I Thinlung Veng Ṭha Rawh
“Thil dang bera aiin i thinlung vêng ṭha rawh, nunna lo chhuahna a ni si a.”—THUFINGTE 4:23.
1, 2. Engvângin nge kan thinlung kan vên ṭhat a ngaih?
CARIBBEAN thliarkâra pa upa tawh tak pakhat chu hurricane thlipui a thleh hnu-ah chuan a in aṭangin a chhuak a. A bul vêla thil chhe nuaite a en kual vêl chuan, a kawtchhuaha thing lian tak kum sâwmbi engemaw zât lo ding tawh chu a hmu ta hauh lo mai a ni. ‘A bula thing tê zâwkte pawh tlu si lo, engtin nge maw a lo tlûk theih zâwk chu le?’ tiin a ngaihtuah neuh neuh va. Chu thing tlu chhumbung bul lam a han en chuan a chhan a hre ta. Tihchêt rual loh anga lang chu thing chu a chhûng lam a lo ngêt reng chu niin, thlipui tleh chuan a chhûngril, hmuh theih loh awm dân chu a rawn hai lang ta mai zâwk a ni.
2 Pathian chibai bûktu dik tak, Kristian nun kawnga zung kaih nghet taka lang si, rinna fiahna kawnga tlûk chhiat mai chu a va râpthlâk êm! Bible chuan: “Mihring rilru ngaihtuahnate chu an naupan têt ata a sual si a,” tiin a lo sawi dik êm êm a ni. (Genesis 8:21) A awmzia chu thinlung ṭha ber pawh hi a harvân reng loh chuan, thil sual ti tûra hruai sual theih a ni tihna a ni. Ṭha famkim lo thinlung hi sualna laka humhim bîk a nih loh avângin, he thurâwn: “Thil dang bera aiin i thinlung vêng ṭha rawh,” tih hi kan la thutak tûr a ni. (Thufingte 4:23) A nih leh engtin nge entîr nei kan thinlung chu kan vên ṭhat ang?
Inenfiah Ṭhin—A Loh Theih Loh
3, 4. (a) Thinlung tak tak chungchângah eng zawhnate nge awm thei? (b) Entîr nei kan thinlung enfiah tûrin engin nge min ṭanpui ang?
3 Inentîr tûra Doctor hnêna i kal chuan, i thinlung a lo endik ngeiin a rinawm. I thinlung pawh tiamin i hrisêlna chuan chaw ṭha mamawh tâwk i dawng tih a lantîr em? I thisen kal (B.P.) eng nge a an? I lungphu chu a ṭhain, a chak em? I insawizawi ṭha tâwk em? Ṭûl lo tak takah i rilru a hah em?
4 Thinlung tak tak mah endik ṭhin a ngaih chuan, entîr nei i thinlung chu engtin nge ni ta ang? Jehova chuan a endik a ni. (1 Chronicles 29:17) Chuvângin, keini pawhin kan endik tûr a ni. Engtin nge kan endik ang? Hêng zawhna: Mahnia zirna aṭang leh inkhâwmna aṭangin thlarau lam chaw duhtâwk ka thinlungin a ei ṭhîn em? (Sâm 1:1, 2; Hebrai 10:24, 25) Jehova thuchah chu “ruh chhûnga mei kâng inkhung ta ang mai hian” kan thinlungah awmin, Lalram thuhrilna leh zirtîr siam rawngbâwlnaa tel tûrin min chêttîr em? (Jeremia 20:9; Matthaia 28:19, 20; Rom 1:15, 16) A theih huna hun puma rawngbâwlna ṭhenkhata tela, bei hrâm hrâm tûrin min chêttîr em? (Luka 13:24) Ka entîr nei thinlung chu eng ang thilte nge ka hual vêltîr? Biakna dika thinlung sakhat neite nêna inṭhian chu ka tum em? tihte chu. (Thufingte 13:20; 1 Korinth 15:33) Ṭhattâwk lohna engpawh chu hre chhuak vatin, insiam ṭhat nghâl i tum ang u.
5. Rinna fiahna chuan eng thil ṭangkai tak nge a thawh theih?
5 Rinna fiahna kan tawng fo mai a. Hêngte hian kan thinlung dinhmun dik tak hriat theihna hun remchâng min pe a ni. Ram Tiam kawtchhuah maia awm tawh Israel mite hnênah Mosian: “A thupêkte chu in zâwm dâwn nge dâwn lo, in rilru hriat nân fiah tûr leh tihrehawm tûr che ua thlalêrah kum sawmli a hruaina zawng zawng chu hre reng rawh u” a ti. (Deuteronomy 8:2) Rin loh tak maia dinhmun harsa leh thlêmna kan tawn huna kan chhân lêt dân te, kan ngaih dân te, leh kan duhzâwng lo lang mai te chu mak kan ti fo a ni lâwm ni? Jehova’n kan chunga lo thlen a phal fiahnate hian kan fel lohnate min hriattîr a, insiam ṭhatna hun remchâng min pe ṭhîn a ni. (Jakoba 1:2-4) Chuvângin, fiahna kan chhân lêt dân hi ṭawngṭaina nêna tih tak zetin i ngaihtuah theihnghilh ngai lo vang u!
Kan Ṭawngkam Chhuakin Eng Nge A Târ Lan?
6. Kan thu sawi duhzâwngte chuan kan thinlung nihna eng nge a târ lan theih?
6 Kan thinlungah eng nge kan khâwlkhâwm tih engtin nge kan hriat theih ang? Isua chuan: “Mi ṭha chuan a thinlung ro bâwm ṭha ata thil ṭhate a theh chhuak ṭhîn a; mi sual chuan a thinlung ro bâwm chhia ata thil chhiate a theh chhuak ṭhîn; a thinlunga khat liam chu a kain a sawi ṭhîn a ni si a,” a ti a. (Luka 6:45) Chanchin kan sawi chhuah thinte hi kan thinlunga thil awmte lantîrtu ṭha tak a ni ṭhîn. Hausakna leh hna thawhna lama hlawhtlinnate kan sawi ṭhîn em? A nih loh leh, kan titi chu thlarau lam thilte leh theocratic thil tumahte a innghat em? Mi dangte thil tihsual sawi aiin, hmangaih taka khuhbo kan duh zâwk em? (Thufingte 10:11, 12) Mi dang chanchin leh an nun dân chu kan sawi tam hle laiin, an thlarau lam leh an ṭhatna lam chu kan sawi hreh si ṭhîn em? Chu chu, mi mal thila kan inrawlh thuizia târ langtu a ni thei ang em?—1 Petera 4:15.
7. Josefa unau sâwmte chungchâng aṭangin kan thinlung vên ṭhat chungchângah eng nge kan zir theih?
7 Chhûngkaw hung tak pakhat chunga thil thleng hi han ngaihtuah teh. Jakoba fapa sâwmte chuan an nau Josefa chungah chuan “ṭawng kam ṭha rêng rêng . . . an rawlh thei ta lo va.” Eng nge a chhan? An pa chuan a duhsak bîk avângin, an thîk a ni. Chu mi hnuah chuan Jehova duhsakna a dawnzia tilangtu mumang a neih tâkah chuan chuan, “an haw lehzual ta a.” (Genesis 37:4, 5, 11) Tichuan, râwng takin an unaupa chu salah an hralh ta a ni. An thil sual tih ṭhup bo nân, Josefa chu sakawlhin a tihlum tiin a pa chu an bum ta a. Chu mi ṭum chuan, Josefa unau sâwmte chuan an thinlung chu an vêng ṭha zo lo a ni. Mi dangte sawisêl kan duh viau chuan kan thinlunga îtsîkna emaw, thîkna emaw kan neih vâng a ni thei ang em? Kan ṭawngkam chhuak chu taima taka kan enfiah a, ngaihtuahna dik lote chu thing zung phawi anga kan paih bo thuai a ngai a ni.
8. Dâwt kan sawi palh a nih chuan, engin nge kan thinlung enfiah tûrin min ṭanpui ang?
8 ‘Pathian chu daw rual’ ni lo mah se, mihring ṭha famkim lote chuan dâwt sawi duhna an nei ṭhîn. (Hebrai 6:18) Fakna hla phuahtu chuan pawi ti êm êm chungin, ‘Mi zawng zawng hi daw heh vek an ni,’ a ti. (Sâm 116:11) Tirhkoh Petera ngei pawhin dâwt ringawtin vawi thum lai Isua a lo phat a nih kha. (Matthaia 26:69-75) Dâwt sawi kan pumpelh tûr a ni tih a chiang hle, Jehova’n “lei daw thei” a haw si a. (Thufingte 6:16-19) Dâwt kan sawi a nih chuan, a chhan ngaihtuah a ṭha ang. Mihring hlauh vâng em ni? Hremna hlauh vâng em ni? Hmingchhiat hlauh vâng emaw, mahni hma sial vâng emaw chu dâwt sawi chhan a ni zâwk mai lo maw? Eng pawh ni se, thil awm dân kan ngaihtuah a, kan tlin lohnate inngaitlâwm taka pawm a, Jehova ngaihdamna ngen leh kan chak lohna chunga a ṭanpuina dîl chu a va ṭha zâwk êm! “Kohhran upa” chu ṭanpuina pe theitu ṭha ber a ni thei ang.—Jakoba 5:14.
9. Kan ṭawngṭaina hian kan thinlung chungchâng eng nge a lantîr theih?
9 Lal naupang tak Solomona’n finna leh hriatna a ngenna chhâng lêtin, Jehova chuan: “Hetiang rilru i put a, sum leh pai te, hausakna te, chawimawina te . . . mi dîl [loh] avângin, finna leh hriatna chu pêk i ni tawh e; tin, . . . sum leh pai te, hausakna te, chawimawina te ka pe bawk ang che,” a ti a. (2 Chronicles 1:11, 12) A thil dîl leh dîl loh aṭangin Jehova chuan Solomona rilru [thinlung] a hria a ni. Pathian nêna kan inzawmna hian kan thinlung chungchâng eng nge a târ lan? Kan ṭawngṭainate hian hriatna te, finna te, leh remhriatna te neih kan châkzia a lantîr em? (Thufingte 2:1-6; Matthaia 5:3) Lalram hmakhua chu kan vei ber a ni em? (Matthaia 6:9, 10) Kan ṭawngṭaina chu tihdân phung pângngai ang lekah kan ngai a nih chuan, chu chu Jehova thiltihte ngaihtuah nâna hun hman kan mamawhzia lantîrtu a ni thei a ni. (Sâm 103:2) Kristian zawng zawngte chu an ṭawngṭainain eng nge a lantîr tih ngaihtuah tûrin an harhvâng tûr a ni.
Kan Chêtziain Eng Nge A Sawi?
10, 11. (a) Uirêna leh inngaihnate hi khawi aṭangin nge a lo inṭan? (b) ‘Thinlunga uirê’ lo tûrin engin nge min ṭanpui ang?
10 Ṭawngkam aiin chêtziain thil a sawi tam zâwk tih a ni ṭhîn a. Kan chêtzia hian kan chhûngrila awm chu a târ lang chiang êm êm a ni. Entîr nân, nungchang chungchânga thinlung vên ṭhatna chuan inngaihna leh uirêna pumpelh mai aia tam a huam a. Tlâng chunga a Thusawiah Isua chuan: “Tupawh ngaih châka hmeichhe melh apiang chu a thinlungah a uirê tawh reng a ni,” a ti. (Matthaia 5:28) Thinlunga uirêna chu engtin nge kan pumpelh theih ang?
11 Hmân lai mi rinawm Joba chuan Kristian nupui pasalte tân entawn tûr ṭha tak a siam a. Rinhlelh rual lovin, Joba chu hmeichhe naupang zâwkte nên inkawmin, an mamawhnaah a ṭanpui ṭhîn a ni. Mahse, nula tlangvâl inngaihvenna lam chu he mi rinawm hian ngaihtuah pawh a ngaihtuah chhin eih lo. Eng nge a chhan? A chhan chu hmeichhiate ngaihmelh lo tûrin thutlûkna nghet tak a siam vâng a ni. “Ka mit atân thuthlung ka siam a, engah nge nula ka melh ang?” a ti. (Joba 31:1) Keini pawhin kan mit atân chutiang thuthlung siamin, kan thinlung i vêng ṭha ang u.
12. I thinlung vên ṭhat chungchângah Luka 16:10 thu hi engtin nge i hman ang?
12 “Tupawh tlêmte chunga rinawm chu tam tak chungah pawh a rinawm ṭhîn; tupawh tlêmte chunga rinawm lo chu tam tak chungah pawh a rinawm lo ṭhîn a ni,” Pathian fapa chuan a ti. (Luka 16:10) Ni e, nî tina kan nungchang thil tê tham tak tak anga lang te, leh kan ina tuma hmuh lohva kan khawsak dân thlengin kan inenfiah a ngai a ni. (Sâm 101:2) Ina television leh Internet hmaa kan ṭhut lai te hian: “Mi thianghlimte tiha mawi âwm rêngin, inngaih leh bawlhhlawh zawng zawng, duhâmna nên in zîngan lam pawh lamin awm suh se; zahmawh te, thu lawi lo sawi te, fiamthu te pawh, chûng chu a mawi lo a ni” tih Pathian Lehkha Thu fuihna zâwm tûrin kan fîmkhur em? (Ephesi 5:3, 4) A nih leh television emaw, video games emawa chhuak tharum thawhnate ve thung hi eng nge ni? “LALPA chuan mi fel chu a fiah ṭhîn a: mi suaksual leh nunrâwnna ngaina erawh chu a nunnain a haw ṭhîn,” tiin fakna hla phuahtu chuan a sawi.—Sâm 11:5.
13. Kan thinlung aṭanga thu lo chhuak kan ngaihtuah hian, eng thua fîmkhur tûra vaukhân nge kan nih?
13 “Thinlung hi thil zawng zawng aiin bumhmang ber, chhe lailet dêr a ni” tiin Jeremia chuan a vaukhân a. (Jeremia 17:9) He thinlung bum hmang ber hi, kan thil tihsual avânga chhuanlam kan siam hunah te, kan tlin lohnate khuh bo kan tum hunah te, mize ṭha lo takte insawi thiam hunah te, a nih loh leh kan thil tihhlawhtlinte a nihna bâka sawi uar hunah te chuan amahin a lo lang chhuak mai thei. Tin, thinlung chhe lailet dêr hian thinlung phîr a neihtîr thei bawk—ṭawngkam thiam takin thil pakhat a sawi a, a chêtziain thil dang a sawi thei a ni. (Sâm 12:2; Thufingte 23:7) Kan thinlung aṭanga thu lo chhuakte kan enfiahnaah rinawm a va ngai êm!
Kan Mit A Fîm Em?
14, 15. (a) Mit “fîm” chu eng nge ni? (b) Mit vawn fîmna chuan thinlung vêng ṭha tûrin engtin nge min ṭanpui?
14 “Taksa khâwnvâr chu mit hi a ni; chutichuan i mit a fîm chuan i taksa pumin a êng chhuak ang,” Isua’n a ti. (Matthaia 6:22) Mit fîm tak chuan thil tum pakhat chauh a tin zâwn a, chuta ṭang chuan a pêng lo. Ni e, kan mit hian ‘Pathian ram leh a felna zawn hmasak’ chu a tinzâwn reng tûr a ni. (Matthaia 6:33) Kan mit kan tihfîm loh chuan entîr nei kan thinlung chungah eng thil nge thleng thei?
15 Inchâwm nâna inhlawh chungchâng hi lo ngaihtuah ta ila. Kan chhûngkaw mamawh phuhrûk chu Kristiante tihtûr a ni. (1 Timothea 5:8) Mahse, ei leh in tûr, silh leh fên, in leh lo, leh thil dang chungchângah a tûn lai leh chhuak thar ber berte nei duh ta zêl ila, engtin nge ni ang? Chu chuan kan thinlung leh rilru chu salah siamin, kan biaknaah pawh rilru pumhlûm min pêk lohtîr thei ang em? (Sâm 119:113; Rom 16:18) Kan tisa mamawh kan ngaihtuahnaah engah nge kan nun chu chhûngkuaah te, sumdâwnnaah te, leh hausaknaah te kan in hman zawh vek ang? He thâwk khum thurâwn hi hre reng ang che: “Fîmkhur rawh u, chutilochuan ei puar lutuk nên, zu ruih nên, dam chhûng khawsak ngaihtuah nên, in rilru a khat lutuk hlauh ang a, chu mi nî chuan thang âwk angin thâwklehkhatan in chungah a lo thleng phut ang. Chutiang tak chuan lei chung zawng zawnga awmte chungah chuan a thleng ṭheuh dâwn a ni,” tih hi.—Luka 21:34, 35.
16. Mit chungchângah Isua’n eng thurâwn nge a pêk a, engvâng nge?
16 Mit hi rilru leh thinlung inpawhna kawng pawimawh tak a ni a. A thil hmuhte chuan kan ngaituahna te, rilru te, leh thiltih te chungah nghawng nasa tak a nei thei a ni. Tehkhin thu hmangin Isua chuan thil hmuhin min thlêm theihzia chu hetiang hian a sawi a ni: “Tin, i mit ding lamin a tihtlûk che chuan, kher chhuak la, paih daih rawh; i taksa apuma Gehena-a paih ai chuan, i taksa pêng pakhat boral chu i tân a ṭha zâwk a ni,” tiin. (Matthaia 5:29) Mit chu thil ṭha lote thlîr lo tûra thunun tûr a ni. Entîr nân, châkna leh îtna chawktho thei tûra duan thilte chungah chuan kan mit kan fûktîr tûr a ni lo.
17. Kolossa 3:5 thu a taka hmanna chuan engtin nge kan thinlung vêng ṭha tûrin min ṭanpui?
17 Amaherawhchu, thil hmuh theihna chauh hi pawn lam khawvêl thilte nêna kan inzawmna a ni lo va. Thil hriattheihna dang, khawiha hriattheihna leh benga hriattheihna te pawh hi a tel a; chuvângin, kan taksa pêng dangte chungah pawh hian fîmkhur a ngai a ni. Tirhkoh Paula chuan: “Chutichuan in taksa pêng leia awmte hi tihlum rawh u, inngaihna te, bawlhhlawhna te, hurna te, châkna sual te, duhâmna te hi (duhâmna chu milem biakna a ni si a)” tiin min fuih a ni.—Kolossa 3:5.
18. Ngaihtuahna sual chu engtin nge kan do vang?
18 Châkna sualte chu kan rilru chhûngrilah a inṭan thei a. Chutiang ngaihtuahna chuan châkna sual chu tisâng zêlin, kan thinlung a thunun ta ṭhîn a ni. “Châkna chuan no a pai a, sual a hring ṭhîn.” (Jakoba 1:14, 15) Hei hian mahnia châkna hrîk thlâkna a thlen fo tih mi tam tak chuan an pawm a ni. Chuvângin, thlarau lam thila kan rilru châwm reng chu a va pawimawh tehlul êm! (Philippi 4:8) Tin, kan rilruah ngaihtuahna sual a lo luh chuan, tih bo kan tum nghâl vat tûr a ni.
‘Thinlung Ṭha Famkimim Jehova Rawng Bâwl Rawh’
19, 20. Engtin nge thinlung ṭha famkima Jehova rawngbâwlnaah kan hlawhtlin theih ang?
19 Lal Davida upa tawh tak chuan a fapa hnênah: “Ka fapa Solomon, i pa Pathian hi hria la, thinlung ṭha famkim leh rilru phûr takin a rawng bâwl ang che; LALPA chuan thinlung a en ṭhîn a, rilrua suangtuah zawng zawngte hi a hre vek a ni,” tiin a hrilh a. (1 Chronicles 28:9) Amah Solomona ngei pawh chu “thuawihna thinlung” dîlin a ṭawngṭai a ni. (1 Lalte 3:9, NW) Amaherawhchu, a dam chhûng zawnga chutiang thinlung neih reng tiharsa chonate a tawng a ni.
20 He mi kawnga hlawhtling tûr chuan, Jehova thinlung ang kan put mai bâkah, chu kan thinlung put chu kan vên ṭhat a ngai a ni. Chu mi tithei tûr chuan, Pathian Thu hriattîrte chu kan thinlungah kan vawng tlat tûr a ni—‘a lai takah chuan.’ (Thufingte 4:20-22) Kan thinlung chu kan enfiah ṭhîn tûr a ni a, kan thusawi leh chêtziain a târ lante chu ṭawngṭaiin kan ngaihtuah ṭhîn tûr a ni. Kan chak lohna kan hmuh chhuahte insiam ṭha tûra Jehova ṭanpuina kan zawn si loh chuan, kan inenfiahna chuan eng sâwtna nge a neih ang? Kan thil hriattheihnate hmanga kan thinlunga thil kan lâk luhte ngun taka kan endik pawh a va pawimawh êm! Hetianga kan tih chuan, ‘Pathian thlamuanna, rilru rêng rênga hriat sên loh khân kan thinlung leh kan ngaihtuahnate chu Krista Isuaah chuan min vênsak ang,’ tih kan chiang thei a ni. (Philippi 4:6, 7) Ni e, thil dang bera aia vên ṭhat ngai kan thilung vên ṭhat leh thinlung ṭha famkima Jehova rawng bâwl chu i tum tlat ang u. (w01 10/15)
I Hre Chuak Em?
• Engvângin nge kan thinlung vên ṭhat a ngaih?
• Kan thusawi ngaihtuah ngunna chuan engtin nge kan thinlung vêng ṭha tûrin min ṭanpui?
• Engvângin nge kan mit kan vawn “fîm” ang?
[Phêk 29-naa milemte]
Thlawhma rawngbâwlnaah te, inkhâwmnaah te, leh inah te hian eng thu nge kan sawi ṭhin?
[Phêk 31-naa milemte]
Mit fîm tak chu a kal pêng lo