Thutak Chu I Tân Eng Anga Hlu Nge Ni?
“Thutak in hria ang a, thutak chuan bâwih a bân ang che u.”—JOHANA 8:32.
1. Pilata’n “thutak” tih thumal a hman dân leh Isua hman dân chu engtin nge a inan loh?
“THUTAK eng nge ni?” He zawhna Pilata’n a zawh lai khân, kawh bîk nei lovin thutak hrim hrim a zâwt a ni. Isua erawh chuan, chu mi hma lawk chuan: “Thutak hriattîr hi ka pian chhan leh khawvêla ka rawn kal chhan a ni,” a lo ti zo chiah a ni. (Johana 18:37, 38) Grik ṭawnga ziakah chuan Isua chuan thutak sawi nân kawh bîk chat nei thumal a hmang a. Chu Isua sawi thutak chu Pathian thutak hi a ni.
Thutak Lama Khawvêl Rilru Put Hmang
2. Isua thusawi engin nge thutak hlutzia târ lang?
2 Paula chuan: “Mi zawng zawng chuan rinna an nei vek si lo,” a ti a. (2 Thessalonika 3:1, 2) Thutak pawh chutiang bawk chu a ni. Bible thutak hriat theihna hun remchâng pêk anni chung pawhin mi tam tak chuan an ngaihthah tlat a. Mahse, thutak chu a va hlu tak êm! Isua’n: “Thutak in hria ang a, thutak chuan bâwih a bân ang che u,” a ti si a.—Johana 8:32.
3. Zirtîrna dik lo chungchângah eng vaukhânna thu nge kan bengkhawn ang?
3 Tirhkoh Paula chuan thutak chu mihring finna leh thurochhiahahte a hmuh theih loh tih a sawi a. (Kolossa 2:8) Chutiang zirtîrnate chuan mi a bum thei a ni. Paula chuan Ephesi Kristiante chu chutiang mihring finna leh thurochhiahte an rin chuan “dik lohna ngamthlêmna angin, fing vervêka mihring bum chawpin, zirtîrna thli tinrênga lehlam lehlama vawrh leh len len,” thlarau lam nausên ang an lo ni dâwn tih a hrilh a. (Ephesi 4:14) Tûn laiah chuan, ‘mihring inbumna’ chu Pathian thutak dodâltute ngaih dân thehdarhna avânga lo awm a ni. Chutiang ngaih dân thehdarhna chuan fing vervêk takin thutak chu dâwtah a chantîr a, dâwt thu chu thutak angin a thehdarh thung. Chutiang nêksâwrna hlauhawm tak tâwk reng chunga thutak kan hmuh theih nân, Pathian Lehkha Thu chu taima takin kan râwn ṭhîn tûr a ni.
Kristiante leh Khawvêl
4. Thutak chu tute hmuh theih nge ni a, a dawngtute mawhphurhna chu eng nge ni?
4 A hnungzuitute tân Isua Krista chu Jehova hnênah: “Anni chu thutakin tithianghlim rawh, i thu chu thutak a ni,” tiin a ṭawngṭai a ni. (Johana 17:17) Chutiang mite chu Jehova rawng bâwl tûr leh a hming leh a Lalram hriattîr tûra tihthianghlim, a nih loh leh tihhran an ni. (Matthaia 6:9, 10; 24:14) Jehova thutak chu mi zawng zawng neih ni lo mah se, a zawng apiangte chuan thilthlâwnpêk angin an hmu thei a. A zawngtu pian leh mûrna te, hnam te, leh chi te chuan awmzia engmah a nei chuang lo. Tirhkoh Petera chuan: “Pathianin mi duhsak bîk a nei lo tih dik takin ka hria e; nimahsela hnam tin zîngah tupawh amah ṭiha fel taka ti apiang a lâwmzâwng mi an ni ṭhîn,” a ti.—Tirhkohte 10:34, 35.
5. Engvângin nge Kristiante chuan tihduhdahna an tawrh fo?
5 Kristiante chuan Bible thutak chu mi dangte an hrilh ṭhîn a; mahse, mi tam tak chuan an dawng duh ṭhîn lo. Isua chuan: “Hrehawm tuar tûrin an mantîr ang che u a, an tihlum ang che u; ka hming avângin hnam zawng zawng huat in ni ang,” tiin vaukhânna thu a sawi. (Matthaia 24:9) He mi Bible châng chungchâng chu Irish sakhaw hruaitu, John R. Cotter-a chuan kum 1817 khân heti hian a lo ziak a ni: “Thuhrilhna hmanga mite nun kawng thlâk an [Kristiante] tumna chuan mi lâwm a hlawh loh mai ni lovin, mi huat a hlawhtîr a, an suahsualnate a laihlan avângin zirtîrte chu a tihduhdahtîr ta zâwk a ni,” tiin. Chutianga tiduhdahtute chuan “chhandama an awm theihna tûrin thutak hmangaihna chu an pawm” lo a ni. Chu mi avâng chuan, “dâwt thu chu an âwihna tûrin Pathianin sual hnathawhna an hnênah a thlentîr ang, thutak âwih lova fel lohnaa lâwm zâwkte chuan thiam loh an chan vek theih nân.”—2 Thessalonika 2:10-12.
6. Eng duhna nge Kristianin a neih loh vang?
6 Tirhkoh Johana chuan, he inhmêlmâkna khawvêla awm Kristiante chu: “Khawvêl hi hmangaih suh ula, khawvêla thil awmte pawh hi hmangaih hek suh u. . . . Khawvêla thil awm zawng zawng, tisa châkna te, mit châkna te, dam chhûng ropuina lem te hi Paa chhuak a ni lo va, khawvêla chhuak a ni zâwk si a,” tiin a fuih a ni. (1 Johana 2:15, 16) Johana chuan “thil awm zawng zawng” a tih khân hmaih pakhat tê mah a nei lo. Chuvângin, thutak ata min hruai pêng thei khawvêl thil enga mah chu kan duh tûr a ni lo. Johana thu zawmna chuan kan nunah thununna nasa tak a nei dâwn a ni. Engtin nge?
7. Engtin nge thutak hriatna chuan thinlung ṭha pu mite chu a chêttîr?
7 Kum kalta 2001 chhûng khân, khawvêl puma Jehova Thuhretute chuan, thla tinin in lama Bible zirna nuai sâwmli panga chuang an nei a, a mi malin leh a huhovin mite chu nunna an neih nâna Pathian thil phûtte chu an zirtîr a. Chuvângin, mi 263,431-te chuan baptisma an chang a ni. Chûng zirtîr tharte chuan thutak êng chu an hlutin, ṭhian sualte leh tûn lai khawvêla hluar êm êm Pathian chawimawi lo nungchang bawlhhlawhte chu an hnâwl a. Baptisma an chan aṭangin, Kristian zawng zawngte tâna Jehova tehkhâwng siam milin an nung zêl a ni. (Ephesi 5:5) Thutak chu i tân chutiang khawpin a hlu em?
Jehova’n Min Ngaihsak
8. Jehova chuan kan inpumpêkna chu engtin nge a chhân lêt a, engvângin nge a ‘ram zawn hmasak’ chu a finthlâk?
8 Ṭha famkim lo ni mah ila, Jehova chuan zahngai takin kan inpumpêkna chu a pawm a, min hîp theih nân a intihnuai a. Chutiang chuan kan thiltumte leh kan châknate tichangkâng tûrin min zirtîr a ni. (Sâm 113:5-8) Chutih rual chuan, Jehova chuan amah nêna mi mal inlaichînna min neihtîr a, ‘a ram leh a felna kan zawn hmasak zâwk’ phawt chuan, min ngaihtuah dâwn a ni tih min tiam bawk. Chutianga kan zawn hmasak a, thlarau lama kan invênhim chuan, kan mamawh thil dang ‘zawng zawng min pêk belhchhah dâwn’ tih min tiam a ni.—Matthaia 6:33.
9. Tu nge “bawi rinawm, fing tak” chu ni a, chu “bawi” hmang chuan Jehova’n engtin nge min ngaihsak?
9 Isua Krista chuan tirhkoh 12 thlangin, a hnua “Pathian Israelte” lo ni tûr, hriak thih Kristian kohhran lungphûm chu a lo phûm a. (Galatia 6:16; Thu Puan 21:9, 14) Chûngte chu “Pathian nung kohhranho, thutak ban leh innghahna” tia sawi an lo ni ta a. (1 Timothea 3:15) Isua chuan chu kohhran zînga mite chu “bawi rinawm, fing tak” angin leh “sum enkawltu rinawm, fing tak” angin a sawi chiang hle a ni. Chu bawi rinawm chuan Kristiante hnêna “a hun apianga an chaw chan tûr semsak tûrin” mawhphurhna a nei dâwn tih Isua chuan a sawi tel bawk. (Matthaia 24:3, 45-47; Luka 12:42) Chaw a awm loh chuan chawngheiin kan thi mai ang. Chutiang bawkin, thlarau lam chaw kan ei loh chuan thlarau lamah kan chauvin, kan thi mai ang. Chuvângin, “bawi rinawm, fing tak” a awm hi Jehova min ngaihsakzia tilangtu dang a la ni zêl a ni. Chu “bawi” hmanga buatsaih thlarau lam chaw ṭhate chu i hlut reng ang u.—Matthaia 5:3, NW.
10. Engvângin nge inkhâwmnaa kan tel ziah a pawimawh êm êm?
10 Thlarau lam chaw einaah chuan mahnia inzirna a tel a. Kristian dangte nêna inkawm leh kohhran inkhâwma tel pawh a ni tel bawk. Hun kalta thla ruk chhûnga i chaw ei emaw, chawlhkâr ruk kaltaa i chaw ei emaw chu i la hria em? I hriat a rinawm lêm lo. Mahse, i thil eite chuan i mamawh chakna chu a pe che a ni. Chu mi hun chhûng chuan chaw chi khat ei nawn i neih ngei a rinawm bawk. Kristian inkhâwmnaa kan dawn thlarau lam chawte pawh chutiang bawk a ni. Inkhâwmnaa kan thu hriat zawng zawngte chu a kip a kawiin kan hre chhuakleh lo pawh a ni thei. Tin, thu pângngai sawi nawn fo a ni mai thei bawk. Chutiang chu ni mah sela, chu chu thlarau lam chaw a ni a, kan hrisêl nân a pawimawh êm êm a ni. Kan inkhâwmte chuan thlarau lam chaw ṭhain a hun apiangah min châwm reng a ni.
11. Kristian inkhâwma kan tel hian eng mawhphurhna nge kan neih?
11 Kristian inkhâwmnaa telna chuan kan chungah mawhphurhna a nghat bawk a. Kristiante chu ‘infuih tawn’ tûr leh, kohhran zînga mite chu “hmangaih leh thil ṭha” ti tûra chawk tho tûra fuih an ni. Kristian inkhâwmna zawng zawnga telna leh chhânnate pe tûra kan inbuatsaihna chuan kan rinna a tihchak bâkah, mi dangte a fuih bawk a ni. (Hebrai 10:23-25) Chaw ei ṭha duh lo naupangte angin, ṭhenkhat chu thlarau lam chaw ei tûra fuih reng an ngai a. (Ephesi 4:13) Chutiang mite chu Kristian puitling an lo nih theih nâna a ṭûl huna fuihna pêk chu hmangaihna a ni. Kristian puitlingte chungchâng chu Paula chuan: “Chaw rum erawh chu puitlingte tân a ni, chûngte chuan an hman fo avângin chhia leh ṭha fiah tûrin an hriat theihnate chu an sawizawi tawh,” tiin a ziak a ni.—Hebrai 5:14.
Thlarau Lama Mahni Inngaihsak
12. Thutaka awm reng tûrin tuin nge mawhphurhna sâng ber nei? Hrilhfiah rawh.
12 Kan nupui pasal emaw, kan nu leh pa emawte chuan thutak lamah min fuih thei a. Chutiang bawkin, kohhran upate pawhin an hote zînga mi angin min enkawl thei a ni. (Tirhkohte 20:28) Mahse, thutaka innghat nun kawng ûm reng tûrin, tuin nge mawhphurhna sâng ber nei? Mawhphurhna chu keimahniah ṭheuh a innghat a ni. Hun ṭhaah leh hun khirhah pawh keimahniah a innghat a ni. He thilthleng hi han ngaihtuah teh.
13, 14. Berâm no thiltawnin a târ lan angin, thlarau lam ṭanpuina kan mamawh chu engtin nge kan dawn theih ang?
13 Scotland ramah chuan, berâm notê chu a tlatna tlâng pâwng aṭangin a hnuaia chhawrdawhah a tla palh a. A hliam lo va, mahse a hlauvin, a tlatnaah chuan a rawn chholeh thei ta lo va. Na tuar ang maiin a bê ta chiam mai a. A puiin a hriat chuan a pui pawh chu berâm vêngtuin a hriata a chhanchhuah hma loh zawng a lo bê ve ta ṭhîn a ni.
14 Thil indawt dân hi chhinchhiah rawh. Berâm notê chu ṭanpuina zawngin a bê a, a pui pawhin a bêpui ve a; tin, berâm vêngtu chuan hmanhmawh takin a rawn chhanchhuak a ni. Ran note leh a pui mahin hlauhawm a hriata ṭanpuina zawn nghâl nachâng a hriat chuan, thlarau lama kan tlûk hun emaw, Setana khawvêl aṭanga rin loh taka hlauhawm kan tawh hun emawah chuan ṭanpuina kan zawng nghâl vat tûr a ni dâwn lâwm ni? (Jakoba 5:14, 15; 1 Petera 5:8) A bîk takin, thiltawn kan la nei tam lo emaw, thutakah kan la naupang emaw a nih chuan, ṭanpuina chu kan zawng nghâl ngei tûr a ni.
Pathian Kaihhruaina Zuina Chuan Hlimna A Thlen
15. Nu pakhat chu Kristian kohhran a belh ṭantirh khân, engtin nge a awm?
15 Bible hriatthiamna leh chu miin thutak Pathian rawngbâwltute a pêk rilru thlamuanna chu han ngaihtuah teh. Kum 70 mi a nih thlenga Church of England sakhua rinawm taka vuantu nu pakhat chuan Jehova Thuhretu pakhat nêna Bible zir chu a remti a. Rei lo têah chuan Pathian hming chu Jehova a ni tih a hre thuai a, tualchhûng Kingdom Hall-a vântlâng hmaa ṭawngṭainaah a “Amen” ve thei ta a ni. Hnuk ulh ṭeuh chungin: “Pathian chu mihringte pan theih loh khawpa sângah dah lovin, ṭhian ṭha tak angin kan zîngah in awmtîr zâwk niin a lang. Hetiang hi ka la tawng ngai lo rêng rêng,” a ti. Thutakin atîr têa a rilru a deh dân chu a theihnghilh a rinawm lo a ni. Chutiang bawkin, thutak kan dawn tirha kan hlutzia chu i theihnghilh ngai lo vang u.
16. (a) Sum hmuh hi kan thiltum ber kan nihtîr chuan kan chungah eng nge lo thleng thei? (b) Engtin nge hlimna dik tak kan hmuh theih ang?
16 Mi tam tak chu pawisa an neih chuan hlim tûrah an inngai a. Mahse, sum tam tak neih chu kan thiltum ber kan nihtîr chuan, ‘lungngaihna tam tak’ kan tuar ang. (1 Timothea 6:10) Pawisa tam tak an neih lawih beiseiin mi eng zâtin nge lottery ticket lei a, pawi khelhna hmuna sum sêng a, stock market-ah an sum dah kham? Mi tlêm tê chauhvin an beisei chu an hmu a. Chutianga an beisei ang hmutute pawhin vawilehkhata an hausak thutna chuan hlimna a thlen lo tih an hmu chhuak fo a ni. Hlimna tluantling chu Jehova duhzâwng tihna, Jehova thlarau thianghlim leh a vântirhkohte hmanga kaihhruai Kristian kohhran nêna râwng bâwlhona aṭanga lo awm a ni. (Sâm 1:1-3; 84:4, 5; 89:15) Chutianga kan tih chuan, beisei loh malsâwmna kan dawng thei a ni. I nunna chutiang malsâwmna dawntîr tûr che khawpin thutak chu i hlut tâwk em?
17. Savun siamtu Simona ina a thlenna chuan tirhkoh Petera rilru put hmang eng nge a laih lan?
17 Tirhkoh Petera thiltawn hi han ngaihtuah teh. C.E. 36 kum chuan, Saron Phaiah missionary-in a zin a. Ludda khuaah a châwl lailâwk a, chutah chuan Ainia zeng chu a tidam a; tichuan, tuipui kama Joppa khuaah chuan a kal leh a ni. Chutah chuan Dorki thi tawh chu a kai tho va. Tirhkohte 9:43 chuan: “Petera chu ni tam tak Joppa khuaah Simona, savun siamtu inah a châm reng” tih min hrilh a ni. He chanchin tâwi tak hian, chu mi khuaa mite rawng a bâwlsak laia Petera thlei bîk neih lohzia a târ lang. Engtin nge a târ lan? Bible lama mi thiam Frederic W. Farrar-a chuan: “Savun siamtu inah chuan [Mosia] Dân Belhchhah (Oral Law) fîr taka zâwmtu chu a thleng thei lo. Chu hna thawh nân chuan nî tin ransa vun leh ruangte khawih reng a ngai si a. Chu bâkah, savun siamna bâwlhlote chu dân fîr taka zâwmtute tân chuan thil thianghlim lo leh tenawm tak a ni,” tiin a ziak. ‘Tuifinriat kama’ Simona in chu a savun siamna hmun nên inzawm lo pawh ni tehrêng se, Simona chuan ‘mite tenzâwng hna a thawk a, chuvângin chu hna thawk apiang chu an hmuhsit ṭhin a ni,’ Farrar-a chuan a ti.—Tirhkohte 10:6.
18, 19. (a) Engvângin nge inlârna a hmuh khân Petera a tihmangan? (b) Petera’n beisei loh tak malsâwmna eng nge a dawn?
18 Thlei bîk nei lo Petera chuan Simona khual chhawn thiamna chu a pawm a. A inah chuan beisei loh lam taka Pathian kaihhruaina pawh a dawng bawk a ni. Inlârna a hmu a, chutah chuan, Judate dâna sa ei thiang lote ei tûra thupêk chu a dawng a. Petera chuan “Thiang lo leh bawlhhlawh engmah rêng ka ei ngai lo,” tiin a hnial tlat a. Mahse, vawi thum lai chu “Pathianin a tihthianghlim tawh chu nangin thiang lo ti suh” tih thupêk chu a dawng a ni. ‘Petera chu mumang anga a thil hmuh avânga a ngaihna hre lovin a mangang’ a, chutianga a awm pawh chu a thiam awm hle.—Tirhkohte 10:5-17; 11:7-10.
19 Petera chuan inlârna a hmuh hma nî chiah khân, kilometer 50 vêla hla, Kaisari khuaa awm Jentail mi Kornelia pawhin inlârna a lo hmu ve a ni tih rêng a hre lo va. Jehova vântirhkoh chuan savun siamtu Simona inah Petera zawng chhuak tûra a chhiahhlawhte tîr tûrin Kornelia chu kaihhruaina a lo pe reng a. Kornelia chuan a chhiahhlawhte chu Simona inah a tîr a; tichuan, Petera chuan Kaisari khuaah a zui ve ta a. Chutah chuan Kornelia laichînte leh a ṭhiante hnênah chuan thu a hril a ni. Tichuan, anni chu Lalram roluah tûra thlarau thianghlim dawng, serhtan loh Jentail ringtu hmasa berte an lo ni ta a ni. Anni chu serhtan loh ni mah se, Petera thusawi ngaithla apiang chuan baptisma an chang a ni. Chu chuan Judate thlîrna aṭanga thianghlim lova ngaih, Jentailte tân Kristian kohhran zînga mi nih theihna kawng a hawng ta a ni. (Tirhkohte 10:1-48; 11:18) Petera tân chuan chanvo ropui a va ni êm! Chu chanvo chu thutak a hlut avâng leh Jehova kaihhruaina zâwm tûr leh rinnaa thil ti tûra chu thutak chu a inhruaitîr avâng chauhva chang thei a ni.
20. Kan nuna thutak kan dah hmasak ber hian, Pathian ṭanpuina eng nge kan dawn?
20 Paula chuan: “Hmangaiha thu dik tak [thutak] sawiin, engkimah amahah kan ṭhang lian thei zâwk ang: amah chu lû a ni, Krista chu,” tiin fuihna thu a sawi a. (Ephesi 4:15) A ni, kan nunah thutak kan dah hmasak ber a, kan ke pênte chu a thlarau thianghlim hmanga Jehova kan kaihhruaitîr chuan, thutak chuan tehkhin rual loh hlimna chu tûnah ngei hian min pe dâwn a ni. Tin, chanchin ṭha kan hrilhnaa vântirhkoh thianghlimte ṭanpuina pawh hi hre reng bawk rawh. (Thu Puan 14:6, 7; 22:6) Jehova hna min pêk kan thawhna kawnga chutiang ṭanpuina kan dawng thei chu kan va nihlawh êm! Rinawmna kan vawn rengna chuan, thutak Pathian, Jehova chu chatuanin min chawimawitîr ang. Chu aia thil hlu zâwk a awm thei dâwn em ni?—Johana 17:3. (w02 3/1)
Eng Nge Kan Zir?
• Engvângin nge mi tam tak chuan thutak an pawm loh?
• Engtin nge Kristiante chuan Setana khawvêla thilte chu an thlîr ang?
• Inkhâwm hi engtin nge kan ngaih ang a, engvângin nge?
• Thlarau lama mahni inenkawl nân eng mawhphurhna nge kan neih?
[Phêk 18-naa map/milem]
(A lan dân tûr dik tak hriat nân, a lehkhabu en rawh)
TUIPUI
Kaisari
SARON PHAI
Joppa
Ludda
Jerusalem
[Milem]
Petera chuan Pathian kaihhruaina a zâwm a, beisei loh tak malsâwmna a dawng
[Milem Hawhtîrtu]
Map: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[Phêk 13-naa milem]
Isua chuan thutak a hriattîr
[Phêk 15-naa milem]
Tisa lam chaw ang bawkin, thlarau lam chaw chu kan hrisêl nân a pawimawh