Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano wa Buyoye Bwetu Baka-Kilistu na Cipangi Cetu
DECEMBER 2-8
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUJOMBOLOLA 7-9
“Yehova Akabezikisa Mbunga Yakama Ije Naumo Wahi Asa Kulaba”
(Kujombolola 7:9) Munima yebi njakengele, co njamwene mbunga yakama, naumo wahi wasele kulaba banu boshe baje. Batundile ku miyati yoshe na ku mafuti oshe na ku banu boshe na ku bindaka byoshe, co bemanene kulutwe lwa litanda na kulutwe lwa Muna Munga, bazalele buzalo bwa kutoka, co bakwatele minango ya mashakabale mu maboko abo.
it-1 997 ¶1
Mbunga Yakama
Twasa kulihula ngwetu: Nga “mbunga yakama” inapu banu baje bakoboka na kukala hano hasi, co bika bibanabendekela ngwabo ‘banemana kulutwe lwa litanda lya Njambi na kulutwe lwa Muna Munga’? (Kuj 7:9) Bisimbu bimo mu Mbimbiliya, lijwi lya ‘kwimana’ ku mesho a munu umo linasa kulumbununa kututetela nambe kututambula. (Mya 1:5, NWT; Mya 5:5; Vis 22:29, AT; Luk 1:19, NWT) Mukanda wa Kujombolola unendeka lalo ngwawo “bimyene ba hano hasi, na baka-kuswana na bakulunu ba nzita, baka-kufuka na baka-nzili, na banu boshe beka lalo, ndungo na muka-kupatuka” banabatumbula ngwabo bashaka kubanda ku “mesho a uje natumbama ha litanda na ku bukalu bwa Muna Manga. Omwo litangwa lyakama lya bukalu bwabo linete, co iyajo asa kwimana?” (Kuj 6:15-17; esekeseni Luk 21:36) Ngeci, kwasholoka ngwe “mbunga yakama” inapu banu baje bakoboka ha simbu ya butenu bwa Njambi, co bakasa kwimana ku mesho endi na ku mesho a Muna Manga.
(Kujombolola 7:14) Co njakumbulwile ngwange, “Mwene, yange kunjizibuka, yobe uzibuka.” Co wendekele kuli yange ngwendi, “Aba bakebo banu banatundu mu ñababa yakama kujeneka bushonde. Co banakushu buzalo bwabo na kubutokesa too mu maninga a Muna Manga.
it-2 1127 ¶4
Ñababa
Mukwetile myaka 30 kutunda habanyongeselele Yelusalema, kapositolo Yowano bamulekele ngwabo mbunga yakama ya banu ba kutunda ku mafuti oshe na ku miyati yoshe na ku banu boshe “bakebo banu banatundu mu ñababa yakama.” (Kuj 7:13, 14) ‘Kutunda mu ñababa yakama’ kumwesa ngwabo aba banu bakoboka. Ebi bikebyo lalo biwendeka mukanda wa Vilinga 7:9, 10. Wendeka ngwawo: “Njambi wakele hamo [na Yosefa] na kumunyunga mwamubwa mu tuyando twendi twoshe.” Njambi kakwasele lika Yosefa akolese mu tuyando, oloni wamukwasele oboke mu tuyando twaliwanene natwo.
(Kujombolola 7:15-17) Mukemwo banemana kulutwe lwa litanda lya Njambi na kumupangela mutanya na butsiki mu njubo yendi. Co uje natumbama ha litanda [akajangumwina mbalaka yendi hakamwa yabo, NWT]. 16 Bakebo kubakazibi lalo njala nambe lihwila, co lalo litangwa nambe lihunzi lya ntwima kulikabenyeka embwe, 17 Omwo Muna Manga uje ali mukati ka litanda, akapwa kanyungi kabo, co akabatwamenena ku tubwelubwelu twa mema a mwonyo. Co Njambi akasikumuna misozi yoshe ku mesho abo.”
it-1 996-997
Mbunga Yakama
Twasa Kuizibuka Bati? Twasa kuzibuka “mbunga yakama” nga tutanda mukanda wa Kujombolola capita 7 na mikanda ikwabo ije yendeka bya mbunga yakama. Mukanda wa Kujombolola 7:15-17 ngwawo Njambi “akajangumwina mbalaka yendi hakamwa yabo,” “akabatwamenena ku tubwelubwelu twa mema a mwonyo,” co “akasikumuna misozi yoshe ku mesho abo.” Mukanda wa Kujombolola 21:2-4 nawo unendeka ngwawo ‘mbalaka ya Njambi ikakala hamo na banu, akasikumuna misozi yoshe ku mesho abo, co kukukakala kutsa.’ Eci cimona kucendeka bya banu bali mwilu kuje kutunda “Yelusalema yaiha,” oloni cendeka bya banu bali hano hasi.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kujombolola 7:1) Munima yebi njamwene tungelo bawana bemanene hano hasi, bemikile lihunzi mu bimbango biwana ngeci kesi lihuwe hasi, nambe ha mema a kalunga, nambe ku muti woshe woshe.
re 115 ¶4
Kusata Isalele wa Njambi
4 Aba tungelo bawana bemanena bibunga bya tungelo biwana bije byali na kupangesa Yehova mu kwimika kusompa kweta ha simbu yanangula. Tungelo mubakecela eli lihunzi ngwabo lihuwe kutunda ku bimbango biwana bya kaye, likanyongesa byuma byabingi. Eli lihunzi likashaka kulifwa na mahunzi awana apangesele Yehova mu kushandola na kunyongesa Baelame, oloni likelyo likapwa lyakama manene. (Nje 49:36-38) Eli lihunzi likapwa lyakama manene kutubakana na lije “lihunzi lyakama” lyapangesele Yehova mu kunyongesa Baamoni. (Amo 1:13-15) Kukwesi mutamba wa munga ya Satana hano hasi ukasa kwoboka ha litangwa lya butenu bwa Yehova omwo Yehova akamwesa ngwendi ikeye ali na nzili ya kuyula ku myaka yoshe.—Mya 83:15, 18; Isa 29:5, 6.
(Kujombolola 9:11) Bali na mwene muka-kubashika, ikeye kangelo muka-mbulu ije kuyesi na masima. Lizina lyendi mu Cihebelu lyapwa Ambandoni, co mu Cingiliki ngwabo Apolyoni (kulumbununa ngwabo “Muka-kunyongesa”).
it-1 12
Ambandoni
Ambandoni kangelo wa mbulu ya kujeneka masima ikeye iya?
Ku mukanda wa Kujombolola 9:11, lijwi lya “Ambandoni” linapu lizina lya ‘kangelo wa mbulu ya kujeneka masima.’ Eli lizina lya litombola na lizina lya Cingiliki lya Apolyoni lije lilumbununa “Muka-kunyongesa.” Mu ma 1800, banu bendekele ngwabo obu bupolofweto bwatalesele ku banu ba kufwa ngwe Mwene Vespasian, Muhammad, na Napoleon. Co bendekele ngwabo uje kangelo “wapwile wa Satana.” Oloni mukanda wa Kujombolola 20:1-3 unendeka ngwawo uje kangelo wakwatele ‘sapi ya mbulu ije kuyesi na masima.’ Ngeci keti kangelo ka Satana, oloni napu muka-kwimanenako Njambi. Uje kangelo wakutile Satana na kumumbila mu mbulu ije kuyesi na masima. Mbimbiliya ya The Interpreter’s Bible inendeka ha mukanda wa Kujombolola 9:11 ngwayo: “Ambandoni kapwile kangelo ka Satana, oloni wapwa kangelo ka Njambi uje akanyongesa byuma nga Njambi amushika ngwendi alinge ngoco.”
Bisoneka bya Cihebelu bitunasimutwiya binamwesa ngwabyo ʼavad·dohnʹ inasa kupwa Cihilo na kutsa. Ku mukanda wa Kujombolola 1:18 Yesu wendekele ngwendi: “Yange muka-kuyoya, njatsile, oloni kenga, njli na kuyoya ku myaka yoshe. Njili na moko ya kutubakana kutsa na [Cihilo].” Mukanda wa Luka 8:31 unamwesa ngwawo Yesu ali na nzili ha mbulu ya kujeneka masima. Co lalo mukanda wa Vahevelu 2:14 umwesa ngwawo Yesu ali na nzili ya kunyongesa, co asa kunyongesa Satana. Wendeka ngwawo Yesu wakele na maninga na mubila wa situ mangana “ha kutsa anyongese uje wakele na nzili ya kutsa, ikeye bene Liyabolo.” Mukanda wa Kujombolola 19:11-16 unamwesa ngwawo Njambi nangula Yesu apwe Muka-kunyongesa.
Kutanda Mbimbiliya
(Kujombolola 7:1-12) Munima yebi njamwene tungelo bawana bemanene ku bimbango biwana bya hano hasi, bemikile lihunzi mu bimbango biwana ngeci kesi lihuwe hasi, nambe ha mema a kalunga, nambe ku muti woshe woshe. 2 Co njamwene kangelo mukwabo atundilila mu ngangela na kasateso ka Njambi wa kuyoya. Watambekele na lijwi lyakama kuli baje tungelo bawana baje Njambi wanene nzili ya kubiisa hasi na mema a kalunga. 3 Co kangelo wendekele ngwendi, “Kesi ubiise hasi, nambe mema a kalunga, nambe miti, noho tunaka cizibukiso ca kasateso ka Njambi yetu ha maholo a bangamba bendi.” 4 Co banjilekele ngeci bwingi bwa baje babakele cizibukiso ca kasateso ka Njambi ha maholo abo bapwile 144,000. Batundile ku miyati likumi na ibali ya banu ba Isalele. 5 Co mu naanga ya Yunda baje babakele cizibukiso bapwile 12,000. Co mu naanga ya Lubena baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, co mu naanga ya Ngande baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, 6 co mu naanga ya Ashele baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, co mu naanga ya Nafetali baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, co mu naanga ya Manase baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, 7 co mu naanga ya Simyoni baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, co mu naanga ya Levi baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, co mu naanga ya Isakale baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, 8 co mu naanga ya Zembuloni baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, co mu naanga ya Yosefa baje babakele cizibukiso bapwile 12,000, co mu naanga ya Mbenjemani baje babakele cizibukiso bapwile 12,000. 9 Munima yebi njakengele, co njamwene mbunga yakama, naumo wahi wasele kulaba banu boshe baje. Batundile ku miyati yoshe na ku mafuti oshe na ku banu boshe na ku bindaka byoshe, co bemanene kulutwe lwa litanda na kulutwe lwa Muna Manga, bazalele buzalo bwa kutoka, co bakwatele minango ya mashakabale mu maboko abo. 10 Batambekele na majwi akama ngwabo, “Kwamena kwatunda kuli Njambi yetu, uje natumbama ha litanda, na kuli Muna Manga.” 11 Co tungelo boshe bemanene kuzengeleka litanda na bakulunu na baje bikashama bawana ba kuyoya. Co balyumbilile hasi kulutwe lwa litanda na bihanga byabo byakwatele mu libulu, co balemesele Njambi, 12 bendekele ngwabo, “Ewa. Kushangazala na bumpau na mana na kukandelela na kasingimiko na nzili na bukama byapwa bya Njambi yetu ku myaka yoshe. Ewa.”
DECEMBER 9-15
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUJOMBOLOLA 10-12
“‘Bakaleho Babali’ Babatsiya, co Bayoya Lalo”
(Kujombolola 11:3) Co njikatuma bakaleho bange babali, bakazala bikeleya, co bakambulula muzimbu wa Njambi ha matangwa aje a kupwa 1,260.”
w14 11/15 30
Bihula bya Baka-Kutanda
Beya bakaleho babali babanatumbula ku mukanda wa Kujombolola 11?
Mukanda wa Kujombolola 11:3 unendeka bya bakaleho babali baje bapolofweta ha matangwa 1,260. Co lalo unendeka ngwawo cikashama “akabahyana na kubatsiya.” Oloni munima ya ‘matangwa atatu na hafu’ baje bakaleho babali bayoyele lalo, co boshe baje babamwene bakomokele.—Kuj 11:7, 11.
Aba bakaleho babali beya? Kutanda ñanda yoshe mu kushula kutukwasa tubazibuke. Ca kulibanga, banabatumbula ngwabo bemanena ‘miti ibali ya olive na bitumbikilo bya bindeya bibali.’ (Kuj 11:4) Awa majwi atwanukisa bitumbikilo bibali bya bindeya na miti ibali ya olive bibanendeka mu bupolofweto bwa Zakaliya. Bendekele ngwabo ije miti ya olive yemanenene ‘banalume babali bakubwabesa,’ Ngubulu Zelumbambele na Kapilistu Wakama Yoshwa. Aba banalume bemanene kumukulo wa ‘Shukulu wa hano hasi hoshe.’ (Zak 4:1-3, 14) Ca mu cibali, aba bakaleho babali banabendeka ngwabo bali na kulinga bikomokeso bije bishaka kulifwa na bije byalingile Mosesa na Elinja. Esekeseni Kuj 11:5, 6 na Kul 16:1-7, 28-35 na 1 Vi 17:1; 18:41-45.
Byuma muka binalifu mu biñanda byoshe ebi? Mu ñanda na ñanda banendeka bya banu ba Njambi baje batwamenenene banu bendi ha simbu yaikalu. Bandolome ba kubwabesa baje bakele na kutwamenena ha simbu ibashimbikile Bumwene bwa Njambi mu 1914 bashulisilile bupolofweto buli ku mukanda wa Kujombolola 11. Bambulwile ha myaka itatu na hafu oku banazala bikeleya.
Munima ya kwambulula oku banazala bikeleya, baje bandolome babakele mu kamenga ha kasimbu kakandondo, co kwapwile lika ngwe batsile ha matangwa atatu na hafu. Bitozi ba Njambi bamwene ngwe bashokele cipangi ca banu ba Njambi, co babwahelelele manene.—Kuj 11:8-10.
Oloni munima ya matangwa atatu na hafu baje bakaleho babali bayoyele lalo ngwe mubwendekela bupolofweto. Baje bakubwabesa babatundisile mu kamenga, co baje batwaleleleleho kupwa ba kulongwa babanene cipangi ca kulitila kutundilila kuli Njambi kwitila muli Mwene yabo Yesu Kilistu. Mu 1919, babangwile bapwe ‘ndungo wa kulongwa na kunyanyama’ mangana bane banu ba Njambi byakulya bya ku sipilitu muno mu matangwa a kukotoka.—Mat 24:45-47; Kuj 11:11, 12.
Mukanda wa Kujombolola 11:1, 2 umwesa ngwawo ebi byuma byalingiwile ha simbu ibasetekele nambe ibelwile tembele ya ku sipilitu. Ku Malakiya 3 nakwo banendekako bya kwilula eyi tembele ya ku sipilitu na kuijelesa. (Mal 3:1-4) Eci cipangi ca kwilula na kujelesa cambatele simbu ya kupwa hali? Cashangumukile mu 1914, co cahwile ku mashangumukilo a 1919. Eyi simbu inambateselela matangwa 1,260 (bingonde 42) na matangwa atatu na hafu a cifwisa aje abanendeka ku Kujombolola 11.
Twabwahelela mwafwa Yehova wabwahesele eci cipangi ca ku sipilitu ca kujelesa banu bendi ba kulitila mangana bapange bipangi byabibwa. (Tit 2:14) Kutundaho, tukandelela ku mwanja waubwa ubatumwesele bakubwabesa baje batwamenenene banu ba Njambi ha simbu yaikalu. Co baje bakubwabesa bemanenene bakaleho babali.
(Kujombolola 11:7) Omwo banamanesa kwambulula lijwi lyabo, cikashama uje akatuhuka muje mu mbulu ije kuyesi na masima akalwa nzita nabo. Akabahyana na kubatsiya.
(Kujombolola 11:11) Munima ya matangwa atatu na [hafu], co muku wa mwonyo watundile kuli Njambi wakobelele muli bakebo, co bemanene, co boshe baje babamwene bazibile lyoba.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kujombolola 10:9, 10) Ngeci bene, njaile kuli uje kangelo na kumulomba ngeci anjane kaje kalibulu kakandondo. Wendekele kuli yange ngwendi, “Kanone ukalye, kakapwa ka kulula mwimo lyobe, oloni mu kanwa kobe kakapwa ka kupwelelela ngwe buki.” 10 Co njanonele kaje kalibulu kakandondo mu liboko lyendi na kukalya, co kapwile kakupwelelela mu kanwa kange ngwe buki. Oloni omwo njinakali, co katengulukile kupwa kakulula mwimo lyange.
it-2 880-881
Libulu lya Kuzenga
Cipangi Calyo ca Cifwisa. Mu Mbimbiliya majwi a “libulu lya kuzenga” banawapangesa mu cifwisa ha bisimbu byabingi. Ezekiyele na Zakaliya bamwene libulu lya kuzenga lije lyakele na bisoneka ku mitambela yoshe ibali. Kakangi, bakele na kusoneka lika ku mutambela umo wa libulu lya kuzenga. Oloni kukala na bisoneka ku mitambela ibali kwamwesele seho na bulemu bwa bisoneka bya kusompa bije byakelemo. (Eze 2:9–3:3; Zak 5:1-4) Mu cimona cili ku Kujombolola, uje natumbama ha litanda nakwata libulu lya kuzenga lije lili na tusateso twa kupwa 7 mu liboko lyendi lya cilyo mangana keti bazibuke bibasonekelemo kweta noho Muna Manga wa Njambi wazengunwine aje mabulu. (Kuj 5:1, 12; 6:1, 12-14) Kutundaho, Yowano bamwanene lije libulu lya kuzenga, co bamulekele ngwabo alilye. Mwalile lije libulu lya kuzenga, lyapwile lya kupwelelela, oloni mwimo lyalulile. Banu basele kuzibisisa byakele muje mu libulu lya kuzenga mwafwa batundisile tusateso, co lyazengunukile. Yowano wazibile bibasonekele muje mu libulu lya kuzenga, ngeci lyapwile ngwe lya “kupwelelela.” Oloni Yowano wapandele kupolofweta bibamulekele muje mu libulu, ngeci lyapwile ngwe lya kulula. (Kuj 10:1-11) Ezekiyele nendi bamwanene libulu lya kuzenga muje mubasonekele majwi “a kulila na kulinyenga, na kukemanga na busiwa.”—Eze 2:10.
(Kujombolola 12:1-5) Asinoni cizibukiso cakama ca sholokele mwilu. Kwakele munakazi, cikobeyo cendi capwile litangwa, co ngonde yakele mwisi ya myanja yendi na cilongo ca bingongonosi likumi na bibali cakele ha mutwe wendi. 2 Wakele kuyehi na kukita, co walilile omwo mushongo na kayando ka kukita. 3 Co cizibukiso cakama cikwabo casholokele mwilu. Kwakele canzangombe wakama wa kubenga uje wakele na mitwe itanu na ibali na bimbinga likumi, co ha mutwe umo na umo hakele cilongo. 4 Wakokele mutambela wa mu citatu wa bingongonosi na mukila wendi kubitundisa ku mashelwa na kubyumbila hano hasi. Canzangombe wemanene kulutwe lwa uje munakazi washakele kukita, ngeci alye uje mwanike omwo asemuka. 5 Asinoni uje munakazi wakitile mwana wa munalume, uje akashika miyati yoshe ya banu na mulamu wa cikubo. Oloni mwana bamuteweselele kulyala na kumutwala kuli Njambi na ku litanda lyendi.
it-2 187 ¶7-9
Mushongo na Kayando ka Kukita
Mu cimona cili ku Kujombolola, kapositolo Yowano wamwene munakazi uje wakele mwilu oku ali na kulila mwafwa ya “mushongo na kayando ka kukita.” Uje munakazi wakitile “mwana wa munalume, uje akashika miyati yoshe ya banu na mulamu wa cikubo.” Oloni canzangombe washakele kulya uje mwana. Nameme ngoco, uje “mwana bamuteweselele kulyala na kumutwala kuli Njambi na ku litanda lyendi.” (Kuj 12:1, 2, 4-6) Kusañulu, banu bakele na kwana mbututu uje wasemukile kuli ishe mangana alitabele ngwendi ikeye ishe. Ngeci, kutwala mwana kuli Njambi kwamwesele ngwabo Njambi watambwile uje mwana kupwa munendi. Co lalo kwamwesele ngwabo uje “munakazi” wapwile “munakazi” wa Njambi uje napu “Yelusalema ya mwilu,” co lalo napu ina ya Kilistu na bandolome bendi ba ku sipilitu.—Nga 4:26; Hev 2:11, 12, 17.
Munakazi wa Njambi wapwa wa kulumbunuka, ngeci uje mushongo wa kukita kuwapwile mushongo mpundu. Uje mushongo wa cifwisa wamwesele ngwawo uje “munakazi” wakele hayehi na kupapa.—Kuj 12:2.
Uje “mwana wa munalume” wapwile iya? Uje mwana “akashika miyati yoshe ya banu na mulamu wa cikubo.” Ku Myaso 2:6-9 Mbimbiliya yapolofwetele ngwayo Mwene wa Bumwene bwa Njambi bwa Bumesiya ikeye akalinga ngoco. Oloni Yowano wamwene eci cimona omwo kwetile myaka yaingi kutunda ha kusemuka kwa Kilistu, kutsa kwendi na kusanguka kwendi. Eci cimona catalesele ku kushimbika Bumwene bwa Mesiya buje bwakele mu maboko a Yesu Kilistu Muna Njambi, uje ibasangwile ku batsi, co ‘watumbamene ku liboko lya cilyo lya Njambi. Kuje ikeye wabandamenene noho Njambi wakele bitozi bendi kupwa bilyatelo bya myanja yendi.”—Hev 10:12, 13; Mya 110:1; Kuj 12:10.
Kutanda Mbimbiliya
(Kujombolola 10:1-11) Asinoni njamwene lalo kangelo mukwabo wa nzili washulukile kutunda mwilu. Wazalele lishelwa na nkongolo yazengelekele mutwe wendi, co cihanga cendi cafwile ngwe litangwa na myanja yendi yafwile ngwe bimanda bya tuhya. 2 Wakele na kalibulu kakandondo ka kuzenga ka kufukuka mu liboko lyendi. Walyatele lindi lyendi lya cilyo ha mema a kalunga, co lindi lyendi lya cimoshwe walyatele ha nunda, 3 co watambekele na lijwi lyakama lije lyafwile ngwe kwanena kwa bindumba. Co munima ya kutambeka, bililimo bitanu na bibali byakumbulwile na kwanena ngwe ndumba. 4 Bwasi bwasi omwo bikeyo byendekele, haje bene njashakele kusoneka, oloni njazibile lijwi lyendeka kutunda mwilu ngwalyo, “Nyunga mu mbunge yobe lika bije bibinendeka ebi bililimo bitanu na bibali, kesi ubisoneke.” 5 Asinoni uje kangelo injamwene nemana ha mema a kalunga na ha nunda wolwele liboko lyendi lya cilyo mwilu, 6 co walisingile mu lizina lya Njambi, uje wayoya ku myaka na myaka, uje watangele lilu na hasi na mema a kalunga na byuma byoshe bilimo. Co kangelo wendekele ngwendi, “Byuma ebi kubyapandele kwishwala embwe. 7 Oloni omwo uje kangelo wa mu citanu na babali akaimba lupembo lwendi, asinoni Njambi akasholola cisiñiko ca butumbe bwendi, ngwe muje mwambulwile kuli bangamba bendi baka-kwimanena.” 8 Asinoni lijwi lije njazibile lya kutunda mwilu lyendekele kuli yange lalo ngwalyo, “Ya ukanone lije libulu lya kuzenga lya kufukuka lije lili mu liboko lya uje kangelo nemana ha mema a kalunga na ha nunda.” 9 Ngeci bene, njaile kuli uje kangelo na kumulomba ngeci anjane kaje kalibulu kakandondo. Wendekele kuli yange ngwendi, “Kanone ukalye, kakapwa kakulula mwimo lyobe, oloni mu kanwa kobe kakapwa ka kupwelelela ngwe buki.” 10 Co njanonele kaje kalibulu kakandondo mu liboko lyendi na kukalya, co kapwile ka kupwelelela mu kanwa kange ngwe buki. Oloni omwo njinakali, co katengulukile kupwa kakulula mwimo lyange. 11 Asinoni banjilekele ngwabo, “Yobe unapande kwambulula lijwi lya Njambi ku mafuti a mangi na ku banu babangi na ku bindaka byabingi na ku bimyene babangi.”
DECEMBER 16-22
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUJOMBOLOLA 13-16
“Keti Mutewe Bikashama ba Kutewesa”
(Kujombolola 13:1, 2) Asinoni njamwene cikashama atuhuka mu mema a kalunga. Wakele na bimbinga likumi na mitwe itanu na ibali, ku mbinga imo na imo kwakele cilongo, co ha mutwe umo na umo hakele lizina lya kushaula Njambi. 2 Co uje cikashama injamwene ha kumukenga wafwile ngwe ingwe na myanja yendi yalifwile ngwe ya mbeya na kanwa kendi ngwe kanwa ka ndumba. Co uje canzangombe wanene nzili na litanda lyendi hamo na bukama bwa moko yendi kuli uje cikashama.
w12 6/15 8 ¶6
Yehova Wapwa ‘Muka-kujombolola Mahungu’
6 Ku mamaneselelo a ciita ca myaka ca kulibanga, Yesu wamwesele Yowano bimona byabingi bya kukomokesa. (Kuj 1:1) Mu cimona cimo, Yowano wamwene Liyabolo uje washolokele ngwe canzangombe. Uje canzangombe wemanene ku ngenge ya kalunga ndonga. (Kuj 13:1, 2) Yowano wamwene lalo cikashama wa kukomokesa uje watundile mu kalunga ndonga, co Liyabolo wanene moko uje cikashama. Kangelo wamwesele Yowano ngwendi mitwe 7 ya uje cikashama wa kubenga uje ibanatumbula ku Kujombolola 13:1, yemanenene ‘bimyene 7’ nambe bifulumende. (Kuj 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Yowano mwakele na kusoneka ebi biñanda, bimyene batanu te banau laja, co umo wakele na kuyula, mukwaboco te “kanda acije.” Twasa kuzibuka bati aba bimyene nambe ngwetu ebi biyulo bya nzili bya mu kaye? Tucisimutwiyeni ha mutwe na mutwe wou cikashama ibanendeka ku Kujombolola. Kutundaho, tusimutwiya lalo ha byuma byasonekele Ndanyele mangana bitukwase kuzibisisa mwamubwa byaba bimyene. Ndanyele wasonekele ebi byuma simbu kanda aba bimyene bakaleko.
(Kujombolola 13:11) Asinoni njamwene cikashama mukwabo ali na kutuhuka mu libu. Wakele na bimbinga bibali ngwe bimbinga bya muna manga, co wendekele ngwe canzangombe.
(Kujombolola 13:15) Cikashama wa mu cibali bamutabesele kuhwimina mwonyo [mu kamponya wa] cikashama wa kulibanga, ngeci kaje kamponya kase kwendeka na kutsiya baje boshe kubashaka kukalemesa.
re 194 ¶26
Kulwa na Bikashama Babali ba Kutewesa
26 Uje cikashama wa bimbinga bibali emanena bika? Emanena Ciyulo ca Nzili ca Kaye ca Anglo-America. Co lalo ikeye napu mutwe wa bu 7 wa uje cikashama wa kulibanga, oloni mu ngila ya kulitila. Mu cimona, banamwesa uje cikashama ha lika lyendi mangana tumone mwamubwa bipangi byendi. Ou cikashama wa bimbinga bibali wa cifwisa emanena biyulo bya bupolitiki bya nzili bibali bije binalimanena, oloni bili na kupangela hamo. Bije bimbinga byendi bibali bya kufwa ‘ngwe bya muna manga’ bili na kumwesa ngwe wapwa wa kulikongomeka, co lalo ngwe kasa kubulumuna. Kutundaho, ali na kumwesa ngwe fulumende yendi inapu yaibwa, co banu boshe banapande kushakezeka bukwasi ku fulumende yendi. Oloni endeka “ngwe canzangombe” mwafwa asindiya na kujujwisa banu na kubalwisa nga kubakundwiya ciyulo cendi. Ou cikashama kesi kushongangeya banu balyake kwisi ya Bumwene bwa Njambi buje bwali na kuyula Muna Manga wa Njambi. Oloni ali na kukundwiya ciyulo ca Satana uje wapwa canzangombe wakama. Ali na kushongangeya mafuti alyangunune na kulizinda. Co ebi bili na kulingisa banu balemese cikashama wa kulibanga.
re 195 ¶30-31
Kulwa na Bikashama Babali ba Kutewesa
30 Byuma binalingiwa kunima binamwesa ngwabo kamponya ka cikashama kanapu munga ibatumbwile ngwabo League of Nations. Baka-Britain na America bakebo batumbile butumbe bwa kumunga eyi munga, co bali na kuikundwiya. Ku Kujombolola 17, uje cikashama washolokele mweka. Washolokele ngwe cikashama wa kuyoya wa kubenga, co walimanenene. Eyi munga ‘ili na kwendeka’ omwo ili na kulishasha ngwayo ikeyo lika yasa kunena kwoloka na kunyungilila banu. Oloni eyi munga ikalingisa lika mamembela bayo balyendeke mwamubi na kulitukanga. Kutundaho, ili na kujujwisa na kumanesa nzili ya mafuti nambe banu baje babyana kwononoka mashiko ayo. Munga ya League of Nations yashekele mafuti aje abyanene kukabangeya matumbe ayo. Ku mashangumukilo a ñababa yakama, “bimbinga” bya kamponya ka cikashama bikalinga byuma byabibi manene.—Kuj 7:14; 17:8, 16.
31 Kushwa hayashangumukilile Nzita ya Kaye ya mu Cibali, uje kamponya wa cikashama ibali na kutumbuloni ngwabo munga ya United Nations (UN), natsii banu babangi. Cakumwenako, mu 1950, maswalale ba UN nabo balwile mu nzita ya North Korea na South Korea. Maswalale ba UN na maswalale ba South Korea batsiile banu ba mu North Korea na ba mu China ba kweta ku 1,420,000. Kutundaho, mu 1960 kutwala mu 1964, maswalale ba UN balwile mu nzita ku Congo (Kinshasa). Nameme ngoco, bantwama ba kaye hamo lika na popu Paul VI na popu John Paul II banatwalelelaho kushangazala ou kamponya wa cikashama ngwabo ikeye lika asa kunena kwoloka. Bakendeka ngwabo nga banu kubalemesa ou kamponya wa cikashama, co banu balitsiya babenya. Mu ngila eyi, banalingi ngwe banatsii banu boshe baje babyana kwononoka na kulemesa ou kamponya wa cikashama.—Kwi 5:8, 9.
(Kujombolola 13:16, 17) Uje cikashama wasindiiye banu boshe, babandondo na aba bakama, baka-kufuka na tuhutu, ndungo na muka-kupatuka, kukala na cizibukiso ca kwaka ku maboko abo a cilyo na ha maholo abo. 17 Naumo wahi asa kulanda nambe kulandulula kwa kujeneka eci cizibukiso, cikeco lizina lya uje cikashama nambe nambala ije inemanena lizina lyendi.
w09 2/15 4 ¶2
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Kujombolola—II
13:16, 17. Nameme ha litangwa na litangwa tukaliwana na bukalu mutukalingi bipangi bya kulisezaseza bya kufwa ngwe “kulanda na kulandulula,” oloni kutwapandele kutabesa cikashama citutwamenene mu kuyoya kwetu. ‘Kukala na cizibukiso ca cikashama mu liboko lyetu nambe ha luholo lwetu,’ kunapu kutabesa cikashama atwamenene bilinga na biyongola byetu.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kujombolola 16:13, 14, NWT) Co njamwene majwi abanahwiminina a kujwala atatu aje asholokele ngwe mambotwe atuhukile mu kanwa ka canzangombe na mu kanwa ka cikashama na mu kanwa ka kapolofweto wa makuli. 14 Cili bene, apwa majwi abanahwiminina bandemone, co akalingi bikomokeso, co akai ku bimyene ba hano ha kaye hoshe na kubakungulwila hamo lika ku nzita ya litangwa lyakama lya Njambi Muka-nzili Yoshe.
w09 2/15 4 ¶5
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Kujombolola—II
16:13-16. “Majwi abanahwiminina a kujwala “ emanena makuli a bandemone aje akalingisa bimyene ba hano hasi bakatengulukile Yehova. Aba bimyene kubakalijujukila mubakamona malonga 7 a butenu bwa Njambi.—Mat 24:42, 44.
(Kujombolola 16:21) Nyonzi yakama ya mamanya yanyokele, limanya limo na limo ha kulipeselesa lyapwile ngwe makilo makumi atanu, atundile mwilu na kuwila ha banu, baje bashawile Njambi omwo tuyando twa nyonzi ya mamanya, omwo kayando kaje kapwile ka kukomokesa manene.
“Kupatuka Kweni Kuli Muyehi”
9 Eyi kuikapu simbu ya kwambulula ‘muzimbu waubwa wa Bumwene,’ mwafwa ha simbu oyo, simbu ya kwambulula muzimbu waubwa wa Bumwene ineti laja. Eyi ikapwa simbu ya “kukotoka kwa kaye.” (Mat 24:14) Co banu ba Njambi bakambulula muzimbu wa kusompa. Ou muzimbu ukambateselela kwambulula ngwabo kaye ka Satana kali muyehi na kunyonga. Mbimbiliya inesekesa ou muzimbu ku nyonzi ya mamanya. Inendeka ngwayo: “Nyonzi yakama ya mamanya yanyokele, limanya limo na limo ha kulipeselesa lyapwile ngwe makilo makumi atanu, atundile mwilu na kuwila ha banu, baje bashawile Njambi omwo tuyando twa nyonzi ya mamanya, omwo kayando kaje kapwile ka kukomokesa manene.”—Kuj 16:21.
Kutanda Mbimbiliya
(Kujombolola 16:1-16) Asinoni njazibile lijwi lyakama lyatundile mu Njubo ya Shukulu Kalunga lyendekele kuli tungelo batanu na babali ngwalyo, “Yeni muketile hasi aje malonga atanu na abali a bukalu bwa Njambi.” 2 Ngeci bene, kangelo wa kulibanga waile wetilile lilonga lyendi hasi. Co bimbandu bya kukomokesa bya kubabala manene byasholokele hali baje bakele na cizibukiso ca uje cikashama na hali baje balemesele kamponya kendi. 3 Asinoni kangelo wa mu cibali wetilile lilonga lyendi mu mema a kalunga. Co mema emukile ngwe maninga a munu wa kutsa, co byuma bya kuyoya byoshe byakele mu mema a kalunga byatsile. 4 Asinoni kangelo wa mu citatu wetilile lilonga lyendi mu bindonga na mu masima a mema a tubwelubwelu, co byemukile maninga. 5 Njazibile kangelo uje muka-kushika mema wendekele ngwendi, “Kusompa kuunalingi kunapu kwa busunga, Yobe wa Kujela, yobe uliko, co yobe wakeleko. 6 Betilile maninga a banu ba Njambi na a baka-kwimanena, ngeci bene, unabana maninga ngeci banwe. Bali na kutambula bije binabapande.” 7 Asinoni njazibile lijwi lyatundile ku mutula lyendekele ngwalyo, “Shukulu Kalunga Njambi Muka-nzili Yoshe. Kusompa kwobe kunapu kwa busunga na bubwa.” 8 Asinoni kangelo wa mu ciwana wetilile lilonga lyendi ha litangwa, co balitabesele ngeci lyenyeke banu na ntwima ya tuhya twalyo. 9 Banu benyele na ntwima yakama, co basingile lizina lya Njambi, uje ali na moko ha tuyando otu. Oloni kubatengulukile ku bibi byabo na kushangazala bukama bwendi. 10 Asinoni kangelo wa mu citanu wetilile lilonga lyendi ha litanda lya uje cikashama. Co lisusulungu lyawililile hakamwa ya bumwene bwa uje cikashama, co banu balishumangele malimi abo omwo kubabala kwabo, 11 co bashawile Njambi wa mwilu omwo kubabala na bimbandu byabo. Oloni kubatengulukile ku bingila byabo byabibi. 12 Asinoni kangelo wa mu citanu na umo wetilile lilonga lyendi ha Ndonga yakama ya Yufuleti. Co ije ndonga yomine cau, mu kwana ngila kuli bimyene baje batundilila mu ngangela. 13 Asinoni njamwene minzinzime itatu ya kujwala ije yafwile ngwe mambotwe. Yatuhukile kutunda mu kanwa ka canzangombe, na mu kanwa ka cikashama na mu kanwa ka muka-kwimanena wa makuli. 14 Bakebo banapu minzinzime ya kujwala ije ikalingi bizibukiso. Eyi minzinzime itatu ikai kuli bimyene ba hano ha kaye hoshe na kubakungulwila hamolika ku nzita ha Litangwa lyakama lya Njambi Muka-nzili Yoshe. 15 “Tolilileni. Njili na kwija ngwe mwizi. Nabezika uje atumbama na kukengelela na kunyunga buzalo bwendi, ngeci kesi ende mushelengwa na kuziba shwamwa ku mesho a banu.” 16 Asinoni ije minzinzime yakungulwile baje bimyene hamolika ku mutambela uje ubatumbwile mu Cihebelu ngwabo Alamagidoni.
DECEMBER 23-29
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUJOMBOLOLA 17-19
“Nzita ya Njambi Ije Ikamanesa Binzita Byoshe”
(Kujombolola 19:11) Asinoni njamwene lilu lyashokolokele, co kwakele kabalu wa kutoka. Co uje walondeleho bamutumbwile ngwabo muka-kulongwa na busunga, ikeye akasompo na kulwa binzita byendi mu busunga.
(Kujombolola 19:14-16) Bimbunga bya nzita bya mwilu byamukabangeyeye, balondele ha tubalu ba kutoka, co bazalele buzalo bwa kujela bwa kutoka bwa linyu. 15 Co moko ya mukwale yatuhukile mu kanwa kendi, ikeyo yakafungulula nayo miyati. Ikeye akabaswana na mulamu wa cikubo, co akakamuna binyu mu cikamwino ca binyu ca bukalu bwa Njambi Muka-nzili Yoshe. 16 Ha cikobeyo cendi cacilaja na ha myanja yendi basonekeleho lizina ngwabo, “Mwene ya bimyene na Shukulu ya bashukulu.”
w08 4/1 8 ¶3-4
Nzita ya Njambi ya Alamagidoni Ije Ikamanesa Binzita Byoshe
Baka-busunga basa kukala lika mu kwoloka nga baka-bubi becela kuyula. (Vis 29:2; Kwa 8:9) Kutwasa kumanesa linyanyamena na bubi bubali na kulinga banu bababi. Ngeci, nga banu bababi babatundisako, co banu bababwa bakala mu kwoloka. Solomoni wendekele ngwendi: “Baka-kujeneka kukulahela bakapwa [ndando ya kupatula] baka-busunga.”—Vis 21:18.
Twakulahela ngwetu baka-bubi bakabakula mu busunga mwafwa Njambi ikeye akapwa Lyako. Abilahama wendekele ngwendi: ‘Yobe u muka-kusompa wa hano hasi hoshe, co ukalingi mu busunga.’ Abilahama wazibukile ngwendi Yehova wapwa muka-busunga simbu yoshe. (Kus 18:25) Mbimbiliya inendeka lalo ngwayo Njambi kesi kuziba kubwaha kunyongesa banu bababi, co akabanyongesa lika nga babyana kutenguluka.—Eze 18:32; 2 Pe 3:9.
it-1 1146 ¶1
Kabalu
Mu cimona ca cifwisa camwene kapositolo Yowano, Yesu Kilistu washolokele oku nalondo ha kabalu wa kutoka, co wakele na maswalale baje balondele ha tubalu ba kutoka. Eci cimona camwene Yowano, camwesele ngwaco Kilistu akalwa nzita na bitozi ba Njambi mu busunga omwo akemanenako Yehova uje wapwa Njambi yendi na Ishe. (Kuj 19:11, 14) Simbu kanda Yowano amone eci cimona, wabangele kumona Yesu oku nalondo ha kabalu wa kutoka. Oloni baje bamukabele bakebo balondele ha tubalu ba mibala ya kulisezaseza, co bemanenene bukalu bwa kulisezaseza.—Kuj 6:2-8.
(Kujombolola 19:19, 20) Co njamwene uje cikashama na bimyene ba hano hasi na mbunga yabo ya maswalale bakungulukile mu kulwisa uje walondele ha kabalu na kulwisa mbunga yendi lalo. 20 Co uje cikashama bamupwisile cinzinda hamo na muka-kwimanena wa makuli uje walingile bizibukiso ku mesho endi. (Ha bizibukiso bije bene hakeho hakwisilile baje bakele na cizibukiso ca uje cikashama na baje balemesele kamponya ka uje cikashama.) Uje cikashama na uje muka-kwimanena wa makuli babombilile anga baciyoya mu lishali lya tuhya twa kushukuma na sulufa.
re 286 ¶24
Mwene Uje Wapwa Lalo Liswalale Ahyana ha Alamagidoni
24 Cikashama wa mitwe 7 na bimbinga likumi uje watundile mu kalunga ndonga emanena munga ya Satana ya bupolitiki. Ou cikashama bakamumanesa nzili hamolika na kapolofweto wa makuli uje napu ciyulo ca nzili ca kaye ca bu 7. (Kuj 13:1, 11-13; 16:13) Bakabombila “mu lishali lya tuhya” ‘oku baciyoya’ nambe ngwetu oku bacinalikwatasana mu kulwisa banu ba Njambi hano hasi. Kuma eli linapu lishali lya tuhya mpundu ndi? Embwe, eli keti lishali lya tuhya mpundu. Linapu lika lya cifwisa ngwe mwa cikashama na kapolofweto wa makuli. Lishali lya tuhya limanena kunyongesa kwa mamaneselelo. Ngeci, cikashama na kapolofweto wa makuli kubakoboka. Omu mu lishali lya tuhya mukemwo mubakombila kutsa na Cihilo hamo lika na Liyabolo. (Kuj 20:10, 14) Ou keti mwela kubakenyekela banu bababi ha myaka yoshe oku bayoya embwe, mwafwa Yehova wamona byuma bya cifwa eci kupwa bya bunyengwe.—Nje 19:5; 32:35; 1 Yo 4:8, 16.
(Kujombolola 19:21) Co mbunga yabo ya maswalale babatsiile na moko ya mukwale ije yatundile mu kanwa ka uje walondele ha kabalu, co tuzila boshe balile situ yabo ngwe mubashakelele.
re 286 ¶25
Mwene Uje Wapwa Lalo Liswalale Ahyana ha Alamagidoni
25 Boshe baje kubalikwatasanene mu kushula na ciyulo ca kano kaye kakabi, oloni bapwile banu bababi, ‘bakabatsiya na moko ya mukwale ije ikatunda mu kanwa ka uje nalondo ha kabalu.’ Yesu akabasompa ngwendi banapande kutsa. Kuma tunapande kusinganyeka ngwetu bakasanguka mwafwa kubabendekele ngwabo bakaya mu lishali lya tuhya ndi? Mbimbiliya kuyatulekele ngwayo baje babakasompa kuli Lyako wa Yehova ha simbu oyo bakasanguka. Ngwe mwendekelele Yesu, boshe baje kubakapu “bimanga” bakaya mu “tuhya tuje tubabwaheselele Satana na tungelo twendi” kulumbununa kunyonga. (Mat 25:33, 41, 46) Eyi ikapwa ntwitwi ya ‘litangwa lya kusompa baka-bubi na kubanyongesa.’—2 Pe 3:7; Nah 1:2, 7-9; Mal 4:1.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kujombolola 17:8) Uje cikashama iunamono wakele na kuyoya ha kulibanga, oloni ololo kesi na kuyoya, ololo atuhuka mu mbulu kuyesi na ha masima, co bakamunyongesa. Co banu baje bali hano hasi, baje mazina abo kubawasonekele mu libulu lya mwonyo tunde ha kutanga kwa kaye, boshe bakalikomokela ha kumona uje cikashama, omwo wayoyele, co kesi na kuyoya, oloni akasholoka lalo.
re 247-248 ¶5-6
Kulumbununa Cuma ca Kukomokesa Manene
5 “Uje cikashama . . . wakele na kuyoya ha kulibanga.” Bamutumbwile ngwabo League of Nations kushwa ha 10 January, 1920, co mafuti 63 alikwatasanene nendi ha simbu ije. Oloni mafuti a Japan, Germany, na Italy atundilemo, co lalo mafuti aje akele mu Soviet Union bawatundisilemo. Mu September 1939, ntwama wa Nazi mu Germany washangumukile Nzita ya Kaye ya mu Cibali. Munga ya League of Nations yonowele kunena kwoloka mu kaye, co yalingile ngwe yakele mu mbulu ya kujeneka masima mwafwa kuyakele na nzili. Co mu 1942, nzili yoshe te inahu. Ha simbu ije, Yehova wakwasele banu bendi bazibisise bicilumbununa eci cimona. Ha Ciwano Cakama ca New World Theocratic Assembly, ndolome N. H. Knorr wendekele kutalesa ku bupolofweto obu ngwendi: “Uje cikashama . . . kesi na kuyoya.” Co wehwile ngwendi: “Kuma eyi munga ikatwalelelaho kukala mu bwina ndi?” Wapangesele mukanda wa Kujombolola 17:8, co wakumbulwile ngwendi: “Munga ya mafuti ikakakalako lalo.” Mukemwo bene mubyafwile byuma, co bupolofweto bwa Yehova bwalishulisililile.
Kutunda mu Mbulu ya Kujeneka Masima
6 Cikashama wa kubenga watundile mu mbulu ya kujeneka masima. Ha 26 June, 1945 mafuti a kupwa 50 atabele ngwawo munga ya United Nations (UN) ikaleko, co kwakele miyoyo omwo banu bembile mu San Francisco ku America. Bayongwele ngwabo eyi munga “ikwase mafuti akale mwamubwa mu kwoloka.” Munga ya League of Nations yalifwile na munga ya UN mu bingila byabingi. Libulu lya The World Book Encyclopedia lyendekele ngwalyo: “Munga ya UN inalifu mu bingila bimo na munga ya League of Nations ije ibamungile munima ya Nzita ya Kaye ya Kulibanga . . . Bwingi bwa mafuti aje ashangumukile UN akewo lalo ashangumukile na League of Nations. Ngeci lika mwa League of Nations, munga ya UN nayo baitungile mangana ikwase mafuti akale mu kwoloka. Minango ya UN inalifu manene na ije ya League of Nations.” Munga ya UN inapu cikashama wa kubenga uje nenduka lalo. Mu munga ya UN kuli mafuti a kweta ku 190, co yatubakana munga ya League of Nations ije yakele na mafuti 63. Co lalo munga ya UN ili na bipangi byabingi kutubakana bije biyakele nayo League of Nations.
(Kujombolola 17:16, 17) Bimbinga bije likumi biwamwene na cikashama, bakazinda uje cikwizi, bakebo bakambata byuma byoshe bije byali nabyo, co bakamuseza mushelengwa, bakalya situ yendi na kumunyongesa na tuhya. 17 Omwo Njambi naka mu bimbunge byabo cizango ca kulinga butumbe bwendi, mu kukala na mbunge imolika ngeci bane uje cikashama nzili ya kuswana noho majwi a Njambi anasholoka kupwa a busunga.
w12 6/15 18 ¶17
Yehova Ajombolola Bije “Bikalingiwa Bwasi Bwasi”
17 Bulombelo bwa makuli kubukahu kamandondo kamandondo. Cikwizi atwalelelaho kukala na nzili na kulingisa bimyene balinge cizango cendi kweta noho Njambi akakuna biyongola bimo mu bimbunge bya baka-kuyula. (Kuj 17:16, 17) Ololo Yehova alingisa ciyulo ca Satana ca bupolitiki cije ciili na kwimanena munga ya United Nations cilwise bulombelo bwa makuli. Ou cikwizi bakamwecelesa bilinga byendi na kubiisa bufuko bwendi. Mu myaka ineti ololo, ebi byuma binasholoka ngwe kubyasa kulingiwa. Oloni ano matangwa, cikwizi ali na kundengandenga ha mongo wa cikashama wa kubenga. Nameme ngoco, kakatunduho kamandondo kamandondo. Oloni bakamwandumunaho bwasi bwasi, co akanyonga.—Kuj 18:7, 8, 15-19.
Kutanda Mbimbiliya
(Kujombolola 17:1-11) Asinoni umo wa baje tungelo batanu na babali baje bakele na malonga atanu na abali wezile kuli yange, co wendekele ngwendi, “Ija kuno njakukuleke bati bakasompa uje cikwizi wa kutsimana, nganda ije yakama ibanatungila kuyehi na bindonga byabingi. 2 Bimyene ba hano hasi balingile nendi bupangala, co banu ba mu kaye bapendele mu kunwa binyu bya bupangala bwendi.” 3 Njakele mu Munzinzime, co uje kangelo wanjitwalele mu mambo. Co kuje njamwene munakazi natumbama ha cikashama wa kubenga ha mubila wendi basonekeleho mazina amangi a kushaula Njambi, uje cikashama wakele na mitwe itanu na ibali na bimbinga likumi. 4 Uje munakazi wazalele nanga ya kubenguluka neyi ya kubenga, co baicakeyeye na ngolinde na mamanya a seho na makwalale. Wakwatele nganja ya ngolinde mu liboko lyendi ya kushula na bunyengwe na byuma bya mazilo, bikebyo bya kutunda ku bupangala bwendi. 5 Ha luholo lwendi basonekeleho lizina lije lili na bulumbunuke bwa cisiñiko, ngwabo, “Mbambilone Wakama, cisemi ca bikwizi boshe na bunyengwe bwa hano ha kaye.” 6 Co njamwene ngeci uje munakazi wapendele na maninga a banu ba Njambi na maninga a baje babatsiile omwo bapwile ba kulongwa kuli Yesu. Omwo njamumwene njalikomokelele manene. 7 Oloni kangelo wendekele kuli yange ngwendi, “Omwo bika unalikomokela? Njikakuleka cisiñiko ca munakazi ou na ca cikashama uje namwambata, cikashama uje ali na mitwe itanu na ibali na bimbinga likumi. 8 Uje cikashama iunamono wakele na kuyoya ha kulibanga, oloni ololo kesi na kuyoya, ololo a tuhuka mu mbulu kuyesi na ha masima, co bakamunyongesa. Co banu baje bali hano hasi, baje mazina abo kubawasonekele mu libulu lya mwonyo tunde ha kutanga kwa kaye, boshe bakalikomokela ha kumona uje cikashama, omwo wayoyele, co kesi na kuyoya, oloni akasholoka lalo. 9 “Aha hakeho hakala mana na kuzibisisa. Ije mitwe itanu na ibali inapu malundu atanu na abali, malundu aje anatumbama uje munakazi. Co hakeho lalo hanapu bimyene batanu na babali, 10 batanu banau laja, umo acili na kuswana, co mukwabo kanda acije, omwo akaija akaswana lika kasimbu kakandondo. 11 Co cikashama uje wayoyele ha kulibanga, oloni kesi na kuyoya, ikeye napu mwene wa mu citanu na batatu ikeye umo wa baje ba kulibanga batanu na babali, co ali na kuya ku kunyonga.
DECEMBER 30–JANUARY 5
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUJOMBOLOLA 20-22
“Ololo Njikalinga Byuma Byoshe Bipwe Byabiha”
(Kujombolola 21:1) Asinoni njamwene lilu lyaliha na kaye kakaha. Lilu lya kulibanga na kaye ka kulibanga byahwile, co mema a kalunga kuwakeleko lalo.
re 301 ¶2
Lilu Lyaliha na Kaye Kakaha
2 Myaka yaingi kunima simbu kanda Yowano asemuke, Yehova walekele Isaya ngwendi: “Njitanga kaye kakaha na melu amaha. Byuma bya laja bikahwa, co bakabibala.” (Isa 65:17; 66:22) Obu bupolofweto bwabangele kulishulisilila mu 537 B.C.E omwo Bayunda ba kulongwa belukile ku Yelusalema munima ya kukala mu bunzinda ha myaka 70 mu Mbambilone. Mubelukile, bapwile “kaye kakaha” mwafwa bapwile mbunga ya kujela ije yakele mwisi ya fulumende yaiha ije yapwile ngwe “melu amaha.” Oloni kapositolo Petulu wendekele ngwendi obu bupolofweto bukalishulisilila lalo kulutwe. Wendekele ngwendi: “Oloni yetu tubandamena bije byanatukulahesa Njambi, bikebyo, lilu lyaliha na kaye kakaha, muje mukakala busunga.” (2 Pe 3:13) Yowano wamwesele ngwendi eci cikulaheso cilishulisilila ha litangwa lya Mwene. “Lilu lya kulibanga na kaye ka kulibanga” bije binapu ciyulo ca Satana na bandemone bendi bikahwa. Banu bababi baje banatengulukila Njambi baje banapu “mema a kalunga” bakabanyongesa. Co “lilu lyaliha na kaye kakaha” bikaija. Lilu lyaliha linapu fulumende yaiha ya Bumwene bwa Njambi, co kaye kakaha kanapu banu baje bali mwisi ya Bumwene bwa Njambi.—Esekeseni Kuj 20:11.
(Kujombolola 21:3, 4) Co njazibile lijwi lyakama lyendekele kutunda ku litanda ngwalyo, “Ololo mbalaka ya Njambi ili hamo na banu. Akakala hamo nabo, co bakapwa banu bendi. Njambi babenya akakala hamo nabo, co ikeye akapwa Njambi yabo. 4 Akasikumuna misozi yoshe ku mesho abo. Co kukukakala kutsa nambe busiwa nambe kulila nambe kukemanga. Omwo byuma bya laja bineti.”
w13 12/1 11 ¶2-4
“Ololo Njikalinga Byuma Byoshe Bipwe Byabiha”
“[Njambi] akasikumuna misozi yoshe ku mesho abo.” (Kuj 21:4) Misozi muka yakasikumuna? Eyi keti misozi ya kubwahelela nambe misozi ije ili na kunyungilila mesho etu embwe. Oloni eyi inapu misozi ya kayando na busiwa. Njambi akasikumuna eyi misozi omwo akatundisako kayando na busiwa.
“Kukukakala kutsa.” (Kuj 21:4) Kutsa kukekwo kunanene manene misozi. Banu baje bononoka Yehova bakapatuka ku kutsa. Mu ngila muka? Yehova akatundisako byuma bije binanene kutsa. Akatundisako bubi butunatambula kuli Adama. (Lom 5:12) Yehova akakwasa banu bapwe ba kulumbunuka mwafwa ya ndando ya kupatula ya Yesu. Co kutsa kuje kunapu citozi wa kukotokela, “bakacitundisako.” (1 Ko 15:26) Banu ba kulongwa bakayoya mwamubwa ngwe mwayongwelele Njambi ha kulibanga. Bakayoya myaka yoshe oku banalikangula.
“Co kukukakala . . . kukemanga.” (Kuj 21:4) Kukemanga nambe ngwetu kubabala muka kukahwa? Oku kunapu kuziba kubabala ku mbunge nambe ku mubila kuje kunaija mwafwa ya bubi na kujeneka kulumbunuka, co kunalingisa banu bayande. Ngeci, Njambi akatundisako kubabala kwoshe.
(Kujombolola 21:5) Co uje watumbamene ha litanda wendekele ngwendi, “Ololo njikalinga byuma byoshe bipwe byabiha.” Ikeye wendekele lalo kuli yange ngwendi, “Soneka ebi, omwo majwi awa anapu a busunga, basa kuwakulahela.”
Yehova Wapwa Njambi wa Busunga
14 Tunapande kukulahela byuma byali na kutuleka Yehova mu Lijwi lyendi. Akalingi byuma byoshe byakendeka, co akalinga byuma byoshe byanakulahesa. Ngeci, tunapande kukulahela manene Njambi. Tuzibuka ngwetu nga Yehova nendeka ngwendi ‘akanyanyamesa baje babyana Njambi, na baje kubesi kwononoka biñanda byabibwa bya Mwene yetu Yesu,’ co kubanga alinge ngoco. (2 Te 1:8) Co lalo twasa kukulahela Yehova mwanendeka ngwendi wazema banu baje benda mu busunga, nambe mwanendeka ngwendi akana buyoye bwa myaka yoshe kuli baje bamukulahela, nambe mwanendeka ngwendi akatundisako kubabala, kulila na kutsa. Yehova wamwesele ngwendi tunapande kukulahela ngwetu akatundisako kubabala, kulila na kutsa mwafwa walekele Yowano ngwendi: “Soneka ebi, omwo majwi awa anapu a busunga, basa kuwakulahela.”—Kuj 21:4, 5; Vis 15:9; Yow 3:36.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kujombolola 20:5) (Oloni batsi baje basaleleho kubasangukile noho myaka 1,000 ineti.) Oku kukekwo kusanguka kwa batsi kwa kulibanga.
it-2 249 ¶2
Kuyoya
Njambi walekele Adama ngwendi nga amwononoka, co kakatsi. (Kus 2:17) Njambi mwakatundisa kutsa, banu baje bakamwononoka kubakakala na bubi mu mibila yabo, co kubakatsi. Bakayoya myaka yoshe. (1 Ko 15:26) Kutsa kukahwa ku mamaneselelo a myaka 1,000 ya ciyulo ca Kilistu ngwe muwendekela mukanda wa Kujombolola. Ou mukanda unamwesa lalo ngwawo baje bakapwa bimyene na tupilistu hamo na Yesu ‘basangukile na kuswana ngwe bimyene hamo na Kilistu ha myaka 1,000.’ “Batsi baje basaleleho” baje kubasangukile “noho myaka 1,000 ineti,” banapu banu baje bakayoya ku mamaneselelo a myaka 1,000 simbu kanda Satana bamutundise mu mbulu ya kujeneka masima na kumwana simbu ya kweseka banu. Ku mamaneselelo a myaka 1,000, banu bakapwa ba kulumbunuka. Co bakapwa ngwe mubapwile ba Adama na Eva simbu kanda balinge bubi. Bakapwa oni ngwe banasanguka omwo bakapwa ba kulumbunuka. Baje bakatwalelelaho kupwa ba kulongwa omwo Satana bakamutundisa mu mbulu ya kujeneka masima, bakayoya myaka yoshe.—Kuj 20:4-10.
(Kujombolola 20:14, 15) Asinoni kutsa na [Cihilo] babyumbilile mu lishali lya tuhya. (Eli lishali lya tuhya likelyo kutsa kwa mu cibali.) 15 Co woshe uje kubasonekele lizina lyendi mu libulu lya mwonyo bamumbilile mu lishali lya tuhya.
it-2 189-190
Lishali lya Tuhya
Lishali lya tuhya banalitumbula lika ku mukanda wa Kujombolola, co kulyapwile lishali mpundu. Mbimbiliya inalumbununa mwamubwa bilimanena eli lishali lya tuhya. Ngwayo: “Eli lishali lya tuhya likelyo kutsa kwa mu cibali.”—Kuj 20:14; 21:8.
Mukanda wa Kujombolola utukwasa tumone ngwetu lishali lya tuhya lyapwa lika lya cifwisa. Oku ku mukanda banendeka ngwabo kutsa bacumbilile omu mu lishali lya tuhya. (Kuj 19:20; 20:14) Oloni tuzibuka ngwetu kutsa kucasa kwenya. Kutundaho, Liyabolo uje wakala na mubila wa sipilitu nendi bamumbilile omu mu lishali. Oloni kasa kwenya ku tuhya mwafwa wakala na mubila wa sipilitu.—Kuj 20:10; esekeseni Kut 3:2; Maa 13:20.
Tunamono ngwetu lishali lya tuhya limanena “kutsa kwa mu cibali,” co lalo ku Kujombolola 20:14 ngwabo “kutsa na [Cihilo]” bakabyumbila mu lishali lya tuhya. Ngeci eli lishali lya tuhya kulimanena kutsa kuje kutwatambwile kuli Adama nambe Handese (Sheol). (Lom 5:12) Eli “lishali” limanena kutsa kunyonga mwafwa likelyo kubalyendekele ngwabo likelwisa baje balimo ngwe mubikalinga bimbumbo na kutsa kutwatambwile kuli Adama. (Kuj 20:13) Baje kubasonekele mu “libulu lya mwonyo,” kulumbununa baje bakatengulukila ciyulo ca Njambi, bakabombila mu lishali lya tuhya, kulumbununa kutsa kutsililila nambe ngwetu kutsa kwa mu cibali.—Kuj 20:15.
Kutanda Mbimbiliya
(Kujombolola 20:1-15) Asinoni njamwene kangelo washulukile mwilu, wakwatele sapi ya mbulu kuyesi na ha masima na lilyenge lyakama. 2 Co wakwatele canzangombe, linyoka wa ku sañulu, ikeye Liyabolo nambe Satana, co wamukutile malyenge myaka 1,000. 3 Co kangelo wamumbilile mu mbulu ije kuyesi na ha masima, co washokele ije mbulu na kuipata na kwakaho kasateso, ngeci kesi lalo akakwise banu kubanga noho myaka 1,000 ineti. Munima yebi, co bakamuzitula kasimbu kakandondo lika. 4 Asinoni njamwene matanda, co baje batumbameneho babanene nzili ya kusompa. Co njamwene myonyo ya baje babatsiile omwo bambulwile busunga buje bwasholwele Yesu hamo na lijwi lya Njambi. Kubalemesele uje cikashama nambe kamponya kendi, nambe bakebo kubatambwile cizibukiso ca uje cikashama ha maholo abo nambe ha maboko abo. Basangukilile ku mwonyo na kuswana ngwe bimyene hamo na Kilistu myaka 1,000. 5 (Oloni batsi baje basaleleho kubasangukile noho myaka 1,000 ineti.) Oku kukekwo kusanguka kwa batsi kwa kulibanga. 6 Kubwahelela na kubezika kwakama kuli baje bakasanguka ha cisangukilo ca kulibanga. Kutsa kwa mu cibali kucesi na nzili hali bakebo, bakapwa baka-kukombelela ba Njambi na Kilistu, co bakaswana hamo nendi myaka 1,000. 7 Munima ya myaka 1,000, Satana bakamushokolola mu kamenga. 8 Co akaya na kukwisa miyati ya banu boshe baje banashandokela mu kaye mwoshe, ikeyo Ngonge na Mangonge. Satana akabakungulwila hamo na kulwa nzita, bungi bwabo bakapwa ngwe lisheñabu lya ku ngenge ya mema a kalunga. 9 Bashandokelele hano hasi hoshe, co bazengelekele cilombo ca banu ba Njambi na nganda ije yazema. Oloni tuhya twatundile mwilu, co twabanyongesele. 10 Asinoni Liyabolo, uje wabakwisile, bamumbilile mu lishali lya tuhya na sulufa, muje mubombilile laja uje cikashama na muka-kwimanena wa makuli, co bakayanda manene mutanya na butsiki myaka na myaka. 11 Co njamwene litanda lyakama lya kutoka na uje watumbameneho. Kaye na lilu byatewele ku mesho endi, co kubabimwene lalo. 12 Co njamwene batsi, bakama na aba babandondo, bemanene kulutwe lwa litanda. Bafukwile mabulu, co lalo bafukwile libulu likwabo, likelyo libulu lya mwonyo. Co batsi babasompele ngwe ku bilinga byabo bije bibalingile, ngwe mubabisonekele mu mabulu. 13 Co mema a kalunga atuwisile batsi baje bakelemo. Kutsa na lifuti lya batsi lalo becelele batsi baje bakelemo. Co boshe babasompele ngwe ku bilinga byabo bije bibalingile. 14 Asinoni kutsa na lifuti lya batsi babyumbilile mu lishali lya tuhya. (Eli lishali lya tuhya likelyo kutsa kwa mu cibali.) 15 Co woshe uje kubasonekele lizina lyendi mu libulu lya mwonyo bamumbilile mu lishali lya tuhya.