Bika Binjinapande Kulinga nga Njapokola Mashiko a Bisemi Bange?

Mu binaanga byabingi bisemi banakela bana babo mashiko a kufwa ngwe simbu ibanapande kwiluha ha njibo, simbu ibanapande kupangesa makina nomwo mubanapande kuyoyela na banu.

Batico nga mwapokola mashiko a banamyakela bisemi beni? Kumwasa kutengulula byuma bimunalingi, oloni mwasa kulingako bimo mangana byuma bimunalingi keti bibihye manene. Muno mu cilongesa tusimutwiya mutwasa kulingila ngoco.

• Bije kumwapandele kulinga

• Bimunapande kulinga

• Bibakendeka bakweni

Bije kumwapandele kulinga

• Nga bisemi beni kubazibukile ngwabo mwapokola mashiko, mwasa kuwila mu ceseko ca kushweka byuma bimunalingi.

• Nga kubazibukile ngwabo mwapokola mashiko abanamyana, mwasa kuwila mu ceseko ca kujeneka kulitabela byuma bimunalingi nambe kwana mulonga bakweni.

Kumwapandele kulinga ngoco. Mwafwa bika? Mwafwa nga mushweka byuma bimunalingi nambe kujeneka kulitabela byuma bimunalingi, co mumwesa ngweni mucili mu banike. Co lalo bisemi beni nabo bamona ngoco.

Diana ngwendi: “Kwendeka makuli kukumanesa bukalu mwafwa mukwita kwa simbu, byuma biunalingi bikajomboloka, co bisemi bakakwana kashitiko kakama mwafwa ya kwendeka makuli.”

Bimunapande kulinga

• Litabeleni byuma bimunalingi. Mbimbiliya ngwayo: “Uje ashweka milonga yendi byuma kubimwendela bwino.” (Provebia 28:13) Bisemi beni bazibuka ngwabo kumwasa kulinga byuma mu kulumbunuka, oloni bashaka mupwe baka-busunga.

  Olivia ngwendi: “Bisemi beni bamikonekela nga mwendeka busunga. Co lalo bamikulahela manene.”

• Lombeni likonekelo. Mbimbiliya ngwayo: “Mubaboshe likeheseni.” (1 Pita 5:5) Kulikehesa kutukwasa tulitabele milonga yetu na kulomba likonekelo.

  Heather ngwendi: “Banu baje bakatwalelelaho kubyana byuma bibakalingi, bakalingisa citakutakutaku cabo cecele kupanga. Mukwita kwa simbu, nameme mubalinga byuma byabibi citakutaku cabo kucibapaya.

• Bandameneni bukalu butunda mu byuma bimunalingi. Mbimbiliya ngwayo “Tolilila ku kunangula.” (Provebia 8:33) Nga bisemi beni bamyana kashitiko mwafwa ya byuma bimunalingi, keti muyayabale.

  Jason ngwendi: “Nga muyayabala mwafwa ya kashitiko kabanamyana, co bukalu bulibwezelela. Tabeni kuminangula, co keti mwake mbunge ku byuma binatundu mu kusebuka kweni.

• Lingeni byuma bije bilingisa bamikulahele lalo. Mbimbiliya ngwayo: “Mushulule bunu bweni bwa laja buje bwendelela na futisi yeni ya kunima.” (Efeso 4:22) Shangumukeni kulinga byuma byabibwa bije bilingisa bisemi beni bamikumikulahela lalo.

  Karen ngwendi: “Nga mutwalelelaho kwangula mwamubwa byakulinga na kumwesa bisemi beni ngweni kumwilukila kulinga byuma byabibi bimunalingile, co bashangumuka kumikulahela lalo.”

LINGENI EBI: Nga bisemi beni bamileka kulinga byuma bimo, co lingeni obyo byuma na kulinga byuma bije kubamilekele mangana mumwese ngweni basa kumikulahela. Cakumwenako, nga munaile kumo, lekeni bisemi beni ngweni muli mu ngila nameme nga kumukotokela kweta ha njibo. Kulinga ngoco kubakwasa bananguke ngwabo mushaka bamikulahele lalo.