? Chhiatna! An thu tlûkna siam chuan anmahni leh an thlahte zawng zawng chu sual leh thihnaah a hruai lût a ni. (Rom 5:12) Adama leh Evi’n a chhia leh a ṭha chungchânga mahnia thu tlûkna an siam avângin zalênna tam lehzual an nei lo va. Chu aiin, Jehova pêk zalênna dik tak chu an hloh zâwk a ni.

ZALENNA DIK TAK HMUH THEIH DAN

13, 14. Engtin nge zalênna dik tak kan neih theih?

¹³ Mi ṭhenkhat chuan chin tâwk nei lo zalênna neih chu ṭha ber tûrah an ring a. Mahse, chu chu a dik tak zet ang em? Zalênna neihna chuan hlâwkna tam tak thlen mah se, chin tâwk nei lo a nih chuan, khawvêl awm dân tûr chu i mitthla thei em? The World Book Encyclopedia chuan pâwl hrang hrangte zam dânte chuan mite zalênna a humhim rualin, chin tâwk a neihtîr avângin thil buaithlâk tak a ni, tih a sawi. Chu chu thil awlsam a ni reng lo. Chu mi avâng chuan, dân tam tak a awm bâkah, chûng dânte hrilhfiah a, hman tumtu ukil leh rorêltu tam tak an awm tih kan hmu a ni.

¹⁴ Isua Krista chuan zalênna dik tak kan neih theih dân a sawi a. “Ka thu-a in awm reng chuan ka zirtîrte in ni tak tak ang; thutak in hria ang a, thutak chuan a zalêntîr ang che u,” tiin a sawi a. (Johana 8:31, 32, C.L. Re-edited.) Chuvângin, zalênna dik tak nei tûr chuan thil pahnih kan tih a ngai a ni. Pakhatnaah, Isua zirtîr thutak kan pawm a ngai a. Pahnihnaah, a zirtîrte kan nih a ngai. Chûng thilte kan tih chuan zalênna dik tak kan nei ang. Mahse, eng aṭanga zalênna nge ni? Isua chuan: “Tupawh thil tisual apiang, sual bâwih a ni,” tiin a sawi a. “Fapain a zalêntîr che u chuan in zalên tak tak tawh ang,” tiin a sawi bawk.—Johana 8:34, 36, C.L. Re-edited.

15. Isua tiam zalênna chuan engvângin nge “zalên tak tak” min nihtîr ang?

¹⁵ Isua’n a zirtîrte hnêna a tiam zalênna chu tûn lai mi tam takte neih duh zalênna aiin a ṭha zâwk daih a. Isua’n: “Fapain a zalêntîr che u chuan in zalên tak tak tawh ang,” tia a sawi khân, mihringte tawn tawh azawnga râwng ber sual bâwih ata zalênna chungchâng a sawi a ni. Eng kawngin nge sual bâwiha kan awm? Sual chuan thil ṭha lote min tihtîr a. Chu chuan thil ṭha nia kan hriatte tih kan tumna emaw, theih tâwp kan chhuahna emaw chu a dang bawk a ni. A rahchhuah chu beidawnna te, rilru natna te, hrehawm tawrhna te, leh a tâwpah thihnate a ni. (Rom 6:23) Tirhkoh Paula chuan sual bâwih nih hrehawmzia chu a hria a. (Rom 7:21-25 chhiar rawh.) Sual tihbo a nih pumhlûm hunah chuah Adama leh Evi te’n an lo neih tawh zalênna dik tak chu kan nei ang.

16. Engtin nge zalên tak tak kan nih theih?

¹⁶ Isua sawi “ka thu-a in awm reng chuan” tih hian Isua pêk zalênna kan duh chuan thil ṭhenkhat kan tih a ngai tih a târ lang a. Eng thilte nge ni? Kristian inpumpêk tawh kan nih angin, mahni hrehawm pawisa lovin, a zirtîrte tâna Isua ram ri siamte chu pawm kan duh a ni. (Matthaia 16:24) Isua tiam angin, tlanna inthawina avânga hlâwkna famkim kan dawn hunah zalênna dik tak kan nei tawh ang.

17. (a) Engtin nge hlimna leh lungawina dik tak kan neih theih? (b) A dawta thuziakah eng nge kan zir ang?

¹⁷ Hlimna leh lungawina dik tak nei tûr chuan a zirtîrte ang bawkin, Isua zirtîrnate chu kan zâwm tûr a ni. Chutianga kan tih chuan a tâwpah sual leh thihna bâwih ata kan zalên tak tak thei ang. (Rom 8:1, 2, 20, 21 chhiar rawh.) A dawta thuziakah chuan, tûna kan neih zalênna hi fing taka kan hman theih dân kan zir ang. Tichuan, zalênna dik tak Pathian Jehova chu chatuanin kan chawimawi thei ang.