JONʼIA XI CHJOTALE CRISTO MAA

Xi sʼa chjotse chótʼayá nga sʼejna kjoajtín nga jinle xomana

Fitsʼiani sá enero nó 2018, je kjoajtín xi sʼejnaná nga jinle xomana kui chótʼayá je nota, sén kʼoa kao video xi faʼaitʼa ya edición de estudio xi tsʼe Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (nwtsty) xi tíjna ya jw, ninga kje tíjnajin nga kao énná. Koasenkaoná nga ngisa nda koa̱njinná nga kuiyondalee je kjoajtínná. Kʼoa xi ngisasa chjíle kuinga koa̱nchriantʼalee je Jeobá, je Niná xi tsjoakená.

NOTA XI TSʼE ESTUDIO

Nota jebi kui faʼaitʼa jokisʼin chjota xi síkʼaxki̱ Biblia, jokoanchon ʼnde kʼoa josʼin tsoyanile én xi koanchjén nga kʼia.

Mateo 12:20

Nachjón xi tjoʼndi̱: Je lámpara xi koanchjén ya niʼya ngasʼa niʼnde koanndani kʼoa siti̱ xi tsʼe oliva sʼeyale. Je nachjón xi tjenjin kui ʼbindá je siti̱ ánni nga tísíni. Je én griego xi nachjón xi tjoʼndi̱ tso tsakui nichxin kui xotsole je nachjónle lámpara xi jetífitsʼao kʼoa tsa jekafitsʼao kʼoa totítjoʼndi̱sa. Je én xi faʼaitʼa ya Isaías 42:3 kʼoatso nga sʼe̱le kjoamatokon je Jesús, nga tsín kjoaʼaxin kjoachoya xi tjínle chjota xi nangitokon ma kʼoa xi kjoañʼai tjíofaʼá.

Mateo 26:13

Xi kjoakixi: Nga én griego, je én xi amén tso, yaa kitjoéni én hebreo xi amén tso. Kʼoa isʼin tsoyanile: “kʼoakatama” kʼoa tsa maije̱ “ñaki kʼoatjín”. Je Jesús kjitʼa kisichjén én jebi nga tjín xi kitso kʼoa kʼianga kui kinchja̱ni én xi skan kuitjoson. Kʼoasʼin tsakakóni nga ñaki kʼoatjín kʼoa nga ñaki kuitjoson je én xi kinchja̱. Josʼin kisichjén Jesús én jebi “xi kjoakixi” tso kao xi “kʼoakatama” tso alikui mangóson kao xi kjaʼaí. Kʼianga jao kʼa faʼaitʼa én jebi, josʼin faʼaitʼa ya Evangelio xi tsʼe Juan, isʼin faʼatoya: “Ñaki kjoakixi xi xinno” (Jn 1:51).

SÉN KAO VIDEO

Foto, sén, video xi tsín noʼyalee kao video xi bakó jmeni xi faʼaitʼa ya Biblia.

Betfagué, nindo Olivos kao Jerusalén

Video jebi kui bakó je ndiaa xi ya bichó Jerusalén xi ya tjenni jña bitjoni tsʼuí, jngo ʼnde xi et-Tur ʼmi ndʼaibi. Tsakui nichxin kui ʼnde jebi xi Betfagué tsole Biblia. Yaa tíjna saʼnda jko̱nindo Olivos. Kʼoa Betania yaa tíjna jña bitjoni tsʼuí ya Betfagué jña tjenjenjon nindo Olivos. Kʼianga ki ya Jerusalén je Jesús kao chjotale yaa bationi ya Betania. Ndʼaibi je ʼnde xi ya tíjna el-Ázariyeh (El Éizariya) ʼmi. Jaʼaín jebi én árabení kʼoa isʼin tsoyanile: “Ndele Lázaro”. ʼYañá nga ya tsakʼejnani Jesús ya ndʼiale Marta, María kao Lázaro (Mt 21:17; Mr 11:11; Lu 21:37; Jn 11:1). Kʼianga ya tíjna Betania je Jesús kʼoa ki ya Jerusalén, tsakui nichxin kʼoasʼin ndiaa ki josʼin bakó je video. Kʼianga 9 sá nisán nó 33, je Jesús jngo búrró tíjnasonle nga jaʼato ya nindo Olivos kʼoa kicho ya Jerusalén. Tsakui nichxin ya Betfagué kini saʼnda nga kicho Jerusalén.

Ndiaa xi fini Betania saʼnda Betfagué
Betfagué
Nindo Olivos
Konga Cedrón
Nindo jña kisʼejnason yo̱ngo̱

Ninda ngisjaindso̱ko̱ chjota xi jngo xo sénsʼen

Foto jebi tsʼení jngo ninda ngisjaindso̱ko̱ chjota xi jngo xo sénsʼen kʼoa 11,5 centímetro ndo (4,5 pulgada ndo). Kʼiaa koansjai nó 1968 jñani kitjoʼngi ya Jerusalén. Ninda jebi tsʼee jngo chjota xi kʼia tsakʼejna nga tsakatéxoma chjota romano. Kui bakó nga xo koanchjén kʼianga kisʼetʼa yá je chjota xi kinikʼien. Tsakui nichxin kʼoakjoan xo xi kisichjén je sondado romano nga tsakátʼa yá je Jesús. Ninda jebi jngo kaxa̱ la̱jao̱ kijnaya nga koansjai, yaa kisatioya nindale chjota kʼianga jejiʼndo yaole. Kʼoa jebi kui bakó nga jngo chjota xi yá nikʼientʼa koan kisʼeñe (Mt 27:35, TNM).