Junië

Yäˈädë kuˈookytyoxytyëjk, nimëjääw xyëëw tiempë dyajnaxy, ni jeˈeyë tkapääty ja myeeny syentääbë parë tnijukyˈatët. Per ta tˈagoˈonë majtsk ja mutsk meenyuˈunk, waˈan apenë yajmëdooy ko jap kyaˈay. Jesus nyijäˈäwëbë nety ko mëdiˈibë të tˈagonë yëˈë majtskë leptón, ja meeny mëdiˈibë kyaj nyekytsyobääty mä taabë tiempë. Ets ni jeˈeyë tkapääty parë ttukjuyët tuˈugë mutsk joonuˈunk, mëdiˈibë nety mä taabë tiempë mas kujënaky yajtoˈkp parë jäˈäy ttsuˈutstët. Jesus jantsy yajmonyˈijx jantsy yajmonyjyäˈäwë ti yäˈädë kuˈookytyoxytyëjk tyuun. Pääty ojts tmëgajpxy ja yˈëxpëjkpëty ets tˈanmääy: “Tyäˈädë kuˈekytyoˈoxy diˈibë ayoop të dyaky niˈigyë es këdiinëm nidëgekyë ja mëkjäˈäyëty”. Ta net tˈakˈanmääytyë: “Jaˈa ko yëˈëjëty dyaktë diˈibë yajnadëjkëp, perë tyäˈädë ayoobë kuˈeekytyoˈoxy dyaky tëgekyë ja myeeny diˈibë tyukjikyˈajtypy” (Mar. 12:43, 44). Ko mä taabë xëëw tˈakˈagoˈonëtyaay ja myeenywyaˈkxy, yëˈë yajnigëxëˈk ko tyukˈijxpejtypyë netyë Jyobaa ko ijxˈitan kuentëˈatanëp (Sal. 26:3). w21.04 paj. 6 parr. 17, 18

Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny ojts tkäjpxwaˈkxyë Diosë yˈayuk ets ninäˈä kyawinmääy ko kyaj jäˈäyëty tmëdoowˈitäˈändë, pääty nanduˈun ëtsäjtëm kyaj mbäät duˈun nwinmäˈäyëm (Fwank 4:35, 36). Ko Jesus yajpaty mëdë yˈëxpëjkpëty, nëgooyë ojts ttukxondaknëdë ko ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë (Luk. 10:1, 5-11, 17). Per ko ojts yajmäjtsnë ets ojts yˈoˈknë, ta tuk tiempë ja yˈëxpëjkpëty kyaj ojts tˈoktukxondaknëdë ja Diosë tyuunk (Fwank 16:32). Ko Jesus jyukypyejky, ta jatëgok tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty parë duˈunyëm yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët. Ets ko nety jam yajpatnë tsäjpotm, ja yˈëxpëjkpëty nëgoo ojts tˈoktukxondaknëdë mä yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë extëm jyënaˈany tyamë tekstë. Mä primer siiglë, Jesus nyëˈëmooy tyuˈumooy ja Dios mëduumbë mä ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë etsë Jyobaa yëˈë pudëjkëdë, pääty mayë jäˈäy tmëdoowˈijttë ja oybyë ayuk. Extëm nˈokpëjktakëm mä Pentekostes xëëw mä jëmëjt 33, ja nyëbajttë jäˈäy naa nidëgëk milën (Apos. 2:41). Ets niˈigyë ojts nyimayëˈadëtsnëdë ja Dios mëduumbëty (Apos. 6:7). Perë Jesus ojts tnaskäjpxë ko mä tiempë jyëjpkëxanë mayë jäˈäy tˈoymyëdowäˈändë ja Diosë yˈayuk (Fwank 14:12; Apos. 1:8). w21.05 paj. 14 parr. 1, 2

Ko xynyijäˈäwë ko të nety xypyaaty ja tëyˈäjtën, ¿wiˈix mnayjyäˈäwë? Ta mwinmääy ko nanduˈun niˈamukë jäˈäy tjantsy yˈoymyëdowäˈändë. Pes të nety xyjyaygyukë ko tijaty myaytyakypyë Biiblyë, mbäädë jäˈäy myoˈoyëdë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën, duˈun tyam ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky (Sal. 119:105). ¿Ti net mduun? Ta ojts xyjyantsy tyukmëtmaytyaˈaky niˈamukë ja mëtnaymyaayëbëty ets ja mjëëky mmëguˈuk tijatyë nety të xyjyaty. Per axëëgë net mnayjyäˈäwë ko nimay kyaj tmëdoowˈitandë. Mayë jäˈäy kyaj tmëdowäˈändë ja oybyë ayuk mëdiˈibë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, per kyaj tiko mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm. Pesë Jesus, kyaj nanduˈun mayë jäˈäy kyupëjkëdë, oy tjatuuny kanäägë miläägrë mëdiˈibë yajnigëxëˈk ko yëˈë netyë Dios të kyexyëty. Extëm nˈokpëjktakëm, pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk jyaˈijxtë ko Jesus dyajjukypyejkyë Lázaro, per kyaj tmëbëkandë ets kyaj tkupëjktë ko yëˈën ja Mesías, axtë jyayaˈoogandë Jesus mëdë Lázaro (Fwank 11:47, 48, 53; 12:9-11). w21.05 paj. 2 parr. 1, 2

Tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë kyaj ndëgoyˈäjtëm reunyonk, pes jap mä nnaymyëjääwmoˈoyëm nixim niyam ets mä nˈixyˈäjtëm niˈigyë nmëguˈukˈäjtëm. Mbäät mëjwiin kajaa xypyudëjkëm ko nnaymyaˈayëm mëdë duˈumbë nmëguˈukˈäjtëm, oy wiˈixëm ja xëëw jëmëjt tmëdattë ets oy mä tsyoondë. Biiblyë jyënany ko taaˈäjtpë “wijyˈäjtën mä mëjjäˈäy mëˈˈënäˈkpë” (Job 12:12). Perë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë, mbäät nanduˈun mëjwiin kajaa tijaty tyukniˈˈixëdë ënäˈktëjk. David mëdë Jonatán kajaa ojts nyaygyugaˈagëdë, per jantsy oy nyaymyaayëdë (1 Sam. 18:1). Nixim niyam nyaybyudëjkëdë parë tmëduundë Jyobaa oy tpattë amay jotmayë mëjwiin kajaabë (1 Sam. 23:16-18). Irina, mëdiˈibë naytyuˈuk Testiigëˈäjtp mä fyamilyë, jyënaˈany: “Mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm njäˈäwëm extëmë tääk teety o extëm ja mëgaˈax. Jyobaa, mbäät yëˈë yajtunëdë parë nbatëmë familyë mëdiˈibë nyajtëgoyˈäjtëm”. Ja nmëtnaymyaayëbë xypyudëkëyäˈänëm ets xymyëjääwmoˈoyäˈänëm, per tsojkëp ndukmëtmaytyakëm wiˈixën nnayjyäˈäwëm. w21.06 paj. 10, 11 parr. 9-11

Jesus pyëjktak tuˈugë ijxpajtën mä tuˈugë rey ets ja tyuumbë. Ja rey pyaˈˈayoow ja tyuumbë ets kyaj ttukëbejty ja kajaa nuˈkxy mëdiˈibë nety myëdäjtypy. Per okë yäˈädë mëduumbë kyaj tpaˈˈayooy ja myëguˈuk mëdiˈibë nety yiˈin waanë mënuˈkxyˈäjtëp. Ko ja rey tnijäˈäwë, ¿ti net tyuun? Ta tpëjktaky pujxndëgoty ja tyuumbë mëdiˈibë nety kyaj të tpaˈˈayoy ja myëguˈuk. Yäˈädë mëduumbë kyaj jeˈeyë këˈëm nyayˈaxëktuunë nanduˈun ja myëguˈuktëjk. Jantsy axëëk jyaˈayˈajty ets kyaj tmëmaˈkxtujky ja myëguˈuk, pyëjktak pujxndëgoty axtë koonëm tkëbatët ja nyuˈkxy. Ets axëktuunëdë nanduˈun ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë nety mëët myëdundë ko tˈijxtë wiˈix yˈadëtsy. Jesus jyënany: “Ko jëduˈun tˈijxtë ja wiinkëtypë ja tuumbëtëjk, käˈäp ojts oy tˈixtë” (Mat. 18:30, 31 TY). Nanduˈun jyaty mët ëtsäjtëm, tijaty nduˈunëm mbäät yˈaxëktunëdë nmëguˈukˈäjtëm. Extëm nˈokpëjktakëm, ko pën axëëk xytyuˈunëm ets kyaj nbokymyaˈkxäˈänëm, ¿ti net mbäät tyuny jyatyëty? Mbäät nˈaxëktuˈunëm ets kyaj nˈoktsojkënë, waˈan axtë kyaj nˈoktuˈunënë kuentë. Mbäät nanduˈun tpëktë kuentë ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mä kongregasionk ets kyaj oy nyayjyawëdët ko tˈixtët ko kyaj tuˈugyë nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm. w21.06 paj. 22 parr. 11, 12

Dios duˈun ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy extëm yëˈë, perë Satanás xyajmäˈädäˈänëm. Ja tiempë mä Noé jyukyˈajty, ta “Jyobaa tˈijxy ko ja axëkˈäjtën mëdiˈibë tyuundëbë jäˈäy mëjwindëjkënëp yä naxwiiny”. ¿Wiˈix nyayjyäˈäwë? Myëkjäˈäwë “ko nety të dyajkojˈyë jäˈäy yä naxwiiny, mëjwiin kajaa tjäˈäwë jäj jëmuˈumën mä kyorasoon” (Gén. 6:5, 6, notë, 11). ¿Tëdaa yˈoyë yäˈädë jukyˈäjtën? Kyaj. Satanás nëgoo tˈoktukxondaknë ko tyamë naxwinyëdë jäˈäy axëëk yˈit tsyëënëdë, extëm ko tsyëënëdë yetyëjk ak yetyëjk o toxytyëjk ak toxytyëjk (Éfes. 4:18, 19). Per niˈigyë ttukxondaˈaky ko tuˈugë Dios mëduumbë duˈun pyokytyuny. Tyam kyaj jäˈäy tkuentëˈatyë Naxwinyëdë ets ni jëyujk animal extëmë Jyobaa ojts tjatuknibëjtäägë, pes jeˈeyë “tˈaneˈemyë myëguˈuk parë tˈaxëktuny” (Ecl. 8:9; Gén. 1:28). ¿Wiˈixë net wyimbëtsëmy? Näägë ëxpëkyjyaˈaytyëjk jyënäˈändë kojëgë tiempë yˈaknaxët, ja naxwinyëdë jäˈäy mbäädëk dyaˈˈagëxëdë naa tuk miyongënë jëyujk animal etsë ääy ujts. ¡Päätyën tmëmay tmëdäjtë! w21.07 paj. 12 parr. 13, 14

Ta näägë Dios mëduumbëty mëdiˈibë axëëk jantsy nayjyäˈäwëdëp ko pyokytyuundë mëjwiin kajaa. Wyinmaytyë ko Jyobaa ninäˈä kyapokymyaˈkxäˈänëdë oy të jyajodëmbittë amumduˈukjot ets oy kyaj tˈoktuunëdë axëkˈäjtën. Pën mijts duˈun mnayjyawëty, mëjwiin kajaa mbudëkëyaˈanyëty ko xyjyaygyukët ko Jyobaa mëjwiin kajaa mtsokyëty. Mbäät agujk jotkujk nmëduˈunëmë Jyobaa ets kyaj ti xyˈatsijpëm mä jot winmäˈäny. ¿Tiko? Yëˈko “Jesukristë nyeˈpyny xyajwatsëm mët tëgekyë nbojpëˈäjtëm” (1 Fwank 1:7). Pën jam ti xyajtëgoyäˈänëm ets axëëk xyajnayjyäˈäwëm, nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm pën jodëmbijtëm amumduˈukjot. Min nˈokˈijxëm wiˈixë David tnimaytyaky ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm mët ko mëjwiin kajaa xytsyojkëm. Duˈun tkujäˈäyë: “Mët ko duˈun extëmë tsäjp kyëjxmëty mä naxwinyëdë, nanduˈunën mëjwiin kajaa ttsoky pënaty tsëˈkëdëp. Duˈun extëm jyagamëty mä xëëw pyëtsëmy ets mä xëëw kyëdaˈaky, duˈun jagam të tpëjktaˈagyë ndëgoˈoyënˈäjtëm” (Sal. 103:11, 12). w21.11 paj. 5, 6 parr. 12, 13

Ja yetyëjk kasäädë mëdiˈibë Dios mëduump, tsojkëp tmëjˈixtët ja kyudëjk (1 Peed. 3:7). Yäˈädë yëˈë yˈandijpy ko tsojkëp tsuj yajxon dyajnayjyawëdët ets tmayˈat twintsëˈëgët. ¿Wiˈix mbäät duˈun ttundë? Ko ttukˈixtët ko yajtsobattëp, kyaj ttukˈanaˈamdët ti kyaj mbäät tmëmadäˈäktë ets kyaj tˈijxkijpxyëdët mëdë wiinkpë toxytyëjk. ¿Tiko kyaj yˈoyëty? Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë nmëguˈukˈäjtëm Rosa. Ja myëmëjjäˈäy kyaj Tyestiigëty, xëmë yˈijxkijpxyëty mëdë wiinkpë toxytyëjk. Kom axëëgaty jyantsy myëgajpxyëty, ta netë Rosa nyayjyawëty ko kyaj pën yajtsobäätyëty ets wyinmay ko kyaj pën tsyokyëty. Yëˈë jyënaˈany: “Janääm jatsojkëts nyajtukjamyatsäˈäny ko xyajtsobatpëtsë Jyobaa”. Per ja yetyëjkëty mëdiˈibë Dios mëduundëp, myëjˈijxtëbë kyujëën kyudëjk, pes nyijäˈäwëdëp ko pën kyaj oy yˈittë mëdë kyudëjk kyaj mbäät oy yˈittë mëdë Jyobaa. Yetyëjk kasäädë mëdiˈibë myëjˈijxypyë kyudëjk, tsuj yajxon tnigajpxy tnimaytyaˈaky, yˈanmaapy ko tsyojkypy ets myëjkumaapy. w21.07 paj. 22 parr. 7, 8

Okpawinmay ko yëˈë mjantsy jyëjpˈijxypy tuˈugë mëtnaymyaayëbë mëdiˈibë myëjjäˈtaambyë mnigaxë mëdiˈibë myajtunaampy. Per ¿wiˈix mnayjyawëdët ko tkamëjäˈtët ja xëëw mä të tnigajpxy? Waˈan axëëk mnayjyawëdët. Per pën mnijäˈäwëp ko tam tiko kyaj të jyaˈty ja mëtnaymyaayëbë, seguurë ko mjëjpˈixaampy maˈkxtujkën myëët. Proverbios 13:11 tmaytyaˈaky tuˈugë ijxpajtën mëdiˈibë xytyukˈijxëm tiko jyëjpˈamëty nmëdäjtëmë maˈkxtujkën. Jap jyënaˈany: ‘Ko yëˈë wit meeny yaˈˈatsoky, niˈigyë yaˈixy wyaanë. Mëdiˈibë jäˈäyë wyit myeeny nyikoombejtypyën oy wyaanjatyëty, niˈigyë dyajmayë’. ¿Ti yäˈädë tekstë xytyukniˈˈijxëm? Ko jäˈäy mëdiˈibë wijy, maˈkxtujkën myëët tijaty ttuny ets oytyaˈagyëˈaampy. Proverbios 4:18 xyˈanmäˈäyëm ko “ja oyjyaˈayë nyëˈë tyuˈu duˈun extëmë tëˈkx jäjjën ko xyëënyë, mëdiˈibë niˈigyë jäjp ko xëëw pyajnë”. Yäˈädë tekstë, yëˈë xytyukˈijxëm yajxon ko Jyobaa pyudëjkëp ja nyax kyäjpn parë wanaty wanaty ttukjaygyukë tijaty tyuknibëjktakëp. Mbäät nanduˈun xypyudëjkëm parë njaygyujkëm wiˈix tuˈugë Dios mduumbë wanaty wanaty dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën ets tmëwingony niˈigyë Jyobaa. w21.08 paj. 8 parr. 1, 3; paj. 9 parr. 4

Kom niˈigyë wyingoonˈadëtsnë ja kutëgoˈoyën, pääty nëgooyë nmëdäjtënë kajaaduunk (Mat. 24:14; Luk. 10:2; 1 Peed. 5:2). Niˈamukë nmëdunäˈänëmë Jyobaa nuˈun nmadakëm. Mayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tyam niˈigyë yajmëjwindëjkëbë Diosë tyuunk. Ta nääk mëdiˈibë wyinmäˈäny të tpëjktäˈäktë parë tyunäˈändë prekursoor, Betel o mä yajkojˈyë jëën tëjk mä yaˈˈawdatyë Jyobaa. Ets ta nimay nanduˈun mëdiˈibë tunandëp ministerial o ansianë (1 Tim. 3:1, 8). Seguurë ko Jyobaa agujk jotkujk nyayjyawëty ko tˈixyë yˈuˈunk yˈënäˈk nyayˈawanëdë parë myëdunäˈänëdë (Sal. 110:3). Per ¿mon tuk nnayjyäˈäwëm mët ko kyaj mbäät nekytyuˈunëm ti të njatuknibëjtakëm? Pën duˈun, nˈoktukmëtmaytyakëmë Jyobaa wiˈixën nnayjyäˈäwëm (Sal. 37:5-7). Nˈokˈyajtëˈëwëmë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk Diosmëduunëdë parë xytyukˈawäˈänëm mäjaty mbäät nˈaknayaˈoˈoyëm etsë net nduˈunëm extëm xyˈanmäˈäyëm. Mbäät yëˈë xypyudëjkëm parë nduˈunëm ti të nduknibëjktakëm. w21.08 paj. 20 parr. 1; paj. 21 parr. 4

Ana, yëˈë tuˈugë kuˈookytyoxytyëjk mëdiˈibë netyë jyëmëjt 84, per xëmë yajpaty “mä ja mëj tsäjptëjk es tmëduuny ja Dios xëëny koots”. Päätyë Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty ko tyukˈijxë Jesus (Luk. 2:36-38). Tyam, taa mayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë, per mëjwiin kajaa nanduˈun tpudëkëdë ënäˈktëjk ets ndukˈoyˈatäˈänëm ko nyajtëˈëwëm wiˈixën të Dios mëdundë agujk jotkujk, ets nmëdoowˈijtëm wiˈix xytyukmëtmaytyakëm. Nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë mëjwiin kajaa yajtsobäädë Jyobaa mä nyax kyäjpn. Të tˈixtë wixatyë Jyobaa të tkunuˈkxyë nyax kyäjpn ets wiˈix yëˈëjëty të yajkunuˈkxtë. Të nanduˈun tyëgoytyë, per mëjwiin kajaa tijaty të tyukniˈˈixëdë. Pääty, nˈokˈijxëm ko niˈigyë tijaty tjat tnijawëdë ets nˈoknaytyukpudëjkëm tijaty xytyukniˈˈijxëm (Prov. 18:4). Pën nˈixyˈäjtëm yajxonë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë, ta niˈigyë kyëktëkëyaˈany ja nmëbëjkënyëˈäjtëm. w21.09 paj. 3 parr. 4; paj. 4 parr. 7, 8; paj. 5 parr. 11, 13

Diosë nyax kyäjpn mbäät dyajtundë ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jyäjt nyijäˈäwëdë wiˈix tyuny tijaty jemybyëtsëëmp, mëdiˈibë Isaías ojts tnaskäjpxë extëm “ja nax käjpnë lyetsyë” (Is. 60:5, 16). Mëjwiin kajaa tsyobäättë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë duˈun yäjktëbë naybyudëkë, duˈuntsoo mbäädë net yaˈëwaˈkxy yajkäjpxwaˈkxyë Diosë yˈayuk mä 240 paˈis ets mä ja it lugäär mëdiˈibë nyitënaapy, ets pyëtsëmyë ëxpëjkpajn naxy tuk mil ayuk. Mä yäˈädë tiempë jyëjpkëxanë, ta yajxijtˈyuˈkxy tukëˈëyë ja nasionk ko yaˈëwaˈkxy yajkäjpxwaˈkxy ja Diosë yˈayuk. Tyamën ttiempëty parë jäˈäy twinˈixtët ti tyunandëp, ¿pyuwäˈägëyandëp ja Diosë gyobiernë o yëˈë tyukjotkujkˈatandëp ja naxwinyëdë jäˈäyë gyobiernë? Dios mëduumbëty myëmëdoowdëp ja ley mëdiˈibë yajnaxkëdaktëbë gobiernëtëjk, per kyaj ttuktëk ttukwäˈägëdë politikë (Rom. 13:1-7). Pes nyijäˈäwëdëp ko yëˈëyë Diosë gyobiernë yaˈoyëyaambyë amay jotmay mëdiˈibë jaˈäjtp abëtsëmy nyaxwinyëdë, yäˈädë gobiernë kyaj yajpääty yä Naxwiiny (Fwank 18:36, 37). w21.09 paj. 17, 18 parr. 13, 14

Ko tuˈugë mjëëky mmëguˈuk tmastuˈutyë Jyobaa, mˈawijxypy mjëjpˈijxypy parë näˈä jatëgok jyëmbitët. Jëjpˈam ets niˈigyë mnaymyaaybyëkëdët mëdë Jyobaa ets nanduˈun xypyudëkët ja mfamilyë parë duˈun ttundët. ¿Ti mbäät mbudëkëty? Yëˈko xëmë xykyäjpxëdë Biiblyë, xypyawinmayët ets ko mnëjkxët reunyonk. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajty kyëbejtyë Joanna. Ja tyeety ets ja tsyëˈë myastuttë Jyobaa. Joanna, jyënaˈany: “Jantsy oyëts nnayjyawëty kots ngajpxy mä Biiblyë wiˈix yajnimaytyäˈäktë näägë Dios mëduumbë, extëmë Abigaíl, Ester, Job, José etsë Jesus. Kots ngajpxy, xymyëjääwmoobyëts ets xypyudëjkëbëts parëts kyaj nëgoo axëëk nnayjyawëdët”. Mmënuˈkxtäˈägë Jyobaa ko mnayjyawëdët mon tuk, amdow pëjktsow parë mbudëkëdët ets ja jotmay xyˈixët extëm yëˈë tˈixy, waˈan mmoˈoyëtyë wijyˈäjtën ets mdukniˈˈixëdët ja nëˈë tuˈu mëdiˈibë mbäät xypyanëjkxy (Sal. 32:6-8). Waˈan näˈäty mtsiptakxëty xynyimaytyäˈägët wiˈixën mnayjyawëty. Perë Jyobaa jyaygyujkëp yajxon ets pääty mˈanëˈëmxëty parë xyaˈˈawäˈätsëdë mjot mgorasoon (Éx. 34:6; Sal. 62:7). w21.09 paj. 28 parr. 9, 10

Jeˈeyë nety të nyaxy ja Paskë xëëw mä jëmëjt 32 ko Pedro, Santiago etsë Juan tˈijxtë wiˈixë Jesus tyëgäjtsy. Waˈanë nety jam yajpäättë mä ja kopk mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Hermón. Biiblyë tnimaytyaˈaky wiˈixën tyëgäjtsy, duˈun jyënaˈany: “Yëˈë wyiin jyëjp jyantsytyeˈxy extëm ja xëë, es ja wyit tyëgäjtsy poop extëm ja jäjën” (Mat. 17:1-4). Ja apostëlëty ta tmëdoowdë ko Dios jyënany: “Tyäˈädëtsë dëˈën ja nˈUˈungëts diˈibëts ëj njantsytsyejpy es diˈibëts ëj mëët njotkujkë. ¡Mëmëdowdë yëˈë!”. Extëmë net jyukyˈajtyë Pedro, Santiago etsë Juan, yajnigëxëˈktë ko jyantsy myëmëdoowdë Jesus, ëtsäjtëm nbanëjkxäˈänëmë yˈijxpajtën. Nguˈëˈëw ngugäjpxëm ko Jyobaa tsuj yajxon xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë Jesukristë, mëdiˈibë nyigëbäjkˈäjtypyë ‘mëbëjkpëtëjk’ (Efes. 5:23, TY). Nmëdoowˈitäˈänëm wiˈix xyˈanmäˈäyëmë Jesus duˈun extëm ttuundë, Pedro, Santiago etsë Juan. Pën nduˈunëm duˈun, mëjwiin kajaa nyajkunuˈkxäˈänëm, duˈun tyam ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky njotkujkˈatäˈänëm winë xëëw winë tiempë. w21.12 paj. 22 parr. 1; paj. 27 parr. 19

Tuˈugë Diosmëduumbë mëdiˈibë Corinto, yëˈë nety myëttsënaapy ja tyeetyë kyudëjk, päätyë apostëlë Pablo tˈanmääy ja Diosmëduumbëty parë tˈëxkaxtët. Kom mëk axëëgë nety jyukyˈaty, pes yˈaxëktuumbyë nety nimay ja myëguˈuktëjk. Axtë tam nääk mëdiˈibë winmääytyë ko kyaj nety tyimpokytyuny mëjwiin kajaa (1 Kor. 5:1, 2, 13). Ko tiempë nyajxy, ta apostëlë Pablo tnijäˈäwë ko ja pokyjyaˈay të nety jyantsy jyodëmbity. Pablo duˈun tˈanmääy ja mëjjäˈäytyëjk: “Diˈibë mbatëdëp es xytyundët, jaˈa es xymyaˈxnët es xyajjotkujkëdët”. Ta net ttukmëtmaytyaky tiko mbäät duˈun ttundë: “Jaˈa ko pën nˈakˈyajjotmayˈoˈkëm, tsojk nëjx tkanekymyëduny ja Dios”. Pablo pyaˈˈayoowë yäˈädë jäˈäy mët ko të nety jyantsy jyodëmbity. Ets kyaj ttsojky parë yëˈëyë ttimmëmay ttimmëdäjët ja pyoky kyaytyey etsë net yëˈë yajtuˈuˈadukëdët parë kyaj tnekynyijëmbitëdë Jyobaa (2 Kor. 2:5-8, 11). Ko ja mëjjäˈäytyëjk dyajnigëxëˈëktë paˈˈayoˈowën, yëˈë pyanëjkxëbë Jyobaa yˈijxpajtën. Yëˈëjëty jyëjwijtsëmbittëp ja pokyjyaˈay pën nitëjkëp, per pyaˈˈayoowdëp nanduˈun pën yˈijxtëp ko të jyodëmbity. Pën kyaj tjëjwijtsëmbittë kyaj nety dyajnigëxëˈëktë paˈˈayoˈowën, duˈunxyëbë nety extëm tnaˈixtë waˈan ttundë ti tyimtunandëp. w21.10 paj. 11, 12 parr. 12-15

Ko tuˈugë jäˈäy tjawë tsayutpëmë jyot kyorasoon, duˈunxyëp extëm nyayajtsayutyëty nikëjxy këbajky, näˈäty kajaa o waanë. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät tuˈugë jäˈäy nyayajtsayutyëty mä jam ti tˈatsuk ttuktsukë ets mëk tjawë ja jäj jëmuˈumën. Per ta tsyoˈoky ets kyaj tˈokjamyajtsnë mä të tsyayuty. Nanduˈunën jyaty mët tuˈugë mëtnaymyaayëbë, mbäät kyaj xytsyiptakxëm nbokymyaˈkxëm ko näˈäty xytyukˈyajtsayujtëmë yˈääw yˈayuk o jam ti ttuny mëdiˈibë axëëk xyajnayjyäˈäwëm. Per ko mëjwiin kajaa nnayajtsayujtëm, tsojkëp nëjkxëm mä doktoor parë txuyët ja tsayut ets tpit tmotsët. Ets pën janääm jatsojk njantsy tyoˈonëm, ta niˈigyë nyajmëjwiinëyäˈänëm. Nanduˈuntsën jyaty ko tuˈugë jäˈäy tˈatsux pëjkëˈëgyë akë. Pën yëˈëyë jyantsy myëmääy jyantsy myëdajpy wiˈixën axëëk të yajtuny ets yëˈëyë yˈääwˈäjt jyotˈäjnëp, mbäädë net ja akë mëjwiin kajaa nyaytyukˈaxëktunyëty. Pääty oy ko nduˈunëm extëm tyamë tekstë jyënaˈany. w21.12 paj. 12 parr. 15

Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy kyaj tˈoyˈixy wiˈix ja myëguˈuk nyaywyit nyayxyoxyëty o nyayˈoytyunyëty. Mbäät nyayajtëyëty: “¿Miimbëdaa ëwij käjpxwijën mä Biiblyë extëmëts nˈanëëmëyaˈany?”. Kom kyaj kyëˈëm winmäˈäny dyajtunäˈäny, oyxyëp ko tˈanëëmë wiinkpë mëjjäˈäy parë mëët tnimaytyäˈäktët o wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jantsy oy Diosmëduump. Mbäädë net tˈixtë wiˈixë apostëlë Pablo ojts dyakyë ëwij käjpxwijën mä wiˈix mbäät tuˈugë Dios mëduumbë nyaywyit nyayxyoxyëty ets nyayˈoytyunyëty (1 Tim. 2:9, 10, TNM). Apostëlë Pablo kyaj ojts ttimnigajpxy ti wit xoxën mbäät nbëjktakëm. Mëdiˈibën jeˈeyë ojts tnigajpxy, yëˈë ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë mbäät xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm wiˈix tsuj yajxon ja wit xox nbëjktakëm extëm nyigëxëˈëgët ko tapë jot wyinmäˈäny. Pablo nyijäˈäwëbë nety ko niˈamukë Diosmëduumbë mbäät këˈëm twinˈixtë wiˈix ja wyit xyox tpëjktäˈägäˈändë ets nyayˈoytyunäˈänëdë, per duˈun extëm nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdë Biiblyë. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsojkëp jawyiin tˈixtët pën ja nmëguˈukˈäjtëm pyëjktakypy ja wyit xyox oy tsuj ets pën yajnigëxëˈkypy ko tapë jyot wyinmäˈäny. Oy ko njamyajtsëm ko nimajtsk ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jeky kujk Diosmëduunëdë tëgatsyaty wyinmayäˈändë. Per kyaj yëˈë tˈandijy ko tuˈuk oy tijaty ttuny ets jatuˈuk kyaj. Pääty, oy ko kyaj ndimyyajtunäˈänëm ja nwinmäˈänyˈäjtëm mä nnigäjpxëm tidën oy ets tidën kyaj yˈoyëty. w22.02 paj. 16 parr. 9, 10

Kanäk pëky jyaˈˈaty tiko mbäät nyaˈijxëm nixim niyam ja tsojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë. Ets yajpääty tuk pëky majtsk pëky mä Proverbios. Okˈix wiˈix jyënaˈany: ‘Këdii nijënäˈä xymyastuˈutëty yëˈë naytsyok nayjyawë etsë tëyˈäjtën, jëduˈunts mdukxondäˈägëdëty ets mˈoyjyawëdëty yëˈë Dios etsë naxwinyëdë jäˈäy’. Ja tuk pëky duˈun jyënaˈany: “Yëˈë jäˈäy mëdiˈibë myëdäjtypy ja tsojkënë mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë këˈëm ttukˈoyˈaty”, ets “pën yˈëxtaapy ja tëyˈäjtën ets ja tsojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë pyäädaambyë jukyˈäjtën” (Prov. 3:3, 4, TY; 11:17; 21:21). Mä yäˈädë Proverbios tëgëk pëky tnigajpxy tiko mbäät nyajnigëxëˈkëm ja tsojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë. Tim jawyiin jyënaˈany ko net ja Dios xyajtsobäädäˈänëm. Myëmajtsk, këˈëm ndukˈoyˈatäˈänëm, extëm ko xypyudëjkëm parë jyakët ja naymyayë. Ets myëdëgëk, pën nyaˈijxëmë yäˈädë tsojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë, yajkunuˈkxäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky, extëm ko nyajmoˈoyäˈänëm ja jukyˈäjtënë winë xëëbë. Duˈunë duˈun, tam tiko mbäät nmëmëdoˈowëmë yäˈädë anaˈamën mëdiˈibë Jyobaa xymyoˈoyëm: “Nixim niyam yaˈixëdë ja tsojkënë mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë ets naybyaˈˈayowëdë”. w21.11 paj. 8 parr. 1, 2

Pën tyam mbatypyë amay jotmay o të xytyuknaxy, këdii mˈëxtëkëwaˈaky pën mˈijxypy ko kyaj myëkëty ja mëbëjkën. Ix ko mbäät yëˈë mbudëkëty parë niˈigyë xyajkëktëkët. Mmënuˈkxtäˈägë Jyobaa ets niˈigyë ko nety xypyaatyë amay jotmayë mëjwiin kajaabë. Kupëk extëmë Jyobaa mbudëkëty, pes mbäät yëˈë dyajtunyë mfamilyë o nmëguˈukˈäjtëm. Pën tyam mnasˈijxëp etsë Jyobaa mbudëkëdët mä xypyaatyë amay jotmay, mbäädë net mˈity seguurë ko mä tiempë myiny kyëdaˈaky mbudëkëyanëp nanduˈun oy ti amay jotmay xypyäädët. Jesus pyudëjkë yˈëxpëjkpëty parë niˈigyë dyajkëktëkëdët ja myëbëjkën, per ijtpë nety seguurë ko Jyobaa pudëkëyanëdëp parë tmëmadäˈäktët ja amay jotmay mëdiˈibë pyäädandëp (Fwank 14:1; 16:33). Ets ijtpë nety nanduˈun seguurë ko ja tëgoy myayjyaˈay, tsokwëˈëmandëp nanduˈun pën myëdäjttëp ja mëbëjkën (Diˈibʉ Jat. 7:9, 14). Jyobaa jantsy oyjyaˈay, pën myajkëktëjkëp niˈigyë tyam ja mëbëjkën nëjkxëp myajpääty mä ja tëgoy myayjyaˈay (Eb. 10:39). w21.11 paj. 25 parr. 18, 19

Tyam, kyaj nˈëwxijt njëjpˈijxëm etsë Jyobaa mëjˈäjtëngyëjxm xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm, per nnijäˈäwëm ko niˈamukë pënaty tyukˈijxpajttëbë Jyobaa pyäädandëbë jukyˈäjtënë winë xëëbë axtë pënaty të yˈooktë. Wingoombë tiempë mä nyigëxëˈëgäˈäny wiˈixë Jyobaa tmëdatyë mëkˈäjtënë parë xykyuwäˈänëm. Ko nëjkx xynyibëdëˈkëmë Gog mëdiˈibë tsoˈomp Magog, yëˈë yˈandijpy ja gobiernëtëjk mëdiˈibë nayajtuˈugyëyanëdëp abëtsëmy nyaxwinyëdë, waˈan nëjkx nwinmäˈäyëm ko yëˈë xyajkutëgoyäˈänëm. Per ja mä nˈitäˈänëm seguurë ko Jyobaa nëjkxëp xyjyantsy xyajnitsoˈogäˈänëm, oy ja gobiernëtëjk xyˈixäˈänëm extëmë borreegë mëdiˈibë kyaj pënë nyitsiptuumbë (Ezeq. 38:10-12). Wyinmayäˈändë ko pojënë xymyëmadäˈägäˈänëm mët ko kyaj ti tujn pujxn nmëdäjtëm ets kyaj njäjtëm ntsiptuˈunëm. Yëˈëjëty kyaj tˈixäˈändë mëdiˈibë mëbëjkëngyëjxm nˈixäˈänëm: ja tëgoy myay anklësëty mëdiˈibë nety të dyajnadujktäˈäyë Diosë nyax kyäjpn parë xykyuwäˈänäˈänëm. Per ¿wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy tˈokˈixtët ja may anklës pën kyaj tmëbëktë Jyobaa? Monyˈixan monyjyawëyandëp ko nëjkx tˈixtët wiˈixë anklëstëjk xynyitsiptuˈunëm (Diˈibʉ Jat. 19:11, 14, 15). w22.01 paj. 6 parr. 12, 13

Jyobaa mëjwiin kajaa dyajtsobääty niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm ets nanduˈunën mbäät nyajtsobatëm. Oy ko nmëguˈukˈäjtëm nyajnayjyäˈäwëm ko ntsojkëm ets nnaygyuentëˈäjtëm parë kyaj axëëk nyajnayjyäˈäwëm. Ets pën nnijäˈäwëm ko të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm nyajtsayujtëm o axëëk nyajnayjyäˈäwëm, kyaj mbäät nwinmäˈäyëm: “Kyajts yam wiˈix të nduny, nëgooyë yˈamääyˈäjnë, oyxyëp ko tjäˈäytyëgoy”. ¿Tiko näägë nmëguˈukˈäjtëm pojën tijaty dyajpoktë? Waˈan mët ko duˈun të yaak të pyattë o mët ko tjawëdë ko kyaj nëgoo pën yajtsobäädëdë. O waˈan näämnëm tyëkëdë ëxpëjkpë ets kyajnëm tˈijxwëˈëmdë wiˈix ja myëguˈuktëjk jyaˈayˈattë. Per oy wyiˈixˈatët, tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë nyaˈoˈoyëm ja jotmay. Ets pën tuˈugë jäˈäy pojën tijaty dyajpoky, oy ko nanduˈun tˈixët ko tsojkëp dyajtëgatsët ja jyaˈayˈäjtën. Jëjpˈam ets duˈun ttunët, pes netën agujk jotkujk nyayjyawëdët ets oy yˈitët mët ja myëguˈuktëjk. w21.06 paj. 21 parr. 7

Jesus jyaygyujkëp wiˈix nnayjyäˈäwëm. Ko nbatëmë amay jotmay, jotkujk nnayjyäˈäwëm ko nmëdäjtëm tuˈugë mëtnaymyaayëbë mëdiˈibë mbäät tjaygyukë wiˈix nnayjyäˈäwëm, ets niˈigyë pën të duˈumbë amay jotmay tpääty. Jesus yëˈëdënë taabë mëtnaymyaayëbë mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm. Jyaygyujkëp ko näˈäty nnayjyäˈäwëm ko kyaj ti jot mëjääw ets ko nyajtëgoyˈäjtëmë naybyudëkë. Ets nyijäˈäwëp ko amääy amutsk të ngojëm ets xypyudëkëyäˈänëm “mä meerë nyajtëgoyˈäjtëm” (Heb. 4:15, 16, TNM). Ko Jesus yajpaty jam Getsemaní kyupëjk parë pyudëkëdët tuˈugë anklës. Oy ko nanduˈun ngupëjkëm wiˈix tyamë Jyobaa xypyudëjkëm. Mbäät näˈäty mët yëˈëgyëjxm tuˈugë ëxpëjkpajn, tuˈugë bideo, tuˈugë diskursë ets ko xykyuˈijx xykyugäjpxëm ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy o tuˈugë mëtnaymyaayëbë (Luk. 22:39-44). Jyobaa mmoˈoyanëbë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën. ¿Wiˈixë Jyobaa xyjyotmëkmoˈoyäˈänëm? Ko nmënuˈkxtakëm, ta xymyoˈoyëm ja “yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën, diˈibë waanë niˈigyë myëjjëty këdiinëm diˈibë jäˈäy mbäät tjaygyukë” (Filip. 4:6, 7). w22.01 paj. 18, 19 parr. 17-19

Jyobaa xëmë ak oy winë ttuny. Per mbäädë net xytsyiptakxëm ndukjotkujkˈäjtëm pënaty yä Naxwiiny xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Waˈan nnayajtëˈëwëm pën jantsy duˈunën tijaty ttundë extëmë Jyobaa ttsoky o yëˈë yajtuundëp ja wyinmäˈäny. Jyobaa xëmë ttukjotkujkˈaty pënaty të twinˈixy parë tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy ja nyax kyäjpn, ets pën ëtsäjtëm kyaj ndukjotkujkˈäjtëm, kyaj mbäät njënäˈänëm ko ndukjotkujkˈäjtëmë Jyobaa. Jyobaa yëˈë tyam yajtuumpy ja tuumbë mëdiˈibë kuwijy ets tyuumpy ti wyintsën tsyojkypy parë tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy ja nyax kyäjpn (Mat. 24:45). Duˈun extëm ojts yajnëˈëmoˈoy yajtuˈumoˈoy ja Dios mëduumbëty mä primer siiglë, nanduˈun tyam ja tuumbë mëdiˈibë kuwijy ttukniwitsëdë wiˈixë Diosë tyuunk yajtunët abëtsëmy nyaxwinyëdë ets tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoytyë ja mëjjäˈäytyëjkëty mëdiˈibë yajpattëp mäjatyë tuˈukmujkën. Etsë mëjjäˈäytyëjkëty, yëˈë net yˈijxtëp pën yajtuump duˈun mäjaty ja tuˈukmujkën. Pën nmëmëdoˈowëm extëmë Diosë nyax kyäjpn xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets ja mëjjäˈäytyëjk, duˈunë nety nyajnigëxëˈkëm ko ndukjotkujkˈäjtëm extëmë Jyobaa tijaty ttuny. w22.02 paj. 4 parr. 7, 8

¡Jantsy agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm ko Jyobaa xytyestiigëˈäjtëm! Ndukxondakëm ko nbudëjkëm pënaty jënandëp “ja yˈääw jyot ko kyupëkandëp jyukyˈattët winë xëëw” parë tmëdundëdë Jyobaa (Hech. 13:48, TNM). Duˈun nnayjyäˈäwëm extëmë Jesus mëdiˈibë jantsy xondak mët yëˈëgyëjxm “ja espiritë santë” ko jyëmbijttë ja yˈëxpëjkpëty mä nety ojts të kyäjpxwäˈkxtë ets ko tyukmëtmaytyakëdë wiˈixë nety ja jäˈäy të tjantsy yˈoymyëdowdë Diosë yˈayuk (Luk. 10:1, 17, 21). Apostëlë Pablo duˈun tˈanmääyë Timoteo: ‘Mnaygyuentˈatëdëp këˈëm ets mëk xykyuentëˈatëty mëdiˈibë jäˈäy mdukˈëxpëjkypyën’. Ets tˈakˈanmääy: ‘mbäädëp ja nitsokën ets myajnitsoˈogëp ja diˈibë nety mëdoowˈijtëbën’ (1 Tim. 4:16, TY). Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko taanëmë jäˈäy mëdiˈibë mbäät tˈakpäättë nitsokën. Ets kom yëˈë nbuwäˈkëm ja Diosë gyobiernë, pääty nˈijx nduˈunëm wiˈix njukyˈäjtëm. Xëmë njukyˈatäˈänëm extëm mbäädë Jyobaa myëjpëtsëmy ets extëm nyigëxëˈëgët ko nmëbëjkëm ja oybyë ayuk mëdiˈibë ngäjpxwäˈkxëm (Filip. 1:27). Ets ko jyënaˈany ‘mëk xykyuentëˈatëty mëdiˈibë jäˈäy mdukˈëxpëjkypyën’, yëˈë ko kontiempë nˈijxëm ti nëjkxë jäˈäy ndukmëtmaytyäˈägäˈänëm ets nmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë xypyudëjkëm. w21.10 paj. 24 parr. 1, 2

¿Ti yˈandijpy nyajtsondakëm ja jembyë jukyˈäjtën? Yëˈko nduˈunëm tijaty ets nwinmäˈäyëm extëm mbäät nyajnigëxëˈkëmë Jyobaa jyaˈayˈäjtën. ¿Ets ti xypyudëkëyäˈänëm parë xëmë duˈun njukyˈäjtëm? Yëˈko nasˈijxëm ets ja Diosë myëjääw xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets nyajnigëxëˈkëm ja oybyë jäˈäyˈäjtën. Extëm nˈokpëjktakëm, ja jäˈäy mëdiˈibë yajtsondakypyë jembyë jukyˈäjtën, tsyojkypyë Jyobaa ets pënaty mëduunëp (Mat. 22:36-39). Duˈunyëm agujk jotkujk yajpääty oy nuˈun twinguwäˈägë amay jotmay (Sant. 1:2-4). Yajjaˈäjtypyë tuˈugyëˈäjtën (Mat. 5:9). Myëmaˈkxtujkypy ja myëguˈuktëjk ets oyjyaˈay (Col. 3:12, 13, TNM). Tsyojkypy ets tyuumpy mëdiˈibë oy (Luk. 6:35). Yajnigëxëˈkypy mä tijaty tyuumpy ko jyantsy myëbëjkypy ja Tyeetyë tsäjpotmëdë (Sant. 2:18). Kyaj jyotˈambëky ko pën jyëënˈëxkäjpxëty (Titʉ 3:2). Kyaj nyaytyukmëmadaˈagyëty tijaty yajtëgoyanëp (1 Kor. 9:25, 27). Parë nyajtsondakëm ja jembyë jukyˈäjtën, tsojkëp nyajnigëxëˈkëm ja jäˈäyˈäjtën extëmë jyënaˈanyë Galasyʉ 5:22, 23 ets extëm jyënaˈanyë wiinkpë tekstë. w22.03 paj. 8, 9 parr. 3, 4

Mbäädë mëjjäˈäytyëjk tpanëjkxëdë yˈijxpajtënë apostëlë Pablo ko yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët oytyim näˈäjëty ets kyaj jyaayëty ko nyëjkxtët winjëën windëjk (Éfes. 6:14, 15). Duˈun extëmë Pablo, ko nyëjkxtët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë mbäät tijaty ttukniˈˈixëdë ja myëguˈuktëjk, extëm pënaty tuundëp ministerial (1 Peed. 5:1, 2). Per ja mëjjäˈäytyëjkëty tsojkëp tˈixtët wiˈix ja xyëëw tiempë dyajtundë, kyaj jamyë dyajtundët mä tijaty nyikëjxmˈäjttëp, yëˈko kyaj tiempë tnekymyëdatäˈändë ets yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët (Mat. 28:19, 20). Parë tmëdattëdë tiempë, mbäät näˈäty kyaj tkupëktë ko niˈigyë ja tuunk yˈakˈyajmoˈoytyët. Ko tmënuˈkxtäˈäktëdë Jyobaa, mbäädë net tpëktë kuentë ko pën kyupëjktëp ja tuunk mbäät kyaj tˈokmëdäjnëdë tiempë parë yˈëxpëktët tuk familyë. Nyëjkxtët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë o ttukniˈˈixëdët ja yˈuˈunk yˈënäˈk wiˈix mbäät yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë. Mbäät yˈittë seguurë ko Jyobaa jyaygyujkëp ko kyaj tmëmadaktäˈäytyët parë tijaty tˈaduunmuktët. w22.03 paj. 27 parr. 4, 7; paj. 28 parr. 8

Nˈokjamyajtsëm ko ojts njëjptsëˈk njëjpjäˈäwëm parë nDestiigëˈäjtëm. Waˈan ojts nwinmäˈäyëm ko ninäˈä mbäät ngaˈëwäˈkx ngakäjpxwäˈkxëm tëjkmdëjkm. O waˈan ojts njëjptsëˈkëm ko xymyëtsiptsoˈonëm ja jëëky mëguˈuk o ja mëtnaymyaayëbë. Pën duˈun ojts nnayjyäˈäwëm, mbäädë net njaygyujkëm wiˈix nyayjyawëty ja jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm. Jesus jyënany ko näägë jäˈäy jyëjptsëˈëgëyan jyëjpjawëyandëp, per yˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ets kyaj yëˈë yajtuˈuˈadukëdët parë tmëdundëdë Jyobaa (Mat. 10:16, 17, 27). Nˈoktukniˈˈijxëmë jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm parë wanaty wanaty tnimaytyäˈägët tijaty kujk jyajtypy. Seguurë ko ja Jesusë yˈëxpëjkpëty tuktëjkëdë tsëˈëgë ko yajkajxtë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Per ojts tpudëkë ja yˈëxpëjkpëty ko tˈanmääy pënaty myëtmaytyäˈäktëp ets tii nyimaytyäˈäktëp (Mat. 10:5-7). ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën? Ko nbudëjkëmë jäˈäy mëdiˈibë nyaˈëxpëjkëm ets nˈanmäˈäyëm pënaty myëtmaytyäˈäktëp. Extëm nˈokpëjktakëm, nˈokˈyajtëˈëwëm pën jam pën tˈixyˈaty mëdiˈibë mbäät ttukmëtmaytyaˈaky ja tëyˈäjtën mëdiˈibë jam të tjaty. w21.06 paj. 6 parr. 15, 16

Mä jëmëjt 2015 jap Nepal, nëgooyë mëkë naxwinyëdë ojts yuˈkxnë ets näägë jäˈäy mëdiˈibë ojts tsyokwëˈëmdë duˈun jyënandë: “Jantsy pojˈam kyujitnäjxtääy ja jëën tëjk mëdiˈibë jekyëp ojts yajkojnë ets nanduˈun mäjatyë jäˈäy jyuy tyooktë. Ja jäˈäyëty nëgooyë ojts nyayˈatsëˈk nyayˈajäˈäwëndë [...]. Ets may jyënandë ko kyaj jeky ja naxwinyëdë ojts tyimˈyuˈkxy, per ëjts nëgooyëts mëk ojts njäˈäwënë”. Tyam, ja njukyˈäjtëm mä nyajxijtˈyuˈkxëm, per kyaj jeˈeyë yˈabatnaxyëty tuˈugë siudad niˈamukën tyamë nasionk yajxijtˈyuˈkxy. Ageo duˈun ojts tnaskäjpxë: “Mët ko duˈunë Jyobaa jyënaˈany mëdiˈibë nyiwintsënˈäjtypyë tsyiptuumbëty: Tsojkëts nxijtˈyuˈkxäˈänyë tsäjp etsë naxwinyëdë” (Ageo 2:6). Ko nyaxy tuˈugë mëk ujx mëjwiin kajaa yˈayoˈonbëjktaˈaky. Per mëdiˈibë Ageo ojts tnaskäjpxë ko ja naxwinyëdë yajxijtˈyuˈkxäˈäny oy wyimbëtsëmy. Pesë Jyobaa këˈëm duˈun jyënany: “Nxijtˈyuˈkxaambyëts tukëˈëyë nasionk ets tijaty yajtsobattëp ja nasionk nyajtëkëyaˈanyëts mä yäˈädë tëjk ets tyuktukët mëdë mëjˈäjtën”. w21.09 paj. 14 parr. 1-3

Ko tuˈugë jäˈäy njantsy myëtnaymyaayëbëˈatäˈänëm xëmë mëët ngäjpx nmaytyakëm ets ndukˈawäˈänëm wiˈix nnayjyäˈäwëm, nanduˈunën jyaty mëdë Jyobaa. Ko ndukmëtmaytyakëm wiˈix nnayjyäˈäwëm, ti nwinmäˈäyëm ets tijaty nmëmäˈäy nmëdäjtëm, ta nyajnigëxëˈkëm ko ndukˈijxpajtëm ets ko ijtëm seguurë ko xytsyojkëm (Sal. 94:17-19; 1 Fwank 5:14, 15). Nˈokˈyajnäjxëmë tiempë mëdë nmëguˈukˈäjtëm, pes yëˈë Jyobaa të xynyamoˈoyëm (Sant. 1:17). ¿Wiˈixë Jyobaa dyajnigëxëˈëky ko xymyëmäˈäy xymyëdäjëm niduˈuk niduˈuk? Ko dyajjaˈˈatyë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë yajnigëxëˈktëp ko xëmë xytsyojkëm (Prov. 17:17). Ko apostëlë Pablo tnijäˈäyë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Colosa, yˈanmääy wiˈix pyudëjkëdë ets wiˈix jyotkujkmooyëdë (Kol. 4:10, 11). Jesus, yajtëgoyˈäjt nanduˈunë naybyudëkë ets kyuˈëˈëw kyukäjpxë ko pyudëjkë ja myëtnaymyaayëbëty etsë anklëstëjk (Luk. 22:43). Ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë oy Diosmëduump ndukmëtmaytyakëm tijaty nmëmäˈäy nmëdäjëm, kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj oy nekyˈijtëm mëdë Jyobaa, pes mbäät xypyudëjkëm mëjwiin kajaa ko ndukmëtmaytyakëm. w21.04 paj. 24, 25 parr. 14-16

Pën tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jam ti ttuny mëdiˈibë axëëk xyajnayjyäˈäwëm, ¿ti mbäät nduˈunëm? Oy ko nduˈunëmë mëjääw parë oy mëët nˈijtëm. Nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa ets nˈoktukmëtmaytyaktäˈäyëm wiˈixën nnayjyäˈäwëm. Nˈokninuˈkxtakëm ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë axëëk të xyajnayjyäˈäwëm ets nˈokˈanmäˈäyëmë Jyobaa parë xypyudëjkëm ets nˈijxëm ja oybyë jyaˈayˈäjtën, duˈun extëm yëˈë ttuny (Luk. 6:28). Per pën kyaj mbäät nekyjyaˈaytyëgoˈoyëm wiˈix të xytyuˈunëm, nˈokˈijxëm wiˈix mbäät nmëtmaytyakëm. Nˈokwinmäˈäyëm ko kyaj nijot duˈun të xytyuˈunëm (Mat. 5:23, 24). Ko nmëtmaytyakëm ja nmëguˈukˈäjtëm, nˈokwinmäˈäyëm ko kyaj axëëk të xyjyayajnayjyawëyäˈänëm. Ets ¿pën kyaj tkäjpxˈoyëyaˈany ja jotmay? Biiblyë jyënaˈany: “Duˈunyëm mnaymyëmaˈkxtukëdët nixim niyam”. Oy ko kyaj nwinmäˈäyëm ko tëdën kyaˈoyë ja jotmay mëdë nmëguˈukˈäjtëm (Col. 3:13, TNM). Mëdiˈibë jëjpˈam mbäät nduˈunëm, yëˈë ko kyaj nbëjkëˈkëmë akë. Pes mbäät xyˈaxëktuˈunëm ets kyaj oy nekyˈijtëm mëdë Jyobaa. Pääty, nˈokˈyajnigëxëˈkëm ko niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa ets kyaj nasˈijxëm parë ti xyajtuˈuˈadujkëm (Sal. 119:165). w21.06 paj. 23 parr. 15