“Engkim Tân Hian Hun Ruat A Awm”
“Engkim tân hian hun ruat a awm a, vân hnuaia thiltih zawng zawng tân hun remchâng a awm.”—THUHRILTU 3:1.
1. Ṭha famkim lo mihringte’n eng harsatna nge an neih a, hei hian a chângin engah nge a hruai?
MITE chuan, “Ka lo ti hma deuh lo a ni” emaw, “Ka lo nghâk deuh lo a ni” tiin, thil thlen hnûah an sawi chhuak ṭhîn. Chûng chuan ṭha famkim lo mihringte tân thil eng engemaw a hun taka ti tûra thutâwp siam a harsa tih a târ lang a ni. He tiamchin nei theihna hian inlaichînna a tlûkchhiattîr a, lunghnualna leh hlawhchhamnaah a hruai ṭhîn. Tin, a pawi ber chu, Jehova leh a inawpna pâwla mi ṭhenkhatte rinna a tichau chu a ni.
2, 3. (a) Jehova hun ruat pawm mai chu engvângin nge a fin thlâk? (b) Bible hrilh lâwk thlen famkimna chungchânga kan neih tûr thlîr dân inbûktâwk chu eng nge ni?
2 Mihringte tlâkchham finna leh hriat thiamna neiin, Jehova chuan hma lam hun hriat lâwk theihna a nei a, a duh phawt chuan thiltih engkim rah chhuah tûr pawh a hre lâwk thei a ni. Ani chuan ‘a tâwp tûr chu atîr aṭang rêngin’ a hre thei a. (Isaia 46:10) A duhzâwng apiang ti tûrin hun remchâng ber chu a thlang dik chat thei a ni. Chuvângin, kan hun hriat theihna dik lo rinchhan ai chuan Jehova hun ruat pawm mai chu kan tân a fin thlâk a ni!
3 Entîr nân, Kristian mi puitlingte chuan Bible hrilh lâwkna eng engemaw thlen famkim nân Jehova hun ruat chu rinawm takin an nghâk a. An rawngbâwlnaah an buai reng a, chutia an buai chhûng zawng chuan Jeremia Ṭah Hla 3:26-a thu ziak: “LALPA chhandamna beiseia nghah veng veng chu a ṭha a ni” tih thu bul chu an rilru-ah an vawng rêng a ni. (Habakuka 3:16 khaikhin rawh.) Chutih rual rual chuan, Jehova rorêlna nî puan chhuah chu ‘rei deuh mah se, . . . a lo thleng ngei dâwn’ tih an ring tlat bawk.—Habakuka 2:3.
4. Dawhthei taka Jehova nghâk tûrin Amosa 3:7 leh Matthaia 24:45 hian eng angin nge min ṭanpui ang?
4 Kawng dangah chuan, Bible thu eng engemaw, Vênna Insâng thu chhuaha hrilhfiahna eng engemaw chu kan hriat thiam vek loh chuan, dawhtheih loh nachhan tûr kan nei em? Hrilhfiah tûra Jehova hun ruat nghah chu finna kawng a ni. “Dik takin Lalpa PATHIAN chuan a rawngbâwltu, a zâwlneite hnênah a thurûk hrilh lovin engmah a ti lo vang.” (Amosa 3:7) Thutiam ropui a va ni êm! Mahse, Jehova chuan a thurûkte chu tih hun ni-a a ruatah ani chuan a lai lang ṭhîn tih kan hre ngei tûr ni. Chu mi atân chuan Pathianin “bawi rinawm, fing tak” te chu “a hun apianga an [thlarau] chaw chan” pe tûrin thuneihna a hlân a ni. (Matthaia 24:45) Chuvângin, thil eng engemaw hrilhfiah vek lohte avânga lo lungkham, a nih loh leh lo enghelh nachhan tûr kan nei lo. Chutih ahnêkin, dawhthei taka Jehova kan nghah chuan, ani chuan a bawih rinawmte hmangin, mamawh chu ‘a hun takah’ a pe dâwn tih kan ring nghet thei a ni.
5. Thuhriltu 3:1-8 ngaihtuah hi eng nge a ṭangkaina?
5 Lal fing Solomona chuan “hun ruat” nei ṭheuh thil chi hrang hrang 28 a sawi a. (Thuhriltu 3:1-8) Solomona thu sawite awmzia leh a kawh hmuhte hriat thiamna chuan Pathian thlîr dân angin thiltih eng engemaw tâna tih hun leh hun lo, rêl fel tûrin min ṭanpui ang. (Hebrai 5:14) Tin, chu chuan a mil zêlin kan nun min siam remtîr ang.
‘Ṭah Hun leh Nuih Hun’
6, 7. (a) Tûn laia thil chhût mite chu engin nge ‘ṭahtîr’? (b) A awmna dinhmun derthâwng tak chu khawvêlin engtin nge a do lêt?
6 ‘Ṭah hun leh nuih hun’ awm mah sela, tuin nge a hmasa aia a hnuhnung zâwk thlang lo vang? (Thuhriltu 3:4) Lungchhiatthlâk takin, ṭah nachhan bulpui tûr min petu khawvêlah hian kan chêng a ni. Chanchin lungchhiatthlâk takte chuan chanchin theh darhna hmanruate a luah khat tlat a. School naupangte’n an ṭhiante an kahhlum thu te, nu leh pate’n an fate an chhawr khawloh thu te, suamhmangte tualthah thu emaw, pawisawi lote ram tui lei lova an siam thu te emaw, leilung chhiatna râpthlâk takte’n mihring nunna leh in leh lote a tihchhiat thute kan hriat hian râpin kan tîm a ni. Ṭam te, ei tûr neih loh avânga naupang mitkhur thûk dêk dûk te, leh mahni awm hmun chhuahsana râltlân te chu kan ngaihsak hlawh tumin television dârthlalangah an inel a. Tûn hmaa kan hriat ngai loh ṭawngkamte—hnam inthenfaina te, AIDS te, natna hrik râlthuama indona te (germ warfare), leh El Niño (South America khawthlang lam tuipui kama thlipui) te—chuan kan rilru leh kan thinlungah lungkhamna a siam a ni—ama zia ang zêlin.
7 Tûn lai khawvêl hi chhiatna râpthlâk tak leh lungngaihna-in a khat tih hi rinhlelh rual a ni lo. Nimahsela, khawvêl dinhmun dik tak ngaihthahtîr tum ni âwm takin, intihhlimna siamtute chuan mi dangte manganna tuarte ngaihsak lo tûra ruahman, thilhlan pâwn lâng tak, chaltlai tak, nungchang bawlhhlawh leh tharum thawhna tel ṭhinna chu a pe chhuak reng a ni. Mahse, chutiang intihhlimna-in a siamchhuah ngaihsaknei lo va fiamthu âtthlâk sawina leh ho taka nuih bâwk bâwknate chu hlimna dik tak nêna ngaihpawlh chi a ni lo va. Hlimna chu Pathian thlarau rah chi khat a ni a, Setana khawvêl pêk theih thil engemaw mai mai a ni lo.—Galatia 5:22, 23; Ephesi 5:3, 4.
8. Tûn lai Kristiante’n an dah pawimawh hmasak tûr chu ṭahna nge nuihna? Hrilhfiah rawh.
8 Khawvêl dinhmun ṭha lo tak chu pawmin, tûn lai hi nuihna dah pawimawh lutuk hun a ni lo tih kan hre thiam thei a ni. Tûn hi intuaitharna leh intihhlimna ringawt atâna nun hun emaw, thlarau lam thil ûmzuina chu “fiamthu” hliahkhuhtîr hun emaw a ni lo. (Thuhriltu 7:2-4 khaikhin rawh.) “Khawvêl hmangtute chu hmang lutuk lova” an awm theihna tûrin, tiin tirhkoh Paula chuan a sawi. Engvâng maw? “Khawvêl awm dân hi a boral mêk” avângin. (1 Korinth 7:29-31) Kristian dikte chuan kan awmna hun pawimawhzia an hria a, chu mi mil chuan nî tin an nung a ni.—Philippi 4:8.
Ṭap Nachunga Hlim Tak Zet!
9. Eng dinhmun pawi tak nge tuilêt hma khân a awm a, chu chuan tûn laiah kan tân eng awmzia nge a neih?
9 Khawvêl pum huap tuilêt hun laia mite chuan nunna ngaihhlutna tak tak an tlachham hle a. An nî tin hun duan angin an kal a, ‘leia mihring sualzia’ avângin an ṭap lo va, ‘lei hi inpâwngnêknaa a khahzia’ an hmuhna chuan an ngêng a chhun hek lo. (Genesis 6:5, 11) Isua chuan chu dinhmun pawi tak chu sawiin, kan hun lai mite zînga chutiang rilru put hmang a awm tûr thu chu a sawi lâwk a ni. Ani chuan: “Chûng nî tuilêt hmate chuan Nova lawnga a luh nî thlengin an eiin an bâr a, nupui pasal an innei ṭhîn; tui a lo lêt a, an zaa a lâk bo vek hma loh chuan engmah an hre lo va; Mihring fapa lo kal lehna chu chutiang bawk a ni ang,” tiin a vaukhân a ni.—Matthaia 24:38, 39.
10. Hagaia hun laia Israel mite’n Jehova hun ruat ngaihhlutna an tlâkchhamzia engtin nge an lantîr?
10 Tuilêt hnu kum 1,850 vêl, Hagaia hun laiin, Israel mi tam takte chuan chutiang thlarau lam thil ngaihthahna chu an lantîr a. Mi mal hlâwkna ûmin an buai a, Jehova hlâwkna dah hmasak tûr hunah an chêng tih chu an ngaihtuah lo a ni. “Hêng mite hian, LALPA in sak hun tûr chu a lo la thleng lo ve, an ti e tiin. Tin, zâwlnei Hagaia kutah LALPA thu a lo thleng a; he in hi a ram reng laia nangni, in chung thuah neitea in chên hi a hun em ni? tiin. Tûnah zawng sipaihote LALPA chuan heti hian a ti: In kawngte chu chhût ngun rawh u” tiin kan chhiar a ni.—Hagaia 1:1-5.
11. Eng zawhnate nge inâwm takin kan inzawh theih?
11 Hagaia hun laia Jehova hmaa chanvo leh mawhphurhna nei Israel mite angin, tûn laia Jehova Thuhretute chuan tih tak zetin kan kawngte chu kan chhût ngun tûr a ni. Khawvêl dinhmun leh chûng chuan Pathian hming a tih mualpho avângin kan “ṭap” em? Mite’n Pathian hming an sawichhiatin emaw, a thu bul felte an ngaihthah luihin emaw nâ kan ti em? Kum 2,500 kaltaa Ezekiela inlârna hmuha chhinchhiahte angin kan chhâng lêt ve em? Chûng mite chungchâng chu: “LALPA chuan [lehkhatui bûr paitu] hnênah, ‘khawpui chu fang la, Jerusalem chu fang chhuak rawh; a chhûnga thil tenawm tih tawhte avânga thawpika ṭap ṭhînte chu an chalah chhinchhiah ang che,’ a ti a,” tiin kan chhiar a ni.—Ezekiela 9:4.
12. Tûn lai mite tân Ezekiela 9:5, 6 hian eng pawimawhna nge a neih?
12 Hriamhrei keng mi parukte thupêk dawn kan chhiar hian kan tâna he thu ziak a pawimawhna a lang a ni, anni chu: “A hnungah sâwn khawpui chu fang chhuak ula, kut thla rawh u, in mitin hmuh hmaih suh sela, khawngaih hek suh u. Putar te, tlangvâl te, nula te, naupangte leh nute that fai vek rawh u. Chhinchhiahna neite erawh chu rawn hnaih suh u. Ka hmun thianghlimah ṭan rawh u,” tia kaihhruaina pêk an ni. (Ezekiela 9:5, 6) Lo thleng thuai tûr hrehawmna nasa taka kan dam khawchhuahna chu tûn lai hi ṭah hun a ni tih kan pawmnaah a innghat a ni.
13, 14. (a) Isua’n eng ang mite nge eng thâwl a tih? (b) He thu hi Jehova Thuhretute nên a inrem chhan sawifiah rawh.
13 Dik tak chuan, khawvêl dinhmun lungchhiatthlâk avânga Jehova chhiahhlawhte ‘ṭahna’ chuan an hlimna a dang chuang lo. A kalh chiah chu a ni zâwk! Anni chu leia mi hlim ber an ni. Isua’n: “Mahni thlarau lam mamawh ngaihven mite, . . . lungngaite, . . . thuhnuairawlhte, . . . felnaa rilṭam leh tuihâlte, . . . mi khawngaih theite, . . . thinlunga thianghlimte, . . . remna siamtute, . . . felna avânga tihduhdah tuartute chu an eng a thâwl e,” a tih khân hlimna tehfung a pe a ni. (Matthaia 5:3-10, NW) He thu hian sakhaw pâwl dang engpawh aiin, Jehova Thuhretute chu a huhovin a rem zâwk a ni tih lantîr thei fiahna tam tak a awm a ni.
14 A bîk takin, kum 1919-a biakna dik din thar leh a nih aṭangin, Jehova mi hlimte chuan ‘nuihna’ tûr chhan an nei a ni. “LALPAN Zion salte a hruai kîr leh lai khân, mumanga mangtute ang mai kan ni a. Chu mi lai chuan kan kâ chu nuihin a khat a, Kan lei chu hla sakin: . . . LALPA chuan thil ropui takte min tihsak a; kan lâwm hle a ni,” titu B. C. E. kum zabi paruknaa Babulon aṭanga kîrte eng thâwlna chu thlarau lamah an ṭawmpui a ni. (Sâm 126:1-3) Thlarau lama nuihna kârah pawh, Jehova Thuhretute chuan hun pawimawhna chu finthlâk takin an rilru-ah an vawng reng a. Khawvêl thar a lo thlen a, leia mite’n “nunna tak tak chu an vawn” hun chuan, ṭahna chu nuihnaa chatuana thlâkthleng hun tûr a lo thleng ang.—1 Timothea 6:19; Thu Puan 21:3, 4.
‘Pawm Hun leh Pawm Loh Hun’
15. Engvângin nge Kristiante chu an ṭhian thlanah an duh tui êm êm?
15 Kristiante chu an ṭhian zînga tel tûrte an thlanna chungchângah an duh tui hle a. Anni chuan Paula vaukhânna: “Bumin awm suh u; ‘Ṭhian sualte chuan nungchang ṭha an tikhawlo ṭhîn’” tih hi an vawng reng a ni. (1 Korinth 15:33) Lal fing Solomona pawhin: “Mi fing pâwl la, i lo fing ang a, mi â pâwl erawh chu hrehawm tuar phahna a ni,” tiin a lo chhinchhiah bawk.—Thufingte 13:20.
16, 17. Jehova Thuhretute’n inṭhianna, nula tlangvâl lendun hranna, leh inneihnate hi engtin nge an thlîr a, engvâng nge?
16 Jehova chhiahhlawhte chuan anmahni neih ang Jehova leh a felna hmangaihna neitute chu ṭhian atân an thlang ṭhîn. An ṭhiante rualpâwlna an ngaihhlut leh hlimpui laiin, tûn lai ram ṭhenkhata tlânglâwn tak nula tlangvâl zalên taka lendun hranna chu fing takin an pumpêlh ṭhîn a ni. Intihhlimna pawi lo anga thlîra va inchiahpiah ai chuan, anni chuan lêndun hranna chu kawppui ngheta insiam tûra tisa lam, rilru lam, leh thlarau lama inpeih—Pathian Lehkha Thua zalên bawk—te tâna inneihna kawnga ke pênna khûn khân tak niin an ngai zâwk a ni.—1 Korinth 7:36.
17 Inneihna leh lêndun hranna chungchânga chutiang ngaih dân neih chu mi ṭhenkhat chuan a tûn lai lo an ti mai thei a. Mahse, Jehova Thuhretute chuan ṭhiante nêksawrna chu an ṭhian thlanna emaw, inneihna leh lêndun hranna chungchânga an thu tlûkna emaw thununtîr an remti lo. Anni chuan “finna chu a thiltih aṭangin a dikzia a lang” tih an hria a ni. (Matthaia 11:19) Jehova chuan thil ṭha ber chu a hre reng a; chuvângin, “Lalpaa awm mi” chauh nei tûra fuihna chu tih tak zetin an zâwm a ni. (1 Korinth 7:39; 2 Korinth 6:14) Inneihna a keh chhiat pawhin nupui pasal inmâkna emaw, awmhranna emaw chu pawm theih duhthlânna ni-ah ngaia hmanhmawh taka inneihna chu an pumpelh bawk. Inneihna thutiam tiam a nih veleh: “Chuti chuan pahnih an ni tawh lo va, tisa pum khat an lo ni tawh zâwk a ni. Chuvângin Pathianin a zawm tawh chu mihringin ṭhen suh se” tih Jehova dân hi hman a ni nghâl tih hria-in an mil tûr kawppui zawn nân hun an duh rei a ni.—Matthaia 19:6; Marka 10:9.
18. Inneihna hlimawm bul ṭanna chu eng nge ni thei?
18 Inneihna hi ngun taka remruatna phû dam chhûng atâna thutiamna a ni. Mipa chuan, ‘Ani hi ka tân a ni ngei em?’ tiin, a inzâwt ngei tûr a ni a. Mahse, chutiang chiaha pawimawh ‘Atân ka ni ngei em? A thlarau lam mamawh enkawl theitu Kristian mi puitling ka ni em?’ tih chu a inzâwt ngei tûr a ni bawk. Innei tûrte chuan Pathian pawmpuina phû inneihna nghet tak siam tûr leh thlarau lama chak tûr chuan tih tûr pakhat an nei ve ve a ni. Kristian nupa sâng tam takte chuan hun bikima rawngbâwlna-in lâk aia pêk chhuah a sawi pawimawh zâwk avângin, chu chu inneihna hlimawm atâna ṭanna ṭha ber a nihzia an fiah thei a ni.
19. Engvângin nge Kristian ṭhenkhatte chu nupui pasal nei lo va an awm?
19 Kristian ṭhenkhatte chu chanchin ṭha avânga nupui pasal neih loh thlangin ‘pawm loh hunah’ an awm reng a ni. (Thuhriltu 3:5) Mi dangte erawh chuan an milpui an kawppui tûr hîp nân thlarau lama puitling an intih hma loh chuan nupui pasal neih chu an tum lo bawk. Tin, nupui pasal nei duh; mahse, kawppui âwm hmu lo Kristian nula tlangvâl an awm tih chu i hre bawk ang u. Inneihna an zawnna kawnga Pathian thu bulte kalh thilte an hnâwlnaah Jehova chu a hlim tih kan chiang thei a ni. An rinawm nghehna chu kan ngaisâng tûr a ni a, an phû ang ṭanpuina inâwm tak kan hlân bawk tûr a ni.
20. Engvângin nge nupate pawh chu a châng chângin ‘pawm loh hunah’ an awm?
20 Nupate chu a châng chângin ‘pawm loh hunah’ an awm tûr em ni? Chhan eng engemaw avângin chutiang chu a ni thei, a chhan chu Paula chuan: “Unaute u, hei hi ka ti a ni. hun la awm hi tihtawi a ni. Chuvângin, tûn achinah chuan nupui neite chu nei lo angin awm rawh se,” tiin a ziak a ni. (1 Korinth 7:29, NW) A ṭûl dâna zirin, inneih hlimna leh malsâwmnate chu theocratic mawhphurhna dawta dah châng a awm ngei tûr a ni. Hei hian Jehova chu an inlaichîna tihnghehna bul ber a ni reng tûr a ni tih a hriatnawntîr dâwn avângin, he mi chungchâng inbûk tâwk taka thlîrna chuan inneihna a titluchhe lo vang a, a tinghet zâwk ang.—Thuhriltu 4:12.
21. Fa neih chungchângah nupate chu engvângin nge kan sawisêl loh vang?
21 Chu mai bâkah, nupa ṭhenkhatte chuan zalên zâwka Pathian rawng an bâwl theih nân fa an nei duh lo va. Hei hi an inpêkna a ni a, Jehova’n a âwmtâwk zêlin a rûl ngei ang. Bible-in chanchin ṭha avânga nupui pasal neih loh hi a fuih laiin, chu mi avâng vêka fa nei lo va awm reng chungchâng tlang taka sawina mumal tak a nei lo. (Matthaia 19:10-12; 1 Korinth 7:38. Matthaia 24:19 leh Luka 23:28-30 khaikhin rawh.) Chuvângin, nupate chuan an mi mal dinhmunte leh an chhia leh ṭha hriatna ang zêlin, thu tlûkna an siam tûr a ni. An thu tlûkna chu engpawh ni se, nupate chu sawisêl tûr an ni lo.
22. Kan tâna chhût tûr pawimawh tak chu eng nge ni?
22 Ni e, “engkim tân hian hun ruat a awm a, vân hnuaia thiltih zawng zawng tân hun remchâng a awm,” a ni. “In do hun a awm a, muan hun pawh a awm” bawk. (Thuhriltu 3:1, 8) Zir leh tûr chuan tûn hun hi eng hun zâwk nge a nih tih kan tân chhût a pawimawh chhan a hrilhfiah ang.
I Hrilhfiah Thei Em?
◻ “Engkim tân hian hun ruat a awm” tih hriat chu engvângin nge kan tân pawimawh tak a nih?
◻ Engvângin nge tûn lai hi “ṭah hun” a nih deuh ber?
◻ Engvângin nge Kristiante chu “ṭap” nachungin an hlim tak zet?
◻ Engtin nge Kristian ṭhenkhatte’n tûn hun hi “pawm loh hun” angin an lantîr?
[Phêk 6, 7-naa milemte]
Khawvêl dinhmun avângin Kristiante chu ‘ṭap’ mah sela . . .
. . . Anni chu khawvêla mi hlim berte an ni
[Phêk 8-naa milem]
Hun bikima rawngbâwlna hi inneihna hlimawm neih nân a pawimawh ber