Rinawm Taka Lal Krista Rawngbâwlin
“Rorêlna te, ropuina te, ram te a hnêna pêk a ni a, mi tin te, hnam tin te leh ṭawng tinte zawng zawng chuan a rawng an bâwl nân.”—DANIELA 7:14.
1, 2. Isua’n C.E. 33-ah Lalram thuneihna chu a kimin a la nei lo tih engtin nge kan hriat?
RORELTU tuin nge a khua leh tui tâna a nun pe ang a, chu mi hnuah lal anga rorêl tûrin nung leh thei ang? Eng ang lalin nge leia nung a, a khua leh tuite chu amah rinchhan tûr leh a laka rinawm tûra a chêttîr hnua vân aṭanga rorêl thei? Hêngte leh a aia tam thil titheitu chu Isua Krista chauh hi a ni. (Luka 1:32, 33) Krista a thih a, a thawhleh a, vâna a lâwn hnu, C.E. 33 Pentikost-ah chuan, Pathianin “amah chu engkim zawng zawng chungah lû atân kohhranho hnênah chuan a pe a.” (Ephesi 1:19-22; Tirhkohte 2:32-36) Chutiang chuan, Krista chuan tiamchin neiin ro a rêl ṭan a ni. Atîra a khua leh tuite chu thlarauva hriak thih Kristian, thlarau lam Israel, “Pathian Israelte” hmanga din a ni.—Galatia 6:16; Kolossa 1:13.
2 Vântlâng kum chhiar 33 Pentikost hnu kum 30 dawn laiah, tirhkoh Paula chuan Krista’n Lalram thuneihna chu a kimin a la hrih lo tih a nemnghet a; mahse, “Pathian ding lamah a han ṭhu ta zâwk a; chuta chin chu a hmêlmate a kephah nghahchhana siam an nih hma loh zawng a nghâk reng” a ni. (Hebrai 10:12, 13) Tichuan, C.E. kum zabi khatna tâwp dâwn hnaihah, tirhkoh upa tawh tak Johana chuan inlârnaah Lei leh Vâna Lalchungnungber Jehova leh vân lam Lalrama Lala siam thar Krista Isua chu a hmu a ni. (Thu Puan 11:15; 12:1-5) Tûna kan thlîrna aṭang hian, Krista chuan kum 1914-ah vânah Messia Lal angin ro a rêl ṭan tih nemnghettu finfiahna tam tak chu kan hmu thei a ni.a
3. (a) Kum 1914 aṭangin Ram chanchin ṭha chuan eng hmêlhmang thar nge a neih? (b) Eng zawhnate nge mahnia kan inzawh theih?
3 Ni e, kum 1914-ah Ram chanchin ṭha chuan hmêlhmang thar phûrawm tak a rawn nei chho va. Krista chuan “[amah] dotute zîngah” mah ni se, Pathian vân lam Lalramah Lal niin thatho takin ro a rêl tawh a. (Sâm 110:1, 2; Matthaia 24:14; Thu Puan 12:7-12) Chu bâkah, mihring chanchina tehkhin rual loh khawvêl pum huapa Bible zirtîrnaah telin a khua leh tui rinawmte chuan a thuneihna chu khawvêl zawng zawngah châk takin an chhâng lêt a ni. (Daniela 7:13, 14; Matthaia 28:18) Kristian thlarauva hriak thih, “ram fate” chu “Krista aia palai” an ni a. Anni chu Krista “berâm dang,” Pathian Ram thuchah kengtu anga ṭang mipui pung chak takte’n rinawm takin an thlâwp a ni. (Matthaia 13:38; 2 Korinth 5:20; Johana 10:16) Chutichung pawhin, mi tinte hian a mi malin Krista thuneihna kan pawm leh pawm loh kan inchîk ṭheuh chu a ngai a. Amahah kan rinawm nghet tlat em? Engtin nge vân aṭanga rorêltu Lal hnênah rinawmna kan lantîr theih ang? Mahse, Krista chunga kan rinawm chhan tûrte chu ilo sawiho hmasa phawt ang u.
A Laka Rinawm Tûra Chêttîrtu Lal Chu
4. Lei lama a rawngbâwl chhûng khân Lal ni tûra Ruat Isua chuan eng nge a hlen?
4 Krista chunga kan rinawmna chu a thiltih avânga kan lâwmnaah leh a mizia langsârahte a innghat a ni. (1 Petera 1:8) Leia a awm lai khân, Lal ni tûra Ruat Isua chuan Pathian hun ruata Lal anga ro a rêl huna khawvêl huapa a tih tûr chu tlêm azâwng a lo entîr tawh a. Rilṭâmte chu a hrai a. Damlote, mitdelte, bengngawngte, leh ṭawng thei lote chu a tidam a. Mitthi ṭhenkhatte pawh a kaitho hial a ni. (Matthaia 15:30, 31; Luka 7:11-16; Johana 6:5-13) Chu bâkah, leia Isua nun kawng hriatna chuan nakina lei Rorêltu a nih huna a mizia tûr chu min hriattîr a, chûng zînga hriat hlawh ber chu mahni inphat hmangaihna a ni. (Marka 1:40-45) He mi chungchângah Napoléon Bonaparte-a chuan: “Alexander-a te, Kaisara te, Charlemagne-a te, leh keimah ngei pawhin lalram kan din a; mahse, chu chu eng ṭanchhanin nge kan din? Tihluihnain kan din a ni. Isua Krista chauhvin a ram chu hmangaihnain a din a, tûnah pawh hian mi maktaduai têlte chu atân an thi ngam a ni,” tih a sawi a ni.
5. Engvângin nge Isua mizia chuan mi dangte a hîp?
5 Isua chu thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlâwm tak a nih avângin, nêkchêp leh tihhrehawma awmte chu a zirtîrna mi tichak thei tak leh a mizia ngilnei tak chuan a tihhahdam a ni. (Matthaia 11:28-30) Naupangte chuan a bula awm nuam an ti. Mi inngaitlâwm leh thil chhût mite chu phûr takin a zirtîrte an lo ni a. (Matthaia 4:18-22; Marka 10:13-16) Mi a ngaihsakna leh a zahthiamna chuan Pathian ṭih hmeichhe tam takte chu a chungah a rinawmtîr a, an zînga tam tak chuan thu hrila rawng a bâwl laiin amah enkawl nân an hunte, an thate, leh an neih sumte chu an sêng a ni.—Luka 8:1-3.
6. Lazara a thihin eng rilru nge Isua’n a lantîr?
6 Krista chuan a ṭhian duh tak Lazara a thih khân mi a khawngaih theihzia chu a tilang a. Mari leh Marthi te lungngaihna chuan a rilru a khawih hle avângin a lungchhia chu insûm zo lovin, “a ṭap ta a.” Lazara chu a kaitho leh vat dâwn tih hre reng chungin, lungngaihna leh ṭahna nasa tak chuan ani chu a ‘tilungngai a ni.’ Tichuan, hmangaihna leh khawngaihna chuan Isua chu Pathian pêk thiltihtheihna hmanga Lazara chu thihna ata kaitho tûrin a chêttîr a ni.—Johana 11:11-15, 33-35, 38-44.
7. Engvângin nge Isua chuan kan rinawmna a phû? (Phêk 31-naa bâwm chu en bawk rawh.)
7 Isua’n thil dik a hmangaihna thûk tak leh vervêkna leh suahsualna a huatzia chu mak kan ti hle a. Biak ina sumdâwng mi duhâmte thianfai tûrin vawihnih lai huaisen takin a hnawt chhuak a ni. (Matthaia 21:12, 13; Johana 2:14-17) Chu bâkah, mihring leia awm a nih angin, harsatna tinrêng a tâwk a, kan tawh nêksâwrna leh buainate chu amah ngeiin a tawng a. (Hebrai 5:7-9) Huat leh rorêl dik lohna tawrh hrehawmzia pawh a hre bawk. (Johana 5:15-18; 11:53, 54; 18:38–19:16) A tâwpah chuan, a Pa duhzâwng leh a khua leh tuite hnêna chatuana nun a pêk theih nân huaisen takin thihna râpthlâk tak chu a tuar ta a ni. (Johana 3:16) Hêng Krista miziate hian rinawm taka a rawngbâwl zêl tûrin a chêttîr che a ni lâwm ni? (Hebrai 13:8; Thu Puan 5:6-10) Mahse, Lal Krista khua leh tui ni tûrin eng nge ngai?
Khua leh Tui Ni Tûra Tlin Ngaite
8. Krista khua leh tui ni tûrin eng nge ngai?
8 He khaikhinna hi han ngaihtuah teh: Ram dang khua leh tui ni tûr chuan a tlângpui thuin tlin ngai thil a awm a. Nungchang ṭha leh hrisêl ṭha tâwk nih a ngai thei a ni. Chutiang bawkin, Krista khua leh tui ni tûrte chu nungchang lama tehna sâng vawngtu leh thlarau lama hrisêl ṭha an nih a ngai a ni.—1 Korinth 6:9-11; Galatia 5:19-23.
9. Engtin nge Krista chunga kan rinawmna chu kan lantîr theih?
9 Isua Krista chuan a khua leh tuite chu amah leh a Lalram chunga rinawm tûrin a phût bawk a. Lal ni tûra Ruat anga leia a awm lai khân, anni chuan a zirtîrnate nunpuina hmangin chutiang rinawmna chu an lantîr a ni. Entîr nân, khawvêl sûm leh pai aiin, a Ram leh Pathian duhzâwng chu an dah hmasa a. (Matthaia 6:31-34) Dinhmun khirh ber hnuaiah pawh Krista ang mizia lantîr chu tih tak zetin an tum a ni. (1 Petera 2:21-23) Chu bâkah, Krista khua leh tuite chuan mi dangte tâna thil ṭha tihsak tûra hma lain, a entawn tûr siam chu an zui a ni.—Matthaia 7:12; Johana 13:3-17.
10. Engtin nge Krista chunga rinawmna chu (a) chhûngkuaah leh (b) kohhranah lantîr theih a nih?
10 Isua hnungzuitute chuan an chhûngkuaa Isua mizia lantîrna hmangin a chunga an rinawmna chu an lantîr bawk. Entîr nân, pasalte chuan an nupuite leh an fate an cheibâwl dânah Krista mizia entawnna hmangin vâna an Lalber chunga an rinawmna chu an lantîr a. (Ephesi 5:25, 28-30; 6:4; 1 Petera 3:7) Nupuite chuan an nungchang ṭhatna leh “rilru thuhnuairawlh leh nunnêm” taka awmna hmangin Kristaa an rinawmna chu an lantîr a ni. (1 Petera 3:1-4; Ephesi 5:22-24) Naupangte chuan Krista thuâwihna an entawn hian a chungah rinawmna an lantîr bawk. Ṭhalai a nih lai khân, Isua chuan a nu leh a pate chu mi ṭha famkim lo an ni chungin, an lakah a intulût a ni. (Luka 2:51, 52; Ephesi 6:1) Krista khua leh tuite chuan ‘inlainat tawnna leh unau anga inhmangaihna’ leh “khawngaihna” lantîrna hmangin rinawm taka amah entawn chu an tum a. Krista an tumin ‘thuhnuairawlh leh, sual chu suala thungrûl lovin’ an awm a ni.—1 Petera 3:8, 9; 1 Korinth 11:1.
Dân Zâwmtu Khua leh Tuite
11. Eng dânah nge Krista khua leh tuite chu an intukluh?
11 Ram dang khua leh tui ni duhte’n ram thar dânte an zâwm ang chiahin, Krista khua leh tuite chu Isua zirtîrna leh a thupêk zawng zawng mila nunna hmangin ‘Krista dânah’ an intulût a ni. (Galatia 6:2) A bîk takin, ‘hmangaihna lal dân’ chu rinawm takin an nunpui a ni. (Jakoba 2:8) Hêng dânahte hian eng nge tel?
12, 13. Engtin nge rinawm taka ‘Krista dânah’ kan intukluh?
12 Krista khua leh tuite chu ṭhat famkimna leh tlin lohna nei lo an ni lo. (Rom 3:23) Chuvângin, ‘thinlunga ṭhahnem ngai taka an inhmangaih tawnna’ tûrin ‘hmangaihna tak tak’ an neih reng a ngai a ni. (1 Petera 1:22) “Tupawhin tu chungah pawh thupawi nei” se, Kristiante chu rinawm taka ‘indawh tawnin an inngaidam tawn’ a, chutiang chuan Krista dân chu an nunpui a ni. He dân zawmna hian anni chu ṭhat famkim lohna enkhûm zêl tûr leh inhmangaih chhan tûr zawng zêl tûrin a ṭanpui a. Hmangaihnaa—“phuar famkimna”—inbeltu, kan Lal duh tak hnêna rinawm taka intulûtte nêna i awmtlân theih avângin i lâwm hle a ni lâwm ni?—Kolossa 3:13, 14.
13 Chu bâkah, Isua chuan a lantîr hmangaihna chu mi pângngaite’n an inlantîr tawn hmangaihna aiin a ropui zâwk daih tih a hrilhfiah a. (Johana 13:34, 35) Min hmangaihtute chauh kan hmangaih hian, “tih hnem chuan bîk” kan nei lo. Chutiang a nih chuan kan hmangaihna chu a famkim lo vang a, sawisêl a kai ang. Isua chuan min hawtu leh min tiduhdahtu hmêlmate ngei pawh thu bula innghat hmangaihna neihna hmanga a Pa hmangaihna entawn tûrin min fuih a ni. (Matthaia 5:46-48) He hmangaihna hian Lalram khua leh tuite chu rinawm taka an hna bul ber thawk zêl tûrin a chêttîr bawk. Chu hna bul ber chu eng nge ni?
Rinawmna Chu Fiah A Ni
14. Engvângin nge thu hrilhna hi a pawimawh êm êm?
14 Pathian Ram khua leh tuite chuan tûnah ‘Pathian ram thu hriattîrna’ hna pawimawh tak thawh tûr an nei a. (Tirhkohte 28:23) Messia Lalram chuan lei leh vâna rorêl tûra Jehova dikna neih chu thiam a chantîr dâwn avângin, chu hna thawh chu a pawimawh a ni. (1 Korinth 15:24-28) Chanchin ṭha kan hrilhin, a ngaithlatute chuan Pathian Ram khua leh tui nih theihna hun remchâng an nei a. Chu bâkah, mite’n chu thuchah an chhân lêt dân chuan Lal Krista tân mihringte chunga rorêlna tûr tehna chu a pe a ni. (Matthaia 24:14; 2 Thessalonika 1:6-10) Chuvângin, Krista chunga rinawmna kan lantîr dân kawng bul ber chu, mi dangte hnêna ram chanchin hril tûra a thupêk zawm hi a ni.—Matthaia 28:18-20.
15. Engvângin nge Kristiante rinawmna chu fiah a nih?
15 Dik takin, Setana chuan thu hrilhna chu a theih ang kawng apiangin a dodâl a, mihring rorêltute lahin Pathian pêk Krista thuneihna chu an pawm hek lo. (Sâm 2:1-3, 6-8) Chuvângin, Isua chuan a zirtîrte chu: “‘Bâwih a pu aiin a ropui lo,’ . . . Annin kei mi tihduhdah tawh chuan nangni pawh an tiduhdah ang che u,” tiin a vaukhân a ni. (Johana 15:20) Chuvângin, Krista zuitute chu an rinawmna fiah a nihna thlarau lam indonaah an tel a ni.—2 Korinth 10:3-5; Ephesi 6:10-12.
16. Engtin nge Lalram khua leh tuite’n ‘Pathian thilte chu Pathian hnêna an pêk’?
16 Amaherawhchu, Pathian Ram khua leh tuite chuan mihring thuneitute zah lo si lovin, an Lal hmuh theih lohva chungah chuan an rinawm tlat a ni. (Tita 3:1, 2) Isua chuan: “Kaisara thilte chu Kaisara hnênah pe ula, Pathian thilte chu Pathian hnênah pe ta che u,” a ti. (Marka 12:13-17) Chuvângin, Krista khua leh tuite chuan Pathian dânte nêna inkalh lo sawrkâr dânte chu an zâwm a. (Rom 13:1-7) Mahse, Juda rorêlna sângin Pathian dân kalha Isua zirtîrte thu hril lo tûra thu a pêk khân, anni chuan nghet tak, zahna lantîr tho siin, ‘mihring thu aia Pathian thu an zawm zâwk’ tûr thu an hrilh a ni.—Tirhkohte 1:8; 5:27-32.
17. Engvângin nge rinawmna fiahna chu huaisen taka kan hmachhawn theih?
17 Dik takin, Krista khua leh tuite tân tihduhdahna tawrh laia an Lal chunga rinawm reng tûr chuan huaisenna nasa tak a ngai a. Mahse, Isua chuan: “Miin keimah avânga an hau che u a, an tihduhdah che u a, dâwta sual tinrênga an hêk hunah che u, in eng a la thâwl ang. Lâwm ulangin, nasa takin hlim rawh u; vânah in lâwmman a awm hnem si a,” a ti. (Matthaia 5:11, 12) Krista zuitu hmasate chuan hêng thute dikzia hi an thiltawn aṭangin an hria a. Ram chanchin ṭha an hrilh zawm zêl avânga sawisak an nih hunah pawh, anni chu “chu Hming avâng chuan mualpho tuar tlâka ruat an nih avângin an lâwm hle a. Tin, ni tin Pathian biak inah leh anmahni inahte, ‘Isua chu Krista a ni,’ tiin zirtîr leh hrilh an bâng chuang lo.” (Tirhkohte 5:41, 42) Harsatnate, natnate, lusûnnate, a nih loh leh tihduhdahnate tuar chung pawha hetiang bawk rinawmna hi i lantîr avângin fak tlâk i ni.—Rom 5:3-5; Hebrai 13:6.
18. Pontia Pilata hnêna Isua thusawite chuan eng nge a târ lan?
18 Lal ni tûra Ruat a nih lai pawh khân, Isua’n Rom Ram Awptu Pontia Pilata chu: “Ka ram chu he khawvêla mi hi a ni lo; ka ram chu he khawvêla mi hi ni sela, ka ṭhuihruaiten an bei ang, Judate hnêna pêka ka awm loh nân; nimahsela ka ram zawng heta mi hi a ni lo,” tiin a hrilhfiah a. (Johana 18:36) Chuvângin, vân lam Lalram khua leh tuite chuan mi tupawh do tûrin hriamhrei an lek lo va, mihringte indona engah pawh tu lamah mah an ṭang hek lo. “Remna Lal” chunga an rinawm avângin, inṭhendarhna khawvêl thilahte an tualdawih tlat a ni.—Isaia 2:2-4; 9:6, 7.
Khua leh Tui Rinawmte Tâna Malsâwmna Chatuan Daih
19. Engvângin nge Krista khua leh tuite chuan nakin hun tûr chu huaisen takin an hmachhawn theih?
19 “Lalte Lal,” Krista khua leh tui mi rinawmte chuan nakin hun chu huaisen takin an hmachhawn a. Lal thiltihtheihna mak ropui tak lo thleng thuai tûr chu nghâkhlel takin an thlîr a ni. (Thu Puan 19:11–20:3; Matthaia 24:30) Mi rinawm la bâng, thlarau hriak thih “ram fate” chuan vâna Krista nêna lal nih theihna an rochun hlu tak chu an nghâkhlel bawk. (Matthaia 13:38; Luka 12:32) Krista mi rinawm “berâm dang” chuan an Lalin: “Ka pa voh bîkte u, lo kal ula khawvêl siam ṭantirh ata in tâna ram buatsaih [lei lam Paradis] chu chang rawh u,” tia pawmna thu a puanchhuah hun chu an nghâkhlel hle bawk a ni. (Johana 10:16; Matthaia 25:34) Chutiang chuan, Lalram khua leh tui zawng zawngte chuan Lal Krista rawng rinawm taka bâwl reng chu tum tlat rawh se. (w06 5/1)
[Footnote]
a Jehova Thuhretute chhuah Reasoning From the Scriptures bu, phêk 95-7-a “Engvângin nge Jehova Thuhretute’n Pathian Ram chu kum 1914-ah din a ni tawh an tih?” tih chu en rawh.
I Hrilhfiah Theih Em?
• Engvângin nge Krista chuan kan rinawmna a phû?
• Engtin nge Krista khua leh tuite chuan a chunga an rinawmna chu an lantîr?
• Engvângin nge Lal Krista chunga rinawm chu kan duh?
[Phêk 31-naa bâwm]
KRISTA MIZE LANGSAR ZUAL DANGTE
Thlei bîk neih lohna—Johana 4:7-30.
Lainatna—Matthaia 9:35-37; 12:17-21; Marka 6:30-34.
Mahni hmasial lo hmangaihna—Johana 13:1; 15:12-15.
Rinawmna—Matthaia 4:1-11; 28:20; Marka 11:15-18.
Khawngaihna—Marka 7:32-35; Luka 7:11-15; Hebrai 4:15, 16.
Nunnêmna—Matthaia 15:21-28.
[Phêk 29-naa milem]
Hmangaihna inlantîr tawnin, rinawm takin ‘Krista dânah’ kan intulût
[Phêk 31-naa milemte]
Krista miziate chuan rinawm taka a rawngbâwl tûrin a chêttîr che em?