Bupolitiki Buli na Kushulisilila Bupolofweto bwa mu Mbimbiliya
Banu babangi banalyangununa mwafwa ya bupolitiki. Bali na kubyana mashiko aje abakwasa mu kuyoya kwabwo, co bakalikanangana na likamba. Baka-kutunga mashiko mu fulumende na bakwabo baje bali na bitwamo bya helu, kakangi bakabyana kutolilila ku biyongola bya bakwabo. Ebi bikebyo byasa kulingisa fulumende ijeneke kupanga mwamubwa cipangi cayo.
Biñanda bya bupolitiki bili na kunena bukalu maneneni mu mafuti a kufwa ngwe United States na Britain (lije libasana lalo ngwabo United Kingdom). Mwafwa bika? Mwafwa Mbimbiliya yapolofwetele cimweja bya bukalu buli omu mu mafuti abali. Oloni Bumwene bwa Njambi bukamanesa obu bukalu bwoshe.
Bupolitiki buli na kunenena bukalu muno “mu matangwa a mamaneselelo”
Mbimbiliya ili na bupolofweto bwabubwa buje buli ku mukanda wa Daniele. Oku ku mukanda Njambi wajombolwele “byuma bikalingiwa mu matangwa a mamaneselelo,” kutalesa ku byuma bya seho bije bikalingiwa kulutwe bibakalikuwa banu.—Daniele 2:28.
Njambi wajombolwele obu bupolofweto bwa mu Mbimbiliya kwitila mu cilota calotele Mwene wa Babiloni. Muje mu cilota, mwene wamwene kamponya wakama ibamungile ha byuma bya kuliseza-seza. Munima yebi kapolofweto Daniele walumbunwinine ngwendi kutunda ku mutwe kweta ku mendi, uje kamponya wemanenene biyulo bya nzili bije bikemana na kuwa.a Mu kwita kwa simbu, uje kamponya bakamutika na limanya lije limanena Bumwene nambe ngwetu fulumende yakashimbika Njambi.—Daniele 2:36-45.
Kwesekesa na bupolofweto, Bumwene bwa Njambi bukebo lika bukayula banu. Obu Bumwene bukebo bwalongesele Yesu baka-kumukabangeya ngwendi babulombe bwije.—Mateu 6:10.
Kuma kuli hamo habanamwesa biñanda bya bupolitiki oku ku bupolofweto bwa mu Mbimbiliya ndi? Anukeni ngweni mendi a uje kamponya apwile ‘a cikubo ca kulikumbasana na buma.’ (Daniele 2:33) Mutamba wa kulikumbasana cikubo na buma walisezele na mitamba ikwabo ya uje kamponya, kulumbununa kukakala ciyulo ca nzili cije cikaliseza na bikwabo. Mu ngila muka? Bupolofweto bwa Daniele bunalumbununa mwamubwa:
Kwesekesa na bupolofweto, ciyulo ca nzili cije cimanena mendi a uje kamponya ciliwana na bukalu buje bwija mwafwa ya bupolitiki. Banu bali mwisi yeci ciyulo bakebo bacilingisa cizeye.
Bupolofweto bwa Daniele buli na kulishulisilila bati?
Mendi a uje kamponya emanena ciyulo ca nzili manene, kulumbununa likwatasano lili mukati ka lifuti lya United States na Britain. Byuma bili na kulingiwa bimwesa bati ngwabyo cili bene mendi a kamponya emanena eci ciyulo?
Mendi a uje kamponya apwile a “cikubo ca kulikumbasana na buma,” mukemwo apwile a kuzeya. (Daniele 2:42) Ano matangwa, ciyulo ca United States na Britain cinazeye mwafwa banu balimo kubesi na kulizibasana. Cakumwenako, banu bali omu mu mafuti abali bali na kulilwisa. Banu bali na kucaula mangana babalinge mwamubwa. Bantwama babo kubesi na kulitombola mwamubwa. Ebi bifulumende bili na kwonwa kulinga byuma bibishaka mwafwa banu balimo kubalikwatasanene.
Ku mukanda wa Daniele capita 2 bapolofweteleko mubikafwila bifulumende biliko ano matangwa
Tucisimutwiyeni ha byuma bikwabo bibulumbununa bupolofweto bwa Daniele nomu mubuli na kulishulisilila ano matangwa:
Bupolofweto: “Bumwene . . . bukakanyamako kamandondo mwafwa ya mutamba wa cikubo.”—Daniele 2:41.
Bibulumbununa: Nameme banu bali omu mu fulumende ya United States na ya Britain banalyangununa, oloni ebi bifulumende hanga bicili na bitwa bya nzili. Mukemwo basa kulinga byuma byoshe-byoshe bibashaka.
Kulishulisilila Kwobu Bupolofweto
Mu 2023, awa mafuti abali anabiisile manene bimbongo byabingi ku maswale kutubakana mafuti akwabo.—Stockholm International Peace Research Institute.
“Likwatasano lili mukati ka lifuti lya UK na United States linalingisa awa mafuti akale na nzili manene.”—Strategic Command, U.K. Ministry of Defence, April 2024.
Bupolofweto: “Ngecilika minye ya ku mendi muyapwile ya cikubo ca kulikumbasana na buma, obu bumwene bukalinga oku bwa kukanyama, oku bwa kuzeya.”—Daniele 2:42.
Bibulumbununa: Nameme awa mafuti ali na maswalale ba nzili oloni kuasa kulinga byoshe biatonda mwafwa ya banu bali mwisi yawo.
Kulishulisilila kwobu bupolofweto
“Baka-kulilongesa bamo ngwabo fulumende ya United States ikonowa kulinga byoshe biikakulahesa kulingila banu.”—“The Wall Street Journal.”
“Bupolitiki bunanene bukalu bwakama mu Britain. Ngeci, fulumende ili na kwonwa kukwasa banu bali mwisi yayo.”—Institute for Government.
Bupolofweto: “Bakalikumbasana na banu, oloni kubakalikwatasana umo na mukwabo.”—Daniele 2:43, futunoti.
Bibulumbununa: Banu banasa kwetesa biyongola byabo ha byuma bimo, oloni fulumende ikeyo ilinga byeka.
Kulishulisilila kwobu bupolofweto
“Ano matangwa, banu babangi mu America bali na kumona baka-bupolitiki mu ngila ya kuhenga.”—Pew Research Center
“Banu babangi banasembulula manene bifulumende na baka-bupolitiki.”—“National Centre for Social Research.”
Bupolofweto bwa Daniele bukalishulisilila bati kulutwe?
Bupolofweto bwa Daniele bumwesa ngwabwo ha simbu ibukashangumuka kuyula Bumwene bwa Njambi, bukawana fulumende ya United States na Britain ili na nzili mu kaye koshe.—Daniele 2:44.
Bupolofweto bukwabo buli ku mukanda wa Kujombolola bumwesa ngwabwo, “bimyene ba ha lifuti-libu” bakalikungulwila hamo mangana balwise Yehovab Njambi ha nzita ya Amagidoni ya ha “litangwa lyakama lya Njambi Muka-nzili Yoshe.” (Kujombolola 16:14, 16; 19:19-21) Aha ha nzita, Yehova akanyongesa bifulumende bya banu byoshe. Co munima ya kubinyongesa, kukukakala lalo fulumende imanena kamponya ali ku bupolofweto bwa Daniele.
Nga mushaka kulilongesa byabingi, taleni ñanda ya “Nzita ya Alamagidoni Yapwa Ika?”
Bubwa butuwana ku bupolofweto bwa Daniele bwendeka ha bupolitiki
Mbimbiliya yapolofwetele cimweja bya bukalu buli na kwija mwafwa ya bupolitiki buli mu United States na Britain, co kulilongesa byabwo kumikwasa mangana muzibisise byuma bili na kulingiwa ha simbu ino.
Muzibisisa byalingisile Yesu aleke baka-kumukabangeya ngwendi kubapandele kulikobelesa mu biñanda bya kaye. (Iwano 17:16) Co lalo, oku kumikwasa muzibisise byalingisile Yesu uje ibanangula kuli Njambi kupwa Mwene wa Bumwene bwa Njambi endeke ngwendi, “Bumwene bwange keti bwa muno mu kaye.”—Iwano 18:36.
Mukulahela manene ngweni ololo Bumwene bwa Njambi bubwahesa byuma byoshe ngwe mwanakulahesela Njambi.—Kujombolola 21:3, 4.
Mukulahela manene ngweni byuma bikakala mwamubwa kulutwe mwafwa mafuti kuwakalilwisi mangana abiise byuma mu kaye.—Bisamu 37:11, 29.
Bupolofweto bwa Daniele bumwesa ngwabwo fulumende ya United States na Britain ije ili na nzili manene mu kaye koshe, imanena mendi a kamponya. Co ikeyo ya mamaneselelo kuyula. Bumwene bwa Njambi buje buli mwilu bukebwo bwa kuyula hano hasi munima ya kunyongesa ebi bifulumende biliko.
Nga mushaka kuzibuka bibukalinga Bumwene bwa Njambi, kengeni vidio ya Bumwene bwa Njambi Bwapwa Buka?
a Taleni cipalo ca, “Bupolofweto bwa Daniele Bunendeka ha Biyulo Muka bya Nzili?”
b Yehova likelyo lizina lya Njambi. (Bisamu 83:18) Taleni ñanda ya “Yehova Ikeye Iya?”