“Chhiartu Chu Hriatthiamna Hmantîr Rawh”
“Tiṭautu tenawm, . . . hmun thianghlima dinga in hmuh hunah chuan, . . . Judai rama awmte chu tlângahte tlân bo rawh se.”—MATTHAIA 24:15, 16.
1. Isua vaukhânna pêk Luka 19:43, 44 a hmuh hian engnge nghawng chhuah a neih?
INRING renga kan awmna chuan thil ṭha lo, lo thleng tûr pawh pumpelh tûrin min ṭanpui thei a. (Thufingte 22:3) C.E. 66-a Rom hovin an beih hmaa Jerusalema Kristiante dinhmun kha han ngaihtuah teh. Isua chuan chu khawpui chu huala tihchhiat a nih tûr thu-in a vaukhân a. (Luka 19:43, 44) Juda tam zâwk chuan an pawisa lo a; mahse, a zirtîrte chuan a vaukhânna chu an ngaihven hle a. Chuvângin, C.E. 70-a chhiatna lo thlengah chuan an him phah ta a ni.
2, 3. Matthaia 24:15-21-a chhinchhiah Isua hrilhlâwkna-ah hian engvângin nge kan rilru kan pêk ang?
2 Hrilhlâwkna kan tân tûn lai huna a telvena chu, Isua chuan chhinchhiahna tlângpui chi hrang hrang indo, ei leh bâr tlâkchham, lir nghîng, hri lêng, leh Pathian Lalram chanchin puang Kristiante tihduhdahnate tiin, a lo sawi diam tawh a. (Matthaia 24:4-14; Luka 21:10-19) A zirtîrten tawpna a hnai a ni tih an hriatthiam theih nâna puitu tûr hriatthiamna kawng Isua chuan a lo pe bawk a—‘tiṭiautu tenawm hmun thianghlima ding’ chu. (Matthaia 24:15) Tûna kan nun leh kan nakin nun a nghawng a neih dân hmu thiam tûrin chûng thu awmze nei tak takte chu i zir nawn leh ang u.
3 Chhinchhiahna tlângpuite a sawi zawh-ah, Isua’n: “Tiṭiautu tenawm, zâwlnei Daniela sawia kha, hmun thianghlima dinga in hmuh hun-ah chuan (a chhiar apiangin a awmzia hre rawh se) Judai rama awmte chu tlângahte tlân bo rawh se; in chunga awm chu a ina englo chuh tûrin chhuk suh se; tin, lova awm chu a puan chuh tûrin kîr leh suh se: Chûng ni chuan raite leh nau no pawmte chung chu a pik ang. Tin, in tlân bo hun tur chu thlasikah emaw, Chawlhniah emaw a lo thlen loh nân ṭawngṭai rawh u; chu mi hunah chuan hrehawm nasa tak a awm dâwn si a; chutianga nasa rêng rêng chu leilung pian tirh ata tûn thlengin a lo awm ngai lo awm awm pawh engtikah mah a lo awm leh tawh hek lo vang,” tiin, a sawi a ni.—Matthaia 24:15-21.
4. Kum zabi pakhatna thlenfamkimna Matthaia 24:15 hian eng nge lantîr a neih?
4 Marka leh Luka te thu ziak hian belhchhahna kim chang a pe a ni. Matthaia’n “hmun thianghlima ding,” ti a a hmân laiin, Marka 13:14 chuan “a din lohhna tûra ding,” tiin, a sawi thung. Luka 21:20 hian Isua thu: “Sipaihoten Jerusalem khua an hual in hmuh hunah, a boral dâwn tih hria ang che u,” tih hi a sawi belh leh a. Hei hian thlenfamkimna hmasa ber chu Rom hoten Jerusalem leh a biak in an beih chu a huam a ni tih hre tûrin min ṭanpui a—C.E. 66-a inṭan thianghlimna Judate hnêna mi chu Jehova ta a ni tawh lo. C.E. 70-a Rom hovin khawpui leh biak in an tihchhiat chuan chhiatna pumhlûm chu a thleng a ni. “Tiṭiautu tenawm” chu engnge ni ta kha? Engtinnge ‘hmun thianghlim-ah chuan a din’? Hêng zawhna chhânnate hian tûn lai huna thlenfamkimna tichiang tûrin a ṭanpui dâwn a ni.
5, 6. (a) Daniela bung 9-na chhiartute’n engvângin nge hriatthiamna an mamawh? (b) Isua hrilhlâwkna “tiṭiautu tenawm” chungchâng engtin nge a famkim?
5 Isua chuan chhiartute chu hriatthiamna hmang tûrin a ngên a ni. Eng chhiartute maw? Daniela bung 9 thu hi a nih hmel hle a ni. Chutah chuan, Messia lo lan tûr thu leh kum thum leh a chanve hnu-a a “thih” tûr thu hrilhlâwkna kan hmu a. Hrilh lâwk thu chuan: “tiṭiautu chu tenawmna thla chunga chuangin a lo kal ang a; tin, tâwpna, lo thleng ngei tûra ruat sa thleng chuan thinurna chu tiṭiautu chungah chuan leih buak a ni ang,” tiin, a sawi a ni.—Daniela 9:26, 27; Daniela 11:31; 12:11 en bawk rawh.
6 Juda ho chuan he thil hi kum 200 tîr lam vêla Antiochus IV-an biak in a tihbawrhbânna chu a thlenna niin an ngai a ni. Mahsela, Isua chuan engpawh nise, hriatthiamna hmang tûra ngenna chu a lantîr a, a chhan chu “tiṭiautu tenawm” chu lo langa “hmun thianghlim” la ding tûr chauh a nih avângin. Chu chu chiang takin Isua’n Rom sipaiho C.E. 66-a tihrangtu chhinchhiahna nêna lo lang tûr a sawina a ni. Chutiang chhinchhiahna rei tak hman tawh chu milemte leh Judate tiṭiautu ang thawthâng an ni.aA nih leh, ‘hmun thianghlima an din’ hun tûr chu engtik nge? Chu chu Rom sipaiin an chhinchhiahna nêna Jerusalem leh a biak in, Juda hovin hmun thianghlima an ngaih an beih khân a thleng a ni. Rom ho chuan biak in huam chhûng bangte chen chuan an tikhaw lo ṭan ta a. Dik takin, hun rei tak chhûng tiṭiauva tûna hmun thianghlima ding ta chu a ni!—Isaia 52:1; Matthaia 4:5; 27:53; Tirhkohte 6:13:
Tûn Laia “Tiṭiautu Tenawm”
7. Isua hrilhlâwkna engnge kan huna thleng awm?
7 Khawvêl Indopui 1-na aṭang khân, Matthaia bung 24-a ziah Isua chhinchhiahna thlenfamkimna nasa zâwk chu kan hmu zêl a. “Tiṭiautu tenawm . . . hmun thianghlima dinga in hmuh hun ah chuan . . . Judai rama awmte chu tlângahte tlân bo rawh se,” tih a thu hi ngaihtuah kîr leh teh. (Matthaia 24:15, 16) He hrilhlâwkna hian kan hun-ah pawh thlenfamkimna a nei ngei dâwn a ni.
8. Kum tak tak aṭangin, engtin nge Jehova hriatpuitute’n kan huna “tiṭiautu tenawm” chu an tihchian?
8 He hrilhlâwkna thleng famkim ngei tûr hi Jehova chhiahhlawhte chuan rin tâwkna an lantîr a, Vênnainsâng January 1, 1921, (English) chuan Middle East ṭhanchhohna lam thu-ah hei hi a thlûr bing a ni. Chu mi hnu-ah, December 15, 1929, phêk 374-na-ah, Vênnainsâng (English) chuan: “League of Nations âwn zâwng zavai mai hi Pathian leh Krista aṭanga mite hruai pêngtu a ni a; chuvângin, thil tenawm, Setana chîn chhuah leh Pathian hmuha tenawm a ni,” tiin, thu tâwp a siam tawp mai a ni. Tichuan, kum 1919-ah chuan “tiṭiautu tenawm” chu a lo lang ta a. A hun laiin, League chu United Nations-ah a bet ral ta a ni. Jehova Hriatpuitute chuan hêng mihring remna inzawmkhâwm pâwlte hi Pathian mithmuha tiṭiautu-ah an ngai tlat a ni.
9, 10. “Hrehawmna nasa tak” hriatthiamna hmasain “tiṭiautu tenawm” hmun thianghlima a din hun tûr kan thlir dân engtin nge a thunun?
9 A thu ziak kal zêl chuan Matthaia bung 24 leh 25 te thlîr chianna a ziak a. “Tiṭiautu tenawm hmun thianghlima ding” chungchâng hrilhfiahna ṭhenkhat chu a inmil em? Chiang takin a inmil a ni. Isua hrilhlâwkna chuan “hmun thianghlima ding” leh hrilh lâwk tawh thu “hrehawmna” chu inhnai takin a zawm a. Chuvângin, “tiṭiautu tenawm” chu a awm reng tawh nachungin, “hmun thianghlima ding” leh hrehawmna nasa takte inkâra inzawmna chuan kan ngaihtuahna a nghawng ngei ang. Engtin nge a nghawng ang?
10 Pathian mite chuan hrehawmna nasa tak ṭanna hmasa ber chu 1914-ah a awm tawh tih leh a tâwpna tûr chu Armageddon inbeihna-a thleng tûr niin hriatna an lo nei tawh a. (Thu Puan 16:14, 16; Vênnainsâng, English, April 1, 1939, phêk 110-na khaikhin rawh.) Chuvâng chuan, hun hnuhnung “tiṭiautu tenawm” chu Khawvêl Indopui 1-na hnu lawkah hmun thianghlim-ah chuan a ding ngei dâwn tih ngaih dân awm chhan chu kan hrethiam thei a ni.
11, 12. Kum 1969-ah “hrehawmna nasa tak” ngaih dân siam rem engnge sawichhuah a nih?
11 Nimahsela, kum te a lo vei chuan thilte chu kawng dangin kan lo hmu thiam a. Nilaithawhṭân, July 10, 1969, New York Khawpui a “Lei chunga Remna” Khawvêl pum huap Inkhâwmpuiah, F.W. Franz, Watch Tower Bible and Tract Society vice president ni lai chuan mi tiphûr zâwng takin thu a sawi a. Isua hrilh lâwk hriatthiamna hmasa nêna chhui lêtin, Unaupa Franz chuan: “C.E. 1914-ah ‘hrehawmna nasa tak’ chu a inṭan tawh tih hrilhfiahna pêk a ni tawh a, a tâwpna thlen erawh chu phal a ni lovin, kum 1918, November-ah Khawvêl Indopui 1-na chu Pathianin a titâwp ta zâwk a ni. Chuta ṭang chuan Pathian chuan ‘hrehawmna nasa tak’ tâwpna Armageddon indonaa a thlentîr hma-in a thlan Kristian hriak thih la bângte hna thawhna atân hun la awm chu a phal a ni,” tiin, a sawi.
12 Tichuan, hrilhfiahna siam rem pawimawh tak: “Kum zabi pakhatnaa thil thlengte nêna inmil tûrin . . . ‘hrehawm nasa tak’ entîrna chu 1914-ah a inṭan lo va; chutih ahnêkin, 1914-1918-a entîr nei lo tûn lai Jerusalem chunga thleng chu ‘manganna hrehawm tak bul ṭanna’ mai a ni a . . . ‘Hrehawm nasa tak’ chu khawvêl sakhaw dik lo hruaitute (Kristianna ram pawh huamin) tihchhiatna tûr leh Armageddon ‘Pathian Thiltithei bera indona ni ropui’ a nih avângin kan hma-ah pawh a thleng nawn leh ngai dâwn lo a ni,” tiin, a hrilhfiah zawm a ni. Chu mi awmzia chu “hrehawmna nasa tak” chu a lo la thleng dâwn chauh tihna a ni.
13. ‘Hmun thianghlima ding’ “Tiṭiautu tenawm” chu kan hma-ah a ni dâwn tih engvângin nge chiang taka sawi theih a nih?
13 Hei hian “tiṭiautu tenawm” chu hmun thianghlima a din hun hriatthiamna tlang tak a siam a ni. Kum zabi 1-naah engnge thleng tih chhui kîr la. Rom chuan C.E. 66-ah Jerusalem an bei a; mahse, an inhnûkdâwk leh thuai a, chu chuan Kristian “sa” himna tûrin kawng a hawng a ni. (Matthaia 24:22 NW.) Chutiang zêlin, “hrehawm nasa tak” pawh inṭan thuai tûrin kan beisei a; mahse, Pathian thlante avângin tihtawi a ni dâwn a ni. He thu pawimawh hi chhinchhiah teh: Hmân lai hun-ah, ‘tiṭiautu tenawm hmun thianghlima ding’ chu C.E. 66-a Sipai za hotu Gallus a hruaina hnuaia Rom hovin an beihna chu hmeh bel a ni. Chu beihna ang bawk chuan tûn laiah—“hrehawmna nasa tak” buaina chu—a la awm chho zêl a ni. Tichuan “tiṭiautu tenawm” chu 1919 aṭangin a lang ṭan a, rinhlelh rual lovin hmun thianghlima ding tûr chauh a ni.b Engtin nge a thlen ang? A nih loh leh hei hian engtin nge min nghawng?
Beihna Lo Awm Tûr
14, 15. Engtin nge Thu Puan bung 17 chuan Armageddon-a hruaitu thil thlengte hrethiam tûrin min ṭanpui?
14 Thu Puan bu hian sakhaw dik lo tihchhiatna a awm tûr chungchâng a sawi a. Bung 17 chuan “Babulon Khaw Ropui, Leia Nawhchizuarte leh Thil Tenawmte Nu”—sakhaw dik lo leia lalte chunga rorêlna chungchâng a sawi a ni. Kristianna ram chuan Pathian nêna inlaichînna thuthlung nei tûrin dinhmun ṭha chu an chuh a ni. (Jeremia 7:4 khaikhin rawh) Kohhran dik lo, Kristianna ram pawh telin, hêng pawh hian “leia lalte” nêna inzawmna neih chu an khap a; mahse, hei pawh hi chûng sakhaw tihchhiatna-ah chuan an tâwp ve dâwn a ni. (Thu Puan 17:2, 3) Tu kut-ah nge?
15 Thu Puan chuan “Sakawlh sen tak” hun engemawti chhûng awm tawh zet a, awm leh ta lo va; tin, chu mi hnu-a lo kîr leh chanchin chipchiar takin a sawi a. (Thu Puan 17:3, 8) Khawvêl hruaitute’n he sakawlh hi an thlâwp a ni. Hrilhlâwkna-a kim chang taka hrilhfiah chuan he sakawlh chhinchhiahna hi 1919-a lo inṭan remna pâwl anga awm League of Nations (“tiṭiautu tenawm”) leh tûna United Nations lo ni tate an ni tih chiang tûrin min ṭanpui a ni. Thu Puan 17:16, 18 chuan he “sakawlh” a langsâr tak hruaitu hrang hrangte thinlungah sakhaw dik lo khawvêl lalte an tihchhiatna tûrin a tîr dâwn tih a lantîr. Chu beihna chhinchhiahna chu “hrehawmna nasa tak” lo thleng chu a ni.
16. Sakhaw inrawlhna chungchângah ṭhan duanna chhinchhiah tlâk tak nge thleng?
16 “Hrehawmna nasa tak” inṭanna chu lo la thleng tûr chauh a ni si a, ‘hmun thianghlima dinna’ chu kan hma-ah a la awm reng em ni? Chutiang chiah chu a ni. “Tiṭiautu tenawm” tûn kum zabi tîr lama a lan aṭangin kum sâwm rual tam a awm tawh a, kan hma lawk-ah “hmun thianghlim-ah” chuan kawng mak tak takin ṭan hmun a siam dâwn a ni. Kum zabi pakhatnaa Krista zuitute’n “hmun thianghlima ding” lo awm dân tûr nghâkhlel taka an thlîr ang chiahin, tûn laia Kristiante pawhin an thlîr ve a ni. Pawm awm takin, he hrilhlâwkna thlenfamkimna dik hi a chipchiara hre tûrin kan nghâk ang. Ram ṭhenkhatah sakhaw lama inhuatna ṭhang lian zêl chu hmuh theihin a awm tih chu thil chhinchhiah tlâk tak a ni. Ṛam rorêlna pawimawh ṭhenkhatte Kristian dintu hmasate nêna inzawmkhâwmin a rinna dik aṭanga pêngte chuan a tlângpuia sakhaw huatna leh a bîk takin Kristian dik huatna chu an tiṭhangduang zêl a ni. (Sâm 94:20, 21; 1 Timothea 6:20, 21) A rahchhuah chu, ram rorêlna chakna chuan “Berâm no chu an do” va, Thu Puan 17:14 a sawi angin he inbeihna hi a zual sauh dâwn a ni. Isua Krista a taka an khawih theih loh avângin—Pathian berâm no a chawisân, Pathian betu dikte, a bîk takin “a mi thianghlimte” chungah an dodâlna nasa zâwk chu an leihbaw dâwn a ni. (Daniela 7:25; Rom 8:27 khaikhin rawh; Kolossa 1:2; Thu Puan 12:17.) Berâm no leh a mite chuan an hneh dâwn tih chung lam hriatna chu kan nei a ni.—Thu Puan 19:11-21.
17. Mahni thu thu ni lovin, “tiṭiautu tenawm” hmun thianghlima a din dân tûr chungchângah engnge kan sawi theih?
17 Tihchhiatna chu sakhaw dik lote chu a nghâk reng tih kan hria a. Babulon Khaw Ropui chu “mi thianghlimte thisen” rui-in lalnu lem-ah a chang a; mahse, a tihchhiatna chu a thleng ngei dâwn. Leia lalte chunga chu hmeichhe ken kawh thununna thianghlim lo tak chu “sakawlh lu sarih leh ki sâwm nei” zînga miin an inlaichînna chu huatna-a a let ta ang chiahin lem chan ang mai-in a inthlâkthleng dâwn a ni. (Thu Puan 17:6, 16; 18:7, 8) “Sakawlh sen tak” chuan nawhchizuar sakhua beih hun chuan, “tiṭiautu tenawm” chu hmun thianghlim ti a koh Kristianna ramah chuan chim awm takin a ding dâwn a ni.c Tichuan tihchhiatna chu rinna nei lo kristianna ram, an mahni leh mahni thianghlima inlantîrte chungah ṭan a ni dâwn a ni.
“Tlânchhiatna”—Engtin Maw?
18, 19. ‘Tlângahte tlânchhiatna’ chuan sakhaw biak thlâkthlengna a ni lo tih tilang tûrin eng thil awmziate nge pêk a nih?
18 ‘Tiṭiautu tenawm hmun thianghlima ding’ thu a hrilh lâwk hnu-ah, Isua chuan a awmze hrethiamte chu che tûrin a vaukhân a. A thu sawi thu tâwp—“tiṭiautu tenawm” chu ‘hmun thianghlima a din’ hunin—mipui tam takte chuan sakhaw dik lo chu an tlânsanin sakhaw dik an vuan ang a tihna a ni em? Ni lo. A thlen famkimna hmasa ber ngaihtuah rawh. Isua chuan: “Judai rama awmte chu awmte chu tlângahte tlân bo rawh se; tin, in chunga awm chu chhuk suh se, a ina englo chuh tûrin lût hek suh se; tin, lova awm chu a puan chuh tûrin kîr leh suh se. Chûng nî chuan raite leh nau no pawmte chung chu a pik ang. Tin, chûng chu thlasika a lo thlen loh nân ṭawngṭai rawh u,” tiin, a sawi a ni.—Marka 13:14-18.
19 Isua chuan Jerusalema mite chauh chuan inhnuhdawk an mamawh tih a sawina a ni lo va, a sawi awmzia chu Juda sakhaw biakna aṭanga inlâk hran an mamawh tihna pawh a ni lo; sakhaw thlâk chungchâng a sawi bawk hek lo.—dik lohna aṭanga tlânchhiaa thu dik chu la tûrin. Isua zirtîrte chuan sakhaw pakhat aṭanga a danga pakai tûra vaukhân chu an mamawh lo va; Kristian dik tak an nih sa vek a vângin. Tin, C.E. 66-a beihna chuan Jerusalem leh Juda pumpuia mi Juda sakhaw zâwmtute chu an sakhua phatsan a Kristian sakhua vuan tûrin a chêttîr lo a ni. Professor Heinrich Graetz chuan Rom ho ûm tlântu khawpuia lo kîr lehte chuan: “Jerusalem-ah kîr-in (8th October) sakhaw âtchilh zual hote chuan zalenna leh mahni inbâwlhran an beiseina chu nei ta a inngai-in hlim êm êm-in hnehna hlate chu nasa taka hlima aurâwl nên an sa a . . . Pathian chuan an thlahtute A lo ṭanpui angin zahngai takin an ni chu a ṭanpui lo em ni? Sakhaw âtchilh zualte chuan an hma lawka thil lo thleng thei chu hlauhna engmah an nei lo a ni,” tiin, a sawi.
20. Engtin nge zirtîr hmasate khân Isua’n tlângahte tlân bo tûra a vaukhânna kha an chhân lêt?
20 A nih leh thlan bîkte ti a sawi mi tlêmte Isua râwn anga chête chu engtin nge? Juda ram aṭang chuan tlângahte tlânchhia-in Jordan lui an kai a, hetiang hian Juda kalhmang, sawrkâr inrêlbawl leh kohhran thilah chuan an tel lo tih an lantîr a ni. An lo leh ramte an kalsan a, an ina an thil neih tak ngial pawh an khâwm lo a ni. Jehova Vênhimna leh ṭanpuina-ah rinnaa nghatin, amah biakna chu thil dang pawimawh taka langte ai pawhin an dah hmasa a ni.—Marka 10:29, 30; Luka 9:57-62.
21. “Tiṭiautu tenawm” beih hun-ah eng nge kan lung kham loh vang?
21 Tûnah thlenfamkimna lian zâwk chu ngaihtuah teh. Mipuite chu sakhaw dik lo aṭanga chhuak tûrin leh biakna dik chu vuan tûrin kum sâwm rual tam tak ngen kan ni. (Thu Puan 18:4, 5) Nuai tam takte chuan chutiang chuan an ti a. Isua hrilhlâwkna chuan thâwk khat “hrehawmna nasa tak” darh chuan mipuite chu biakna dikah a kawitîr ang tih a sawi lang ngai lo va, C.E. 66-ah pawh khân Juda mipuite inlehna a awm lo tih chiang takin kan hria. Tichuan, Kristian dikte chuan Isua vaukhânna zawm leh tlânchhe tûrin nachâng hriattîrtu ropui tak an nei dâwn a ni.
22. Tlângahte tlânbona chung chânga Isua thurâwn a taka hmanna chuan eng dangte nge a kaihhnawih theih?
22 Hrehawmna nasa tak chungchâng chu tûnah mai chuan a chi kimin kan hre thei lo va; mahse, Isua’n ‘tlân bo’ thu a sawi chu khawvêl thilte mai a ni dâwn lo tih kan chiang thei a ni. Pathian mipuite chu khawvêl pumpui, hmun tin deuh thaw-ah an awm a. Chuvângin tlân chhiat a ṭûl hun-ah chuan Kristiante chuan anmahni leh sakhaw dik lo inawpna thliarhranna vawn chu an chhunzawm zêl ang tih kan chiang thei a ni. Thawmhnaw emaw, bungraw dang emaw chuh tûra ina kal kîr lo tûra Isua vaukhânna pawh hi pawimawh tak a ni. (Matthaia 24:17, 18) Sum leh pai bungraw thilte kan thlîr dân chungchângah fiahna pawh a lo awm mai thei a; chûng chu thil pawimawh ber an ni em? a nih loh leh Pathian aṭanga chhandamna kan za atâna lo kal tûr hi a pawimawh zâwk em? Ni e, kan tlânchhiatna chuan harsatna leh mangannate pawh a huam tel mai thei a. Eng thil pawh a ṭûl a nih chuan, kan anpui kum zabi pakhatna a mite Juda aṭanga Jordan kal tlanga Pela tlânte tih ang khân ti tûrin kan inpeih ang.
23, 24. (a) Khawiah chauh nge vênhimna kan hmuh theih? (b) ‘Tiṭiautu tenawm hmun thianghlima ding’ chungchânga Isua vaukhânna chuan keimah ni-ah enge nghawng a neih ang?
23 Kan tualtlânna chu Jehova leh tlâng lian ang a inawpna kan nih chhunzawm tîr ngei tûr a ni. (2 Samuela 22:2, 3; Sâm 18:2; Daniela 2:35, 44) Chu chu mihringte “tlâng lungpui sakhatah leh pûkah” te tlânchhe tûrte entawn ai chuan venhimna kan hmuhna tûr a ni—Babulon Khaw Ropui tihchhiat a nih hnu a hun engemawti chhûng lek chauh ding thei mihring inawpna leh inkaihhruaina pâwl ai chuan. (Thu Puan 6:15; 18:9-11) Harsatna nasa zâwk hun a thleng mai thei bawk.—C.E. 66-a Jerusalem an tlânchhiatsan laia hmeichhia naupai lai emaw tupawh khaw vawt, ruah sûr kara zintena an lo neih tawh ang chiah harsatna kha. Mahse, Pathian chuan dam khawchhuah theihna a siam dâwn tih kan chiang thei a ni. Tûnah Pathian leh a Fapa, tûna Lalram Lalber anga awptu kan rinchhanna chu i tinghet sauh ang u.
24 Thil lo thleng tûr chu hlauhna tûr chhan kan nei lo. Isua chuan a zirtîrte chu hlau tûrin a duh lo va, chuvângin keini pawh tûnah emaw hun lo la kal tûr-ah emaw pawh kan hlauh chu a duh chuang lo a ni. Ani chuan min tiharhvâng reng a, tichuan kan thinlung leh rilrute kan buatsaih theih nân. A tâwpah chuan, Kristian thuawihte chu he khawvêl kalhmang suaksualte tawpna leh sakhaw dik lo te tihchhiatna a lo thlen hunin hrem tûr an ni lo va, “tiṭiautu tenawm hmunthianghlima ding” chungchâng vaukhânna chu an hrethiamin an ngaichâng zâwk dâwn a ni. An rinna nghîng thei lo chuan awmze nei takin an che ang. Isua thutiam: “A tâwp thlenga tuar peih apiang chu, chu mi ngei chu chhandamin a awm ang,” tih hi i theihnghilh ngai lo vang u.—Marka 13:13.
[Footnote-te]
a “Rom mi chhinchhiahnate chu Rom-a Biak ina sakhaw zahna nên humhalh tlat a ni a, an chhinchhiahna avânga hêng mipuite (sipai) zahna chu hnam dangte laka an mahni indahchungnunna nên a inmil a . . . [Sipaite chhinchhiahna] chu leia thil awm zawng zawng zînga serh thianghlim ber ang hial a ni a. Rom sipaite chuan an chhinchhiahna hmangin chhia an chham a ni.”—The Encyclopædia Britannica, 11th Edition.
b Isua thute C.E. 66-70-a a famkimna chuan hrehawm nasa takah chuan engtin nge hêngte hi a lo thlen famkim ang tih hrethiam tûra min ṭanpui theih laiin, thlenfamkimnate hi chhan hrang hrang aṭanga lo thleng an nih avângin a inang chiah chiah thei lo tih hriat reng a ṭha.
c Vênnainsâng (English) December 15, 1975, phêk 741-4 en ang che.
I Hre Chhuak Thei Em?
◻ Engtin nge “tiṭiautu tenawm” chuan kum zabi pakhatna-ah amah leh amah a inpuan?
◻ Tûn laia “tiṭiautu tenawm” chu hmun thianghlim-ah kan hma lawkah hian a ding dâwn tih ngaihtuah chu engvângin nge awmze nei tak a nih?
◻ ‘Tiṭiautu tenawmin’ a beihna tûr Thu Puana hrilh lâwk chu engnge?
◻ Kan nun kawnga kan tawn theih “tlânchhiatna” chu eng ang chi nge?
[Phêk 16-naa milem]
Babulon Khaw Ropui chu “Nawhchizuarte leh Thil Tenawmte Nu” ti a koh a ni
[Phêk 17-naa milem]
Thu Puan Bung 17 a sakawlh sen tak chu “tiṭiautu tenawm” tiin, Isuan a târlang a ni
[Phêk 18-naa milem]
Sakawlh chuan sakhaw chhiat ram vekna-ah chuan a hruai dâwn a ni