Bung Kua
Thawhleh Beiseina Thiltihtheihzia
1. Thawhleh beiseina awm lo ta se, eng hmabâk nge mitthite hian an neih ang?
THIHNA avângin i hmangaih takte i chân tawh em? Thawhlehna awm lo sela chuan an hmêl hmuh leh chu kan beisei thei dâwn lo rêng rêng a. Bible-in mitthite dinhmun a sawiah hian an awm reng mai dâwn a ni: “Mitthi erawh chuan engmah an hre lo . . . thlân i kalna tûrah chuan thiltih tûr emaw, remruat tûr emaw, hriatna emaw, finna emaw a awm si lo va,” a tihna hmunah hian.—Thuhriltu 9:5, 10.
2. Thawhlehna avângin eng hmabâk beiseina ropui tak nge lo awm thei?
2 Zahngai takin, Jehova chuan thawhlehna hmangin thi tawh chhiar sên lohte chu tihnun leh a, chatuana nun an neih theih nân hun remchâng hlu tak a siamsak a. Chu mi awmzia chu, engtik nîah emaw chuan i hmangaih tak thihnaa muhîl tate nên Pathian khawvêl thara inhmuh leh beiseina i nei thei tihna a ni.—Marka 5:35, 41, 42; Tirhkohte 9:36-41.
3. (a) Eng kawngtein nge thawhlehna hi Jehova thiltum hlen chhuah nâna thil pawimawh tak a nih? (b) Thawhleh beiseina hi a bîk takin eng hunah nge min tichaktu a nih theih?
3 Thawhlehna avâng hian thihna chu a lutuka kan hlauh a ngai lo a ni. Jehova chuan a chhiahhlawh rinawmte chunga chatuan chhiatna thlen si lovin, “miin a neih zawng zawng a nunna atân a pe phal ang” tih Setana puhna sual tak hi a finfiah theih nân Setana chu a theih chin chin a kaltîr thei a ni. (Joba 2:4) Isua chu Pathian lakah thih thlengin a rinawm a, chuvângin Pathianin vân lam nunnaah a kai tho va. Chuti chuan, Isua chuan a mihring nun ṭha famkim inthawina hlutna chu vâna a Pa lalṭhutthlêng hmaah a hlân thei ta a, chu chu keini tân nun chhanhimna a ni. Thawhlehna hmangin, Krista ro luahpuitu “pâwl tlêmte” chuan, vân Ramah amah nêna awmho theih beiseina an nei a. (Luka 12:32) Mi dangte tân chuan lei paradis-a chatuana nung tûra thawhleh beiseina a awm thung a ni. (Sam 37:11, 29) Kristian zawng zawngte tân thawhleh beiseina chu thi mai thei dinhmuna an din hunah pawh chakna ‘nasa tak’ a ni ṭhîn.—2 Korinth 4:7.
Kristian Thurin Bul A Nih Chhan
4. (a) Eng kawngin nge thawhlehna hi “thu[rin] bul” a nih? (b) Thawhlehna chungchânga khawvêl ngaih dân tlângpui chu eng nge ni?
4 Hebrai 6:1, 2-a sawi angin thawhlehna chu “thu[rin] bul” a ni a. Chu chu rinna nghahchhan zînga pakhat a ni a, a tel lo chuan Kristian puitling kan ni thei lo. (1 Korinth 15:16-19) Nimahsela, Bible zirtîr thawhlehna hi khawvêl ngaihah chuan a mak hle a. Thlarau lam hriatthiamna an neih loh avângin, tûn dam chhûng chauh hi nun tak tak nia thlîr an tam tial tial a ni. Chuvângin, nawmsip bâwlna ringawt an ûm a. Ṭhenkhat chuan Kristianna rama mi a ni emaw, ni lo emaw pawh nise, mihringin thil engemaw thi thei lo nei nia ringtu an pi leh pute sakhuana chu an vuan tlat a ni. Mahse chu thurin chu Bible zirtîr thawhlehna nên a inrem thei lo, a chhan chu taksa thih hnu pawha la nung zêl thi thei lo thil engemaw mihringin a neih chuan thawhlehna awm a ṭûl dâwn loh vâng a ni a. Hetiang rin dân chi hnih sâwi rem tum ṭalhna hian beiseina siam aiin rilru a tichiai zâwk mah a ni. A nih leh thutak hre duh mi thinlung ṭhate chu engtin nge kan ṭanpui theih ang?
5. (a) Miin thawhlehna a hriatthiam tak tak hmain eng nge a hriat hmasak ngai? (b) Mitthite dinhmun hrilhfiah nân eng Bible chângte nge i hman ang? (c) Tuin emaw thutak thup botu Bible lehlin lo hmang ta se, eng nge tih theih a nih?
5 Mi thinlung ṭhate chuan thawhlehna ruahmanna ropui tak an hriat thiam theih hmain, mitthite dinhmun chungchângah hriat thiamna dik tak an neih hmasak phawt a ngai a ni. Bible thutak hre duh tak takte tân chuan thil awmzia hriatthiam nân Bible châng tlêm tê pawh a tâwk mai ṭhîn. (Sâm 146:3, 4; Thuhriltu 9:5, 10) Amaherawhchu, tûn laia Bible lehlin ṭhenkhat leh an hriat awlsam tûra ziah ṭhenkhat chuan mihringin thi thei lo thlarau nei anga târ langin thutak chu a thup bo vek a. Chuvângin, atîra Bible ziak nâna an hman ṭawnga an ṭawngkam hmante ngaihtuah tel a ṭûl ta a ni.
6. Engtin nge mi chu neʹphesh leh psy·kheʹ awmzia hre thiam tûrin i ṭanpui ang?
6 New World Translation Bible chuan Hebrai thu mal neʹphesh leh a tlukpui Grik thu mal psy·kheʹ tih chu Bible bu pumah a hmang tluan parh a. Bible lehlin dang tam tak, entîr nân Mizo Bible angahte chuan hêng thu malte hi “thil nung,” “thil siam,” “mi,” “thlarau,” leh “nunna” ti tea lehlin a ni a; “ka neʹphesh” tih chu “ka” tiin an let a, “i neʹpheshh” tih chu “nang” ti tein an let bawk. Bible-in hêng Hebrai leh Grik thu malte a hman dân fîmkhur taka zir bingna chuan mihring leh rannungte sawi nân a hman theih ve ve tih hre chhuak tûrin tih tak zeta zirtu chu a ṭanpui ang. Mahse hêng atîra thu mal hmante hian thil nungin hmuh theih loh leh thi thei lo thlarau, thih hnua taksa aṭanga chhuaka khawi emaw laia nung zui zêl thei a nei tih ngaih dân an keng tel ngai rêng rêng lo.
7. Engtin nge Bible aṭangin Seol-a awm te, Mitthi Khuaa awm te, leh Gehenna-a awm te dinhmun chu i hrilhfiah ang?
7 New World Translation Bible chuan Hebrai thu mal sheʼohlʹ atân “Sheol” te, Grik thu mal haiʹdes atân “Hades” te, leh Grik thu mal geʹen·na atân “Gehenna” te a hmang tluan parh bawk a. Sheol tih thumal chu Mizo ṭawng chuan “Seol” kan ti a, chu chu Mizo Bible-a “Mitthi Khua” tia lehlin “Hades” nên awmze thuhmun a ni. (Sâm 16:10; Tirhkohte 2:27) Bible chuan Seol leh Mitthi Khua chu mihring thlân pângngai a nih thu chiang takin a târ lang a, nunna nên ni lovin thihna nên a hmang kawp tlat a ni. (Sâm 89:48; Thu Puan 20:13) Tin, Bible chuan thawhlehna hmanga thlân aṭanga nun leh beiseina a târ lang bawk. (Joba 14:13; Tirhkohte 2:31) Chu mi nêna inkalhin, Gehenna-a kalte tân erawh nun leh beiseina rêng rêng a târ lang lo va, thlarau chu chuta nung reng angin a sawi ngai hek lo.—Matthaia 10:28.
8. Thawhlehna chungchâng fiah taka hriat thiamna chuan engtin nge mi rilru put hmang leh chêt dânte a thunun theih?
8 Mi hnêna chûng thilte a hriat thiam theih tûr zâwnga hrilhfiah hnuah chuan, thawhlehnain atân awmzia a neih theih dân tûr a hriat thiam theih nân ṭanpui theih a ni tawh ang. Chutiang ruahmanna ropui tak siamtu Jehova hmangaihna chungah lâwmna a lo nei ṭan thei ta a ni. Thihna avânga an hmangaih tak chânte lungngaihna chu Pathian khawvêl thara inhmuh leh beiseina hmanga tihnêp theih a ni a. Hêng thilte hriat thiamna hi Krista thih awmzia hriat thiam nâna kawng pawimawh tak a ni bawk. Kum zabi pakhatnaa Kristiante chuan Isua Krista thawhlehna chu Kristian rinna nghahchhan ber a nih thu leh chu chuan mi dangte thawhleh theih nân kawng a rawn hawng tih chu an hre thiam a. Isua thawhlehna leh chu thawhlehnain a pêk beiseina chanchin chu ṭhahnemngai takin an puang a ni. Chuvângin, tûn laia thawhlehna awmzia hre thiamtute chuan mi dangte hnêna he thutak hriattîr hi an châk hle bawk.—Tirhkohte 5:30-32; 10:42, 43.
‘Mitthi Khaw Chabi’ Chu Hmangin
9. Engtin nge Isua’n “thihna leh Mitthi Khaw chabite” chu a hman hmasak ber?
9 Vân Rama Krista hnêna awm tûr zawng zawng chu an thi vek phawt tûr a ni a. Mahse an hnêna a thutiam: “Ka lo thi a, nimahsela ngai teh, kumkhua atân ka nung leh ta a ni. Thihna leh Mitthi Khaw chabite chu ka nei bawk a,” tih chu an hre reng a ni. (Thu Puan 1:18) Eng a tihna nge? Ama thil tawn ngei a sawi a ni. Ani pawh kha a lo thi ve tawh a. Mahse Pathian chuan Mitthi Khuaah a hnutchhiah reng lo. A ni thum nîah chuan, amah Jehova ngeiin thlarau taksain a kai tho va, thih theih lohna a pe nghâl a. (Tirhkohte 2:32, 33; 10:40) Chu bâkah, Adama sual rah chhuahte leh thlâna awm mi dangte chhanchhuah nâna a hman tûrin “thihna leh Mitthi Khaw chabite” a pe bawk. Chûng chabite a neih avângin, Isua chuan a hnungzuitu mi rinawmte chu thihna aṭangin a kai tho leh thei a ni. A kohhrana thlarau hriak thihte chu a kai tho hmasa ber a, a Pa’n amah a pêk angin vâna thih theih lohna thilpêk hlu tak chu anmahni a pe ve a ni.—Rom 6:5; Philippi 3:20, 21.
10. Kristian hriak thih rinawmte thawhlehna chu engtikah nge a thlen?
10 Hriak thih Kristian rinawmte chuan chu vân lam thawhlehna chu engtikah nge an tawn dâwn? Bible chuan chu thawhlehna chu a inṭan der tawh tih a târ lang a. Tirhkoh Paula chuan ‘Krista lo awm lehnaah’ kaih thawh an nih tûr thu a sawi a, chu a lo awm lehna chu kum 1914-ah khân a inṭan tawh a ni. (1 Korinth 15:23, NW) Tûn a lo awm lehna huna hriak thih rinawmte an thih chuan, an Lalpa lo kîr leh thlenga thia an awm reng a ngai lo va. An thih veleh thlarau taksaa kaih thawh an ni nghâl a, “rei lo têah, mit khap kâr lovah tihdanglamin” an awm a ni. An thil ṭha tihte chuan “a rawn zui ve” nghâl avângin, an va hlim tak êm!—1 Korinth 15:51, 52; Thu Puan 14:13.
11. Mipuite tân eng thawhlehna nge awm dâwn a, chu chu engtikah nge a inṭan ang?
11 Mahse Ram ro luahtute vân nunnaa thawhlehna chu thawhlehna awmchhun a ni lo. An thawhlehna chu Thu Puan 20:6-in ‘thawhlehna hmasa ber’ a tih avângin, thawhlehna chi dangin a rawn zui dâwn tih a chiang a ni. Chu thawhlehna hnuhnûng zâwka telte chuan lei paradis-a chatuana nun theihna hmabâk hlimawm tak an nei ang. Chu thawhlehna chu engtikah nge a lo thlen dâwn? Thu Puan bu chuan “lei leh vân”—he khawvêl suaksual leh a a chunga rorêltute—paihthlâk an nih hnuah a lo thleng dâwn tih a târ lang. He khawvêl hlui tâwpna hi a hnai hle tawh a. Chu tâwpna hnuah chuan, Pathian hun ruatah lei lam thawhlehna chu a inṭan ang.—Thu Puan 20:11, 12.
12. Mi rinawm lei nunnaa kaih thawh tûrte zîngah tute nge tel ang a, engvângin nge chu chu hmabâk phûrawm tak a nih?
12 Chu lei lam thawhlehnaah chuan tute nge tel dâwn? Chûng mite zîngah chuan hmasâng Jehova chhiahhlawh rinawm tak tak, thawhlehna an rin ngheh êm avânga “chhan chhuah . . . duh lo” a hmei a pate an lo tel dâwn a ni. Chu mi awmzia chu tihduhdahna leh a hun lova thihna pumpelh nâna Pathian laka an rinawmna phatsan an duh lo tihna a ni. Bible-in an chanchin tawi tê tê chauh a lo chhinchhiahte hriat chian leh anmahni kâ ngei aṭanga an chanchin kimchang taka han hriat chu a va hlimawm dâwn êm! Tin, lei lam nunna neia kaihthawh tûrte zîngah chuan Jehova thuhretu rinawm hmasa ber, Abela te; Tuilêt hmaa huaisen taka Pathian thu puangtu Enoka leh Nova-te; Vântirhkohte lo mikhualtu Abrahama leh Sari-te; Sinai Tlânga Dân han latu Mosia te; zâwlnei huaisen tak tak, B.C.E. 607-a Jerusalem tihchhiat lai hmutu Jeremia ang te; Pathianin Isua chu A Fapa a nih ngeizia a sawi lai hretu Baptistu Johana te an tel ang. Chu bâkah, he khawvêl suaksual ni hnuhnûng chhûnga thi ta mi rinawm a hmei a pate pawh an tel bawk ang.—Hebrai 11:4-38; Matthaia 11:11.
13, 14. (a) Mitthi Khua leh a chhûnga mitthi awmte chungah eng nge lo thleng dâwn? (b) Thawhlehnaah tute nge telh ni dâwn a, engvângin nge?
13 A hun ruatah chuan Pathian chhiahhlawh rinawm ni lote pawh kaih thawh an ni ve ang a, mihringte thlânah tumah hnutchhiah an ni tawh lo vang. Thlân hian a chhûnga mitthite a chhuah vek tûrzia chu Isua’n mihringte tâna ‘Mitthi Khaw chabi’ a hman dân tûrah hian a hmuh theih a. Chu chu tirhkoh Johana hnênah inlârnain hmuhtîr a ni a, Mitthi Khua chu “mei dîlah an paih” lai a hmu a ni. (Thu Puan 20:14) Engtihna nge ni? Mihringte thlân pângngai, Mitthi Khua chu a pumhlûma tihboral phiar a ni ang tihna a ni. A chhûnga mitthite an chhuah fai vek tâk avângin, a awm tawh lo vang vang mai dâwn a ni; a chhan chu Jehova betu rinawm zawng zawngte Isua’n a kaih thawh vek dâwn bâkah mi fel lote pawh a zahngaihna avânga a kaih thawh bawk dâwn avângin. Pathian Thu chuan: “Mi felte leh fel lote thawhlehna a awm ang,” tih min tiam a ni.—Tirhkohte 24:15.
14 Chûng mi fel lote zînga tumah hi thiam loh chantîr tûr ringawta kaih thawh an ni lo. Pathian Ram awpna hnuaia lei pum pui felna boruakin a luah khah hunah, anni chuan Jehova kawngte mila an nun siam ṭha tûrin ṭanpuina an dawng zâwk dâwn a ni. Inlârna chuan “nunna bu” an hawng dâwn tih a târ lang a. Chuvângin, chu lehkhabua an hming ziah luhtîr ve theihna hun remchâng an nei dâwn a ni. Anni chu an thawhleh hnua “an thiltih ang zêla rêlsakin” an awm ang. (Thu Puan 20:12, 13) Chutiang zâwng chuan, a tâwpa a rahchhuah tûr thlîrin, an thawhlehna chu pumpelh theih loh tûr ‘thiam loh changa thawhlehna’ ni lovin ‘nunna changa thawhlehna’ a ni zâwk thei a ni.—Johana 5:28, 29.
15. (a) Tute nge tho leh dâwn lo? (b) Thawhlehna chungchânga thutak hriatna hian eng anga min nghawng tûr nge ni?
15 Amaherawhchu, piang tawha thi tawh zawng zawng chu kaih thawh an ni dâwn lo. Ṭhenkhatte chuan ngaihdam theih miah loh tûr thil sual an ti a. Anni chu Mitthi Khuaah an kal lo va, chatuana boralna hmun Gehenna-ah an kal zâwk a ni. Chûng zîngah chuan lo thleng ṭêp tawh, ‘hrehawm nasa taka’ boral tûrte pawh an tel ang. (Matthaia 12:31, 32; 23:33; 24:21, 22; 25:41, 46; 2 Thessalonika 1:6-10) Chuvângin, Jehova chuan Mitthi Khua aṭanga mitthite kaihthawh lehna hmangin a zahngaihna nasa tak lantîr mah se, thawhleh beiseina avângin tûnah kan duh duhin kan khawsa thei chuang lo. Mahni duh rêng vânga Jehova lal chungnunna dodâltute tân thawhlehna a awm thei si lo va. He mi hriatna hian phu loh Pathian ngilneihna kan hlut tak zetzia lantîr nâna Pathian duhzâwng mila nung tûrin min chêttîr tûr a ni.
Thawhleh Beiseinaa Tihchak
16. Engtin nge thawhleh beiseina hi nasa taka min tichaktu a nih theih?
16 Keini thawhlehna beisei tak taktute hian chuta ṭang chuan chakna nasa tak kan hmu thei a. Tûn khawvêlah hi chuan, kan lo upat tial tial pawhin, damdawi lama inenkawlna engpawh hmang mah ila thihna chu kan sawn hla zêl thei lo tih kan hria a ni. (Thuhriltu 8:8) Jehova inawpna pâwl nêna rinawm taka a rawng kan bâwl chuan, nakin hun chu inring tâwk takin kan beisei thei ang. Thawhlehna hmangin Pathian hun ruatah tak kan nung leh dâwn tih kan hria a ni. Chu nun chu a va nuam dâwn êm! Tirhkoh Paula lo sawi angin, “nunna taktak” a ni dâwn a ni.—1 Timothea 6:19; Hebrai 6:10-12.
17. Jehova laka rinawmna vawng tlat tûrin engin nge min ṭanpui thei?
17 Thawhlehna a awm tih hriatna leh a ruahmantu hriatna chuan rinnaah chak tûrin min ṭanpui thei a. Hei hian tiduhdahtu kawlhsen tak takte kuta thih mai a hlauhawm hunah pawh rinawm nghet reng tûrin min tichak ṭhîn a ni. Setana chuan a hun lova thih hlauhna chu mite thunun nân hun rei tak chhûng a lo hmang tawh a. Mahse Isua chuan chutiang hlauhna chu a nei ve lo. Thih thlengin Jehova lakah a rinawm tlat a ni. A inthawina hmangin, mi dangte hnênah chutiang hlauhna aṭanga zalênna a pe a ni.—Hebrai 2:14, 15.
18. Jehova chhiahhlawhte chu rinawmna vawngtute tih hming langsâr tak chher tûrin engin nge ṭanpui?
18 Krista inthawina leh thawhlehna an rin avângin, Jehova chhiahhlawhte chuan rinawmna vawngtute tih hming langsâr tak an chher a. Nêksâwrna nasa tak hnuaiah pawh ‘an nunna ngainêp’ zâwkin Jehova an hmangaih zâwkzia an târ lang a. (Thu Puan 12:11) Fing takin, tûn dam chhung nun chhanhim nân Kristian dân bulte chu an phatsan lo a ni. (Luka 9:24, 25) Jehova lal chungnunna rinawm taka an thlâwp avângin tûna an nun hi lo chân ta pawh ni se, ani chuan thawhlehna hmangin lâwmman a pe dâwn tih an hria a ni. Chutiang rinna chu i nei ve em? Jehova i hmangaih tak zet a, thawhlehna awmzia tak tak hi rilrua i vawn reng bawk chuan, chutiang rinna chu i nei ve ngei ang.
Ennawn Nâna Sawiho Tûrte
• Engvângin nge miin thawhlehna a hriat thiam hmain mitthite dinhmun chungchâng a hriat thiam hmasak a ngaih?
• Tute nge lo tho leh ang a, chu mi hriatna chuan eng anga min nghawng tûr nge ni?
• Engtin nge thawhleh beiseina chuan min tihchak?
[Phêk 84, 85-naa Milemte]
Jehova chuan mi fel leh fel lote thawhlehna a awm tûr thu a tiam