Ciwano mu Indianapolis, ku Indiana, mu 1925
1925: Myaka 100 Kunima
KAPOSHI ka Kukengela ka January 1, 1925 kendekele ngwako: “Twabandamena ngwetu uno mwaka kulingiwa byuma bya seho manene.” Oloni aka Kaposhi katwaleleleleho kwendeka ngwako: “Kutwapandele kwaka manene mbunge ku byuma binasa kulingiwa. Mwafwa nga tulinga ngoco, co twasa kwonowa kwaka mbunge ku cipangi catonda Yehova ngwendi tulinge.” Baka-kulilongesa Mbimbiliya babandamenene byuma muka mu 1925? Co batwaleleleleho bati kuzezama mu cipangi ca kwambulula nameme byuma bibabandamenene kubyalingiwile?
BANU BA NJAMBI BAPANDELE KUBANDAMENA
Baka-kulilongesa Mbimbiliya babangi babandamenene ngwabo mu 1925 kaye kapwa Paradaisi. Ndolome Albert Schroeder uje wakupwile mu Cibunga ca Kutwamenena wendekele kutalesa kuli ei ñanda ngwendi: “Twakulahelele ngwetu mu 1925 bakubwabesa baya mwilu, co banalume ba kulongwa ba kufwa ngwe Abrahamu na Devidi na bakwabo basanguka, co bapwa bamyata mu Bumwene bwa Njambi na kuyula hano hasi.” Ngeci byuma bibabandamenene mubyonowele kulingiwa, bandolome na bandokazi bamo bazeyele manene.—Prov 13:12.
Nameme ngoco, Baka-kulilongesa Mbimbiliya babangi bazezamene mu cipangi ca kwambulula, co banangukile ngwabo kwambulula bya Yehova kukekwo kwa seho manene kuli bakebo. Tucimoneni mubapangeselele ma radio mu kwambulwila banu babangi.
MA RADIO STATION ALIBWEZELELELE
Mu 1924 banu babangi batolililile ku radio station ya WBBR. Ngeci, mu 1925 Baka-kulilongesa Mbimbiliya batungile radio station ikwabo yakama kuyehi na nganda ya Chicago mu Illinois. Ei radio station yaiha baitumbwile ngwabo WORD. Ralph Leffler uje wakwasele mu kutunga ei radio station wendekele ngwendi: “Banu ba ku mitambela ya kulako bakele na kutolilila ku radio station ya WORD ku mangwezi.” Cakumwenako, naanga imo ije yakele mu mbongi ya Pilot mu Alaska makilomita a kutubakana 5,000 kutunda hayakele ei radio station, yatolililile ku imo ya maprogiramu akulibanga oku ku radio station. Munima ya kutolilila, ije naanga yasonekele mukanda wa kukandelela kuli baje bakele na kupangela kuje ku radio station ha kubwahesa progiramu ije yabashongayeye na kubakwasa bazibuke bya Njambi na Mbimbiliya.
Ku Cimoshwe: Kaposhi ka radio station ya WORD ku Batavia, mu Illinois
Ku Cilyo: Ralph Leffler ali na kupangela ku radio station
Kaposhi ka Kukengela ka December 1, 1925, kendekele byalingisile ei progiramu yete ku mitambela ya kulako manene. Kendekele ngwako: “WORD ikeyo yapwile radio station yakama manene ku ma radio station aje akele mu United States. Banu mu United States mwoshe kwambateselela na lifuti lya Cuba na ku kunto ya Alaska basele kutolilila ku radio station ya WORD. Mwafwa ya kutolilila kuli ei radio station, banu babangi baje te kanda bazibeho laja busunga bwa mu Mbimbiliya bashakele kulilongesa byabingi.”
George Naish
Ha simbu ya kulifwa, Baka-kulilongesa Mbimbiliya bashakele kupangesa ma radio mu kwambulula muzimbu waubwa mu Canada. Ngeci mu 1924 batungile radio station ya CHUC ku Saskatoon mu Saskatchewan. Ei yapwile imo ya ma radio station a bulombelo akulibanga mu Canada. Co mu 1925 kwatondekele kunungulwila ei radio station ku mutambela weka wakama. Ngeci ije radio station yakupwile ya munga, co yanungulwilile bitenga bya kupangesa mu situdiyo mu mutungo wa laja uje ubalandele na kubwahesa mu Saskatoon mangana bapangelemo.
Ei radio station yakwasele banu babangi baje bakele ku makolokolo na mu bimbongi byabindondo mu Saskatchewan bazibe muzimbu waubwa lwakulibanga. Cakumwenako, mu mbongi ya kulako, munakazi umo wasonekele mukanda wa kulomba mabulu aje anakundama ku Mbimbiliya munima ya kutolilila ku progiramu. Ndolome George Naish wendekele ngwendi: “Cisholoka ou munakazi watondele aje mabulu bwasi-bwasi. Ngeci twamutuminine mabulu oshe a Studies in the Scriptures.” Munima ya simbu yaindondo, ou munakazi washangumukile kulekako banu babangi byuma byalilongesele.
KUZIBISISA KWAKUHA
Kaposhi ka Kukengela ka March 1, 1925 kakele na cilongesa ca seho manene ca mutwe wa “Birth of the Nation.” Mwafwa bika eci cilongesa capwile ca seho manene? Kushwa lika kunima, Baka-kulilongesa Mbimbiliya bazibukile ngwabo Satana ikeye ali na kutwamenena badimona hamolika na bulombelo bwa makuli na bifulumende na mingoso ya muno mu kaye. Nameme ngoco, “ndungo wa kulongwa na kunyanyama” wapangesele eci cilongesa mu kukwasa bandolome na bandokazi bazibisise ngwabo bangamba ba Yehova ba mwilu na hano hasi banalikwatasana. Banalyangununa ku kaye ka Satana, co bakapangela hamo mu kwimanena Yehova na kulwisa Satana na banu bendi. (Mate 24:45) Ndungo wa kulongwa na kunyanyama wendekele lalo ngwendi Bumwene bwa Njambi babushimbikile mu 1914, co lalo “mwilu mwakatukile nzita” ije yalingisile Satana na badimona bendi babombile hasi.—Kujo 12:7-9.
Baka-kulilongesa Mbimbiliya bamo kwabakaluwilile kutaba oku kuzibisisa kwakuha. Ngeci kaje Kaposhi ka Kukengela kendekele ngwako: “Nga kuli baka-kutanda Kaposhi ka Kukengela baje kubataba oku kuzibisisa kwakuha, co banapande kukala na mbunge ya kubandamena na kukulahela Yehova omwo batwalelelaho kumupangela mu kulongwa.”
Tom Eyre uje wapwile Muka-kwambulula (ibatumbula ano matangwa ngwabo painiya) wa ku Britain, wendekele mubalizibilile Baka-kulilongesa Mbimbiliya kutalesa kuli cije cilongesa ngwendi: “Bandolome babwahelelele manene mubazibile kuzibisisa kwakuha kwa mukanda wa Kujombolola capita 12. Kuzibuka ngwetu Bumwene bwa Njambi banabushimbika mwilu, kwatulingisile tubwahelele kwambulwila bakwetu byobu Bumwene. Co lalo kwatushongangeyeye twambulule manene na kutukwasa tumone ngwetu Yehova akalinga byuma byabibwa manene kulutwe.”
BANU BA NJAMBI
Bakaleho ba Yehova ano matangwa, banazibisisa mwamubwa mukanda wa Isaya 43:10 uje wendeka ngwawo: “Yehova nendeka ngwendi ‘Mu bakaleho bange, eyo, yeni ngamba yange injinangula.’” Simbu kanda mwaka wa 1925 wete, mabulu etu kuwakele na kwendeka manene hali ou mukanda. Oloni byuma byatengulukile. Mu 1925, Kaposhi ka Kukengela ka kasimutwiiye ha mukanda wa Isaya 43:10 na 12 mu bilongesa bya kupwa 11.
Ku mamaneselelo a August 1925, Baka-kulilongesa Mbimbiliya balikungulwile ku ciwano ca mutambela cakeleko ku Indianapolis mu Indiana. Ha progiramu ya ciwano hakele majwi a Ndolome Joseph F. Rutherford a kutambula baje bezile oku ku ciwano, a kwendeka ngwawo: “Tunaija kuno ku ciwano mangana Mwata atwane nzili ya kupanga na ntwima cipangi ca kwambulula mututunda kuno.” Ngeci ha matangwa oshe a kupwa 8 eci ciwano, banu baje bakungulukile babashongangeyeye bambulule bya Yehova ha simbu yoshe-yoshe.
Lyasapalalo August 29, Ndolome Rutherford wasimutwiiye ñanda ya mutwe wa “A Call to Action.” Mu ñanda yendi, Ndolome Rutherford wendekele manene bya seho ya kwambulula. Wendekele ngwendi: “Yehova nendeka kuli banu bendi ngwendi . . . : ‘Mu bakaleho bange . . . yange Njambi.’ Co wabashikile na majwi a nzili ngwendi: ‘Jundwileni miyati ya banu cizibukiso.’ Kukwesi banu hano hasi baje basa kwambulula bya Yehova kubanga lika banu bendi baje baali na kukwasa na sipilitu yendi.”—Isaya 43:12; 62:10.
Trakiti ya Muzimbu wa Lilabelelo
Ndolome Rutherford mwamanesele kwendeka ñanda yendi watandele mukanda uje wakele na mutwe wa, “Muzimbu wa Lilabelelo.” Ou mukanda wendekele ngwawo Bumwene bwa Njambi bukebwo lika butukwasa tukale na lilabelelo lya busunga lya kukatambula “bibezikiso bya kukala mu kwoloka, kukala na byuma byabibwa, kukala na bukangule bwabubwa, kuyoya, kupatuka na kubwahelela kwa myaka yoshe.” Ngeci banu boshe bakundwiiye ou muzimbu. Kutundaho, ou mukanda baunungulwile mu bindaka byabingi, co baupulintile na kuupangesa mu cipangi ca kwambulula. Ngeci makopi a kweta ku 40 milyoni bawanene banu.
Oloni Baka-kulilongesa Mbimbiliya kubashangumukile kulitumbula ngwabo Bakaleho ba Yehova ha myaka yaingi yateleko. Nameme ngoco, bashangumukile kuzibisisa seho ya kwambulula bya Yehova.
KWILUKILA KU BANU BAJE BATAMBWILE MUZIMBU
Baka-kulilongesa Mbimbiliya balibwezelelele mu kaye koshe, ngeci munga yabashongangeyeye belukile ku banu baje batambwile muzimbu waubwa. Munima ya kampeni ya kwana banu trakiti ya Message of Hope, libulu libatumbwile ngwabo Bulletina lyendekele ngwalyo: “Ilukileni ku banu bamunasezelele matrakiti a Message of Hope.”
Libulu lya Bulletin lya January 1925 lyakele na muzimbu wa kutunda kuli Muka-kulilongesa Mbimbiliya wa ku Plano mu Texas. Ou muzimbu ngwawo: “Twakomokele mutunamwene ngwetu mutunakala na kwilukila ku bitingitingi bije bitunambulwila laja, banu banakala na kutambula manene muzimbu waubwa kutubakana mu bitingitingi bije kanda twambulwile. Mu mbongi yetu yaindondo banambulwilamo lutanu ha myaka 10 inahu. . . Ololo bene aha, Ndokazi Hendrix na banana banelukile lalo na kukambulwilako, co banakasezele mabulu amangi manene kutubakana lwakulibanga.”
Muka-kulilongesa Mbimbiliya umo mu lifuti lya Panama wasonekele ngwendi: “Bwingi bwa banu baje banjishekele ha binjibo byabo munjabambulwilile lwakulibanga, banjitambwile mwamubwa munjelukilileko lwamucibali nambe lwamucitatu. Uno mwaka njinambulula manene ha kwilukila ku banu baje banjinambulwilile kunima, co bwingi bwabo banatambula muzimbu waubwa.”
KUBANDAMENA BIJA KULUTWE
Ku mamaneselelo a mwaka wa 1925, Ndolome Rutherford wasonekelele bapainiya na kulumbununa byuma byalingiwile mu cipangi ca kwambulula uje mwaka na byuma byateleko bibapandele kulinga. Wendekele ngwendi: “Mu mwaka wa 1925 munabezikile kukala na cipangi ca kuzembeleka baje banazeyele. Eci cipangi cinamilingisa mupwe ba kubwahelela . . . Mu 1926 mubezika lalo kukala na cipangi ca kwambulula bya Njambi na Bumwene bwendi na kumwesa ngweni mu banu bendi. . . . Ngeci tuyeni tulikwatasane hamo na kupangesa majwi etu mu kushangazala Njambi na Mwene yetu.”
Ku mamaneselelo a mwaka wa 1925, bandolome bayongwele kubwezelela ku mitungo ya Betheu ya Brooklyn. Ngeci mu 1926 twashangumukile cipangi cakama ca kutunga mitungo ya kulemesela yaingi cije kanda tupangeho.
Cipangi ca kutunga ku Adams Street, mu Brooklyn, New York, mu 1926
a Lije libatumbula ano matangwa ngwabo Buyoye Bwetu Baka-Kristu na Cipangi Cetu—Mukanda wa Biwano.