Vênnainsâng ONLINE LIBRARY
Vênnainsâng
ONLINE LIBRARY
Mizo
Ṭ
  • â
  • ê
  • î
  • û
  • ṭ
  • Ṭ
  • BIBLE
  • THU LEH HLA CHHUAHTE
  • INKHAWMTE
  • kl bung 5 p. 43-52
  • Tu Biakna Nge Pathianin A Pawm?

I thlanah hian video a awm lo.

A pawi lutuk, he video hi a load theih loh.

  • Tu Biakna Nge Pathianin A Pawm?
  • Chatuan Nunnaa Hruaitu Hriatna
  • Thupuitête
  • Thu Thuhmun
  • THLARAU LEH THUTAKA BIAK
  • PA DUHZAWNG TIIN
  • HRIATNA DIK ​—⁠INVENHIMNA A NI
  • MIHRING THUPEKTE THURIN ANGIN
  • PATHIAN TITHINUR LO TURIN FIMKHUR RAWH
  • PATHIAN TEHNA SANG TAK CHU ZAWM RAWH
  • THLARAU (SOUL) ZAWNG ZAWNGA BIAKNA
  • Kawng Dika Pathian Kan Biak Theih Dân
    Bible Hian Eng Nge Min Zirtîr?
  • Biakna Dik Chuan I Hlimna A Tipung Ang
    Vênnainsâng Jehova Lalram Puan Chhuahna (Zir Tûr)—2022
  • Pathian Chu Tunge Ni?
    Vênnainsâng Jehova Lalram Puan Chhuahna—2009
  • Engtin Nge Pathian Chu A Lâwm Zâwngin Kan Biak Theih Ang?
    Chatuanin I Hlim Thei!—Phûrawm Taka Bible Sawihona
Hmuh Belh Nân
Chatuan Nunnaa Hruaitu Hriatna
kl bung 5 p. 43-52

Bung 5

Tu Biakna Nge Pathianin A Pawm?

1. Samari hmeichhe pakhat khân Pathian biakna chungchângah eng nge hriat a duh?

‘TU biakna nge Pathianin a pawm?’ tiin i ngaihtuah tawh ngai em? Hetiang zawhna chu hmeichhe pakhat rilruah chuan Samaria rama Gerizim Tlâng bula Isua nên an inbiak lai khân a awm ngei ang. Judate leh Samari mite Pathian biak dân inan lohna chu sawiin: “Keini thlahtute chuan he tlângah hian Pathian chibai an bûk ṭhîn; nimahsela nangni zawngin, ‘Mihringin Pathian chibai an bûkna hmun tûr chu Jerusalem khuaah a awm,’ in ti ṭhîn,” a ti a. (Johana 4:20) Isua’n Samari hmeichhe hnênah khân Pathianin biakna zawng zawng hi a pawm a ni tiin a hrilh em? Nge Pathian tilâwm tûrin thil engemaw bîk a ṭûl tih a sawi zâwk?

2. Isua’n Samari hmeichhia a chhânnaah khân eng thu nge a sawi?

2 Isua chhânna mak tak chu: “He tlângah kher lo pawh, Jerusalem khuaah kher lo pawh Pa chibai in bûk hun a thleng dâwn ta,” tih hi a ni. (Johana 4:21) Samari mite chuan hun rei tak chhûng Jehova an lo ṭih a, Gerizim Tlângah pathian dangte an lo be ṭhîn a. (2 Lalte 17:33) Tûnah erawh chuan Isua Krista’n chumi hmun emaw, Jerusalem emaw chu biakna dik atân a pawimawh tawh dâwn lo tih a sawi a ni.

THLARAU LEH THUTAKA BIAK

3. (a) Engvângin nge Samari mite khân Pathian an hriat tak tak loh? (b) Juda mi rinawmte leh mi dangten engtin nge Pathian an lo hriat theih tâk?

3 Isua chuan Samari hmeichhia chu: “Nangnin in hriat loh chibai in bûk ṭhîn; keini zawngin kan hriata chu chibai kan bûk ṭhîn. Chhanhimna Judate hnên ata a lo chhuak dâwn si a,” tiin a hrilh zawm zêl a. (Johana 4:22) Samari mite chuan sakhuanaah ngaihdân dik lo tak an nei a, Bible-a bu hmasa pangate chauh hi Pathian thâwk khumah an pawm a, hei pawh hi anmahni ziah ṭhat liau liau, Samaritan Pentateuch tia an vuah chauh chu an pawm a ni. Chuvângin, Pathian chu an hre tak tak lo. Amaherawhchu, Judate hnênah Pathian Lehkhathu hriatna chu kawltîrin a awm a. (Rom 3:⁠1, 2) Pathian Lehkhathu chuan Juda mi rinawmte leh mi dang, thu ngaithla duhtu apiangte chu Pathian an hriat theihna tûrin an mamawh a pe zêl a ni.

4. Isua sawi angin, Judate leh Samari miten an biakna chu Pathian pawm tlâk a nih theih nân eng nge an tih ṭûl?

4 Dik takin, Isua’n Judate leh Samari mite chuan Pathian tilâwm tûrin an biak dân kawng an siam ṭhat a ṭûlzia a kawhhmuh a. “Chutichuan a hun a thleng dâwn ta, tûnah pawh a thleng tawh mêk, chumi hunah chuan Pathian chibai bûktu taktakten thlarau leh tih tak zetin [“thutakin,” NW] Pa chibai an bûk ang, Pain chutiang mi chu a chibai bûktu tûrin a zawng a ni. Pathian chu Thlarau a ni; a chibai bûktuten thlarau leh tih tak zetin [“thutakin,” NW] chibai an bûk tûr a ni,” tiin a sawi a. (Johana 4:​23, 24) Pathian chu ‘thlarauvin’ chibai kan bûk a ngai a, chu chibai bûkna chu rinna leh hmangaihnaa khat thinlungin min fuih vâng a ni tûr a ni. A Thu, Bible, hi zirin leh, a thutak puan chhuah anga amah biain Pathian chu ‘thutakin’ chibai kan bûk thei a ni. Chutianga chibai bûk chu i châk em?

5. (a) “Bia” tih awmzia hi eng nge ni? (b) Pathianin kan biakna a pawm kan duh chuan eng nge kan tih ang?

5 Pathianin biakna dik a duh thu Isua’n a sawi uar hle a. Hei hian Jehova pawm loh zâwng biakna chi hrang hrang a awm tih a entîr a ni. Pathian bia tih awmzia chu amah ngaihlu tak chunga zahna hlan leh a hnêna rawngbâwlna thianghlim hlan hi a ni a. Rorêltu thiltithei tak hnênah zahna lantîr i duh chuan, a rawng bâwl pawh i phûrin a lâwmzâwng tih pawh i châk ngei ang. Chuti a nih chuan, Pathian tihlâwm chu kan duh ṭheuh tih a chiang a ni. Chuvângin, ‘Ka sakhuaah hian ka lungawi tâwk a ni,’ tia sawi mai lovin, kan biakna hian Pathian phûtte a tih leh tih loh kan chian phawt a ṭûl zâwk a ni.

PA DUHZAWNG TIIN

6, 7. Engvângin nge a hnungzuitu nia inchhâl ṭhenkhatte kha Isua’n a pawm loh?

6 Matthaia 7:​21-23 lo chhiar ho ila, biakna zawng zawng hi Pathianin a pawm leh pawm loh tifiahtu thil pawimawh tak chu kan hre hrang thei emaw i lo en ang u. Isua’n: “‘Lalpa, Lalpa’ mi ti nazawng chu vân ramah an lût lo vang a; ka Pa vâna mi duhzâwng titu erawh chu an lût ang. Chu mi niah chuan mi tam takin, ‘Lalpa, Lalpa, i hmingin thute kan sawiin, i hmingin ramhuaite kan hnawt chhuakin, i hmingin thil mak tam takte kan ti ṭhîn lo vem ni,’ an la ti ang. Chu mi hunah chuan, ‘Nangni thil sual tite u, ka hre ngai lo va che u, ka hnên ata kal bo rawh u,’ tiin anni chu ka la hrilh ang,” tiin a sawi a ni.

7 Biakna dikah chuan Isua Krista Lal atâna pawm hi thil pawimawh tak a ni. Mahse Isua hnungzuitu nia inchhâl tam takte biaknaah hian engemaw kim lo a awm dâwn a ni. Mi ṭhenkhat chuan “thil mak” an ti ang a, mak tak maiin natnate an tidam ang tiin a sawi bawk. Amaherawhchu, Isua’n a pawimawh tia a sawi bera kha an tih hmaih ang. “[A] Pa duhzâwng an ti” dâwn lo a ni. Pathian tihlâwm kan duh chuan Pa duhzâwng chu eng nge ni tih kan zir ang a, kan ti bawk tûr a ni.

HRIATNA DIK ​—⁠INVENHIMNA A NI

8. Pathian duhzâwng kan tih dâwn chuan eng thilte nge ṭûl a, eng ngaihdân dik lote nge kan pumpelh ang?

8 Pathian duhzâwng ti tûr chuan Pathian Jehova leh Isua Krista hriatna dik neih a ngai a. Chutiang hriatna chuan chatuan nunnaah a hruai a ni. Chuvângin, Pathian thu, Bible aṭanga hriatna dik neih chungchâng thu hi kan la thutak duh ṭheuh ngei ang. Mi ṭhenkhat chuan kan biaknaah tih tak zet leh ṭhahnemngai taka kan tih chhûng chuan engmah ngaihṭhat lohna tûr a awm lo an ti a. Mi dangte chuan, ‘I hriat tlêm poh leh an phût tlêm che a ni mai,’ an ti bawk a. Mahse, Bible chuan Pathian hriatnaah leh a thil tumte hriatnaah hmasâwn zêl tûrin min fuih zâwk a ni.​—⁠Ephesi 4:13; Philippi 1:9; Kolossa 1:⁠9.

9. Hriatna dik chuan engtiangin nge min vênhim a, chutiang invênhimna chu engvângin nge kan mamawh?

9 Chutiang hriatna chu kan biakna tibawlhhlawlh theite lakah invênhimna a ni. Tirhkoh Paula chuan “êng tirhkoh” a insiam chawp ṭhîn, thlarau fa pakhat chungchâng thu a sawi a. (2 Korinth 11:​14) Chutianga insiam danglamin he thlarau​—⁠Setana​—⁠hian Pathian duh dân kalh zâwnga thil ti tûrin min bum a tum a ni. Setana kianga awm thlarau dangte pawhin mite Pathian biakna chu an tibawlhhlawh bawk a, Paula pawhin: “Jentailte inthawina chu Pathian lakah ni lovin, ramhuaiho lakah an inthawi ṭhîn a ni,” tiin a sawi. (1 Korinth 10:20) Hetiang hian mi tam tak chuan Pathian duhzâwng an ti lo chung pawhin, Pathian chu biak dân dik taka biaah an inngai a. Chûng mite chu biakna dik lo bawlhhlawh taka lût tûrin bumin an awm a ni. Nakinah Setana leh a ramhuaihote chungchâng tam zâwk kan la zir ang a, mahse hêng Pathian hmêlmate hian mihringten Pathian an biakna chu an la tibawlhhlawh reng tho a ni.

10. Tuin emaw tum lâwk rânin i tui hman laiah tûr lo phul ta sela eng nge i tih ang a, Pathian Thu hriatna dik chuan eng ti tûrin nge min thuam?

10 Mi tuin emaw tum lâwk rânin i tui hman laiah tûr a phul tih hre ta la, chuta tui chu i la in lui ṭâlh dâwn em ni? Tui thianghlim, in atâna him awmna zawngin i che nghâl vat ngei ang. Pathian Thu hriatna dik tak chuan sakhaw dik tak chu thliar hrang thiam tûr leh, Pathian pawm tlâk lohva biakna siamtu thil bawlhhlawhte chu hnâwl thei tûrin min thuam a ni.

MIHRING THUPEKTE THURIN ANGIN

11. Juda tam takte Pathian biaknaah khân dik lohna eng nge awm?

11 Isua leia a awm lai khân, Juda mi tam takte chuan Pathian hriatna dik tak nêna inmilin thil an ti lo va. Chuvângin Jehova pawm tlâk dinhmun neih theihna hun remchâng an neih chu an chân phah ta a ni. Chutiang mite chungchâng chu Paula’n: “Pathian lamah ṭhahnem an ngai tih ka hriatpui a ni, hre famkim ang erawh chuan an ngai lo,” tiin a ziak a. (Rom 10:⁠2) Pathian thusawi ngaihthlâk aiin Pathian biak dân tûr chungchângah anmahniin thu tâwp an insiam mai ṭhîn a ni.

12. Israel-te Pathian biakna kha engin nge tibawlhhlawh a, eng nge a rah chhuah?

12 Israel-te khân atîrah chuan Pathian pêk sakhaw thianghlim tak an nei a, mahse mihringte ngaihdân leh zirtîrnain a tibawlhhlawh zo ta a ni. (Jeremia 8:​8, 9; Malakia 2:​8, 9; Luka 11:52) Pharisai tia koh Juda sakhaw hruaitute chuan an biakna chu Pathian pawm tlâk niin an ngai naa, Isua erawh chuan: “Isaia hian nangni mi vervêkte thu hi a lo hril lâwk dik zet mai. ‘He miteho hian an kain mi chawimawi a, an thinlung erawh chuan mi hlat si a. Engpawh ni sela, an zirtîrnaa mihring thupêkte an zirtîr avângin an mi biak ṭhin hi athlâwn mai a ni,’” tiin a hrilh a ni.​—⁠Marka 7:​6, 7.

13. Pharisaite tih ang khân eng thil nge kan tih ve mai theih?

13 Pharisaite tih ang khân keini pawhin kan lo ti ve mai thei lo vang maw? Biakna chungchânga Pathianin a sawite enfiah lova sakhaw chîn dân inhlan chhâwn zêlte kan zui chuan hei hi a thleng thei a ni. He hlauhawm chiah hi min vaukhânin Paula chuan: “Nimahsela nakin hunah chuan mi ṭhenkhatte chu, mi dawtheite vervêkna avângin hruaibona thlaraute leh ramhuaite zirtîrna thu ngaihsakin rinna chu an la bânsan ang tih Thlarau chuan chiang takin a sawi a,” tiin a ziak a ni. (1 Timothea 4:⁠1,2) Chuvângin kan biakna hian Pathian a tilâwm nia ngaih ringawt hi a tâwk lo. Isua tâwktu Samari hmeichhia ang khân, keini pawhin kan Pathian biak dân hi kan nu leh pate hnên aṭanga kan rochun a ni thei a. Mahse, Pathian pawm tlâk thil kan ti ngei a ni tih hi kan chian a ṭûl a ni.

PATHIAN TITHINUR LO TURIN FIMKHUR RAWH

14, 15. Pathian duhzâwng hriatna ṭhenkhat nei mah ila, engvângin nge kan fîmkhur a ṭûl?

14 Kan fîmkhur loh chuan Pathian pawm tlâk loh thil engemaw kan tipalh thei a ni. Entîr nân, tirhkoh Johana chu vântirhkoh pakhat ke bulah “Pathian chibai bûka bûk tûrin” a bawkkhup a. Mahse vântirhkoh chuan: “Heti chuan ti suh khai; kei chu nangmah leh i unau, Isua hriattîrna thu pawmte bawihpui ka ni alâwm; Pathian chibai bûk zâwk rawh,” tiin a vaukhân a ni. (Thu Puan 19:10) Chuvângin, i biakna chu milem biakna eng chi mahin a tibawlhhlawh lo a ni tih i chian a ṭûlzia hi i hmu thiam em?​—⁠1 Korinth 10:⁠14.

15 Kristian ṭhenkhatin Pathian tilâwm lo sakhaw chîn dânte an han chîn ṭan khân, Paula chuan: “Khawvêl zirtîrna dik lo engmah ni hlei lo, a bawiha awm leh in châkate lamah chuan engtiziaa hawi kîr leh nge in nih? Nî te, thla te, hun te, kum te in serh ṭhîn. In tân tha ka sêng thlâwn dah law maw tih ka hlauhsak a che u,” a ti a. (Galatia 4:8-11) Chûng mite chuan Pathian hriatna an nei tawh a, mahse a hnuah Jehova pawm tlâk loh sakhaw chîn dânte tiin leh nîte serhin an kal sual ta a ni. Paula sawi ang hian, “Lalpa lâwmzâwng engnge ni tih fiah” hi a ṭûl a ni​—⁠Ephesi 5:⁠8-10.

16. Ni serh leh hnam dânte hian Pathian a tihlâwm leh tihlâwm loh rêl fel thei tûrin Johana 17:16 leh 1 Petera 4:3-te hian engtin nge min ṭanpui?

16 Sakhaw thila ni serhte leh Pathian thu bulte kalh tlat chîn dân dangte hi kan pumpelh ngei a ni tih kan tichiang tûr a ni. (1 Thessalonika 5:21) Entîr nân, Isua’n a hnungzuitute chungchâng chu: “Anni chu khawvêla mi an ni lo, kei khawvêla mi ka ni lo ang bawk hian,” tiin a sawi a. (Johana 17:16) I sakhaw vawn chu he khawvêl thil laka tualdawihna thu bul bawhchhe zâwng chi ni serh leh hlimhlawpna thilahte a inrawlh em? A nih loh leh, i sakhuana vuantute chu tirhkoh Petera sawi ang chêtdân nêna inkaihhnawih hnam dânahte leh kûtnaahte an tel ṭhîn em? Petera chuan: “Jentailte duhzâwng tih nân leh hurnaah te, taksa châknaah te, uain hehnaah te, zu hmun hlimnaah te, zu inhonaah te, milem biakna tenawm takah te awm nân tûn hma kha a tâwk tawh ang,” tiin a lo ziak a ni.​—⁠1 Petera 4:⁠3.

17. He khawvêl thlarau lantîr thei thil rêng rêng hi engvângin nge kan pumpelh ang?

17 Tirhkoh Johana’n kan chhehvêla Pathian ngaihsak lo khawvêl thlarau lantîr thei chîn dân rêng rêng chu pumpelh a ṭûlzia a sawi uar a. Johana chuan: “Khawvêl hi hmangaih suh ula, khawvêla thil awmte pawh hi hmangaih hek suh u. Mi tupawhin khawvêl hi a hmangaih chuan Pa a hmangaihna amahah a awm lo. Khawvêla thil awm zawng zawng, tisa châkna te, mit châkna te, dam chhûng ropuina lem te hi Paa chhuak a ni lo va, khawvêla chhuak a ni zâwk si a. Khawvêl hi a châknate chawpin a boral mêk a ni, Pathian duhzâwng titu erawh chu kumkhuain a awm reng ang,” tiin a ziak a. (1 Johana 2:​15-17) ‘Pathian duhzâwng titute’ chu kumkhuain an awm reng ang a tih hi i lo chhinchhiah em? Ni e, Pathian duhzâwng kan tih a, he khawvêl thlarau lantîr thei thilte kan pumpelh chuan, chatuana nun beiseina kan nei thei a ni!

PATHIAN TEHNA SANG TAK CHU ZAWM RAWH

18. Korinth khuaa mi ṭhenkhatten nungchang chungchângah engtin nge thil an ngaihsual a, hemi aṭang hian eng nge kan zir tûr?

18 Pathianin nundân a tehna sâng tak zâwmtute chu amah betute ni tûrin a duh a. Hmasâng Korinth khuaa mi ṭhenkhatte chuan nungchang bawlhhlawhna hi Pathianin a pawm zam mai ringin an lo ringsual tawh a. 1 Korinth 6:​9, 10 kan chhiar chuan an dik lohzia kan hmu thei a ni. Kan biakna hi Pathian pawm tlâk ni tûr chuan, kan thusawi leh thiltihin amah kan tilâwm tûr a ni. I Pathian biak dânin chutiangin a tihtîr thei che em?​—⁠Matthaia 15:⁠8; 23:⁠1-3.

19. Biakna dik chuan midangte kan cheibâwl dân engtin nge a khawih danglam?

19 Mi dangte kan dâwrnaah pawh Pathian tehnate chu a lang tûr a ni. Isua Krista chuan miin kan chunga an tiha kan duh tûr ang bawkin mi chungah pawh ti ve tûrin min fuih a, chu chu biakna dik pêng pakhat a nih vâng a ni. (Matthaia 7:12) Unau hmangaihna lantîr chungchânga a thusawi pawh hi lo chhinchhiah teh: “In inhmangaih chuan mi zawng zawngin ka zirtîrte in ni tih chu miah chuan an hria ang,” a ti a ni. (Johana 13:35) Isua zirtîrte chu an inhmangaih tawn tûr a ni a, an Pathian biakpuite chungah leh mi dangte chungah thil ṭha an ti tûr a ni.​—⁠Galatia 6:⁠10.

THLARAU (SOUL) ZAWNG ZAWNGA BIAKNA

20, 21. (a) Eng ang biakna nge Pathianin a phût? (b) Malakia hun laia Israel-te biakna kha engvângin nge Jehova’n a hnâwl?

20 Pathian pawm tlâka amah biak chu i thinlung chuan i duh a ni thei. I duh a nih chuan biakna chungchânga Jehova ngaihdân hi i neih ve a ngai a ni. Zirtîr Jakoba chuan keimahni ngaihdân ni lovin, Pathian ngaihdân a pawimawh zâwkzia a sawi uar hle a. Jakoba chuan: “Kan Pathian leh Pa mithmuha sakhaw biak dân thianghlim leh sual tel lo chu hei hi a ni, fahrah leh hmeithaite an hrehawm laia kan leh khawvêl bawlhhlawh kai lova insiam ṭhin hi,” tiin a sawi a ni. (Jakoba 1:27) Pathian tihlâwm duhna neiin, mi mal tinte hian Pathian tilâwm lo chîn dânten kan biakna an tibawlhhlawh lo a ni tih chianna tûrin kan enfiah a ṭûl a, Pathianin a ngaih pawimawh êm êm thil engemaw kan hmaih lo a ni tih pawh kan enfiah a ṭûl bawk a ni.​—⁠Jakoba 1:⁠26.

21 Thlarau (soul) zawng zawng leh thianghlim taka biakna chauhvin Jehova a tilâwm a ni. (Matthaia 22:37; Kolossa 3:23) Israel hnamin Pathian hnêna chutiang biakna chu an hlan theih tâk loh avângin an hnênah: “Fapa chuan a pa a chawimawi ṭhîn a, bawih chuan a pu: Kei hi pa ka nih chuan min chawimawina chu khawiah nge? Kei hi in pu ka nih chuan min ṭihna chu khawiah nge?” a ti a. An inthawinaah ran mitdel te, a kebai te, leh a silawng te hlânin Pathian an tithinur a, chutianga amah biakna chu a hnâwl a ni. (Malakia 1:​6-8) Jehova chuan biakna thianghlim bera biak a phû a, inpêk bîkna chauh lo chu a pawm lo.​—⁠Exodus 20:5; Thufingte 3:9; Thu Puan 4:⁠11.

22. Kan biakna Pathianin a pawm kan duh chuan eng nge kan pumpelh ang a, eng nge kan tih ang?

22 Isua nêna inbia Samari hmeichhia khân Pathian pawm zâwnga amah biak chu a ngaihven zâwng tak niin a lang. Chu chu kan duh dân a nih ve chuan, zirtîrna leh chîn dân bawlhhlawh zawng zawngte hi kan pumpelh vek tûr a ni. (2 Korinth 6:​14-18) Pathian hriatna dik nei tûr leh a duhzâwng ti tûrin kan bei hrâm hrâm zâwk ang a. Biakna pawm tlâk atâna a thil phûtte chu hnaih takin kan zâwm tlat ang. (1 Timothea 2:​3, 4) Jehova Thuhretute hian chutiang taka ti tûr chuan an bei fan fan a, Pathian chu “thlarau leh tih tak zeta [“thutaka,” NW]” an biaknaah hian nang pawh tel ve tûrin duhsak takin an fuih che a ni. (Johana 4:24) Isua’n: “Pain chutiang mi chu a chibai bûktu tûrin a zawng a ni,” tiin a sawi a. (Johana 4:23) Nang pawh chutiang mi chu i nih ngei kan beisei. Samari hmeichhia ang bawkin, rinhlelh rual lohvin chatuan nunna neih chu i duh ve ngei ang. (Johana 4:​13-15) Mahse mite chu an lo tara an thi tih i hmu si a. Bung dawt leh hian a chhan a rawn hrilhfiah a ni.

I HRIATNA FIAH RAWH

Johana 4:​23, 24-a târlan angin, Pathianin eng ang biakna nge a pawm?

Hnam dân leh kût ṭhenkhatte hian Pathian a tihlâwm leh tihlâwm loh engtin nge kan rêl fel theih ang?

Biakna pawm tlâk atâna thil ṭûl ṭhenkhat chu engte nge ni?

[Phêk 44-naa milem]

    Mizo Thu leh Hla Chhuahte (1990-2025)
    Chhuahna
    Luhna
    • Mizo
    • Share
    • I Duh Dânte
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Hman Dân Tûr
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Luhna
    Share