Muzibuka Ndi?

Tupilistu ku tempele, bakele na kulinga bati maninga a tusitu ba mulambu?

MWAKA na mwaka tupilistu bakele na kwana milambu ya tusitu babangi ha mutula ku tempele. Muka-kutondesesa biñanda bya kusañulu wa kaJuda wa lizina lya Josephus, wasonekele ngwendi bana ba bimanga ba kutubakana 250,000, bakele na kubatsiya ha litangwa lya cilika ca Paseka. Ngeci kwakele maninga amangi aje akele na kwitikila ha mutula. (Levi 1:10, 11; Kula 28:16, 19) Aje maninga bakele na kuwalinga bati?

Baka-kushitozola bya kusañulu banawana mupila wakama ha mutambela haje hakele tempele ya Heloda uje ubapangesele kwakweta mu 70 C.E, mubanyongesele tempele. Cisholoka omu mu mupila mukemwo mwakele na kwita maninga atunda mu tempele.

Tucisimutwiyeni ha byuma bibali bije byalingisile mutula utwaleleleho kupwa wa kujela.

• Mena mwisi ya mutula: Libulu limo lya kunima lya mashiko na bisemwa bya baJuda libasonekele munima ya mwaka wa 200 C.E, linendeka ngwalyo kwakele mena abali mu mbango imo ya mutula. Eli libulu lyalumbunwine ngwalyo maninga akele na kutunda ku tusitu ba mulambu na mema a bakele na kupangesa mu kujelesa mutula byakele na kukobela mu mena na kuliwanena mu mupila na kusikumuka ku cingulunga ca Kidroni. Baka-kushitozola byuma bya kusañulu banatondesesa na kuwana byuma byakulifwa na byuma bilinalumbununa Libulu lya mizimbu ya kusañulu ya baJuda. Kwesekesa na byuma bibanawana, baka-kushitozola byuma bya kusañulu banataba ngwabo hamo kunima bakele na kupangesa mena mangana maninga asikumukemo kutunda ku mutula.

• Mema amangi: Tupilistu batondele mema amangi manene a kupangesa mu kujelesa mutula na mupila muje mwakele na kwita maninga. Aba tupilistu basele kupanga mwamubwa eci cipangi ca seho mwafwa simbu yoshe bakele na kuwana mema a kujela abatondele aje akele na kutunda mu nganda. Awa mema bakele na kuwakoka kupangesa mipila na kuwatulika mu masima na mu mashali. Muka-kushitozola bya kusañulu wa lizina lya Joseph Patrich wendekele ngwendi: “Cisholoka kukwakele tempele yeka ibapangele mu ngila ya cifweci, ije yakele na mipila ije yasa kunena mema na kutundisa mema a mazilo mu tempele.”