Abril

Jesus yajnigëxëˈk ko xytsyojkëm, pääty tkëyajkyë jyukyˈäjtën ëtsäjtëmgyëjxm (Fwank 15:13). Ninäˈä mbäät ngayajjëmbijtäˈäyëm tijatyë Jyobaa mëdë Jesus të xytyukmëduˈunëm mët ko xytsyojkëm, per extëm njukyˈäjtëm mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nguˈëˈëw ngugäjpxëm (Kol. 3:15). Pënaty nëjkxandëp tsäjpotm, mëjwiin kajaa dyajtsobäättë ko Jesus ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm, pes mbäädë net jyukyˈattë tsäjpotm (Mat. 20:28). Mët ko tmëbëktë ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, ta Jyobaa yajnaxëdë wäˈätsjäˈäy ets yˈuˈunkniwäˈänëdë (Rom. 5:1; 8:15-17, 23). Pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, kyuˈëˈëw kyukäjpxëdëp nanduˈun ko ojts yajjuuybyëtsëmdë. Ko tmëbëktë ko Jesus ojts kyuˈoogëdë, mbäädë net kyupëkëdë Dios ets juuky ttuknaxtët ja “mëj ëyoˈon” (Apoc. 7:13-15, TY). Ets ko nyëjkxtë jëmëjt jëmëjt mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw pënaty jukyˈatandëp tsäjpotm ets yä Naxwiiny, ta dyajnigëxëˈëktë ko kyuˈëˈëw kyukäjpxëdëp ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm. w22.01 paj. 23 parr. 14, 15

Jesus kyaj yëˈë axëëk yajnayjyäˈäwë wiˈix yˈoˈky tyëgooy, mëdiˈibën axëëk yajnayjyäˈäwë yëˈë ko yajniwäämbejty. ¿Ti yajtukniwäämbäjt? Ko yajtëgoobyë mayˈäjt wintsëˈkën mä Dios (Mat. 26:64-66). Waˈanë Jesus tjatsojky etsë Tyeety dyajnigëxëˈëgët ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë nety yajniwäämbety, pes axëëgë nety yajnayjyawëty (Mat. 26:38, 39, 42). Jesus tsojkëbë nety yˈoogët kudëy mët ko ja judiyëtëjk yajkäjpxpojktë (Gal. 3:10). ¿Tiko yajkäjpxpojktë? Yëˈko tyukwandaktë Dios ko tmëmëdowäˈändë ja yˈanaˈamën. Tsojkëbë nety nanduˈun yajjuuybyëtsëmdët mët ko të netyë Adán tyukninaxëdë ja poky kaytyey (Rom. 5:12). Ja Diosë Lyey, duˈunë nety tniˈanaˈamë ko pën pokytyuump tuˈugë jäˈäy seguurë ko yˈoogët. Ets näˈäty, jam wyëˈëmët kudëy ja nyiniˈkx kyëbäjk mä të yajkëxwopy (Deut. 21:22, 23; 27:26). Pääty ko Jesus yajkëxwojpy kepykyëjxy, mbäädë nety nanduˈun ttukˈoyˈattë ja judiyëtëjk mëdiˈibë kyaj kyupëjkëdë. w21.04 paj. 16 parr. 5, 6

Nˈokpawinmäˈäyëm ja xëëw mä netyë Jesus yˈooganë, ja soldäädëtëjk wojp käˈtsëdë (Mat. 26:52-54; Fwank 18:3; 19:1). Ta Jesus yajwojpy mët tuˈugë wojp mëdiˈibë axtë yajtukjajtutypy ja nyiniˈkx. Ok, ta yajtukpagëëy tuˈugë kepy, oyë nety ja jyëxk të jyantsy tsyayujtäˈäy. Ta netë Jesus tmëtsoˈony ja kepy mä nety yajkëxwopäˈäny. Per ok, ta ja soldäädëtëjk tˈanmääytyë tuˈugë yetyëjk parë tˈakpudëkët (Mat. 27:32). Ko jyajty mä nety yˈooganë, ta ja soldäädëtëjk kyëxwojpëdë kepykyëjxy. Ets kom jeˈemtsy ja nyiniˈkx kyëbäjk, ta niˈigyë ja tsyayut ojts kyajaajë mä nety të yajkuwopë ja klääbës. Mientrës ja myëtnaymyaayëbëty etsë tyääk jyantsy jyëˈëy jyantsy yäˈäxtë, ja judiyëtëjkë wyintsën jeˈeyë tnëxik ttukxiktë Jesus (Luk. 23:32-38; Fwank 19:25). Kanäk oorë Jesus yˈayooy. Kom kudëyë nety yˈity, niˈigyë ojts tsyiptakxëty xyajjët. Nyijäˈäwëbë nety ko të tmëmëdoyë Jyobaa, ta tˈakmënuˈkxtaky ets ojts yˈoˈknë (Mar. 15:37; Luk. 23:46; Fwank 10:18; 19:30). ¡Nimëjääw yˈoˈky tyëgooy, yajnäjxë jäj jëmuˈumën etsë ayoˈon tsoytyuˈun! w21.04 paj. 16 parr. 4

Jesus ta mëët tkajpxyˈajty ja nimäjktuˈukpë yˈapostëlëty ja jembyë kajpxyˈatypyë ets tˈanmääytyë ko mëët yˈanaˈamäˈändë jam tsäjpotm (Luk. 22:20, 28-30). Ko duˈun tkajpxyˈäjttë, mbäädë nety ja apostëlëty ets tuk grupë ja Diosmëduumbëty nyëjkxtë tsäjpotm parë tyundët rey ets saserdotë (Diˈibʉ Jat. 5:10; 14:1). Pënaty nëjkxandëp tsäjpotm, jap nanduˈun yajkumaytsyowëdë mä yäˈädë jembyë kajpxyˈatypyë. Ets pääty yëˈëyë kyaaytyëp ja tsäjpkaaky ets yˈuktëp ja binë mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw. Jantsy oy jantsy tsujë jukyˈäjtënë mëdiˈibë Jyobaa moˈoyanëdëp, pes ninäˈä kyaˈoogäˈändë ni kyawindëgoyäˈändë nyiniˈkx kyëbäjk, tyunäˈändë tuˈugyë mëdë Jesus ets mët ja 144,000. Per mëdiˈibë mas oy, yëˈë ko jamën tyunäˈändë Dios windum (1 Kor. 15:51-53; 1 Fwank 3:2). Pënaty nëjkxandëp tsäjpotm, nyijäˈäwëdëp ko net nyëjkxäˈändë pën kyaj tmastuˈuttë Dios axtë ko yˈooktët (2 Tim. 4:7, 8). w22.01 paj. 21 parr. 4, 5

Jesus yajkëxwojp kepykyëjxy mët nimajtsk ja axëkjäˈäy (Luk. 23:40, 41). Niduˈuk ta Jesus tˈanmääy: “Jamyajtskëts ko nety mdëkë mä myajkutukäˈäny” (Luc. 23:42, TNM). Jesus nyijäˈäwëbë nety ko Tyeety paˈˈayoop, päätyën duˈun ttukwandaky ja axëkjäˈäy mä nety kyaˈookynyëm (Sal. 103:8; Eb. 1:3). Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm ets xypyaˈˈayowäˈänëm pën jodëmbijtëm amumduˈukjot ko axëëk të njukyˈäjtëm ets pën nmëbëjkëm ko Jesukristë ojts xykyuˈoˈkëm (1 Fwank 1:7). Per ¿ti mbäät nduˈunëm pën näˈäty xytsyiptakxëm nmëbëjkëm ko Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm? Nˈokwinmäˈäyëmë yäˈädë: mä netyë Jesus yˈooganë, pyaˈˈayoow ja axëkjäˈäy mëdiˈibë nety apenënëm pyëjktakypy ja mëbëjkën. Pääty, ¿wiˈixënë Jyobaa tkapaˈˈayowët pënaty mëduunëp? (Sal. 51:1; 1 Fwank 2:1, 2). w21.04 paj. 9 parr. 5, 6

¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko Jesus tmëmadaktääy ja amay jotmay axtë ko yˈoˈky? Myëduˈuk, yajnigëxëˈk ko Satanás andakp, yaˈijxë ko tuˈugë wäˈätsjäˈäy, mbäät tmëmëdoyë Jyobaa oy nuˈunë Satanás yˈamaymyoˈoy jyotmaymyoˈoyëdët. Myëmajtsk, ojts xykyuˈoˈkëm parë ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm, duˈuntsoo mbäät ja naxwinyëdë jäˈäy oy yˈity mëdë Jyobaa ets tˈawix tjëjpˈixtë ja jukyˈäjtënë winë xëëw. Ets myëdëgëëk, yaˈijxë ko yëˈëyë Tyeety myëdäjtypy ja madakën parë yˈanaˈamët ets ojts dyajwatsë ja xyëëw. Nˈokjukyˈäjtëm tuˈuk tuˈugë xëëw extëmxyëp tyamyë nˈakjukyˈäjtëm ets nyajnigëxëˈkëm ko ninäˈä ngamastuˈudäˈänëmë Jyobaa. Ets pën oˈk tëgoˈoyëm, nëjkxëbë Jyobaa nˈanmäˈäyëm: “Tëts ndunyë mëjääw parë xëmë të nmëmëdoy. Tëts nyajnigëxëˈëky ko Satanás andakp, tëts oy nyajwëˈëmyë mxëëw, ets tëts nanduˈun nyajnigëxëˈëky ko mijts jeˈeyë mbat mnitëjkëp mˈanaˈamët”. w21.04 paj. 12 parr. 13, 14

Ko Jesus yajtuknikäjpxpejty parë tkumëdowët mëdiˈibë kyaj të ttuundëgoy. Ta ja myëtsipëty yˈaknëxik yˈaktukxikëdë ets tyëytyuunëdë, ta net ojts yajkëxwojpnë kepykyëjxy. Tëgok tëgokë Jesus yˈakxejy ets yˈakkajpxy nëgooyë tjäˈäwënë jäj jëmuˈumën. Per kyaj nety mbäät wyeˈemy amonyë, pes tamë nety ti tˈaknigäjpxäˈäny mëdiˈibë jëjpˈam. Extëm të nˈijxëm, mëjwiin kajaa xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈakjënany. Xytyukjamyajtsëm ko tsojkëp nbokymyaˈkxëmë nmëguˈukˈäjtëm ets nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyokymyäˈkxäˈänëm. Jantsy oy ko ndukˈijtëmë Jyobaa nyax kyäjpn, pes jap nbatëmë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm. Per ko nyajtëgoyˈäjtëmë naybyudëkë, tsojkëp nˈamdoˈowëm. Nnijäˈäwëm ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm oy ti amay jotmay nwinguwäˈkëm. Të nˈijxëm nanduˈun ko jëjpˈam ets njukyˈäjtëm tuˈuk tuˈugë xëëw extëmxyëp tyamyë nˈakjukyˈäjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nyajnigëxëˈkëm ko xëmë nmëmëdowäˈänëmë Jyobaa ets ko ijtëm seguurë ko yëˈë xyajjukypyëkäˈänëm pën oˈkëm. w21.04 paj. 8 parr. 1; paj. 13 parr. 17

Pën nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën, ta nbäädäˈänëmë jukyˈäjtënë winë xëëbë. Ko tuˈugë mixy mëdiˈibë kumeenyjyaˈay dyajtëëyë Jesus ti mbäät ttuny parë tpäädëdë jukyˈäjtënë winë xëëbë, ta yˈatsoowë: “Pamiingëts” (Mat. 19:16-21). Nääk ja judiyëtëjk kyaj tmëbëjktë ko Jesus yëˈë Kristë. Pääty yˈanmääyëdë Jesus: “Yëˈë nborreegëts [...] xypyanëjxtëpts. Ëj nmeebyëts yëˈë jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë” (Fwank 10:24-29). Ëtsäjtëm, ¿wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nmëbëjkëmë Jesus? Ko nbanëjkxëm ja yˈijxpajtën ets ko nguytyuˈunëm tijaty ojts xytyukniˈˈijxëm. Pën nduˈunëm duˈun, ta kyaj nëjkx njëjpˈyeˈeytyutëm ja nëˈë tuˈu mëdiˈibë yajnëjkxp mä jukyˈäjtënë winë xëëbë (Mat. 7:14). Tim jawyiin, tsojkëp nˈixyˈäjtëmë Jesus parë yajxon nbanëjkxëmë yˈijxpajtën. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nˈixyˈäjtˈadëtsëm? Tsojkëp niˈigyë nˈëxpëjkëm wiˈix jyaˈayˈajty, wiˈix wyinmääy ets tijaty ojts tniˈanaˈamë nduˈunëm. Oy tëëyëp nnijäˈäwënë tëyˈäjtën o tyää näämnëm, niˈamukë mbäät nduˈunëmë mëjääw parë niˈigyë nˈixyˈäjtëmë Jyobaa etsë Jesus. w21.04 paj. 4 parr. 9, 10

Waˈan näˈätyë apostëlë Pablo axëëk jyantsy nyayjyäˈäwë ko tjamyejtsy tijatyë nety të ttuny mä kyajnëm tpanëjkxyë Jesus. Pääty jyënany: “Mä dëˈëmbë pyekyjyaˈayëty nik niˈigyë axëëk ëj” (1 Tim. 1:15). Pyajëdijt ja Dios mëduumbëty mä kanäägë it lugäär, nääk tsyuum myäjts ets axtë ojts tniˈanaˈamë parë yˈooktët (Apos. 26:10, 11). Okpawinmay wiˈixxyëp jantsy axëëk nyayjyäˈäwë Pablo, koxyëp tˈixyˈajty tuˈugë mixyuˈunk mëdiˈibë ja tyääk tyeety yaˈoˈkëdë jäˈäy mët ko yëˈë ojts tniˈanaˈamë. Perë Pablo nyijäˈäwëbë nety ko mëdiˈibë të ttuny, të kyexy nyaxy. Ijt seguurë ko Kristë të nety tjantsy kyëyakyë jyukyˈäjtën mët yëˈëgyëjxm. Pääty tkujäˈäyë: “Dios tëts xymyayˈaty xykyuniˈxy esëts xypyëjtaky extëmë apostëlë” (1 Kor. 15:3, 10). ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtën? Tsojkëp nˈijtëm seguurë ko Kristë ojts xykyuˈoˈkëm niduˈuk niduˈuk ets mbäädë net mëët nnaymyaˈayëmë Jyobaa (Apos. 3: 19). Jyobaa kyaj yëˈë tˈixy wiˈix të njukyˈäjtëm o pën ojts ti nduundëgoˈoyëm ko nety të nnijäˈäwënë ja tëyˈäjtën, mëdiˈibën yˈijxypy yëˈë wiˈix tyam njukyˈäjtëm ets ti ndunäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky (Is. 1:18). w21.04 paj. 23 parr. 11

May ja judiyëtëjk kyaj nety tˈawix tjëjpˈixtë ets ja Mesías yˈoogët. Per min nˈokˈijxëm wiˈixë nety të yajnaskäjpxë: ‘Yëˈëgyëjxm ko ojts nyaygyëˈëyakyë oˈkëndum, ets jëduˈun jyajty kyëbejty ta jeexyë ëxëëk të yˈëdiˈitsy të yˈënaˈanyën mëët yëˈëgyëjxm ko ojts tkunaxy ja pokyjyaˈaytyëjk’ (Is. 53:12, TY). Pääty, kyajxyëp tiko ja judiyëtëjk yajtuˈuˈadujkëdë ko Jesus yˈoˈky tyëgooy extëm tuˈugë axëkjäˈäy. Mä yäˈädë tiempë, ko nbayeˈeyëm wiˈix tijaty yˈixëty, mbäät yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj ti xyajtuˈuˈadujkëm. Ko Jesus dyajkyë käjpxwijën mä tuˈugë kopk, jyënany ko xynyiwäämbatäˈänëmë jäˈäy ets xytyuknibëtsëmäˈänëm “këxy kaˈpxyë axëkˈääw axëkˈayuk” (Mat. 5:11, TNM). Tukëˈëyë yäˈädë tsyoony mä Satanás. Pes yëˈë yajtuumpy ja nmëtsipˈäjtëm parë xynyiwäämbajtëm mët ko nmëduˈunëmë Jyobaa (Diˈibʉ Jat. 12:9, 10). Këdii xymyëbëky wiˈix tyamë jäˈäy tnimaytyäˈäktë Jyobaa tyestiigëty, ninäˈä xykyanasˈixët ets mˈatsëˈëk mˈajawëdët parë dyajxaamët ja mëbëjkën. w21.05 paj. 11 parr. 14; paj. 12 parr. 16

Nˈokpudëjkëm ja jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm parë ttukˈijxpatëdë Jyobaa. Jesus yˈanmääyë yˈëxpëjkpëty ko tsojkëdëbë Jyobaa ets pääty pyudëkëyäˈänëdë (Mat. 10:19, 20, 29, 30). Nˈoktukjamyajtsëmë jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm ko Jyobaa kyaj myastuˈudäˈänyëty. Mbäät ndukniˈˈijxëmë jäˈäy wiˈix ttukˈijxpatëdë Jyobaa ko ninuˈkxtakëm tijaty tyunaampy. Franciszek mëdiˈibë tsënaapy Polonia, jyënaˈany: “Kots ja nmaˈestrë nyuˈkxtaˈaky, xëmë tnigajpxy tijatyëts ndunaampy. Kots nˈijxy wiˈixë Jyobaa yˈatsoowëmbijtxëty ja nyuˈkxtakën, tats nanduˈun ëgäˈäny nmënuˈkxtakyë Jyobaa. Njäˈäwëts wiˈixëtsë Jyobaa xypyudëjkë kots nˈamdooyë permisë mätsë nety näämnëm të ndëkë tuumbë parëts nëjkxäˈäny reunyonk ets asamblee”. Ets pën tyam kyaj pën nyaˈëxpëjkëm, ¿mbäädëdaa nbudëjkëmë jäˈäy parë nyëbatët? Mbäät. ¿Wiˈix mbäät nduˈunëm? Ko nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm mä nëjkxë jäˈäy dyaˈëxpëkäˈändë. Yäˈädë yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëjwiin kajaa nyaytyukjotmaytyunyëtyë jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm. Jyobaa xytsyojkëm ets yajtsobatypy tijaty nduˈunëm ko nbudëjkëmë jäˈäy ets myëwingonëdët (Is. 52:7). w21.06 paj. 7 parr. 17, 18

Mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëmë Diosë yˈAyuk, ko xëmë ngäjpxëm. Pääty, tsojkëp ndukniwijtsëm näˈäjaty ngäjpxäˈänëm ets kyaj jaayë ngonëˈkëm ko nmëdäjtëmë tiempë. Ko nduˈunëm duˈun, ta niˈigyë nëjkx nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën. Ëtsäjtëm të nyajkëktëjkëmë mëbëjkën mët yëˈëgyëjxm ja Diosë yˈAyuk, kyaj nduˈunˈäjtëm extëm “ja jäˈäyëty diˈibë yajtijtëp ëxpekyëty es wijyjyaˈayëty” (Mat. 11:25, 26). Mët ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë, ta nnijäˈäwëm tiko tyamë jukyˈäjtën niˈigyë yˈoˈktëy ets ti Jyobaa tyunaampy. Pääty, nˈokˈyajkëktëjkëm niˈigyë ja mëbëjkën ets nˈokpudëjkëmë jäˈäy nuˈun nmadakëm parë tmëbëktëdë Dios mëdiˈibë tijaty të dyajkojy (1 Tim. 2:3, 4). Njantsy jyëjpˈijxëm ets jyäˈtët ja tiempë mä niˈamukë pënaty jukyˈäjttëp yä Naxwiiny, tmëjkumaytyëdë Jyobaa ets jyënäˈändët: “Nintsënˈäjtëm Dios [Jyobaa], mijtsë dëˈën mbatëp es xyˈaxäjët ja mëjˈäjtën [...] mët ko mijtsë dëˈën të xyajkojtäˈäy tëgekyë diˈibë ijtp” (Diˈibʉ Jat. 4:11). w21.08 paj. 19 parr. 18-20

Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, yëˈë nyikëjxmˈäjttëp parë tˈëwij tkäjpxwijtët ja myëguˈuktëjk ko nety dyajtëgoyˈattë. Tyuundëbë mëjääw parë tˈixtë wiˈix mbäät dyaktë ja ëwij käjpxwijën extëm mbäät pyudëkëty ja nmëguˈukˈäjtëm, mëdiˈibë “yajxondakypyë jot korasoon” (Prov. 27:9). Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsyojktëbë myëguˈuktëjk ets dyajnigëxëˈëktë ko tˈëwij tkäjpxwijtë ja mëdiˈibë nëˈëdëgoyäämp tuˈudëgoyäämp (Gal. 6:1). Per ko niduˈuk ja mëjjäˈäy tkäjpxwijäˈänët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, jëjpˈam ets twinmayët wiˈix dyajnigëxëˈëgäˈäny ja tsojkënë mëdiˈibë apostëlë Pablo myaytyak ko jyënany: “Diˈibë myëdäjtypy ja tsojkën, myëdäjtypy ja maˈxtujkën es oyjyaˈayˈaty. […] Dëˈënyëm ttuny ja oybyë, dëˈënyëm myëbeky, dëˈënyëm jyëjpˈixy es dëˈënyëm myëmaˈxtiky” (1 Kor. 13:4, 7). Ko ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy tpawinmayëdë yäˈädë tekstë, mbäät pyudëkëty parë tˈixtët ko pääty ja myëguˈuk tˈëwijäˈäny tkäjpxwijäˈäny mët ko ttsoky ets mbäädë net tsuj yajxon tkäjpxwijy. ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny? Mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm tsuj yajxon tkupëky ja ëwij käjpxwijën pën jyäˈäwëp ko pääty duˈun yajmoˈoy mët ko yajtsoky. w22.02 paj. 14 parr. 3; paj. 15 parr. 5

Jyobaa wäˈätsjäˈäy ojts dyajkojˈyë anklëstëjk etsë naxwinyëdë jäˈäy. Per ta niduˈugë yˈanklës kyujuundaky mëdiˈibë yajxëëwmooy Satanás (mëdiˈibë yˈandijpy “mëtsip”) ets yëˈë yäˈädë anklës mëdiˈibë wyinˈëˈënë Adán mëdë Eva parë ojts tnibëdëˈëktë Jyobaa. Ok, ta nanduˈunë wiinkpë anklëstëjk etsë naxwinyëdë jäˈäy tnibëdëˈktë Jyobaa (Juud. 6). Päätyënë Jyobaa jantsy axëëk nyayjyäˈäwë. Per duˈunyëm tmëmadaˈaky axtë tyambäät ets myëmadakˈadëˈëtsaampy axtë koonëm tpäädët ja tiempë mä dyajkutëgoyaˈany niˈamukë mëdiˈibë kyaj myëmëdoyëty. Taanëmë netë Jyobaa agujk jotkujk nyayjyawëyaˈanyëty mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk mëdiˈibë xëmë mëmëdoowëp ets mëdiˈibë mëët tmëmadäˈäktë ja amay jotmay. Ko Satanás tniwäämbejtyë Job, duˈun ojts dyajjaygyukëyaˈanyëty ko niˈamukë pënaty myëdundëbë Jyobaa, tmëdundë mët ko tijaty ttsoktë (Job 1:8-11; 2:3-5). Satanás duˈunyëm axtë tyambäät xynyiwäämbajtëm (Diˈibʉ Jat. 12:10). Per mbäät nyajnigëxëˈkëm ko andakp. ¿Wiˈix? Ko nmëmadakëm ja amay jotmay ets ko kyaj nmastutëmë Jyobaa mët ko ntsojkëm. w21.07 paj. 9 parr. 7, 8

Apostëlë Pablo pyëjktak tuˈugë ijxpajtën mëdiˈibë xytyukˈijxëm ko jëjpˈam nyajtëgäjtsëm ja jukyˈäjtën. Jyënany ko tsojkëp ngëxwojpëm ja jeky jukyˈäjtënë kepykyëjxy mä Jesus yˈoˈky tyëgooy (Rom. 6:6, TNM). Jesus kyupëjk yajkëxwopët kepykyëjxy mët ko yëˈë nety tsyojkypy parë Jyobaa kyupëkëdët. Nanduˈunën ëtsäjtëm, pën ntsojkëm etsë Jyobaa xykyupëjkëm, jëjpˈam ets nyajtëgäjtsëmë jäˈäyˈäjtën ets kyaj nekytyuˈunëm tijatyë Jyobaa kyaj ttukjotkëdaˈaky. Pën nduˈunëm duˈun, ta nmëdatäˈänëm wäˈätsë jot winmäˈäny ets nëjkxëp nbatëm ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë (Fwank 17:3; 1 Peed. 3:21). Jyobaa të dyajnaxkëdaˈagyë yˈanaˈamën wiˈix mbäät tijaty nduˈunëm ets kyaj dyajtëgatsäˈäny jeˈeyë parë xyajjotkujkˈäjtëm. Ëtsäjtëmën mbäät nnayyajtëgäjtsëm ets njukyˈäjtëm extëmë Jyobaa tniˈanaˈamë (Is. 1:17, 18; 55:9). Oyë nety të mjanëbajnë, tsojkëp duˈunyëm xyjyëjpkudijët ja axëëkpë tsojkën. Këdii këˈëm mnaytyukˈijxpetyëty, waˈanë Jyobaa mbudëkëty mët yëˈëgyëjxmë myëjääw (Gal. 5:22; Filip. 4:6). Tsojkëp xytyunëdë mëjääw parë xyajtëgatsëdë mjukyˈäjtën ets kyaj mnekyjyukyˈatët extëm ijty. w22.03 paj. 6 parr. 15-17

Jyobaa xytyukwandakëm ko pën nbëjktakëm jëjpˈam ja yˈAnaˈam Kyutujkën ets pën nmëmëdoˈowëm tijaty xytyukˈanaˈamëm, xymyoˈoyäˈänëm ja käˈäy ukën, wit xox etsë jëën tëjk (Mat. 6:33). Pääty kyaj yˈoyëty nwinmäˈäyëm ko ja jukyˈäjt madakën, yëˈë xykyuwäˈänäˈänëm ets xymyoˈoyäˈänëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën. Pes nnijäˈäwëm ko mëdiˈibën mbäät xymyoˈoyëm ja jotkujkˈäjtën, yëˈë ko nduˈunëmë Jyobaa tyuunk (Filip. 4:6, 7). Ets oyxyëp njatimmëdäjtëmbë meeny sentääbë parë tijaty njuˈuy ngëbajtëm, tsojkëp nwinmäˈäyëm pën nmëdatäˈänëm tiempë o jot mëjääw parë nyajtuˈunëm ets nguentëˈäjtëm. Nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Tsipëtsëdaa nmastuˈudët tijatyëts nmëdäjtypy?”. Nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa tsyojkypy ets nˈijtëm tuumbëjäˈäy mä fyamilyë. Pääty kyaj yˈoyëty nasˈijxëm ets ti xyajtuˈuˈadujkëm. Kyaj nˈadëˈëtsäˈänëm extëm ja mixy mëdiˈibë Jesus myaytyak, mëdiˈibë niˈigyë tsyojk ja jukyˈäjt madakën ets kyaj tmëdunanyë Jyobaa, duˈun kyaj tkupëjky parë yaˈuˈunkniwäˈänët (Mar. 10:17-22). w21.08 paj. 6 parr. 17

Ko niˈigyë nˈëxpëjkëmë Biiblyë, ta niˈigyë nnijawëyäˈänëmë Jyobaa jyaˈayˈäjtën, mëdiˈibë nanduˈun nigëxëˈkp mä kyojy pyëjktaˈaky. Ko niˈigyë nˈixyˈäjtëm, xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijtëm seguurë ko Jyobaa jantsy tamën yajpääty (Éx. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9). Ko nˈixyˈäjtˈadëtsëmë Jyobaa, ta niˈigyë mëbëjkën nyajkëktëkëyäˈänëm, niˈigyë ntsokäˈänëm ets niˈigyë mëët naymyaaybyëkäˈänëm.Nˈoktukmëtmaytyakëmë wiink jäˈäy ko nmëbëjkëmë Dios. Per pën jam tuˈugë jäˈäy nmëtmaytyakëm mëdiˈibë kyaj tmëbëkyë Dios ets jam ti xyajtëˈëwëm mëdiˈibë kyaj nnijäˈäwëm wiˈix yaˈˈatsoowëmbitäˈäny, ¿ti mbäät nduˈunëm? Nˈokˈëxtäˈäyëm mä ëxpëjkpajn wiˈix mbäät nˈatsoowëmbijtëm ja jäˈäy mëdë Biiblyë ets nˈoktukˈijxëm. Mbäät nanduˈun nˈanmäˈäyëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm parë xypyudëjkëm wiˈix nˈatsoowëmbijtëm mëdiˈibë jäˈäy të xyajtëˈëwëm. Oy tkupëktët extëm jyënaˈanyë Biiblyë o kyaj, oy ko nbayeˈeyëm tijatyë jäˈäy të xyajtëˈëwëm parë niˈigyë mëbëjkën kyëktëkët. w21.08 paj. 18 parr. 14, 15

Parë Jyobaa ttukjotkëdäˈägët tijaty nduˈunëm, kyaj yëˈë tˈandijy nmastutäˈäyëm tijaty nmëdäjtëm (Ecl. 5:19, 20). Mbäät kyaj nyajmëjwindëjkëmë Diosë tyuunk mët ko kyaj nmastuˈudäˈänëm tijaty ëtsäjtëm ntsojkënyëˈäjtëm, pes duˈunë nety nˈadëtsëm extëm ja yetyëjk mëdiˈibë Jesus myaytyak, mëdiˈibë mëk jyantsy tyuuny jyantsy yˈayooy parë tijaty tˈijxy tpaty, per jyaˈaytyëgooyë Dios (Luk. 12:16-21). Ko nbatëmë amay jotmay, ta nmënuˈkxtakëmë Jyobaa etsë net nwinmäˈäyëm wiˈix mbäät nˈokmëmadakëm (Prov. 3:21). Jyobaa wiˈixëm xykyunuˈkxëm. Ets mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm ko nduˈunëmë mëjääw parë nmëjkumäˈäyëm (Eb. 13:15). Mbäät duˈun nduˈunëm ko nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix niˈigyë nyajmëjwindëjkëmë Diosë tyuunk. Pën nduˈunëm duˈun, Jyobaa mas niˈigyë xykyunuˈkxäˈänëm. Pääty, oy ko tuˈuk tuˈugë xëëw nˈijxëm ets njäˈäwëm ko Jyobaa oyjyaˈay (Sal. 34:8). Duˈunë nety nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën mëdiˈibë jënan: “Ja ngäˈäy nˈukënëts, yëˈë kots nduunët ja tsyojkën mëdiˈibëts të xykyexy etsëts nyajjëjpkëxët ja tyuunk” (Juan 4:34, TNM). w21.08 paj. 30, 31 parr. 16-19

Satanás jyatsojkypy ets xytyuktëjkëmë mëjˈat këjxmˈat, yëˈko nyijäˈäwëp ko pën xymyëmadakëm, ta njäˈäyˈatäˈänëm extëm yëˈë ets nyajtëgoyäˈänëmë jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë. Päätyë Pablo jyënany ko ja mëdiˈibë të myëmadaˈagyëtyë mëjˈat këjxmˈat, nanduˈun nëjkx jyaty “extëm ja mëjkuˈugopk oj yajkäjxpeky” (1 Tim. 3:6, 7). Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko oytyim pënaty mbäät myëmadaˈagyëtyë mëjˈat këjxmˈat, oy jeky kujk Dios mëduunë o kyaj. Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë jäˈäyˈäjtp mëj këjxm, jeˈeyë këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjˈyëty. Satanás jyatsojkypy parë këˈëm nnaymyëmäˈäy nnaymyëdäjëm ets kyaj nekymyëjpëjtakëmë Jyobaa ko nbatëmë amay jotmay. Extëm nˈokpëjktakëm, ¿të näˈä ti nyajtukniwäämbajtëm mëdiˈibë kyaj të nduundëgoˈoyëm? ¿Kyaj të yajtunyë ndëyˈäjtënˈäjtëm? Satanás jyatsojkypy ets nbokyˈijxëmë nmëguˈukˈäjtëm ko duˈun njäjt ngëbajtëm. Ets tsyojkypy nanduˈun parë nwinmäˈäyëm ko mbäät ak ëtsäjtëm nyaˈoˈoyëm ja amay jotmay mëdiˈibë nbatëm ets kyaj nmëjpëjktakëm wiˈixë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm mä yˈAyuk (Ecl. 7:16, 20). w21.06 paj. 15 parr. 4, 5

Ja kugajpxy Ageo tuknipëjkë Jyobaa tuˈugë tuungë jëjpˈambë. Mä jëmëjt 537 ja jyëmbijttë tuk grupë ja israelitëty Jerusalén mëdiˈibë nety të yajmënëjkxtë Babilonia, waˈan ja jyëmbijtyë Ageo. Näämnëmë nety jyäˈttë Jerusalén ko dyajpëdëˈktë ja potsy parë dyaˈoyëyäˈändë Jyobaa tyëjk (Esd. 3:8, 10). Per ko waanë tiempë nyajxy, ta ja myëtsipëty nyibëdëˈkëdë ets kyaj ojts tnekyyajtuˈuyeˈeytyë ja tuunk (Esd. 4:4; Ageo 1:1, 2). Pääty mä jëmëjt 520, ja mä Jyobaa ttuknipëjkyë Ageo parë tpudëkëdët ja myëguˈuktëjk ets duˈunyëm ttukxondäˈäktët ja tuunk axtë ko dyaˈˈabattët ja tëjk (Esd. 6:14, 15). Extëmë Ageo tˈanmääy ja judiyëtëjk, yëˈë nety pudëkëyanëdëp parë niˈigyë myëbëjkënë dyajkëktëkëdët mä Jyobaa. Seguurë ko ojts jyotkujkmoˈoyëdë ko jyënaˈany: “Jyobaa mëdiˈibë nyiwintsënˈäjtypyë tsyiptuumbëty”. Pën tyukˈoybyëtsëmandëbë nety tijaty tyuundëp, tsojkëbë nety ttukˈijxpattëdë Jyobaa, ja mëdiˈibë jantsy nimayë yˈanklëstëjk. w21.09 paj. 15 parr. 4, 5

Tyam, nanduˈunë Jyobaa tyestiigë abëtsëmy nyaxwinyëdë nyaytsyokëdë ets tuˈugyë nyayaˈitëdë. Wiinkpë relijyonk kyaj duˈun nyaytsyokëdë, per ëtsäjtëm duˈun nnayjyäˈäwëm tuk familyën mëdë nmëguˈukˈäjtëm, oy määyëm ntsoˈonëm ets oy wiˈixëm ja kostumbrë nmëdäjtëm. Duˈun yaˈixy ko nëjkxëm reunyonk ets asamblee. Yäˈädë yëˈë mëdiˈibë xyaˈijtëm seguurë ko ëtsäjtëm jeˈeyë mëdiˈibë duˈun nˈawdäjtëmë Jyobaa extëm ttsoky (Fwank 13:34). Biiblyë jyënaˈany: “Niˈik mnaytsyokëtëty nixim niyam” (1 Peed. 4:8, TY). Tuk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm, yëˈë ko naybyokymyaˈkxëm ets ko nnaymyëmaˈkxtujkëm nixim niyam mët ko akpokyjyaˈay nyajpatëm. Tsojkëp nanduˈun nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäät nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nˈoyjyaˈaytyakëm, axtë ja mëdiˈibë të xyajnayjyäˈäwëm axëëk (Éfes. 4:32). Ko duˈun nyajnigëxëˈkëmë tsojkën, yëˈë mëdiˈibë yajtukˈijxwëˈëmëm ko njantsy pyanëjkxëmë Jesus. w21.10 paj. 22 parr. 13, 14

Ko tuˈugë jäˈäy yaˈëxkexy mëdiˈibë të pyokytyuny ets kyaj jyodëmbity o kyaj dyajtëgatsy jyaˈayˈäjtën, ¿mbäädëdaa pyudëkëty ko yaˈëxkexy? Mbäät. Mayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë pokytyuundë mëjwiin kajaa ets yaˈëxkajxtë, pyëjktë kuentë ko oy ko duˈunë mëjjäˈäytyëjk ttuundë. Pes pudëjkëdë parë ojts dyajˈyeˈeytyë ja jyot wyinmäˈäny ets dyajtëgäjtstë jyukyˈäjtën parë jatëgok tnijëmbijttë Jyobaa (Eb. 12:5, 6). Nˈokwinmäˈäyëmë yäˈädë ijxpajtën. Tuˈugë borreegë kuentëˈäjtpë tpëkyë kuentë ko të tuˈugë byorreeguˈunk pyäˈämbety. Yëˈë nyijäˈäwëp ko tsojkëp dyajtsoybyatët, parë duˈun ttunët, tsojkëp ttukmastuˈudët ja myëguˈuktëjk. Perë yäˈädë borreeguˈunk kyaj tmastuˈudäˈäny ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë oy mëk ets kyaj tˈoyjyawë ko yajtukpuwoowduˈuty ja myëguˈuktëjk. Per ko ja borreegë kuentëˈäjtpë tpëjktaˈaky abëky ja borreeguˈunk parë dyajtsoybyatäˈäny, ¿yëˈëdën yˈandijpy ko yˈaxëktuumpy? Kyaj. Pes ja borreegë kuentëˈäjtpë nyijäˈäwëp ko pën kyaj abëky tpëjktaˈaky ja borreeguˈunk, mbäät ja päˈäm dyajwaˈkxy. Ets pääty abëky tpëjktaˈaky parë kyaj ttukninaxtë ja myëguˈuktëjk. w21.10 paj. 10 parr. 9, 10

Mëjwiin kajaa nyajtsobatëm ko nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm abëtsëmy nyaxwinyëdë mëdiˈibë naytsyojkëdëp nixim niyam. Ntsojkëm ets nimayë jäˈäy tmëdundëdë Jyobaa mët ëtsäjtëm, pääty kyaj ti ndunäˈänëm mëdiˈibë yajnibaxëtëkëdëbë Jyobaa xyëëw etsë nyax kyäjpn. Xëmë oy njäˈäyˈatäˈänëm parë jäˈäy tmëdoowˈittët ja oybyë ääw ayuk Ko nmëmëdoˈowëmë nDeetyˈäjtëmë Jyobaa, mbäät näˈätyë jäˈäy xyˈaxëkˈijxëm o axtë xynyibëdëˈkëm. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nigäjpx nimaytyakëm amëk jotmëk tijaty nmëbëjkëm? Nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa mëdë Jesus yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. Jesus tˈanmääyë yˈëxpëjkpëty ko kyaj nëgoo tmëmay tmëdäjtët wiˈix jyënäˈändët. Duˈun tˈanmääytyë: “Ko mbäädëdët mä mgäjxäˈändët, Dios myajmiˈinxëdëp ja mˈayukëty, jaˈa ko kyaj miitsëty diˈibë dëˈën käjxandëp, yëˈë dëˈënë mDeetyë [myëjää] diˈibë mgugäjxanëdëp” o käjpxandëp miitskyëjxm (Mat. 10:19, 20). w21.09 paj. 24 parr. 17, 18

Moisés nanduˈumbë ääw ayuk yajtuun parë ojts xytyukˈijxëm ko Jyobaa xykyuwäˈänëm extëm tuˈugë lugäär mëdiˈibë nˈaˈoˈkëm (Sal. 90:1, notë). Mä nety kyaˈookynyëm. Duˈun tkujäˈäyë: “Mä Dios xëmëbë yˈityën jam duˈun mëbäät mgaktsoˈoky, yëˈë myëkˈäjtën yëˈë duˈun mneytyukpudëkëdëp” (Deut. 33:27, MNM). ¿Ti xytyukniˈˈijxëm mä Jyobaa ko jyënaˈany yëˈë “myëkˈäjtën yëˈë duˈun mneytyukpudëkëdëp”? Ko nˈaˈoˈkëmë Jyobaa seguurë xyajnayjyäˈäwëm. Per näˈäty, mbäät nnayjyäˈäwëm ko të ja jot mëjääw kyëjxnë ets ko kyaj nˈokmëmadäˈägäˈänënë. Ko duˈun nnayjyäˈäwëm, ¿wiˈixë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm? (Sal. 136:23). Duˈunxyëp extëmë Jyobaa xyjyäˈxkujkëm tsuj yajxon ets xypyudëjkëm parë jatëgok ndënääyëˈkëm (Sal. 28:9; 94:18). Ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa xëmë xypyudëjkëm, majtsk pëky ndukˈoyˈäjtëm. Tuk pëky, yëˈko oy mä nyaˈijx nyajpatëm, nmëdäjtëm tuˈugë lugäär mëdiˈibë mbäät nˈaˈoˈkëm mä kyaj ntsëˈk njäˈäwëm. Ets majtsk pëky, yëˈko nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë mëjwiin kajaa xyajtsobatëm. w21.11 paj. 6 parr. 15, 16

Jesus nyijäˈäwëbë nety ko ja yˈëxpëjkpëty mbäät yaˈijxmatstë nuˈunën tmëdattë ja mëbëjkën ko kyayajtundët ja tyëyˈäjtënëty. Pääty ojts tmaytyaˈaky tuˈugë ijxpajtën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë parë tpudëjkëdë. Ojts tmaytyaˈaky tuˈugë kuˈookytyoxytyëjk mëdiˈibë janääm jatsojk nyinëjkx ja fes mëdiˈibë kyaj oy tijaty ttuny parë tyuˈunxëdët ja tyëyˈäjtën. Yäˈädë kuˈookytyoxytyëjk ijtpë nety seguurë ko pën mëktaˈaky tˈanëëmë ja fes, mbäät ok pyudëkëty. Ets duˈunën tyuun jyäjtë. ¿Ti mëdiˈibë xytyukniˈˈijxëm? Ko Jyobaa xëmë tijaty ttuny tëyˈäjtën myëët. Päätyë Jesus jyënany: “¿Ti kyaj ttunët ja Diosë tëyˈäjtën pënëty wyinˈijxëdë es tmënuˈxtäˈägëdë xëëny koots es yajpudëkëdët?” (Luk. 18:1-8). Ta Jesus yˈakjënany: “Kots ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, nminët jatëgok yä naxwiiny, ¿tii nbäädëpts ja jäˈäy pën myëbëjktëp ja Dios?”. Ko kyayajtunëdë ndëyˈäjtënˈäjtëm, tsojkëp nmaˈkxtujkëm ets nmëdäjtëmë duˈumbë mëbëjkën extëm ja kuˈookytyoxytyëjk. Ko duˈun nduˈunëm, ta nˈitäˈänëm seguurë ko Jyobaa xëmë xypyudëkëyäˈänëm. Oy ko nanduˈun nmëbëjkëm ko ja nnuˈkxtakën, myëdäjtypyë mëkˈäjtën. w21.11 paj. 23 parr. 12; paj. 24 parr. 14

Ënäˈktëjk, ¿mwinmaapy näˈäty ko Jyobaa yˈanaˈamën kyaj mduktunyëty tijaty mjatsojkënyëˈajtypy? Duˈunën ttsokyë Satanás ets mwinmayët. Yëˈë jyatsojkypy parë yëˈëyë xyˈixët tijaty tyuundëp pënaty yeˈeytyëp ja mëjtuˈu, pes duˈun kyëxëˈëktë extëmxyëp tjantsy tyukxondäˈäktë ja jukyˈäjtën. Myajwinmayanëp ko mijts kyaj jyawë xytyukxondaˈaky ja mjukyˈäjtën extëm ja mëguˈuktëjk mëdiˈibë mëët mˈeskuelëˈattë ets pënaty mˈijxtëp mä internet. Per jamyats ko Satanás kyaj tkuentëty pënaty yeˈeytyëp ja mëjtuˈu, mëdiˈibë yajnëjkxp mä ja kutëgoˈoyën (Mat. 7:13, 14). Jyobaa të yajxon mduknijawëty mëdiˈibë tuˈujën mënëjkxp mä ja jukyˈäjtënë winë xëëbë (Sal. 37:29; Is. 35:5, 6; 65:21-23). w21.12 paj. 23 parr. 6, 7

Ëtsäjtëm, nnijäˈäwëm ko tsojkëp nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Per oy duˈun njanijäˈäwëm, xytsyiptakxëm parë duˈun nduˈunëm. Nanduˈun jyawë näˈäty nyayjyäˈäwë apostëlë Pedro (Mat 18:21, 22). ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm? Myëduˈuk, yëˈë ko nwinmäˈäyëm näkˈokë Jyobaa të xypyokymyaˈkxëm (Mat. 18:32, 33). Kyaj xyjanitëjkëm parë xymyaˈkxëm, per yëˈë amumduˈukjot duˈun ttuny (Sal. 103:8-10). Pääty, jëjpˈam etsë net “nnaytsyojkëm nixim niyam”. Kyaj mbäät nwinmäˈäyëm: Oyëtsëdaa nbokymyaˈkxët ja nmëguˈuk o kyaj, tsojkëbën duˈun nduˈunëm (1 Fwank 4:11). Myëmajtsk mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm, yëˈë ko nwinmäˈäyëm ko mbäät pyudëkëty ja jäˈäy mëdiˈibë axëëk të xytyuˈunëm. Mbäät jyapˈatyë tuˈugyëˈäjtën mä kongregasionk ets duˈunyëm nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa, ets agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm (2 Kor. 2:7; Kol. 3:14). Myëdëgëk pëky mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm, yëˈë ko nmënuˈkxtakëmë Jyobaa, pes yëˈë xyˈanmäˈäyëm ets nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Kyaj nasˈijxëm etsë Satanás xyajnaywyäˈkxëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm (Éfes. 4:26, 27). Ntsojkëm etsë Jyobaa xypyudëjkëm parë kyaj xyajkäˈäjëmë Satanás mä tpëjktaˈagyë trampë. w21.06 paj. 22 parr. 11; paj. 23 parr. 14

David yëˈë nety kyugekypyë rey Saúl mët ko yaˈoogäˈänyëty. Ets kom kyaj nety tmëdaty ti jyëˈxëp, ta jam ojts wyëˈëmë mä ja käjpn mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Nob, mä tˈamdooy mëgoxkë tsäjpkaaky (1 Sam. 21:1, 3). Ta netë David mët ja jyaˈayëty ojts nyayuˈutsëdë mä tuˈugë tsääˈäänk (1 Sam. 22:1). ¿Tiko duˈunë David jyotmaybyaty? Saúl yˈaxëkˈijxë David mët ko jäˈäy myëjkuˈëˈëw myëjkugäjpxëdë ets ko myadaky kanäkˈokë mä tsyiptuuny. Saúl nyijäˈäwëbë nety ko kyaj Jyobaa të tmëmëdoy ets ko päätyë nety kyaj nyekyyajtunäˈänyëty rey, pes yëˈë netyë David të yajwinˈixy parë tyunët rey jam Israel (1 Sam. 23:16, 17). Perë David, ta tkugekyë Saúl parë kyaj yaˈoogëdët mët ko duˈunyëmë netyë yˈaneˈemy, myëdäjtypyë tsyiptuumbëtëjk ets mayë jäˈäy pyuwäˈägëdë. ¿Mbäädëdaa netyë Saúl dyajtuˈuˈadukyë Jyobaa mëdiˈibë të ttuknibëjktäägëdë parë David? (Is. 55:11). Biiblyë kyaj tnigajpxy ets mbäät nˈijtëm seguurë ko pënaty nyibëdëˈktëbë Jyobaa jotmaybyäädandëp, pes kyaj myadäˈägäˈändë. w22.01 paj. 2 parr. 1, 2

Jesus mëk tyuuny ko ojts tˈëwaˈkxy tkäjpxwaˈkxy ja Diosë yˈayuk. Ets kom mëkë nety ttsokyë jäˈäy, päätyën oytyim määjëty yaˈëxpëjky (Luk. 19:47, 48). Jyantsy pyaˈˈayoowë jäˈäy, päätyën duˈun ttuuny. Ets näˈäty, mayë jäˈäy jyantsy tyuˈukmujktë ets “ni tkaˈokmëdäjnë ja tiempë es kyaytyët” mët ja yˈëxpëjkpëty mët ko ja jäˈäy tjantsy myëdoowˈitäˈändë wiˈix yaˈëxpëky (Mar. 3:20). Ets ko tuˈugë jäˈäy ojts nyinëjkxyëty parë myëtmaytyäˈägäˈänyëty, Jesus jyuˈtë tiempë parë tmëtmaytyaky. Mayë jäˈäy mëdiˈibë myëdoowˈijttë Diosë yˈayuk kyaj ojts tpanëjkxtë Jesus, per yajtuknijäˈäwëdë ja tëyˈäjtën. Tyam, nanduˈunë jäˈäy abëtsëmy naxwinyëdë nduknijawëyäˈänëm ja oybyë ayuk (Apos. 10:42). Ets parë duˈun nduˈunëm, tsojkëp nˈijxëm ti oorë mbäät nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Oy ko nˈijxëm näˈä niˈigyë jäˈäy yajpääty jyënoty tyëgoty ets ja nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, kyaj jyaajëty näˈä nëjkxäˈänëm. Pën nduˈunëm duˈun, ta Jyobaa nyajnayjyawëyäˈänëm agujk jotkujk. w22.01 paj. 17 parr. 13, 14

Tyam, mayë jäˈäy tsiptakxëdëp ttukjotkujkˈattët pënaty myëdäjttëbë kutujkën. Mët ko pyëjktëbë kuentë ko ja gobiernëtëjk ets ja ley mëdiˈibë të dyajnaxkëdäˈäktë, yëˈëyë tyukˈoyˈäjttëp ja kumeenyjyaˈay ets pënaty myëdäjttëbë kutujkën, per ja ayoobë jäˈäy kyaj yajtundë tyëyˈäjtën. Näägë jäˈäy mëdiˈibë nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk kyaj oy tijaty ttundë, päätyë naxwinyëdë jäˈäy kyaj ttukjotkujkˈattë Dios. Jëjpˈam ets nbudëjkëm pënaty nyaˈëxpëjkëm parë ttukjotkujkˈatëdë Jyobaa ets pënaty të twinˈixy xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Per kyaj yëˈëjëty ja jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm mbäät ndukniˈˈijxëm ttukjotkujkˈatëdë Jyobaa ets ja nyax kyäjpn. Nanduˈunën ëtsäjtëm, oy kanäk jëmëjt kujk nmëduˈunënë Jyobaa, tsojkëp duˈunyëm ndukjotkujkˈäjtëm ko Jyobaa ak oy tijaty ttuny. Näˈäty, mbäät jyaˈˈatyë amay jotmay mä mbäät yaˈijxmatsy ja mëbëjkën. w22.02 paj. 2 parr. 1, 2