Yehova Nanjibezikisa Manene, Mwafwa Njatembwininine Banu Bababwa

Njasemukilile mu pulovinsi ya Quebec muje mubakendeka Cifulenci. Eyi pulovinsi yakala mu Canada. Bisemi bange ba Louis na ba Zélia banjizemene manene. Batate bakele na shwamwa, co bazemene kutanda. Njazemene manene kusoneka, co njashungwiiye kupwa muka-mizimbu.

Munjakele na myaka 12 Rodolphe Soucy uje wakele na kupanga na batate na kabusamba kendi batwendelele. Bapwile Bakaleho ba Yehova. Kunjazibukile byabingi hali Bakaleho, co kunjashakele bulombelo bwabo. Oloni njazibile manene kubwaha mubakele na kutukumbulula mwamubwa kupangesa Mbimbiliya. Bisemi bange nabo bazibile kubwaha, ngeci twatabele kulilongesa Mbimbiliya.

Ha simbu ije, njakele na kukobela ha sikola ya baka-Katolika. Bisimbu bimo, njakele na kusimutwiya na bakwetu banjakobelele nabo sikola byuma binjakele na kulilongesa mu Mbimbiliya. Mu kwita kwa simbu, balongesi baje bapwile tupilistu bazibukile bitwakele na kusimutwiya. Kapilistu umo wanjipayele, oloni kapangesele Bisoneka. Wanjipayelele mu kilasi ngwendi nji muka-kutengulukila. Njazibile kubabala ku mbunge kunjendeka mwamubi, oloni oku kwanjikwasele njimone ngwange bilongesa bya bulombelo bwabo kubyalitombwele na Mbimbiliya. Njamwene ngwange njinapande kutunda haje ha sikola. Bisemi bange banjitabesele njiye ha sikola yeka.

BYUMA BYANJIKWASELE NJIZEME KWAMBULULA

Njatwaleleleho kulilongesa Mbimbiliya, oloni kunjakele na kukola bwasi ku sipilitu, mwafwa njakele na kutewa kwambulwila ku njubo na njubo. Ceci ya Katolika yakele na nzili, co yalwisile manene cipangi cetu ca kwambulula. Maurice Duplessis uje wapwile ntwama wa bupolitiki walikwatasanene manene na Ceci ya Katolika. Co washongangeyeye bibunga bya banu bilwise Bakaleho. Ha simbu ije Bakaleho bapandele kupwa ba kusimpa mangana bambulule.

Ndolome John Rae uje wamanesele Sikola ya Ngilyande mu kilasi ya bu 9, wanjikwasele njijeneke kukala na lyoba. John wazibukile byuma byabingi, wapwile wa kulikehesa, co wapwile wamwasi kusimutwiya nendi. Keti kakangi wakele na kunjinangula, oloni bilinga byendi byanjikwasele manene. John kazibukile kwendeka mwamubwa Cifulenci, ngeci ha bisimbu byabingi twakele na kuya hamo mu lihya, co njakele na kumukwasa kwambulwila baje bakele na kwendeka Cifulenci. Kupangela hamo na John kwanjikwasele njilyangwile kupwa Mukaleho wa Yehova. Kwetile myaka 10 kutunda hanjashangumukilile kulilongesa na Bakaleho kweta na ha ha banjimbwitikilile. Co banjimbwitikile ha 26 May 1951.

Mu cikungulukilo cetu cacindondo mwatumine bapainiya. Co banjishongangeyeye njipwe painiya. Ha simbu ije twakele na kupangesa lika Mbimbiliya mu kwambulwila ku njubo na njubo. Kutwakele na mabulu, ngeci twapandele kupangesa mwamubwa Bisoneka. Co njakele mbunge ku kukwata mavesi mu mutwe mangana njimanene busunga. Oloni banu babangi bakele na kubyana kutanda Mbimbiliya yoshe yoshe ije kubatabesele baka-Ceci ya Katolika.

Mu 1952, njambatele Simone Patry, ndokazi wa kulongwa wa mu cikungulukilo cetu. co twajalukilile ku Montreal. Kwetile mwaka umo lika, co twakitile mwana wa munakazi, Lise. Njecelele bupainiya te njili hayehi na kwambata. Yange na Simone twasiwisile buyoye bwetu mangana tubaboshe tupange mwamubwa bipangi bya ku cikungulukilo.

Kwetile myaka 10 asina njishangumuke kulinga lalo bupainiya. Mu 1962, njaile ku Sikola ya bakulunu ya Cipangi ca Bumwene ije itwakobelele ha Mbetele ya ku Canada. Ije sikola yapwile ya ngonde imo lika, co njakakele mu mulili umo na ndolome Camille Ouellette. Camille wambatele, co wakele na bana, oloni wakele na ntwima ya kwambulula, co oku kwanjizibisile manene kubwaha. Ha simbu ije mu Quebec, kwakele bandolome na bandokazi babandondo lika baje balingile bupainiya oku balela bana. Oloni Camille walyangwilile kulinga ngoco. Simbu yoshe itwakele hamo, wanjishongangeyeye njangule mwamubwa byakulinga. Hanima ya bingonde bya kutanda, njashangumukile lalo bupainiya bwa simbu yoshe. Bamo bendekele ngwabo kunjangwile mwamubwa byakulinga. Oloni kunjalikelele. Njakulahelele ngwange Yehova anjikwasa njambulule na nzili.

TWILUKA KU NGANDA YA QUEBEC OKU TUBAPAINIYA BA KULITILA

Mu 1964, yange na Simone batulekele ngwabo tukapwe bapainiya ba kulitila ku Nganda ya Quebec, kuje kwapwile kwimbo lyetu. Twakapangeleleko ha myaka yaingi. Ha simbu ije, banu kubakele na kutulwisa manene.

Lya Sapalalo ku simbu ya mutanya, banjikutile mu mbongi ya Sainte-Marie ije yakala hayehi na Nganda ya Quebec. Kapokola wanjitwalele ku polisi na kunjaka mu kamenga, mwafwa njakele na kwambulula ku njubo na njubo kwa kujeneka kulomba lisesa. Kutundaho, banjitwalele kuli lyaako wa lizina lya Baillargeon. Wapwile munalume wa kutewesa. Wanjihwile ngwendi iya apwa loya wange. Njamukumbulwile ngwange Glen How.a Uje lyaako mwazibile ngoco wajajele na kwendeka ngwendi: “Embwe. Ujeni keti ejeko.” Ndolome Glen How wapwile loya, co banu bamuzibukile manene. Co lalo wakele na kuhyana biñanda bya kwimanena Bakaleho. Haje bene, baka-nkuta banjilekele ngwabo kunjesi na mulonga.

Mu Quebec, kwatukaluwilile kuwana njubo ya kufwetela mangana tulingilemo biwano, mwafwa bakele na kutulwisa. Cikungulukilo cetu cacindondo cakele na kukungulukila mu njubo yalaja ya kutulikila bimota. Oloni yakele na kutonola manene ha simbu ya cisika. Ngeci, bandolome bakele na kupangesa likina lije lyashalwisile mu njubo. Kakangi, twakele na kulizengeleka kuje ku likina ha maola a kutanda simbu kanda biwano bishangumuke. Co twakele na kulileka byuma bitwaliwanene nabyo mu buyoye.

Ha myaka ineti, njalimwena byuma byabibwa binatundu mu cipangi ca kwambulula. Mu ma 1960, mu Quebec, mu Côte-Nord na mu Gaspé Peninsula, mwakele bikungulukilo byabindondo. Ha simbu ino, omu mu mitamba muli bikungulukilo byabingi. Co bandolome bali na kukungulukila mu Binjubo bya Bumwene byabibwa.

BANJANGULA NJIPWE KANYUNGI WA KUZENGULUKA

Mu 1970, yange na Simone batulekele ngwabo tushangumuke cipangi ca kuzenguluka. Co mu 1973, banjangwile njipwe kanyungi wa mbongi. Ha myaka yoshe ije, njalilongesele byabingi kuli ndolome Laurier Saumurb na David Splane.c Aba bandolome bakele mu cipangi ca kuzenguluka. Mutwakele na kumanesa ciwano ca citingitingi, yange na David twakele na kulikwasa umo na mukwabo mangana tumone mutwasa kubwezelela ku butongwe bwetu bwa kulongesa. Njanuka litangwa limo, David wanjilekele ngwendi: “Léonce, njalikuwile ñanda yobe ya mamaneselelo. Inapwile yaibwa, oloni yange ngwe njapangeleho biñanda bitatu.” Njakele na kwaka byuma byabingi manene mu ñanda yange. Njapandele kulilongesa kwaka lika byuma bya seho mu biñanda byange.

Tunyungi ba mbongi babanene cipangi ca kutakamesa tunyungi ba kuzenguluka. Oloni baka-kwambulula ba ku Quebec banjizibukile manene. Bashakele manene kwambulula hamo nange nga njinabendela ha ciwano ca citingitingi. Simbu imo, kanyungi wa kuzenguluka wanjanukisile mu kasingimiko ngwendi: “Cabwaha kwaka mbunge bandolome, oloni keti wibale ngwobe cino calumingo unendela yange. Nange njitonda kunjitakamesa.” Cije cinangulo cacibwa canjilongesele byabingi.

Calubinda mu 1976, kwalingiwile cuma canjikasumwine, co canjipokwele mbunge. Munakazi wange Simone, wabinjile manene, co watsile. Wapwile mwebo wamubwa, mwafwa wakele na sipilitu ya kulyana, co lalo wazemene manene Yehova. Kuzezama mu cipangi ca kwambulula kwanjikwasele manene njikolese muje mu busiwa munjakele. Njakandelela lalo kuli Yehova mwanjikwaselelemo ha simbu ije ya bukalu. Mu kwita kwa simbu, njambatele Carolyn Elliott. Wakele na kwendeka ndaka ya Ingilishi, co wapwile painiya wa ntwima uje wezile na kupangela ku Quebec ku bujene. Carolyn wakala na nzanzu, wazema banu, maneneni baje bakala na shwamwa na baje bakalizibi buli. Wanjikwasele manene mu cipangi ca kuzenguluka.

MWAKA WA SEHO MANENE

Mu January 1978, banjilekele ngwabo njikatwamenene Sikola ya Cipangi ca Bupainiya mu Quebec. Ije sikola yapwile ya kulibanga mu Quebec. Njalishoshomwenene, mwafwa nange na bana ba sikola byahi bitwazibukile. Kubezika lika, mu kilasi mwakele bapainiya babangi baje bapangelele Yehova ha myaka yaingi. Yange njapwile mulongesi, oloni njalilongesele byabingi ku bana ba sikola.

Kutundaho, mu 1978 twalingile Ciwano ca Mafuti cije cakele na mutwe wa “Victorious Faith.” Twacilingilile mu Sitediyamu yakama ku Montreal. Cikeco capwile ciwano cakama manene mu Quebec, kwakungulukile banu ba kutubakana 80,000. Banjanene cipangi ca kusimutwiya na baka-mizimbu. Njasimutwiiye na baka-mizimbu babangi, co njabwahelelele kumona byuma byabingi byabibwa bibasonekele hali yetu. Bambatele maola a kutubakana 20 oku batwihula bihula ha TV na ha cisanzi, co lalo basonekele biñanda byabingi hali yetu. Twambulwilile banu babangi.

TUJALUKILA KWEKA

Mu 1996, byuma byatengulukile mu buyoye bwange. Kutunda habanjimbwitikilile, njapangelele mu Quebec mubakapangesa Cifulenci. Oloni banjijalwisilile ku mutambela wa Toronto kubakapangesa Ingilishi. Njamwene ngwange kunjasa, mwafwa njalishoshomwenene kwendeka biñanda mu Ingilishi ya kupokozoka. Njalombelele kuli Yehova kushwa kumo na kumukulahela manene.

Ha kulibanga, njashotele mbunge, oloni njalikuwu kupangela ku mutambela wa Toronto ha myaka ibali. Carolyn wanjikwasele njiwe mbunge omwo njalilongesele Ingilishi, co bandolome nabo banjikwasele manene. Mu simbu yaindondo lika, twawanene babusamba babaha.

Njakele na kulinga byuma byabingi ha kulibwahesela ciwano ca citingitingi. Co lalo lya mu Citanu njakele na kwambulula ku njubo na njubo ha ola imo. Bamo hamo basinganyekele ngwabo, ‘Bika byakuila mu lihya okuni banu ololo bazezama na ciwano ca citingitingi?’ Oloni kuya mu lihya kwakele na kunjitakamesa manene. Nameme simbu ino, kwambulula anga kuli na kunjizibisa kubwaha.

Mu 1998, yange na Carolyn batujalwisilile ku Montreal kukapwa bapainiya ba kulitila. Ha myaka yaingi, njakele na kutala bya cipangi ca kwambulwila ku mbunga na kupanga na baka-mizimbu mangana keti bendeke biñanda bya makuli hali Bakaleho ba Yehova. Yange na Carolyn tukalikuwu kwambulwila bangenzi baje baneja ololo kutunda ku Canada baje bashaka kulilongesa Mbimbiliya.

Mukanjikasinganyekesesa ha byuma binjinapangela Yehova ha myaka 68 ha kupwa ngamba yendi wa kumbwitika, njiliziba ngwange njabezika manene. Njabwahelela kupanga cipangi ca kwambulula na kukwasa banu babangi balilongese busunga. Munange Lise na munalume wendi bapwile bapainiya ba simbu yoshe omwo bana babo bakolele. Njikabwahelela manene kumona ntwima yendi ya kwambulula. Njakandelela manene kuli bandolome baje banjimwesele mwanja waubwa na kunjinangula mwamubwa mangana njikole ku sipilitu na kupanga bipangi byakulisezaseza. Njalimwena ngwange nga tushaka kupwa ba kulongwa mu cipangi cetu, co tunapande kukulahela sipilitu ya kujela ya Yehova. (Myaso 51:11) Njitwalelelaho kukandelela Yehova, mwafwa njabezika kushangazala lizina lyendi.—Myaso 54:6.