I Ṭawngṭainate Chu ‘Englo Rimtui Tak Ang’ A Ni Em?
“Ka ṭawngṭaina hi englo rimtui tak angin i hmâah tihchhuahin awm sela.”—SAM 141:2.
1, 2. Englo rimtui tak hâl chuan eng nge a entîr?
PATHIAN JEHOVA chuan a zâwlnei Mosia chu Israelte biakna puan ina hman tûr englo rimtui buatsaih tûrin thu a pe a. Pathian kaihhruaina chuan rimtui chili chawhpawlh chu a phût a ni. (Exodus 30:34-38) Rim duhawm tak tûr chu a ni rêng a ni.
2 Israel hnamte lâk luhna Dân thuthlung chuan nî tin englo rimtui hâl tûrin thu a pe a. (Exodus 30:7, 8) Englo rimtui hmanna chuan pawimawhna riau a nei em? Nei e, a chhan chu sâm ziaktu chuan: “Ka ṭawngṭaina hi englo rimtui tak angin i [Pathian Jehova] hmâah tihchhuahin awm sela; ka kut phar hi tlai lam inthawina angin awm rawh se,” a tih avângin. (Sâm 141:2) Tirhkoh Johana chuan, Thu Puan-buah Pathian vân lalṭhutphah vêla awmte chuan rangkachak berhbu rimtuia khat nei angin a sawi a. “Chûng rimtuite chu mi thianghlimte ṭawngṭaina a ni,” tiin, thâwkkhum thu hian a sawi a ni. (Thu Puan 5:8) Chutichuan, chûng rim duhawm tak englo rimtui hâlte chuan chhûn leh zâna Jehova chhiahhlawhte’n an hlan ṭawngṭaina pawm tlâk a entîr a ni.—1 Thessalonika 3:10; Hebrai 5:7.
3. ‘Kan ṭawngṭainate Pathian hmaa englo rimtui tak ang’ ni tûrin engin nge min ṭanpui ang?
3 Kan ṭawngṭainate Pathian pawm tlâk ni tûr chuan, Isua Krista hmingin kan ṭawngṭai tûr a ni. (Johana 16:23, 24) Anih leh engtin nge kan ṭawngṭai dân kan tih hmasâwn ang? Pathian thua entîrnate ngaihtuahna chuan kan ṭawngṭainate Jehova hmaa englo rimtui tak ang ni tûrin min ṭanpui tûr a ni.—Thufingte 15:8.
Rinnaa Ṭawngṭaina Hlan
4. Ṭawngṭaina pawm tlâk leh rinna chu engtin nge a inlaichîn?
4 Kan ṭawngṭainate rim duhawm tak englo rimtui tak anga Pathian hnêna thleng tûr chuan, rinnain kan ṭawngṭai tûr a ni. (Hebrai 11:6) Kristian upaten Pathian thu anga ṭanpuina dawngsawng thiam thlarau lama damlo an hmuhin, an “rinnaa ṭawngṭaina chuan damlo chu a chhandam ang.” (Jakoba 5:15) Rinnaa ṭawngṭaina hlan chu vâna kan Pa lâwmzâwng a ni a; chuvângin, Pathian thu ṭawngṭaina nêna zir pawh a lâwm bawk. Sâm ziaktu chuan, “I thupêk, ka ngainat lamahte chuan ka kutte ka phar ang a; i thuruatte chu ka ngaihtuah ang. Ngaihtuah thiamna leh hriatna mi zirtîr ang che; i thupêkte chu ka ring si a,” tia a zaiin rilru puthmang ṭha a lantîr a ni. (Sâm 119:48, 66) Pathian thupêkte zâwmin, inngaitlâwm taka ṭawngṭai leh rinna tilangin kan ‘kutte i phar chhuak’ ang u.
5. Finna kan tlâkchhamin eng nge kan tih ang?
5 Fiahna do tûra mamawh finna chu tlachham lo ni ta ang la. Tûna thleng famkim Bible hrilh lâwkna engemaw chu kan chiang lo a ni mai thei. Hei hi thlarau lama min timumal lo tûra kan phal ai chuan, finna dîlin i ṭawngṭai ang u. (Galatia 5:7, 8; Jakoba 1:5-8) Dik takin, Pathian chu mak danglam taka min chhâng tûrin kan beisei thei lo va. A mi zawng zawngte’n ti tûra a beisei chu tiin, tih tak meuhva kan ṭawngṭaizia kan lantîr a ngai a ni. “Bawih rinawm, fing tak” kal tlanga pêk thu chhuahte ṭanpuina hmanga rinna tichak thei Pathian Lehkhathute zirnaah rilru kan pêk a ṭûl a ni. (Matthaia 24:45-47; Josua 1:7, 8) Pathian mite inkhâwmnaa chanvo neih zat zatna hmangin hriatna lamah hma kan sâwn a ṭûl bawk.—Hebrai 10:24, 25.
6. (a) Kan hun lai leh Bible hrilh lâwkna thlen famkimna chungchâng kan zaa kan hriat tûr chu eng nge ni? (b) Jehova hming tihthianghlim nâna kan ṭawngṭai bâkah, eng nge kan tih ang?
6 Tûn laiah, Kristian ṭhenkhatte chuan ‘tâwpna hunah’ kan lût thûk hle a ni tih ngaihsakna an hlohzia tilangtu mimal tuina leh ei zawnna kawng an ûm a ni. (Daniela 12:4) Rinpuite chuan chutiang mite chu Pathian thu-in a tihchian Krista lo awm lehna chu 1914, Jehova’n vân Lalbera a dah aṭanga a inṭan thu leh a dotute zînga ro a rêl thua an rinna chu chawk tho thar leh tûrin emaw, tungding leh tûrin emaw inâwm takin an ṭawngṭai thei a ni. (Sâm 110:1, 2; Matthaia 24:3) Hetiang thuhrilh lâwkte: sakhuana diklo—“Babylon Khaw Ropui”—tihchhiatna te, Magog-a rama Goga’n suaksual taka Jehova mite a beihna te, leh Pathian Engkimtitheiin Armageddon indonaa a mite a chhanhimna te chu vawi leh khata inṭan mai thei leh hun reilote chhûnga lo thleng thei a ni tih kan vaiin kan hre tûr a ni. (Thu Puan 16:14, 16; 18:1-5; Ezekiela 38:18-23) Chuvângin, thlarau lama harhvâng taka kan awm theih nân Pathian ṭanpuina dîlin i ṭawngṭai ang u. Kan vaiin Jehova hming tih thianghlim nân, a ram lo thlen nân, vâna a duhzâwng an tih anga leia mi’n a duhzâwng an tih nân tih tak zetin i ṭawngṭai ang u. Rinna tilang chhunzawm zêlin, kan ṭawngṭaite chu kan tih tak zetzia i lantîr ang u. (Matthaia 6:9, 10) Jehova hmangaihtu zawng zawngte chuan a ram leh a felna zawng hmasain leh tâwpna lo thlen hmain Lalram rawngbâwlnaah a theih ang tâwka tama tel tûr a ni tak meuh mai.—Matthaia 6:33; 24:14.
Jehova Fakin Lâwm Thu Sawi Rawh
7. 1 Chronicles 29:10-13-a Davida ṭawngṭaina ṭhen khat zîngah engin nge i rilru khawih?
7 ‘Kan ṭawngṭainate hi englo rimtui tak ang’ nihtîr theih dân kawng pawimawh tak pakhat chu, tih tak zeta Pathian fak leh lâwm thu sawi hi a ni. Lal Davida chuan amah leh Israel mipuiten Jehova biakin sakna tûra thawhlâwmte an thawhkhâwmin chutiang ṭawngṭaina chu a hlân a ni. Davida chuan: “Aw LALPA, kan pu Israela Pathian, chatuana fakin awm rawh. Aw LALPA, ropuina te, thiltihtheihna te, chawimawina te, hnehna te, lalna te hi i ta a ni a; lei leh vâna awm zawng zawng hi i ta a ni si a, aw LALPA, ram chu i ta a ni a, mi zawng zawnga chungnung ber i ni. Hausakna leh chawimawina te hi i hnêna mi a ni a, engkim chungah thu i nei a; tin, thiltihtheihna i kutah a awm a; i kutah hian mi zawng zawng tihropuina leh chakna pêk theihna a awm. Chutichuan kan Pathian, lâwm thu kan hrilh chia, i hming ropui hi kan fak e,” tiin, a ṭawngṭai a ni.—1 Chronicles 29:10-13.
8. (a) Sâm 148 aṭanga 150-a fakna thute zîngah engin nge a bîk taka i rilru khawih? (b) Sâm 27:4-a thu sawite kan ṭawmpui ve chuan eng nge kan tih ang?
8 Lâwm thu sawina leh fakna ṭawngkam mawi a va ni teh lul em! Kan ṭawngṭainate chu ṭawngkam thiam tak ṭawngṭai ang ni lo mahse, thinlung taka ṭawngṭaina a ni thei a ni. Sâm lehkhabu hi lâwm thu sawina leh fakna ṭawngṭainain a khat a. Sâm 148 aṭanga 150-ah hian fakna ṭawngkam duhawm takte a hmuh theih a ni. Pathian hnêna lâwm thu sawi chhuah chu fakna hla tam takah chuan a lang bawk. Davida chu: “LALPA hnênah thil pakhat ka dîl a, chu mawlh chu ka zawng ang; LALPA mawizia hmu tûr leh, a biak ina thu zâwt tûrin ka dam chhûng zawnga LALPA ina ka awm reng theihna tûr chu,” tiin, a zai a. (Sâm 27:4) Jehova mipuihote thiltih engkimah ṭhahnemngai taka telin, chutiang ṭawngṭaina nên inmilin i che ang u. (Sâm 26:12) Hetianga tihna leh Pathian Thu nî tina chhûtna chuan tih tak zeta fak leh lâwm thu sawi chunga Jehova panna tûr chhan tam tak min pe ang.
Inngaitlâwm Taka Jehova Ṭanpuina Dîl
9. Engtin nge Lal Asa a ṭawngṭai a, eng nge a rah chhuah?
9 A hriatpuitute angin thinlung zawng zawnga Jehova rawng kan bâwl chuan, kan ṭanpui dîl ṭawngṭainate chu a hria a ni tih kan chiang thei a ni. (Isaia 43:10-12) Juda Lal Asa chungchâng ngaihtuah teh. A lal hun kum 41 (B.C.E. 977-937) zînga a hmasa lam kum 10-te chu remnain a khat a ni. Tichuan, Juda chu Ethiopia mi Zera leh a sipai mi maktaduai khatin an rûn a: tam tak ni mah se, Asa leh a mite chu anmahni rûntute tâwk tûr chuan an chhuak a. Nimahsela, indo hmain Asa chu nasa takin a ṭawngṭai a, chhan chhuak tûrin Jehova chakna chu a pawm thlap a ni. Ṭanpuina dîlin lal chuan, “Nangmah ringin i hmingin hêng mipuiho hi kan rawn bei a ni a. Aw LALPA, kan Pathan i ni a, mihringin nang chu ngam suh se,” a ti a. Hnehna zawng zawng chu, Jehova’n a hming ropui tak zâra Juda ram a chhanhim vânga lo awm a ni. (2 Chronicles 14:1-15) Pathian chuan fiahna lak aṭanga hruai chhuakin emaw, tuar chhuak tûra min tichakin emaw a eng pawh ni se, ṭanpui kan dîlna a ngaithla a ni tih rinhlehna tûr a awm lo.
10. Kan tihven theih loh harsatna engemaw kan tawnin, engtin nge Lal Jehosaphata ṭawngṭaina chu mi ṭanpui thei tak a nih?
10 Harsatna eng engemaw tihven dân kan hriat loh chuan, Jehova’n kan ṭanpui dîlna a ngaithla ang tih kan ring nghet thei a ni. B.C.E. 936-a lal ṭana kum 25 chhûng awptu Juda Lal Jehosaphata hun laiah he thu hi a lang a ni. Judate chu Moab-hote leh Ammon-ho leh Seir tlânga mi ṭangrualte’n an tihbuaiin, Jehoshaphata chuan: “Aw kan Pathian, an chungah ro i rêl dâwn lâwm ni? Mi chu zozai, mi rawn bei tûra lo thawkte chu lo han bei thei ziazâng kan ni si lo va; a tih ngaihna rêng rêng kan hre bawk hek lo, i lam kan lo hawi mai zâwk a ni e,” tiin, a ngên a. Jehova chuan chu ṭawngṭaina tlâwm tak chu a chhâng a, an hmêlmate chu inthat tawn tûra tibuaiin Judate tân a bei a ni. Chuvângin, a chhehvêla hnamte chuan an hlau ta a, Juda ram chu râlmuangin a lo awm ta a ni. (2 Chronicles 20:1-30) Buaina hmachhawn tûra mamawh finna kan tlâkchham hunin Jehosaphata ṭawngṭaina: ‘Jehova, a tih ngaihna rêng rêng kan hre lo, i lam kan lo hawi mai zâwk a ni e,’ a tih ang hian kan ṭawngṭai thei a ni. Thlarau thianghlim chuan harsatnate sukiang tûra mamawh Pathian thu te hre chhuak tûrin min ṭanpui ang, a nih loh leh Pathian chuan mihringte hriat thiam phâk bâkin min ṭanpui ang.—Rom 8:26, 27.
11. Jerusalem kulh chungchânga Nehemia thiltih aṭangin ṭawngṭaina chungchâng eng nge kan zir theih?
11 Pathian ṭanpuina dawng tûrin kan ṭawngṭai fan fan a ngai mai thei a. Nehemia chu Juda rama chêngte dinhmun khirh beidawnthlâk tak avâng leh Jerusalem kulh chhiate avângin a lungngai a, ṭap leh chaw ngheiin ni tam tak chhûng a ṭawngṭai a ni. (Nehemia 1:1-11) A ṭawngṭainate chu chiang takin rim duhawm tak englo rimtui angin Pathian hnênah a thleng a ni. Ni khat chu Persia Lal Artazerzia chuan Nehemia lungngai tak chu “Eng nge ni i dîl? tiin, a zâwt a. Nehemia chuan, “chutichuan vân Pathian hnênah ka ṭawngṭai ta a,” tiin, a chhinchhiah a. Chu rilrua ṭawngṭaina tawi tak chu chhânin a awm a ni: Nehemia chu Jerusalema kala kulh bang chhia tungding leh tûra phalna hmangin a rilru châk zawng tihpuitlin phal sak a nih avângin.—Nehemia 2:1-8.
Isua’n Ṭawngṭai Dân Zirtîr Che Rawh Se
12. I ir-âwm chhuak ngeiin, Isua min zirtîr kan Lalpa ṭawngṭainaa thu pawimawhte engtin nge i lâk tawi ang?
12 Pathian Lehkhathu-ah ṭawngṭai dânte chhinchhiah zawng zawngte zîngah a bîk taka mi zirtîr thei tak chu Isua Krista’n rim duhawm tak nei englo rimtui tak anga a hlan Lalpa ṭawngṭaina chu a ni. Chanchin ṭha Luka ziakah chuan: “A zirtîr mi pakhatin a hnênah: ‘Lalpa, ṭawngṭai dân . . . min zirtîr ve ta che,’ a ti a. Tin, ani chuan an hnênah: ‘In ṭawngṭai chuan heti hian ti ang che u, “Kan Pa i hming zahawm rawh se. I ram lo thleng rawh se. Ni tin kan ei khawpin chaw min pe ang che. Kan sualte min ngaidam ang che, keini pawhin kan englo bâte zawng zawng kan ngaidam ṭhîn a ni. Thlêmnaah min hruai lût suh ang che,” a ti a.’” (Luka 11:1-4; Matthaia 6:9-13) Chham chhuah tûr ni lovin, kaihruaitu anga hmang zâwk tûrin he ṭawngṭaina hi i ngaihtuah ang u.
13. “Kan pa, i hming zahawm rawh se,” tih thu awmzia hi engtin nge i hrilhfiah ang?
13 “Kan pa, i hming zahawm rawh se.” (Hawrawp kan tihâwn a ni.) Jehova, pa anga kohna chu a chhiahhlawh inpumpêkte tân chanvo hlu tak a ni. Naupangin a lung khamna engpawh nên a pa zahngai thei tak chu pan tûra a inpeih reng angin, Pathian hnênah châwimawina leh zahna thûk tak lantîr ṭawngṭaina hun kan nei zat zat tûr a ni. (Sâm 103:13, 14) A hming an sawichhiatnate tihbo hun hmuh kan nghahhlelh avângin kan ṭawngṭainate chuan, Jehova hming tihthianghlimna kan ngaihtuahzia a lantîr tûr a ni. Ni e, Jehova hming chu tihhran leh thianghlima pawm, a nih loh leh serh thianghlim kan duh a ni.—Sâm 5:11; 63:3, 4; 148:12, 13; Ezekiela 38:23.
14. “I ram lo thleng rawh se,” tia ṭawngṭai hi eng nge a awmzia?
14 “I ram lo thleng rawh se.” (Hawrawp kan tihâwn a ni.) Lalram chu Jehova inawpna, a Fapa Isua leh a kawppui a “mi thianghlimte” kuta awm vân lam Messia sorkârna kaltlanga tihlan chu a ni. (Daniela 7:13, 14, 18, 27; Thu Puan 20:6) Chu chu reiloteah a “lo thleng” ang a, lei lama Pathian lal chungnunna dodâltu zawng zawngte chu a paih bo vek ang. (Daniela 2:44) Tichuan, Jehova duh zâwng vâna an tih angin leia mi’n an ti tawh ang. (Matthaia 6:10) Chu chuan Lei leh Vâna Lal Chungnung Bera rawng rinawm taka bâwltu thilsiam zawng zawngte tân lâwmna nasa tak a thlen dâwn a ni!
15. ‘Vawiina ei khawp chaw’ Jehova hnêna dîlna chuan eng nge a entîr?
15 “Vawiinah hian kan ei khawpin chaw min pe ang che.” (Harawp kan tihâwn a ni.) Jehova hnêna ‘vawiin atâna’ chaw kan dîlin tam tak min pe tûrin kan dîl lo va; mahse, kan ni tin mamawh chauh kan dîl tih a târ lang a ni. Pathian min pêk ring mah ila, chaw leh mamawh dangte nei tûr chuan kan thawkin kan tih theih awm apiang kan ti bawk tûr a ni. (2 Thessalonika 3:7-10) Dik takin, hêng châwmnate awmtîrtu a hmangaihna te, a finna te, leh a thiltihtheihna te avângin kan vân lam Chhawmdâwltu lakah kan lâwm tûr a ni.—Tirhkohte 14:15-17.
16. Pathian ngaihdamna engtin nge kan dawn theih ang?
16 “Kan sualte min ngaidam ang che, keini pawhin kan englo bâte zawng zawng kan ngaidam ṭhîn a ni.” (Hawrawp kan tihâwn a ni.) Ṭha famkim lo leh sual kan nih avângin, Jehova tehna ṭha famkim chu kan tlin zo lo va. Chuvângin, Isua tlanna inthawina zârah a ngaihdamna dîla ṭawngṭai a ngai a ni. “Ṭawngṭaina ngaithlatu” chuan tlanna inthawina chu kan sualte chunga a hman kan duh chuan, kan simin thununna min pêk apiangte châk êm êmin kan dawng tûr a ni. (Sâm 65:2; Rom 5:8; 6:23; Hebrai 12:4-11) Chu bâkah, kan chunga thil tisualtu, “kan englo bâte kan ngaihdam” chauhvin, Pathian chu min ngaidam tûrin kan beisei thei a ni.—Matthaia 6:12, 14, 15.
17. “Thlêmnaah min hruai lût suh ang che,” tih thumal hi eng nge a awmzia?
17 ‘Sual tûra thlêmnaah min hruai lût suh ang che.’ A phalna mai chauh ni mah se, Bible chuan a chângin hêng thilte hi Jehova tih anga sawi châng a nei a. (Ruthi 1:20, 21) Pathianin sual tûrin min thlêm ngai lo. (Jakoba 1:13) Sual tûra thlêmna chu Diabola, kan taksaa sual awm leh he khawvêl laka mi a ni. Setana chu Thlêmtu, Pathian laka sual tûra min hruaikawi tumtu chu a ni. (Matthaia 4:3; 1 Thessalonika 3:5) “Sual tûra thlêmnaah min hruai lût suh la,” tia ngenna kan siam hian, amah zâwm lo tûra thlêm kan nihin, min tlâwmtîr lo tûrin kan dîl tihna a ni. “Mi sual,” Setana laka tlâwm lo leh a buma awm lo tûrin aman min kaihruai thei a ni.—Matthaia 6:13; 1 Korinth 10:13
I Ṭawngṭaina Nêna Inmilin Thawk Rawh
18. Nupa nun hlim nân leh chhûngkaw nun hlim nân kan ṭawngṭaina nêna inmilin engtin nge kan thawh theih?
18 Lalpa ṭawngṭaina Isua min zirtîrah hian a thu bul pawimawhte chu a tel vek a; mahse, eng chungchâng pawh kan dîl thei a ni. Entîr nân, inneihna hlimawm tak nei tûra kan châkna chungchâng pawh kan dîl thei a ni. Inneih thlenga nungchang thianghlimna vawng tlat tûrin insûmtheihna kan dîl thei ang. Chutichuan, nungchang ṭha lo lam hawi thu-hla chhuahte leh intihhlimnate pumpelhin, kan ṭawngṭaina nêna inmilin i thawk ang u. ‘Lalpaa awm mi chauh nei’ tûrin thu i titlu bawk ang u. (1 Korinth 7:39; Deuteronomy 7:3, 4) Inneih tawh hnu-ah, hlimna kan neih theih nân Pathian thurâwnte a taka hmangin kan ṭawngṭaina nêna inmila kan thawh a ngai dâwn a ni. Fate kan nei a nih chuan, Jehova chhiahhlawh rinawm an nih nâna ṭawngṭai ringawt chu a tâwk lo. Bible zirnaah leh Kristian inkhâwmnaah inkhâwmpui zat zatin Pathian thutak chu an thinlunga a intuhngheh nân kan theihtâwpin kan bei tûr a ni.—Deuteronomy 6:5-9; 31:12; Thufingte 22:6.
19. Kan rawngbawlna chungchângah kan ṭawngṭai a nih chuan eng nge kan tih ang?
19 Kan rawngbâwlna malsâwm nân kan ṭawngṭai em? Chuti anih chuan Lalram thuhrilh rawngbâwlnaah awmze nei taka tel vein, chûng kan ṭawngṭaina nêna inmil takin i che ang u. Mite’n chatuan nunna kawng an hmuh theih nâna ṭanpui tûra hun remchâng kan dîl a nih chuan, tuina neite chhinchhiahna ṭha taka neih a ngai a; tin, kan hun duanah tuina nei mite inlama Bible zirpuina neihpui hun kan telh duh tûr a ni. Hmatâwng anga hun bikima thuhrilh rawngbâwlnaa tel kan duh chuan engtin nge ni ang? Chuti a nih chuan, hmatâwngte rawngbâwlnaa telna leh kan thuhrilh rawngbâwlna tihpunna hmangin, kan ṭawngṭaina nêna inmilin hma i la ang u. Chutianga hma lâkna chuan kan ṭawngṭaina nêna inmilin kan thawk a ni tih a lantîr ang.
20. Zir leh tûrin eng ngaihtuahna nge a pêk dâwn?
20 Rinawm taka Jehova rawng kan bâwl chuan, a duhzâwng nêna inmil kan ṭawngṭainate chu min chhâng dâwn tih kan ring nghet thei a ni. (1 Johana 5:14, 15) Chiang takin, Bible-a chhinchhiah ṭawngṭaina ṭhenkhat enfiahna aṭangin thu pawimawh ṭangkai takte seng a ni tawh a ni. Kan thu ziak lehah chuan, ‘an ṭawngṭainate Jehova hmaa englo rimtui tak ang ni tûra’ duhtute tân Pathian Thu-a kaihhruaina dangte kan ngaihtuah ang.
Engtin Nge I Chhân Ang?
◻ Engvângin nge rinnain ṭawngṭaina kan hlan ang?
◻ Kan ṭawngṭainaah fakna leh lâwm thu sawina hian eng dinhmun nge a neih ang?
◻ Engvângin nge ṭawngṭaiin ringngam takin Jehova ṭanpuina kan zawn theih ang?
◻ Lalpa ṭawngṭainaa thu pawimawh ṭhenkhatte chu eng nge ni?
◻ Engtin nge kan ṭawngṭaina milin kan thawh theih ang?
[Phêk 12-naa milem]
Lal Jehosaphata angin ‘Jehova, a tih ngaihna rêng kan hre lo, i lam kan lo hawi mai zâwk a ni e,’ tia ṭawngṭai kan ngaih hun a awm thei
[Phêk 13-naa milem]
Isua min zirtîr Lalpa ṭawngṭaina nêna inmilin i ṭawngṭai em?