MUKANDA WA JEMUSI

1 Yange Jemusi, ndungo ya Njambi na ndungo ya Mwata Yesu Kristu. Njili na kusonekela ba ku miyati 12 ije inalishandangana, ngwange:

Njamimeneka!

2 Bandolome bange, bwaheleleni nga muliwana na byeseko bya kuliseza-seza, 3 mwafwa muzibuka ngweni omwo mulinga ngoco, likulahelo lyeni lije libaneseka limilingisa mukolese. 4 Tabeseni kukolesa cimanese cipangi caco mangana mwase kupwa ba mutunu na kupwa balambwe mu byuma byoshe na kujeneka kukala na kapenga.

5 Ngeci, nga kuli umo uje najeneka mana atwaleleleho kulomba Njambi, co amwanawo, mwafwa Njambi akana boshe na mbunge imolika kwa kujeneka kubatenukila.* 6 Oloni atwaleleleho kulomba oku ali na likulahelo, keti auwasane nambe kamandondo mwafwa uje auwasana napu ngwe linkimba lya mu kalunga-ndonga lije liya noku-noku na lihunzi. 7 Ou munu keti asinganyeke ngwendi atambulako cimo kuli Yehova, 8 mwafwa ali na bimbunge bibali, co kazamekele mu bingila byendi byoshe.

9 Oloni ndolome wa kwisi abwahelele* mwafwa ya kumujundula. 10 Co ndolome wa kufuka abwahelele ha kumunyekumuna, mwafwa akanyonga ngwe ntemo ya mu shwata. 11 Litangwa likatuhuka na kushaluka kwalyo, co likajujwamesa bimena na kulakumuna bintemo na kubiisa bubwa bwabyo bwa hanja. Mu ngila imolika, muka-kufuka nendi akanyongela mu kukabangeya bingila byendi.

12 Nabwahelela munu uje atwalelelaho kukolesa mu byeseko, mwafwa mubamutaba akatambula cilongo ca mwonyo cije canakulahesa Yehova baje batwalelelaho kumuzema. 13 Nga munu ali mu ceseko, keti endeke ngwendi: “Njambi ali na kunjeseka.” Mwafwa kucitaba kweseka Njambi na byuma byabibi, co nendi kesi kweseka munu na byuma byabibi. 14 Oloni munu na munu mashungu endi babenya akewo akamweseka na kumukoka na kumukokweya. 15 Co lishungu nga linakolo* lisema bubi, co bubi nga banabulingi, bunena kutsa.

16 Bandolome bange banjazema, keti bamyungumune. 17 Bwana bwoshe bwabubwa na bwana bwoshe bwa kulumbunuka bwatunda mwilu, bwatunda kuli Tate wa byeke, uje kesi kutenguluka ngwe minzinzime ije ikatenguluka.* 18 Capwile cizango cendi ngwendi tukaleko kwitila mu lijwi lyendi lya busunga, mangana tupwe bushuka bwakulibanga ku byakutanga byendi.

19 Eni bandolome bange banjazema zibukeni eci: Munu woshe azambule kutolilila, keti azambule kwendeka, keti alubale bwasi, 20 mwafwa butenu bwa munu kubwesi kunena kusungama kwa Njambi. 21 Ngeci, umbileni kuti mazilo oshe na muyati woshe wa bubi,* co tambuleni lijwi mu kuwa mbunge lije libali na kukuna muli yeni lije lyasa kumyobola.

22 Oloni pweni baka-kulinga byuma bili mu lijwi lya Njambi, keti baka-kuziba lika oku mulikwisa yeni babenya na bisinganyeka bya makuli. 23 Mwafwa nga munu napu muka-kuziba lika lijwi lya Njambi keti muka-kulinga bilimo, co napu ngwe munu uje alitala mu ciponi. 24 Mwafwa alitala lika, kutundaho uje akaya, co haje bene ebala mwali na kusholokela. 25 Oloni uje atalesesa mu lishiko lya kulumbunuka lije litwala ku kupatuka na kutwalelelaho muje mu lishiko, napu muka-kupanga bipangi keti muka-kuziba lika na kwibala, co abwahelela mu byuma byalinga.

26 Nga munu alimona ngwendi napu muka-kulemesa Njambi, oloni kakwata ndaka yendi, ali na kukwisa lika mbunge yendi, co kulemesa kwendi kuli na kuya lika mwangoco. 27 Kulemesa kuje kunajele, kuje kukwesi na mazilo ku mesho a Njambi yetu, Tate yetu, kunapu oku: kunyunga bisiwa na bifwile mu kayando kabo na kulinyunga munu babenya kwa kujeneka citoma mu kaye.

2 Bandolome bange, kuma musinganyeka ngweni muli na kunyunga likulahelo lya Mwata wetu Yesu Kristu wa bumpau oku mumwesa kangu ndi? 2 Mwafwa nga munu nazala tunzeya twa goldi ku minye na bizalo byabibwa aija ku biwano byeni, co kahutu uje nazala bizalo bya mazilo nendi akobela, 3 kuma musingimika uje nazala bizalo byabibwa na kwendeka ngweni, “Tumama aha hahabwa” na kuleka kahutu ngweni, “Yobe imana” nambe ngweni, “Ya ukatumame kuyehi na kacitwamo kanjikalyata mendi ange” ndi? 4 Nga mukemwo, kuma kumwesi na kumwesa ngwe bamo banatubakana bakwabo mukati keni, co lalo munapu mako baje bali na kwakula mu ngila yaibi ndi?

5 Tolilileni, bandolome bange banjazema. Kuma Njambi kangwile baje banapu tuhutu mu kumona kwa kaye ngwendi bapwe baka-kufuka mu likulahelo na kupwa baswana ba Bumwene buje bwakulahesele baje bamuzema ndi? 6 Oloni munashaula tuhutu. Kuma baka-kufuka keti bakebo bali na kumiyandesa na kumitwala ku binkuta ndi? 7 Kuma kubesi na kushaula lizina lyalibwa libamyanene ndi? 8 Nga mwononoka lishiko lya bumwene kwesekesa na cisoneka cije cendeka ngwaco, “Unapande kuzema mukweni ngwe muwalizema yobe babenya,” co muli na kulinga mwamubwa. 9 Oloni nga mutwalelelaho kukala na kangu, co muli na kulinga bubi, co lishiko limyana mulonga mwafwa mu baka-kupokola mashiko.

10 Mwafwa nga munu ononoka Mashiko oshe, oloni apokolako limolika, napokola mashiko oshe. 11 Mwafwa uje wendekele ngwendi, “Keti ulinge bukoi,” wendekele lalo ngwendi, “keti utsiye munu.” Ngeci, nga kuulingi bukoi, oloni utsiya munu, unapu muka-kupokola lishiko. 12 Twaleleleniho kwendeka na kulinga byuma ngwe baje babakasompa na lishiko lya banu ba kupatuka.* 13 Mwafwa uje katetela bakwabo nendi kubakamutetela mubakumusompa. Kutetela cihyana kusompa.

14 Bandolome bange, nga munu endeka ngwendi ali na likulahelo, oloni bipangi byahi, co lije likulahelo limukwasa bika? Lije likulahelo kulyasa kumwobola indi bati? 15 Nga bandolome nambe bandokazi kubesi na bizalo,* na byakulya byakupwamo bya litangwa olyo, 16 oloni umo weni abaleka ngwendi: “Yeni mu kwoloka, mukazibe shalu, mukalye bwino,” oloni kumubana bibatonda ku mubila, co oku kubakwasa bati? 17 Mu ngila imolika, likulahelo alyolika lya kujeneka bipangi linatsi.

18 Nameme ngoco, umo asa kwendeka ngwendi: “Yobe uli na likulahelo, yange njili na bipangi. Njimwese likulahelo lyobe lya kujeneka bipangi, co nange njikumwesa likulahelo lyange kwitila mu bipangi byange.” 19 Kuma wataba ngwobe kwakala Njambi umolika ndi? Uli na kulinga mwamubwa. Oloni na badimona nabo bataba ngwabo kwakala Njambi umolika, co bakajaja. 20 Obe munu wa kujeneka mana, kuma ushaka kukumwesa bukaleho buje bumwesa ngwabwo likulahelo lya kujeneka bipangi lya ngoco ndi? 21 Kuma tate yetu Abrahamu kubamusanene ngwabo wa kusungama, mwafwa ya bipangi munima ya kwana munendi Isaki ha mutula ndi? 22 Mwamono ngweni likulahelo lyendi lyendelelele na bipangi byendi, co likulahelo lyendi balipwisile lya kulumbunuka mwafwa ya bipangi byendi, 23 co cisoneka calishulisilile cije cendeka ngwaco: “Abrahamu wakulahelele Yehova, co bamumwene ngwabo muka-kusungama,” ngeci bamusanene ngwabo kabusamba ka Yehova.

24 Mwamono ngweni munu bamusana ngwabo wa kusungama mwafwa ya bipangi keti mwafwa ya likulahelo lika. 25 Mu ngila imolika, kuma Rahabu wa lihule kubamusanene ngwabo wa kusungama mwafwa ya bipangi munima ya kutambula mwamubwa tutumwa na kubaleka ngwendi baye ngila yeka ndi? 26 Cili bene, ngwe mwa mubila wa kujeneka sipilitu* muunapwila wa kutsa, na likulahelo lya kujeneka bipangi linatsi.

3 Bandolome bange, babangi mukati keni keti bapwe balongesi, mwafwa muzibuka ngweni bakatusompa manene. 2 Mwafwa tubaboshe tukasebuka* bisimbu byabingi. Nga munu kesi kusebuka mu kwendeka, co napu munu wa kulumbunuka, asa kwendesa mubila wendi woshe. 3 Nga twaka lumingu ku tunwa twa tubalu ngwetu batwononoke, co twendesa na mibila yabo yoshe. 4 Taleni lalo nambe mato: Nameme apwa akama manene, co lalo bakawanakula na lihunzi lyakama, oloni kacilapo kakandondo kakeko kakawendesa mangana aye kwoshe kuje kwashaka kuya uje nakwata cilapo.

5 Mu ngila imolika, ndaka yapwa cilyo cacindondo ca mubila, oloni biikalishasha byapwa byakama. Katuhya kakandondo lika kasa kwenyeka lishwata lyakama. 6 Ndaka nayo yapwa tuhya. Ndaka yapwa kaye kaje kanashulu na bilinga bya kuhenga mukati ka bilyo bya mubila wetu, mwafwa ikajwalesa mubila woshe na kwaka buyoye bwa munu bwoshe mu tuhya, co inapu ngwe Gehena* mwafwa yasa kunena kunyonga. 7 Mwafwa miyati yoshe ya tusitu ba mu shwata na tuzila na tusitu ba kulikoka hasi na byakutanga bya mu kalunga-ndonga, byoshe bakabyononwesa, co banu babyononwesaho laja. 8 Oloni kukwesi munu asa kwononwesa ndaka. Yaikalu kuyononwesa, co ibulumuna, yashula na bushungu buje butsiya. 9 Ndaka imolika tuipangesa mu kushangazala Yehova Tate, kutundaho tuipangesa mu kusinga banu baje babanatanga “mu cifwa ca Njambi.” 10 Mu kanwa kamolika mutunda bibezikiso na bisingo.

Bandolome bange, byuma kubyapandele kufwa ngacije. 11 Kuma mu kabwelubwelu kamo mwasa kutunda mema amabwa na mema a kulula ha simbu imolika ndi? 12 Bandolome bange, kuma muti wa mukuyu wasa kwima bushuka bwa olive, nambe muti wa binyu wasa kwima bikuyu ndi? Mu kabwelubwelu ka mema a mwongwa kumwasa kutunda mema amabwa.

13 Iya ali na mana na kuzibisisa mukati keni? Amwese mu bilinga byendi byabibwa ngwendi bipangi byendi ali na kubilinga mu kuwa mbunge, kuje kutunda mu kukala na mana. 14 Oloni nga mu bimbunge byeni muli cipululu na bimata,* keti mulishashe na kwendeka makuli aje alwisa busunga. 15 Awa mana kuwatundu mwilu, apwa a hasi, a busitu, a budimona. 16 Mwafwa kwoshe kuli cipululu na bimata,* kukala lalo liwayanga na byuma byoshe byabibi.

17 Oloni mana a kutunda mwilu, hakulibanga apwa a kujela, co apwa a kwoloka, akazibisisa, analibwahesela kwononoka, ashula na kutetela na bushuka bwabubwa, kuwakele na kangu, co kuwesi kulikwisa. 18 Co lalo, bushuka bwa kusungama bakabukunu muje muli kwoloka, babukunina* baje banena kwoloka.

4 Nzita na lwozi bili mukati keni, haka bili na kutunda? Kuma kubyesi na kutunda ku mashungu eni a situ aje ali na kutwalelelaho kulilwisa mu bimbunge byeni ndi? 2 Muli na kushungwiya byuma, oloni kumwesi na kubiwana. Muli na kutwalelelaho kutsiya banu na kushungwiya byambala, oloni kumwesi na kubiwana. Muli na kutwalelelaho kulipupa na kulwa nzita. Kumwesi nabyo mwafwa kumwesi na kubilomba. 3 Mumukalombo kumwesi kubitambula, mwafwa mukalombela kubipangesa ku byuma byabibi mangana mukutise mashungu eni a situ.

4 Eni baka-kulinga bukoi,* kuma kumuzibuka ngweni kulikuta busamba na kaye kunapu kulipwisa citozi ca Njambi ndi? Woshe ashaka kupwa kabusamba ka kaye alipwisa ikeye babenya citozi ca Njambi. 5 Kuma musinganyeka ngweni bicinendeka cisoneka binai mwangoco mucinendeka ngwaco: “Mbunge ya cipululu itwakala nayo ili na kutwalelelaho kushungwiya byuma bya kuliseza-seza ndi”? 6 Oloni ngozi yakama yakamwesa Njambi yapwa yakama manene, mukemwo cisoneka cendeka ngwaco: “Njambi akalwisi baka-kulyalesa, oloni akamwesa ngozi yakama ku banu ba kulikehesa.”

7 Lyakeni kwisi ya Njambi, oloni lwiseni Liyabolo, co atewa kuli yeni. 8 Shweneni kuli Njambi, co nendi ashwena kuli yeni. Jeleseni maboko eni, eni baka-bubi, jeleseni bimbunge byeni, eni baka-bimbunge bibali. 9 Bihilileni na kuziba busiwa na kulila manene. Tujolo tweni tutenguluke kupwa busiwa, co kubwahelela kweni kutenguluke kupwa kulinyenga. 10 Likeheseni ku mesho a Yehova, co amijundula.

11 Bandolome, eceleni kulyendeka mwamubi. Woshe endeka mwamubi ndolome yendi nambe kusompa ndolome yendi, ali na kwendeka mwamubi lishiko na kusompa lishiko. Co nga usompa lishiko, kuwesi na kulinga byuma bili mu lishiko, oloni u muka-kusompa. 12 Kwakala Muka-kwana lishiko na Muka-kusompa umolika uje asa kwobola na kunyongesa. Oloni yobe, yobe iya mangana usompe mukweni?

13 Tolilileni oni yeni mukendeka ngweni: “Lelo nambe imene njiya ku nganda ya cingandi, co njikakalako mwaka wa mutunu na kulinga mingoso na kuwana profiti,” 14 oloni kuuzibuka mubukafwa buyoye bwobe imene. Mwafwa unapu mbundu ije isholoka ha kasimbu kakandondo lika, oloni kukapwa muje yahi. 15 Oloni unapande kwendeka ngwobe: “Nga Yehova ashaka, twetako, co tukalinga bingandi na bingandi.” 16 Oloni mwashaka manene kulishasha na mituto. Kulishasha kwoshe kwa cifweci kwakubi. 17 Ngeci, nga munu azibuka mwakulingila byuma byabibwa, oloni kalingi ngoco, ali na kulinga bubi.

5 Tolilileni, eni baka-kufuka, lileni na kumbolozoka mwafwa ya bukalu buli na kumizila. 2 Bufuko bweni bunabolo, co bizalo byeni binaliwa ku tulongolo. 3 Goldi yeni na siuva yeni binaliwa ku ñalawe, co ñalawe yabyo ikapwa bukaleho buje bukamipaya, co ikalya situ yeni. Bimunatulika bikapwa ngwe tuhya mu matangwa a mamaneselelo. 4 Taleni! Fweto ije kumwafwetele baka-kupanga baje banateje mahya eni ili na kutambeka kuli yange, co miteto ya baka-kuteja inete ku matwi a Yehova wa maswalale. 5 Munayoyo mu bufuko na mu kukutisa mashungu eni hano hasi. Munanunisa bimbunge byeni ngwe bimuna baje bananunu kweta na ha litangwa lya kubatsiya. 6 Munahisa munu wa kujeneka mulonga. Munatsii munu wa kusungama. Kuma kesi na kumilwisa ndi?

7 Ngeci, bandolome, kaleni na mbunge ya kubandamena kweta na ha kukalako kwa Mwata. Taleni! Ndimi akatwalelelaho kubandamena bushuka bwabubwa bwa hasi, akabandamena nyonzi yamashangumukilo na nyonzi yamamaneselelo. 8 Neni kaleni na mbunge ya kubandamena, kanyameseni bimbunge byeni, mwafwa kukalako kwa Mwata kuli hayehi.

9 Bandolome, keti muyayabale hali bakweni kutewa bamisompa. Muka-kusompa nemana ku bikolo. 10 Bandolome, tembwinineni tupolofweto baje bendekele mu lizina lya Yehova baje bayandele na kumwesa mbunge ya kubandamena. 11 Twamona baje banakolesa kupwa ba kubwahelela.* Mwazibile bya kukolesa kwa Yombi, co muzibuka byatundilemo, bije byamwanene Yehova, co mwalimwena ngweni Yehova wakala manene na cizemo,* co lalo wapwa muka-kutetela.

12 Kutundaho, bandolome, keti mulisinge, ipwe na lilu nambe na lifuti-libu nambe na cisingo coshe-coshe. Oloni nga mwendeka ngweni “Eyo” ipwe bene eyo, nga ngweni “Embwe” ipwe bene embwe, mangana keti bamisompe.

13 Kuma kuli umo ali na kuyanda mukati keni ndi? Atwaleleleho kulombela. Kuma kuli umo nabwahelela ndi? Aimbe Bisamu. 14 Kuma kuli umo ali na kubinja mukati keni ndi? Asane bakulunu ba cikungulukilo, co bakumulombelela na kumukwita mazi mu lizina lya Yehova. 15 Co lilombelo lije libalombela na likulahelo likangwisa uje ali na kubinja,* co Yehova amwindula. Co lalo nga nalingi bubi, bamukonekela.

16 Ngeci, endekeni bubi bweni ha kujela kuli umo na mukwabo, na kulilombelela umo na mukwabo mangana mwole. Kulambelela kwa munu wa kusungama kuli na nzili. 17 Eliya wapwile munu uje wakele na kuliziba ngwe mutukalizibila, oloni mwalombelele manene ngwendi nyonzi keti inyoke, kuyanyokele ha myaka itatu na bingonde 6. 18 Co mwalombelele lalo, lilu lyanyokesele nyonzi, co lifuti lyemine bushuka.

19 Bandolome bange, nga umo mukati keni banamungumuna na kumutundisa mu busunga, co mukwabo amwilwisa, 20 zibukeni ngweni woshe elwisa muka-bubi kumutundisa ku ngila yendi yaibi, amwobola, co afwika bubi bwabwingi.