Referensyë mëdiˈibë miimp mä Wiˈix njukyˈäjtëm ets nDiosmëduˈunëm tijaty yaˈëxpëkäämp ets yajtukjayëyäämp
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
7-13 ÄÄMBË JULIË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA PROVERBIOS 21
Käjpxwijën parë agujk jotkujk mgasäädëˈatët
¿Wiˈix mbäät tijaty xytyundë mä mnaynyoobyëˈatëdë?
13 ¿Nuˈun mbäät jyeky mä jäˈäy nyaynyoobyëˈatëdë? Ko jäˈäy tii pojˈam ttuny kyaj oy wyimbëtsëmy (Prov. 21:5). Pääty oy ko maˈkxtukëty parë yajxon xyˈixyˈatët mëdiˈibë jam mnoobyëˈäjtypy. Per këdii jekyë tiempë xyajnaxtëty parë mbëktëty, pesë Biiblyë jyënaˈany: “Ko nˈëwxijt njëjpˈijxëm mëdiˈibë kyaj tyuny jyatyëty yajpäˈämbejtypyë korasoon” (Prov. 13:12). Pes ko jeky mnaynyoobyëˈäjtëndëty tsojk mbokytyunëdëty (1 Kor. 7:9). Pääty pen jam kujk jeky mnaynyoobyëˈäjtëndë. Oknayajtëwëdë: “¿Oyëdaa kots jeky nˈaknaynyoobyëˈatëdëty parëts nˈixtëty pën pëkandëbëts o kyaj?”.
Kyaj nnayjyäˈäwëm mëj këjxm mä ja nmëguˈukˈäjtëm
3 Jyobaa tsyojkypy etsë kasäädë jäˈäy yˈittët agujk jotkujk. Per pyäädandëbë amay jotmay mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm. Pablo kyujäˈäyë ko ta amay jotmay diˈib wyinguwäˈägëyandëbë kasäädë jäˈäy (1 Kor. 7:28). Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jyäˈäwëdëp ko jeˈeyë tsyiptuunëdë mä tsyënäˈäy jyukyˈäjtën, ets ta net wyinmaytyë ko kyajxyëp tiko pyëjktë. Ets pën të nyinaxëdë extëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë, ta këˈëm nyaymyëmayäˈän nyaymyëdäjäˈänëdë etsë net jyënäˈänäˈändë ko nik oy ko tyim yaˈˈajääywyäˈkxtët.
4 Ja kasäädë jäˈäy kyaj mbäät wyinmaytyë ko tëdën kyaˈoyë ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën. Ëtsäjtëm, nnijäˈäwëm ko Biiblyë ja jeˈeyë dyajnigutukë yaˈˈajääywyäˈkxtëdë kasäädë jäˈäy pën të niduˈuk tsyëënë mëdë wiinkpë (Mat. 5:32). Pääty, ko ja kasäädë jäˈäy tpäättëdë amay jotmay diˈibë Pablo myaytyak, kyaj mbäät tnasˈixëdë ets ja mëjˈat këjxmˈat yajjënäˈänëdët: “¿Xymyooytyaabyëtsë tyäˈädë jäˈäy tijatyëts nyajtëgoyˈajtypy mäts mëët ngasäädëˈaty? ¿Xytsyojkpëts extëmëts ëjts xypyaaty xynyitëkë? ¿Mas jotkujkxyëbëts nyajpääty koxyëbëts nbëjkyë wiink jäˈäy?”. Ja diˈib duˈun jënäämp, këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjˈyëty. Naxwinyëdë jäˈäy xyˈanëëmëyäˈänëm parë nduˈunëm ti ja ngorasoonˈäjtëm tsyojkypy ets nˈëxtäˈäyëm ti xyyajjotkujkˈäjtëm oy ndimˈyaˈˈajääywyäˈkxëm. Per pënaty pyanëjkxtëp ja Diosë wyijyˈäjtën, yˈëxtääytyëp “diˈibë tyukˈoyˈattëp ja wiinkpëty, kyaj jeˈeyë diˈibë këˈëm” tyukˈoyˈattëp (Filip. 2:4). Jyobaa tsyojkypy ets ja kasäädë jäˈäy dyajjaktëdë tsyënäˈäy jyukyˈäjtën ets kyaj parë dyajjëjpkëxtët (Mat. 19:6). Nan tsyojkypy ets nyaˈijtëm winmäˈänyoty tijaty yëˈë tyukjotkëdakypy ets kyaj tijaty ëtsäjtëm njatsojkëm.
5 Ja kasäädë jäˈäy xim yam mbäät nyaywyingutsëˈëgëdë ets nyaytsyokëdë (käjpxë Éfesʉ 5:33). Biiblyë xytyukniˈˈijxëm parë nyäjkëm tijaty ets kyaj parë jeˈeyë nˈaxäjëm (Apos. 20:35). Parë mbäädë kasäädë jäˈäy nyaywyingutsëˈëgëdë ets nyaytsyokëdë, tsojkëp nimajtsk yˈittët yujy tudaˈaky. Ko duˈun ttundët, yëˈë pudëkëyanëdëp parë tˈëxtäˈäytyët ti ja wiink jäˈäy tyukˈoyˈatëp (1 Kor. 10:24).
w06-S 15/9 paj. 28 parr. 13
“Regocíjate con la esposa de tu juventud”
13 Pero ¿y si la tensión en el matrimonio se debe a la manera en que ambos se tratan? En ese caso, solucionar el problema va a requerir esfuerzo. Por ejemplo, puede ser que la rudeza al hablar se haya infiltrado en su matrimonio y ahora sea algo habitual (Proverbios 12:18). Como vimos en el artículo anterior, esta costumbre tiene consecuencias desastrosas. Un proverbio bíblico dice: “Mejor es morar en tierra desértica que con una esposa contenciosa junto con irritación” (Proverbios 21:19). Si usted es una mujer casada y siente que su matrimonio tiene ese problema, hace bien en preguntarse: “¿Me comporto de tal forma que a mi esposo le resulta difícil estar conmigo?”. Por otro lado, la Biblia exhorta a los esposos: “Sigan amando a sus esposas y no se encolericen amargamente con ellas” (Colosenses 3:19). Usted, como esposo, podría preguntarse: “¿Trato a mi esposa con frialdad, de modo que se vea tentada a buscar consuelo en otra parte?”. Por supuesto, la inmoralidad sexual no tiene ninguna justificación. Pero la posibilidad de que ese hecho tan lamentable ocurra es una buena razón para hablar de los problemas con franqueza.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Nˈokmëduˈunëmë Dios “diˈib jantsy paˈˈayoop”
16 Tsojkëp niˈamukë nyajnigëxëˈkëmë paˈˈayoˈowën duˈun extëmë Jyobaa. ¿Tiko? Tuk pëky, yëˈë ko Jyobaa kyaj tmëdoowˈitäˈäny ja nuˈkxtakën pën kyaj nbaˈˈayoˈowëm ja nmëguˈukˈäjtëm (käjpxë Proverbios 21:13, TY). Kom ntsojkëm etsë Jyobaa tmëdoowˈitët ja nuˈkxtakën, pääty nnaygyuentëˈäjtëm parë kyaj axëëk nduˈunëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Tsojkëp nˈijxkujk njaygyujkëm ko “ëyoopëjäˈäy” tˈamdowëdë naybyudëkë, xëmë mbäät nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib myënäjxy yajnäjxypyë ayoˈon jotmay. Nan oy ko njaygyujkëm extëmë Biiblyë xyˈanmäˈäyëm: “Diˈibë kyaj të tmëdaty ja paˈˈayoˈon mët ja wiingatypyë, nandëˈën kyajpë Dios pyaˈˈayowäˈänyëty” (Sant. 2:13). Pën ijtëm yujy tudaˈaky ets njamyajtsëm ko yajpaˈˈayowäˈänëm, ta niˈigyë ja nmëguˈukˈäjtëm nbaˈˈayowäˈänëm. Ets mas pën ja pokyjyaˈay të jyëmbity mä kongregasionk.
14-20 ÄÄMBË JULIË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA PROVERBIOS 22
Ëwij käjpxwijën mëdiˈibë xypyudëjkëm parë nyajˈyaˈkëmë uˈunk ënäˈk
¿Nëjkxëbëdaa tmëdundë Dios ko nety yaˈknëdë?
7 Pënë kasäädë jäˈäy myëdatandëbë yˈuˈunk yˈënäˈk, oy ko nyayajtëwëdët: “¿Yujy tudaˈaky njäˈäyˈäjtëm, ntsojkëmë Jyobaa etsë yˈAyuk? ¿Xywyinˈijxëmëdaa Jyobaa parë nguentˈäjtëm tuˈugë maxuˈunkjäˈäy?” (Sal. 127:3, 4). Ets pën jam xymyëdäjnë mˈuˈunk mˈënäˈk, nayajtëwëdë: “¿Ndukniˈˈijxëbëts parë mëk tyun yˈayowdët?” (Ecl. 3:12, 13). “¿Nduumbyëtsë mëjääw parëts nguwäˈäny mä ja axëkˈäjtën diˈib jaˈäjtp mä Satanás yˈaneˈemy?” (Prov. 22:3). Ja uˈunk ënäˈk kuanë ko tpäädäˈändë amay jotmay oy nuˈun ja tyääk tyeety jyakuentˈatëdë. Per mbäät tsuj yajxon tpudëkëdë ko ttukniˈˈixëdët wiˈix mbäädë Biiblyë nyaytyuktuˈumoˈoyëdë (käjpxë Proverbios 2:1-6). Extëm nˈokpëjtakëm, pën mä ja familyë jam niduˈuk ttukpëtsëëmduˈuty ja tëyˈäjtën, tukniˈˈixëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk mëdë Biiblyë tiko jyëjpˈamëty tmëmëdowdëdë Jyobaa (Sal. 31:23). O pën oˈkp tuˈugë mjiiky mmëguˈuk, tukwingugäjpxëdë tuˈuk majtskë tekstë diˈib mbäät pyudëkëdë mä dyajnaxtë jäj jëmuˈumën ets diˈib mbäät jyotkujkmoˈoyëdë (2 Kor. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16)
Tääk teety, tukniˈˈixëdë mˈuˈunk ënäˈk parë ttsoktëdë Jyobaa
17 Tukniˈˈijxëtsyondäˈäktë ja mˈuˈunk mˈënäˈk desde mutsknëm. Mas oy ko desde mutsknëm ja mˈuˈunk mˈënäˈk xyyaˈëxpëjktsondäˈäktët (Prov. 22:6). Duˈun ttuunyë Eunice, ja tyäägë Timoteo, ets ja nyanwelë Loida. Desde ko Timoteo myaxuˈunkˈäjty, ta ogäˈän ttukmëtmaytyaktë pënën Jyobaa (2 Tim. 1:5; 3:15). Ko tiempë nyajxy, ta Timoteo tjamyëdäjtyë Pablo mäjaty ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy.
18 Jatuˈugë kasäädë jäˈäy, John mëdë Paula, diˈib tsënääytyëp Costa de Marfil, tyukniˈˈijxëdë nidëdujkë yˈuˈunk parë ttsoktët ets tmëdundëdë Jyobaa. ¿Ti pudëjkëdë parë duˈun ttuundë? Yëˈë yˈijxpajtënë Eunice mëdë Loida. Yëˈëjëty jyënäˈändë: “Jantsy jeˈeyë myaxuˈunkˈäjttë, tats ogäˈän ndukniˈˈijxëtsyondaktë ja Diosë yˈAyuk” (Deut. 6:6, 7).
19 Mä Deuteronomio 6:7, jap yajnigajpxy wiˈix mbäädë uˈunktääk uˈunkteety ttukniˈˈixëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ja Diosë yˈAyuk. Jyënaˈany ko tsojkëp janääm jatsojk tnikäjpxëmbittët mä ja yˈuˈunk yˈënäˈk, tyäˈädë nan yëˈë yˈandijpy ttukutëkëdët. Parë duˈun ttundët, tsojkëp xëmë dyajnaxtëdë tiempë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Näˈäty, mbäät ja tääk teety tsyipkaˈaxtë ko janääm jatsojk tnikäjpxëmbittë tijaty tyukniˈˈixëyandëp ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Per kyaj tiko tsyipkaˈˈaxtët, niˈigyë mbäät wyinmaytyë ko yëˈë pyudëjkëdëp ja yˈuˈunk yˈënäˈk parë tjaygyukëdët ja Diosë yˈAyuk ets tmëmëdowdët.
Ëwij käjpxwijë mˈuˈunk mˈënäˈk mä myutskˈattënëm
6 Kom mijts mtsejpyë mˈuˈunk mˈënäˈk, pääty xyjëjpwijtsëmbity. Ets ko ti ttuundëgoytyë, mbäät näˈäty tjaygyukëdë mët yëˈëyë ko xytyukmëtmaytyäˈägët tiko kyaj yˈoyëty diˈib të ttundë. Per pën kyaj tjaygyukëdë, ¿ti mbäät xytyuny? (Proverbios 22:15). Tun extëmë Jesus ttuuny. Tuˈumoˈoy xëmë, ëwij käjpxwij ets jëjwijtsëmbit maˈkxtujkën myëët. Winmay näˈä ets mää mbäät xyjëjpwijtsëmbity tsuj yajxon. Elaine tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Sudáfrica tnimaytyaˈaky wiˈix ijtyë tyääk tyeety jyëjwijtsëmbitëdë, jyënaˈany ko jawyiin ijty tyukmëtmaytyäˈägëdë tijaty tyunëp. Extëm nˈokpëjtakëm, yˈanëˈëmxëdë ko pën kyaj myëdoy, ta yajtukumëdowäˈäny. Ets kyuytyuundëp ja yˈayuk. Elaine jyënaˈany: “Xëmëts ijty xytyukmëtmaytyäˈäktë tikots xytyukkumëdowdë ets ninäˈäjëts xykyajëjwijtsëmbijttë mä të jyantsy jyotˈambëktë”.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Nˈoktukxondakëm tijaty mbäädë Jyobaa ndukmëduˈunëm
11 Nenduˈuntsën jyaty mët ëtsäjtëm, mbäät mas agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm, pën nbëjtakëm ja jot mëjääw ets nduˈunëm tijaty yajtuknipëjkëm mä Diosë tyuunk. Nˈokjotmoˈoyëm niˈigyë mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets nˈoktuˈunëm tijaty yajtuknipëjkëm mä kongregasionk (Apos. 18:5; Eb. 10:24, 25). Nˈokˈëxpëjkëm yajxon tijaty ngomentaratäˈänëm reunyonk parë mbäät nmëjääwmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Pën jam ti nyajtuknipëjkëm parë nyajnäjxëm mä reunyonk diˈib sëmäängujky, oy ko nmëjˈijx nmëjpëjtakëm. Ets pën yaˈˈanmäˈäyëm parë jap ti tuunk nduˈunëm mä kongregasionk, oy ko tsojk njäjtkojëm ets nduˈunëm extëm mbäät nyajtukjotkujkˈäjtëm. Kyaj nwinmäˈäyëm ko kyaj tyim jëjpˈamëty diˈib të nyajtuknipëjkëm ets ko kyaj tsyokyëty jamë xëëw tiempë nyajtuˈunëm. Nik oy ko nduˈunëmë mëjääw parë yajxon nduˈunëm tijaty yajtuknipëjkëm (Prov. 22:29). Ko niˈigyë tijaty ndukmëduˈunëmë Jyobaa, ta niˈigyë mëët nnaymyaaybyëkäˈänëm ets mas agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm (Gal. 6:4). Nëjkxëp nenduˈun ndukxondakëm ko ja nmëguˈukˈäjtëm yajmoˈoyët ja tuunk diˈibë nety njatunäˈänëm (Rom. 12:15; Gal. 5:26).
21-27 ÄÄMBË JULIË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA PROVERBIOS 23
Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany ko jäˈäy yˈuuky
¿Wiˈixë Dios tˈixy ko nˈukëm ja nëë mëdiˈibë yajmukp?
Ta näägë jäˈäy mëdiˈibë jënandëp: “Oyëts nuˈun nˈuugët ninäˈänëmëts nganayamuktëgoyëty”. Per kujotmay ko duˈun wyinmaytyë, pes mä Biiblyë jyënaˈany ko jäˈäy mëdiˈibë nëgooyë “myëˈuuk myëmuˈugëdë” oy yëˈëjëty ja yetyëjk ets ja toxytyëjk, mbäät mëjwiin kajaa pyokytyuny ets tmëdëgoyë Jyobaa (Titʉ 2:3; Prov. 20:1). Jesus ojts tnigajpxy ko kyaj ja jäˈäy tyëkëyaˈany mä ja Diosë Kyutujkënë mëdiˈibë nëgooyë yˈukniˈigyëndë (Luk. 21:34-36). Pääty, ¿ti mbäät ttuny tuˈugë Diosmëduumbë parë kyaj nyayajmuktëgoyëdët?
¿Wiˈixë Dios tˈixy ko nˈukëm ja nëë mëdiˈibë yajmukp?
Per ëtsäjtëm nuˈun nDiosmëduˈunëm nnijäˈäwëm wiˈixë Dios tˈixy. Mä Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ko kyaj yˈoyëty nëgoo nayajmuktëgoˈoyëm, pes mbäädë net axëëk ngujäjt ngukëbajtëm. Extëm nˈokpëjktakëm, mä Proverbios 23:29-35 jap yajnimaytyaˈaky mä tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë nayajmuktëgooyëp ets wiˈixë net yˈamaybyaaty jyotmaybyaaty. Min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈagyë Daniel, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy jap Europa. Yëˈë jyënaˈany: “Nëgooyëtsë nety nˈuknë ets päätyëts tijaty nduuny mëdiˈibë axëëk wimbëtsëëm ets axtë tyambäät naytyukjotmäˈtëbëts kots tijaty oy ngatuny”.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Ja wijyˈäjtën yajmëdoop nëˈääy tuˈääy
16 Nˈoktukjotkujkˈäjtëm tijaty nmëdäjt njaygyajpëm. Biiblyë jyënaˈany: ‘Këdii nëgoo mnaymyëjääwˈixëdëty ets kumeenyjyaˈay mnayajˈawimbitäˈänëdëty. Pën jam yëˈë mjot mwinmäˈäny mjaygyukëp, yëˈë ko kumeenyˈäjtk nëgoobë yëˈë, yëˈë wit meeny pojˈam kyixy, jëduˈun ta yëˈë witsn kyaakjëdityën tuktsojkyë’ (Prov. 23:4, 5, TY). Ja meeny sentääbë pojënë kyexy nyaxy, per ta nimayë kumeenyjyaˈay etsë ayoobëjäˈäy mëdiˈibë jeˈeyë jyantsy myëmääy jyantsy myëdäjtëp wiˈix niˈigyë meeny sentääbë tˈokmëdattët. Ko duˈun tjantsy pyaˈoˈktëwdë, mbäädë net këˈëm nyayˈaxëktunëdë, tˈaxëktundë ja myëguˈuktëjk ets axtë nyayayubat nyayajpäˈämbatëdë (Prov. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10). Ja Diosë wyijyˈäjtën, xypyudëjkëm parë kyaj nëgoo ndimymyëmäˈäy ndimymyëdäjëm nmëdatäˈänëm mayë meeny sentääbë. Xypyudëjkëm nanduˈun parë kyaj tijaty nˈatsojkëm ets ndukjotkujkˈäjtëm tijaty nmëdäjt njaygyajpëm (Ecl. 7:12).
28 ÄÄMBË JULIË AXTË 3 ÄÄMBË AGOSTË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA PROVERBIOS 24
¿Tijaty tyam mbäät xytyuny parë nëjkx xymyëmadaˈaky ja amay jotmay?
“Mëk mdanëdët, këdii mwäˈkˈyuˈkxtë”
15 Nˈokkäjpxëmë Diosë yˈAyuk ets nˈokpawinmäˈäyëm. Parë tuˈugë kepy mëk tyanët, tsojkëp mëk yˈitët ja tyikts yˈääts. Nanduˈunën ëjtsäjtëm, parë mëk ndënäˈäyëm, tsojkëp niˈigyë nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën mä Jyobaa. Ko tuˈugë kepy yeeky, ta niˈigyë tyikts yˈääts kyëktëkë ets niˈigyë tyäˈtspëky. Nanduˈun ëjtsäjtëm, ko niˈigyë nˈëxpëjkëmë Dios yˈAyuk ets nbawinmäˈäyëm, ta niˈigyë nˈijtëm seguurë ko mëdiˈibë mas oy, yëˈë ko nduˈuyeˈeyëm mä Diosë nyëˈë tyuˈu (Kol. 2:6, 7). Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix tëëyëp ja Diosmëduumbëty ttukˈoyˈäjttë ko Jyobaa nyëˈëmooy tyuˈumooyëdë, ojts yˈëwij kyäjpxwijëdë ets ojts kyuentëˈatëdë. Extëm nˈokpëjktakëm, Ezequiel yajtukˈaˈijxnäjx wiˈix tuˈugë anklës tkijpxy ttsäˈäty ja templë. Ko duˈun tˈijxy, pudëjkë parë niˈigyë myëbëjkën dyajkëktëjkë, ets ëtsäjtëm yëˈë xytyukniˈˈijxëm parë njukyˈäjtëm wäˈäts extëmë Jyobaa tkupëky (Ezeq. 40:1-4; 43:10-12). Mëjwiin kajaa nanduˈun xypyudëjkëm ko nëˈpäät këkpäät nˈëxpëjkëm ja Diosë yˈAyuk ets ko nbawinmäˈäyëm.
Wiˈix nyajpatëm jotkujk oy nwinguwäˈkëmë amay jotmay
17 ¿Ti mbäät dyajtëgoy ja xondakën? Ko nˈëxtëkëwäˈkëm. Biiblyë jyënaˈany: “Pën mˈëxtëkëwäˈkp ja xëëw mä mjotmaybyaaty, ta kyaj nëgoo xynyekymyëdatäˈänyë mëjääw” (Prov. 24:10). Pën mijts myajtëgoopy ja jotmëkˈäjtën, ta pojënë xyajtëgoyaˈany ja xondakën. Ko duˈun njäjtëm, mbäädë net kyaj nekynyayjäˈäwëm agujk jotkujk.
18 ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nyajtëgoˈoyëm ja xondakën? Ndukˈijxpatëmë Jyobaa ko yëˈë xymyoˈoyäˈänëmë jotmëkˈäjtën parë nmëmadakëmë amay jotmay. Tsojkëbë jotmëkˈäjtën parë nmëmadakëmë amay jotmay (Sant. 5:11). Ko Santiago dyajtuunyë tyäˈädë ayuk “mmadäˈäktë”, yëˈë yajjaygyukëyanëp tuˈugë jäˈäy diˈib të wyäˈktäˈätsy. Ets waˈan yëˈë myiny mä winmäˈäny tuˈugë soldäädë jotmëkpë diˈib të wyäˈktäˈätsy ets niwiˈixtsoo kyayaˈëxtëkëwaˈagyëty ja myëtsip.
19 Apostëlë Pablo pyëjtakë oybyë ijxpajtën ko dyaˈijxë jotmëkˈäjtën etsë madakën. Näˈäty, nayjyäˈäwë amääy amutsk, per madak mët ko ttukˈijxpejtyë Jyobaa ko yëˈë mëjääwmoˈoyanëp (2 Kor. 12:8-10; Filip. 4:13, TNM). Ëtsäjtëm, nan mbäädë jot mëjääw nmëdäjtëm etsë jotmëkˈäjtën pën nˈëxkäjpëm mëdë yujyˈat tudaˈakyˈat ko nyajtëgoyˈäjtëmë Jyobaa nyaybyudëkë (Sant. 4:10).
Diˈib nääk të nyayajtëwëdë
Proverbios 24:16 jyënaˈany: “Ja oyjyaˈay oy kyäˈäjët jëxtujkˈok, pëdëˈëgäämp jatëgok”. ¿Yëˈëdaa tyäˈädë tekstë myaytyäˈägaampy tuˈugë jäˈäy diˈib janääm jatsojk yajkäˈäjëp ja poky kaytyey etsë netë Dios pyokymyeˈkxyëty?
Kyaj. Ko tyäˈädë tekstë jyënaˈany kyaˈay, yëˈë tˈandijy ko twinguwäˈägë kanäk naxë amay jotmay, ets ko pyëdëˈëky, yëˈë yˈandijpy ko tmëmadaˈaky.
Päätyë Proverbios 24:16 kyaj yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ko pën yajkäˈäyëtyë poky kaytyey. Yëˈë duˈun ko ttuknaxy ja amay jotmay, ets näˈäty janääm jatsojk. Mä tyäˈädë jukyˈäjtën, ja oyjyaˈay mbäät twinguwäˈägë kanäk naxë amay jotmay, extëm ko yubat pyäˈämbatët ets ko nyibëdëˈëgëdët mëktaˈaky ja kuduunktëjk. Per mbäät yˈity seguurë ko Dios pudëkëyanëp parë tmëmadäˈägët ja amay jotmay. Ets ¿këdii Dios mëduumbëty xëmë ttukˈoybyëtsëmdë tijaty tyuundëp? ¿Tiko dyuˈunëty? Yëˈko Biiblyë twandaˈaky ko Jyobaa, ‘wyijtsëˈkypy mëdiˈibë këdaabën ets wyijtskujkëp tëëbë yˈënuˈkxën’ (Sal. 41:1-3; 145:14-19, TY).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Dios të tpëjtaˈaky etsë jäˈäy pyëkët
13 Pën tuˈugë jäˈäy wyinmääynyëp pyëkäˈäny, oy ko nyayajtëwëdët: “¿Jantsy mbäädëtsëdaa net nbëjknë?”. Kyaj jeˈeyë tsyekyëty ets dyaˈittët wyinmäˈänyoty ja tsojkënë, o ko mbäät yˈijt tsyënääynyë o yˈuˈunk yˈënäˈk tpatnë o mët ko ttsojknë jyamyëët. Diˈibën mbäät twinmay yëˈë pën kyuytyunëp ti nyikëjxmˈataampy ko naty të pyeky.
14 Nˈokwinmäˈäyëm jawyiin mä tuˈugë mixy diˈib yˈëxtaabyë nyëdoˈoxy. Tsojkëp yajxon twinmayët extëm jyënaˈanyë tyäˈädë tekstë: “Niˈëxkujkë mduunk tëjäˈp, ets niwinmayë mgam mduˈu. Ok, ta net nanduˈun xykyojëdë mdëjk” (Proverbios 24:27). Tyäˈädë tekstë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko ja yetyëjk diˈib ijty kyojaambyë tyëjk, o ja tuk peky njënäˈänëm diˈib myëdataambyë fyamilyë, tsojkëp ijty nyayajtëwëdët: “¿Ijtpëts listë parëts nˈixët ja toxytyëjk ets ja uˈunk ënäˈk diˈib miimp?”. Mä kyapekynyëm të naty jawyiin tyuny yˈayoy mä ja kyam tyuˈu. Tyäˈädë tekstë nan yëˈë tyam mbäät yajwinmayëdë yetyëjk. Pën pëkäämp tsojkëp jawyiin nyayjëjpˈixëdët parë yajxon tkuytyundët diˈib nyikëjxmˈäjtypy. Tyun yˈayowët axtë mäbäät yˈoyˈaty myëkˈaty. Pes pën kyaj tmoˈoyë fyamilyë tijaty tëgoyˈäjtxëdëp, ets kyaj tpudëkë parë agujk jotkujk nyayjawëdët, o parë yajxon tmëdundëdë Dios, Biiblyë jyënaˈany ko waanë axëëk yëˈë wyeˈemy këdiinëm ja diˈib kyaj myëbeky (1 Timotee 5:8).
15 Yëˈë toxytyëjk tsojkëp nanduˈun jawyiin nyayjëjpˈixëdët parë yajxon tkuytyunët diˈib nyikëjxmˈäjtypy. Biiblyë nyigajxypy diˈibë jäˈäyˈäjtënë mbäät dyajmëjwindëkë ets tijaty mbäät tjaty ttunët parë tpudëkëdë nyaˈay ets tkuentˈatëdë jyëën tyëjk (Proverbios 31:10-31). Ko tuˈugë jäˈäy pyeky jantsy pojënë ets kyaj jawyiin nyayjëjpˈixyëty kyaj naty ti ttukmëtseky ja jyamyëët. Pes kyaj naty wyinmaytyë ti mbäät ttukˈoyˈaty ja nyaˈay o ja nyëdoˈoxy. Per diˈib mas jëjpˈam mbäät tˈixtë pënaty pëkandëp, yëˈë pën myëmadäˈägëp tkuytyunët ja anaˈamën diˈib yajkypyë Biiblyë parë jäˈäy diˈib të pyëjknë.
4-10 ÄÄMBË AGOSTË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA PROVERBIOS 25
Ëwij käjpxwijën parë tsuj yajxon ngäjpx nmaytyakëm
w15 12/15 paj. 18 parr. 6, 7
Ää ayuk myëdäjtypyë mëkˈäjtën: nˈokˈyajtuˈunëm yajxon
6 ¿Tiko jyëjpˈamëty ets nˈijxëm näˈä mbäät ngäjpxëm? Proverbios 25:11 jyënaˈany: “Extëmë mansanë diˈib oorë ets yˈity mä abëjkënë diˈib platë, duˈunë ää ayuk ko nˈijxëm näˈä mbäät ngäjpxëm”. ¿Ti tyäˈädë yˈandijpy? Ko jantsy tsuj kyëxëˈëgyë mansanë diˈib oorë. Per ko nbëjtakëm mä tuˈugë abëjkënë diˈib platë, ta mas niˈigyë tsuj kyëxëˈëgäˈäny. Nanduˈun jyaty mëdë nmëguˈukˈäjtëm, pën ntsojkëm ets ja ää ayuk pyudëkëdët, jëjpˈam ets nˈijxëm näˈä mbäät nˈanmäˈäyëm. ¿Wiˈix mbäät nduˈunëm?
7 Pën kyaj nwinmäˈäyëm näˈä ngäjpxëm, mbäät ja jäˈäy kyaj tjaygyukë o kyaj tkupëky ti ndukmëtmaytyakëm (käjpxë Proverbios 15:23). Extëm nˈokpëjtakëm, marsë 2011 nyajxy tuˈugë mëk ujx ets kyuyaˈpë mejny diˈib yajwindëgooytyaay kanäägë siudad jap Japón. Jaa jäˈäy yˈoˈktë naxy 15 mil. Mayë nmëguˈukˈäjtëm yˈoˈktë jyiiky myëguˈuk etsë myëtnaymyaayëbëty, ets jyajotkujkmoˈoyandë mëdë Biiblyë ja myëjënbäˈä myëdëjkpäˈä. Per pyëjktë kuentë ko kyaj mbäät tnatukmëtmaytyäˈäktë ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë. ¿Tiko? Yëˈko mä tadë lugäär, mayë jäˈäy diˈib budistë ets kyaj nëgoo tnijawëdë Biiblyë. Päätyë nmëguˈukˈäjtëm jeˈeyë tjotkujkmooytyë jäˈäy ets ttukmëtmaytyaktë tiko axëk njäjt ngëbajtëm.
w15 12/15 paj. 20, 21 parr. 15, 16
Ää ayuk myëdäjtypyë mëkˈäjtën: nˈokˈyajtuˈunëm yajxon
15 Të nˈijxëm ko tsojkëp jawyiin nwinmäˈäyëm ti nmaytyäˈägäˈänëm. Per minë net nˈokˈijxëm wiˈix nmaytyäˈägäˈänëm. Jesus ijt ajiiky amëguˈuk ko tmëtmaytyakyë jäˈäy, pääty tjantsy myëdowandë (Lucas 4:22, TNM). Nanduˈun ëtsäjtëm, pën ijtëm ajiiky amëguˈuk ko ngäjpx nmaytyakëm, ta ja jäˈäy tmëdoowˈitët ets tkupëktët wiˈix nˈanmäˈäyëm (Proverbios 25:15). ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm? Ko nwintsëˈkëm ja jäˈäy ets ko nmëjpëjtakëm wiˈix nyayjawëty. Duˈunë Jesus ttuuny, ko tëgok tˈijxyë mayjyaˈay nyiminëdë parë tmëdoowˈitäˈändë wiˈix myaytyaˈaky, xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot dyajtuunyë tiempë parë ttukniˈˈijxë tijaty (Markʉs 6:34). Ets ko jäˈäy wyinˈëbajt wyingäjpxpajtë, kyaj nanduˈun dyajjëmbijty (1 Peedrʉ 2:23).
16 Niˈamukë mëk ntsojkëmë jiiky mëguˈuk etsë mëtnaymyaayëbë. Per kom nˈixyˈäjtëm yajxon, mbäät nwinmäˈäyëm ko kyaj tyim jëjpˈamëty nguentˈäjtëmë ää ayuk. Ets näˈäty, mbäät nyajpëtsëˈëmëmë ää ayuk diˈib yajtsayujtp. Per nˈokwinmäˈäyëmë Jesus, yëˈë xëmë ojts tmëgajpxy ja myëtnaymyaayëbëty mëdë mayˈäjt wintsëˈkën. Extëm ko tëgok ojts dyajtsiptäˈäktë pën mas mëj ijtp, ta tjëjwijtsëmbijty tsuj yajxon. Axtë pyëjtak tuˈugë mixyuˈunk extëmë ijxpajtën parë dyajtëgatstëdë jyot wyinmäˈäny (Markʉs 9:33-37). Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, nan tsojkëp tpanëjkxëdë Jesusë yˈijxpajtën ets dyaktëdë ëwij käjpxwijën tsuj yajxon (Galasyʉ 6:1).
Niˈigyë tyam nyajtëgoyˈäjtëm ets nnaymyëjääwmoˈoyëm nixim niyam
10 Per kyaj yëˈëyë mëjjäˈäytyëjk tnikëjxmˈattë ets tmëjääwmoˈoytyëdë myëguˈuktëjk. Pablo ojts ttukˈaneˈemy niˈamukë Dios mëduumbë: “Käjx matyäˈäktë diˈibë yajmëjwiin yajkajaajëp ja myëbëjkën pënëty myëdoodëp, es ttukˈoyˈatët” (Éfes. 4:29). Niˈamukë mbäät nˈijxëm tijaty yajtëgoyˈäjttëbë nmëguˈukˈäjtëm. Pablo duˈun tˈanmääy ja myëguˈuktëjk diˈib käjpxtëp ebreo: “Yajmëkpëktë ja këˈë diˈib tëëynyaapy, ets ja kox diˈib kyaj myëkëty, ets yajtëwdë ja nëˈë tuˈu parë mdekyëty, net ja tekymyäˈät kyaj yˈadonët ja tyeky, niˈigyë yˈagëdäˈägët” (Heb. 12:12, 13, TNM). Axtë ënäˈktëjk, mbäät tmëjääwmoˈoytyë nmëguˈukˈäjtëm.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Nˈokˈijtëm jotmëk parë njäˈäyˈäjtëm yuunk naxypy
3 Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë jäˈäyˈäjtp yuunk naxypy kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj jyotmëkëty, pes tsojkëbë jotmëkˈäjtën parë duˈun njäˈäyˈäjtëm ko nwinguwäˈkëm tuˈugë jotmay. Ets yëˈë tuk pëky “ja tëëm mëdiˈibë yajkypyë Diosë myëjääw” ko njäˈäyˈäjtëm yuunk naxypy (Gál. 5:22, 23, TNM). Mëdiˈibë të yajkäjpxnaxy mä ayuk grieegë “yuunkˈat naxypyˈat”, ja ijty dyajtundë ko tmaytyäˈägäˈändë tuˈugë kabayë mëdiˈibë jantsy in ets dyajˈyujtë. Okpawinmay wiˈixën tuˈugë kabayë yujy mëdiˈibë nety jantsy in. Per ko yujy, kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj myëkëty. Ets ëtsäjtëm, ¿wiˈixën mbäät njäˈäyˈäjtëm yuunk naxypy, per nanduˈun mëk ndënäˈäyëm? Tsojkëp nˈamdoˈowëmë Diosë jyot myëjääw parë xytyukpudëjkëm ets duˈun njäˈäyˈäjtëm yuunk naxypy. Mbäät duˈun njäˈäyˈäjtëm, pes mayë nmëguˈukˈäjtëm yajnigëxëˈktëbë yuunkˈat naxypyˈat ko pën wixaty yˈanëˈëmxëdë. Ko duˈunë jäˈäy tˈixtë, ta pyudëkëdë parë niˈigyë tˈakˈixyˈatäˈändë Jyobaa (käjpxë 2 Timotee 2:24, 25). ¿Ti mbäät xytyuny parë mjäˈäyˈatët yuunk naxypy?
11-17 ÄÄMBË AGOSTË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA PROVERBIOS 26
Kyaj nduˈukmujkëm mëdë jäˈäy mëdiˈibë kyaj jyapëtyë jyot wyinmäˈäny
it-2-S paj. 249 parr. 1
Lluvia
Estaciones. En la Tierra Prometida, las dos estaciones principales, el verano y el invierno, pueden denominarse con bastante exactitud: la estación seca y la estación lluviosa. (Compárese con Sl 32:4; Can 2:11, nota.) Desde mediados de abril hasta mediados de octubre llueve muy poco, y es cuando se lleva a cabo la cosecha. Proverbios 26:1 muestra que se consideraba algo fuera de lugar el que lloviese en el tiempo de la cosecha. (Compárese con 1Sa 12:17-19.) Durante la estación lluviosa las precipitaciones no son constantes; se alternan con días claros. Como esta también es la época fría, el estar expuestos a la lluvia resulta muy desapacible. (Esd 10:9, 13.) Por lo tanto, se agradece mucho un refugio confortable. (Isa 4:6; 25:4; 32:2; Job 24:8.)
w87-S 1/10 paj. 19 parr. 12
La disciplina da fruto pacífico
12 En el caso de algunas personas quizás se necesiten medidas más drásticas, como indica Proverbios 26:3: “El látigo es para el caballo, el freno es para el asno, y la vara es para la espalda de los estúpidos”. A veces Jehová dejó que su nación de Israel fuera sojuzgada por los penosos afanes que su propio comportamiento le acarreó: “Se habían portado con rebeldía contra los dichos de Dios; y al consejo del Altísimo habían mostrado falta de respeto. Por lo tanto, él procedió a sojuzgar con penoso afán el corazón de ellos; tropezaron, y no hubo quien ayudara. Y empezaron a clamar a Jehová por ayuda en su angustia; de los apuros en que se hallaban él, como siempre, los salvó”. (Salmo 107:11-13.) Sin embargo, algunos estúpidos se endurecen a tal grado que no aceptan ninguna clase de disciplina curativa: “Un hombre censurado repetidas veces, pero que hace dura su cerviz, de repente será quebrado, y eso sin curación”. (Proverbios 29:1.)
it-1-S paj. 502 parr. 4
Cojo, cojera
Uso proverbial. “Como uno que está mutilando sus pies [lo que le convertiría en cojo], como uno que está bebiendo mera violencia, es el que mete los asuntos en la mano de alguien estúpido”, dijo el sabio rey Salomón. Sin duda, el hombre que empleara a una persona estúpida para ocuparse de cualquier proyecto propio iría en contra de sus intereses, y sería como si los mutilara de antemano. Con toda seguridad vería derrumbarse la obra que se había propuesto, con el consiguiente perjuicio para sí mismo. (Pr 26:6.)
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
Ënäˈktëjk, yajkëktëkëdë mëbëjkën
16 Ko tuˈugë jäˈäy xymyëtmaytyäˈägët, oy ko xyjamyatsët ko kyaj mëët mnaygyajpxytsyiigäˈänyëty, pes diˈib ntsojkëm yëˈë ets tsuj yajxon mëët ngäjpx nmaytyakëm ets tnijawët wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Pääty, yajtëw tijaty wintsëˈkën myëët ets mëdoowˈit yajxon wiˈix jyënaˈany. Tukmëtmaytyäˈäk wintsëˈkën myëët tijaty mmëbëjkypy, jëjpˈam ets duˈun xytyunët, ets mas pën yëˈë mëtmaytyakypy tuˈugë jäˈäy diˈib mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë, net nanduˈun mwingutsëˈëgëdët. Nan nëjkxëp tˈixy ko mijts kyaj xiˈiky andaˈaky xypyeky tijaty mmëbëjkypy. Per pën ja jäˈäy jeˈeyë tsyiptunäˈäny o mnëxiˈigäˈäny mdukxiˈigäˈänyëty, mas oy ko kyaj xytyimˈatsowët (Proverbios 26:4).
18-24 ÄÄMBË AGOSTË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA PROVERBIOS 27
Wiˈix xypyudëjkëm ja oybyë mëtnaymyaayëbë
Jyobaa yajtsobatypy pënaty jäˈäyˈäjttëp yujy tudaˈaky
12 Ja jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky kyuˈëˈëw kyukäjpxëp ko pën kyäjpxwijˈyëty. Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Nˈokpawinmäˈäyëm ko nyajpatëm mä ja Tëjk mä nˈëxpëjkëm ets ngäjpx nmaytyakëm mët näägë nmëguˈukˈäjtëm. Ta niduˈuk xywyoowbëtsëˈëmëm ets xyˈanmäˈäyëm ko të jap ti wyëˈëmë mä ndëtsˈäjtëm. Ko duˈun nyaˈˈanmäˈäyëm, mbäät wiink nnayjyäˈäwëm, per nmëjjäˈäwëm ko të xytyukˈawäˈänëm. Nanduˈun mbäät nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyotmëktaˈaky parë xymyoˈoyëm ja käjpxwijën diˈib nyajtëgoyˈäjtëm. Kyaj yˈoyëty nˈijxëm extëm tuˈugë mëtsip o extëm tuˈugë jäˈäy diˈib xyˈaxëkˈijxëm, niˈigyë mbäät nˈijxëm extëm tuˈugë mëtnaymyaayëbë diˈib xytsyojkëm (käjpxë Proverbios 27:5, 6, TY; Gal. 4:16).
it-2-S paj. 1185 parr. 6
Vecino, prójimo
No obstante, el libro de Proverbios aconseja que el compañero debe ser fiel y confiable, y recomienda acudir a él en tiempo de necesidad: “No dejes a tu propio compañero ni al compañero de tu padre, y no entres en la casa de tu propio hermano en el día de tu desastre. Mejor es un vecino [scha·kjén] que está cerca que un hermano que está lejos”. (Pr 27:10.) Aquí el escritor dice que debe estimarse al que es amigo íntimo de la familia y que ha de buscársele como ayuda incluso antes que a un pariente tan cercano como un hermano, si este está lejos, pues tal vez el pariente no se halle tan dispuesto a ayudar como el amigo de la familia o no le sea posible hacerlo.
Ënäˈktëjkëty, ¿wiˈix xytsyoktë mjukyˈatäˈändë?
7 Ko nˈijxëm wiˈixë Jehoás tkujäjt tkukëbajtë ko kyaj oy tijaty ttuuny, yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko yëˈëyë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm pënaty mbäät xypyudëjkëm, jaˈa njënäˈänëm, pënaty tsyojktëbë Jyobaa ets yajxondäˈägandëp. Mbäät nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm oy wiˈixëm ja xyëëw jyëmëjt tmëdattë. Nˈokjamyajtsëmë Jehoás, yëˈë mëët nyaymyaayë Jehoiadá mëdiˈibë nety mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë. Pën jamë mmëtnaymyaayëbë, oy ko xywyinmayët: “¿Xypyudëjkëbëts parëts niˈigyë nmëbëjkën nyajkëktëkët? ¿Xypyudëjkëdëbëts parëts nmëmëdowëdë Diosë yˈanaˈamën? ¿Jyantsy nyimaytyäˈägandëbë Jyobaa ets tijaty yˈëxpëjktëp mä Biiblyë? ¿Myëjˈijx myëjpëjktaktëbë yˈanaˈamën? ¿Xytyukˈanmääytyëbëts kots jam tijaty oy ngatuny o yëˈëyëts xytyukˈanmääytyëp tijatyëts njantsy yˈoymyëdoopy?” (Prov. 27:5, 6, 17). Pën mˈijxypy ko ja mëtnaymyaayëbëty kyaj ttsoktë Jyobaa, kyaj tiko mëët mnaymyayëdët. Per pën ja mëtnaymyaayëbëty tsyojktëbë Jyobaa, oy ko duˈunyëm mëët mnaymyayëdët, yëˈë ko tsipë duˈumbë xypyäädët (Prov. 13:20).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
w17.01 paj. 23, 24 parr. 11, 12
Mbäät nˈijtëm yujy tudaˈaky oy ti jotmay nwinguwäˈkëm
11 Mbäät nanduˈun nyaˈijxmäjtsëm pën ijtëm yujy tudaˈaky ko pën xymyëjkumäˈäyëm. Nˈokwinmäˈäyëmë yˈijxpajtënë Ester. Yëˈë nety niduˈugë toxytyëjk diˈib mas tsuj mä yˈit lyugäärë Persia. Tuk jëmëjt yajmooy tuˈugë tratamientë diˈib yajtsujtëkëdëp mëdë wiinkpë toˈoxyˈënäˈk parë ja rey tsyujˈixëdët. Per ja rey yëˈë wyinˈijx ja Ester ets tyunët reyna. Ester mëj yˈijty, per kyaj këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjë. Kyaj tyuktëjkë mëjˈat këjxmˈat, niˈigyë yˈijty yujy tudaˈaky, oyjyaˈay ets twintsëˈkë wiink jäˈäy (Ester 2:9, 12, 15, 17).
12 Ko nˈijtëm yujy tudaˈaky, yëˈë xypyudëjkëm parë nnaywyit nnayxyojxëm tsuj yajxon ets wyintsëˈkën myëët. En lugäär mëj këjxm nnayajnäjxëm o nmëjpëtsëmäˈänëm jäˈäy wyindum, yëˈë nmëdatäˈänëmë “oyjyot oywyinmäˈäny” ets nˈitäˈänëm “yuunk naxypyë” (käjpxë 1 Peedrʉ 3:3, 4; Jeremías 9:23, 24). Wiˈix ngäjpx nmaytyakëm ets wiˈix njäˈäyˈäjtëm, ja nyigëxëˈëgäˈäny pën mëj këjxm nnayjäˈäwëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿nyajjaygyujkëm ko nikëjxmˈäjtëm tuˈugë tuunk diˈib kyaj pën tmëdaty, ko nˈixyˈäjtëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëj ijtp o ko nnijäˈäwëm diˈib kyaj pën tnijawë? ¿Nnaymyëjkugäjpxëm ko të nduˈunëm diˈib mëjwiin kajaa ets nipën të xykyapudëjkëm? Nˈokwinmäˈäyëmë yˈijxpajtënë Jesus. Yëˈë mbäätxyëp nyayajmëjpëtsëëmë mayjyaˈay wyindum, pes jyaty nyijäˈäwëbë nety tijaty, per kyaj duˈun ttuuny. Jesus xëmë ttukkäjpxpejtyë Dios yˈAyuk, pes kyaj ttsejky etsë jäˈäy myëjkugäjpxëdët. Yëˈë tsyojk parë jäˈäy tmëjkugäjpxëdë Jyobaa (Fwank 8:28).
25-31 ÄÄMBË AGOSTË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA PROVERBIOS 28
¿Wiˈix tyëgatsyëty ja oyjyaˈay mët ja axëkjäˈäy?
w93-S 15/5 paj. 26 parr. 2
¿Está siguiendo a Jehová plenamente?
“LOS justos son como un león joven que tiene confianza.” (Proverbios 28:1.) Ejercen fe, confían plenamente en la Palabra de Dios y progresan con denuedo en el servicio a Jehová ante cualquier peligro.
¿Mˈixyˈajtypyë Jyobaa extëmë Noé, Daniel etsë Job?
YËˈË ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp. Etsë axëkjäˈäy duˈun myuxtë extëmë ääy ujts (Sal. 92:7). Pääty kyaj mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm ko jäˈäy kyaj tnekymyëmëdowdë Diosë yˈanaˈamën. ¿Wiˈixë net mbäät nnayajnäjxëm extëmë “piˈk ënäˈkën [...] mä ja ëxëëkpën”, per nanduˈun nmëdäjtëm kaˈpxy ja jot winmäˈäny extëmë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈkpë? (1 Cor. 14:20, TY).
2 Tyäˈädë yaˈˈatsoowëmbity extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyuktsondakypyë tyäˈädë artikulo ko “pënaty yˈëxtääytyëbë Jyobaa mbäät tukëˈëyë tjaygyujkëtyaˈaytyë”, jaˈa njënäˈänëm, tukëˈëyë tijaty mbäät nduˈunëm parë Jyobaa xytyukjotkëdakëm (Prov. 28:5). Proverbios 2:7 etsë 9 nanduˈun jyënaˈany ko Jyobaa myoobyë wijyˈäjtën pënaty tyuundëp diˈib oy. Duˈuntsoo tjaygyukëdët diˈib tëyˈäjtën, diˈib mëdëy ets ja nëˈë tuˈu diˈib oy.
it-1-S paj. 1244 parr. 4
Integridad
El mantener tal derrotero de integridad no depende de la propia fuerza moral, sino de ejercer profunda fe y confianza en Jehová y en su poder salvador. (Sl 25:21.) La promesa de Dios es que actuará como un “escudo” y “plaza fuerte”, al guardar el camino de aquellos que andan en integridad. (Pr 2:6-8; 10:29; Sl 41:12.) El interés constante de dichas personas en ganar la aprobación de Jehová da estabilidad a su vida y les permite seguir un derrotero recto hacia su meta. (Sl 26:1-3; Pr 11:5; 28:18.) Aunque, como dijo Job en un momento de perplejidad, los inculpables quizás sufran debido a la gobernación del inicuo y mueran junto con él, Jehová asegura que tiene en cuenta la vida del intachable y le garantiza la continuidad de su herencia, un futuro pacífico y la posesión de lo bueno. (Job 9:20-22; Sl 37:18, 19, 37; 84:11; Pr 28:10.) Como en el caso de Job, el ser un hombre de integridad, no la riqueza, es lo que hace que una persona sea de verdadero valor, merecedora de respeto. (Pr 19:1; 28:6.) A los hijos que tienen el privilegio de que su padre sea así, se les puede considerar felices (Pr 20:7), y gracias a la vida ejemplar de su padre, reciben un legado espléndido, siendo partícipes de su buen nombre y del respeto que él se ha ganado.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy
¿Nnijäˈäwëm yajxon wiˈix tijaty yˈixëty?
14 Të nˈijxëm ko tsiptakp nnijäˈäwëm wiˈix meerë tijaty yˈixëty. Ets ja tuk pëky tiko tsyiptaˈaky, yëˈë ko pokyjyaˈay nyajpatëm. Extëm nˈokpëjtakëm, waˈan jeky kujk nDiosmëduˈunënë ets niˈigyë nmëdäjtënë ja jot winmäˈäny ets ja wijyˈäjtën parë njaygyujkëm wiˈix tijaty yˈixyëty, ets waˈanë nmëguˈukˈäjtëm mëj xyyaˈijtëm. Perë tyäˈädë mbäät tyuny extëm tuˈugë trampë.
15 ¿Wiˈix? Ko ogäˈän nwinmäˈäyëm ko njäjt nnijäˈäwëm tijaty ets ja këˈëm winmäˈäny nyajtuˈunënë. Axtë mbäädë net njënäˈänëm ko njaygyujkëm tuˈugë jotmay oy nganijäˈäwëtyaˈayëm wiˈix tijaty yˈixëty. Per ko duˈun nwinmäˈäyëm jantsy kujotmay, pesë Biiblyë yajxon xyˈanmäˈäyëm: “Këdii mgëˈëm winmäˈäny xyyajtuny” (Prov. 3:5, 6; 28:26).