KĨTHOOMO GĨA KWIRITANA KĨA 7
Gũciũkĩrwa nĩ Mantũ ja Ũtongeeria na Ũrũngamĩĩri Kĩũthũranone
“Kristũ nĩwe mũtwe jwa kĩũthũrano, we arĩ mwonokia wa mwĩrĩ jũjũ.”—AEF 5:23, NWT.
RWĨMBO 137 Wanawake Waaminifu, Dada Wakristo
MUHTASARIa
1. Nĩ ũntũ bũrĩkũ bũmwe bũtũmĩte nja ya Jehova ĩĩthĩrwa na ngwatanĩro?
TUNAPENDA kuwa sehemu ya familia ya Yehova. Kwa nini familia yetu ina amani sana na ni yenye umoja? Sababu moja ni kwamba sisi sote tunajitahidi kufanya yote tunayoweza ili kuheshimu mpango wa ukichwa ambao Yehova ameuweka. Isitoshe, kadiri tunavyouelewa vizuri zaidi mpango wa ukichwa, ndivyo tunavyokuwa na umoja zaidi.
2. Nĩ biũria birĩkũ tũgacookia kĩthoomone gĩkĩ?
2 Katika makala hii, tutazungumzia mpango wa ukichwa kutanikoni. Pia, tutajibu maswali yafuatayo: Akina dada wanatimiza jukumu gani? Je, ni kweli kwamba kila ndugu ni kichwa cha kila dada kutanikoni? Je, wazee wa kutaniko wana mamlaka ileile juu ya ndugu na dada, kama ambayo kichwa cha familia anayo juu ya mke na watoto wake? Kwanza, acheni tuchunguze jinsi tunavyopaswa kuwaona akina dada.
NĨATĨA TŨBUĨRĨTE KWONA AARĨ BA BAABA?
3. Nĩatĩa tũũmba kwonania atĩ tũrĩ na nkaatho inyiingĩ tontũ bwa ngũgĩ irĩa aarĩ ba baaba baritaga?
3 Tunawathamini dada zetu ambao wanafanya kazi kwa bidii ili kutunza familia zao, kuhubiri habari njema, na kuliunga mkono kutaniko. Tunaweza kuongeza kina cha uthamini wetu kwao kwa kuchunguza jinsi Yehova na Yesu wanavyowaona. Pia, tutanufaika kwa kuchunguza jinsi ambavyo mtume Paulo aliwatendea wanawake.
4. Nĩatĩa Bibiria yonanagia atĩ Jehova noonaga antũ aka na arũme, bonthe barĩ ba gĩtũmi?
4 Biblia inaonyesha kwamba Yehova anawathamini wanawake na pia wanaume. Kwa mfano, inafunua kwamba katika karne ya kwanza, Yehova aliwapa roho takatifu wanawake na pia wanaume na kuwapa nguvu ya kufanya miujiza, kama vile kuzungumza kwa lugha mbalimbali. (Mdo. 2:1-4, 15-18) Wote, wanawake na wanaume, wametiwa mafuta kwa roho takatifu wakiwa na tumaini la kutawala pamoja na Kristo. (Gal. 3:26-29) Wanawake na pia wanaume watapokea thawabu ya kuishi milele duniani. (Ufu. 7:9, 10, 13-15) Na pia, wanaume na wanawake wamepewa mgawo wa kuhubiri na kufundisha habari njema. (Mt. 28:19, 20) Isitoshe, kitabu cha Matendo kinatambua kazi iliyofanywa na dada aliyeitwa Prisila, ambaye pamoja na Akila, mume wake, walimsaidia Apolo, mwanamume mwenye elimu kubwa, aelewe kweli kwa usahihi zaidi.—Mdo. 18:24-26.
5. Kũringana na Luka 10:38, 39, 42, nĩ mwonere jũrĩkũ Jesũ aarĩ naju kwerekera antũ aka?
5 Yesu aliwaheshimu na kuwastahi wanawake. Hakufuata desturi ya Mafarisayo ambao waliwadharau wanawake na hawangezungumza nao hadharani, au hawangezungumza nao kamwe kuhusu Maandiko. Badala yake, Yesu aliwahusisha wanawake katika mazungumzo ya kiroho yenye kina ambayo alifanya pamoja na wanafunzi wake wengine.b (Soma Luka 10:38, 39, 42.) Pia, aliwaruhusu wanawake waandamane naye katika safari zake za kuhubiri. (Luka 8:1-3) Na Yesu aliwapa wanawake pendeleo la kuwatangazia mitume kwamba alikuwa amefufuliwa kutoka kwa wafu.—Yoh. 20:16-18.
6. Nĩatĩa mũtũmwa Paũlũ oonanĩrie atĩ naatĩĩte antũ aka?
6 Kihususa, mtume Paulo alimkumbusha Timotheo awaheshimu wanawake. Paulo alimwambia awatendee “wanawake wazee kama mama” na kuwaona “wanawake vijana kama dada.” (1 Tim. 5:1, 2) Paulo alimsaidia sana Timotheo kuwa Mkristo mkomavu, lakini alikiri kwamba mama na nyanya ya Timotheo ndio waliokuwa wa kwanza kumfundisha “maandishi matakatifu.” (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Katika barua yake kwa Waroma, Paulo aliwasalimu kihususa akina dada akitaja majina yao. Hakutambua tu kazi ambayo akina dada walifanya, bali pia alionyesha kwamba anathamini kazi waliyofanya wakiwa wahudumu Wakristo.—Rom. 16:1-4, 6, 12; Flp. 4:3.
7. Nĩ biũria birĩkũ tũkaarĩĩria nandĩ?
7 Kama mafungu yaliyotangulia yanavyoonyesha, hakuna msingi wa Kimaandiko wa kufikiri kwamba akina dada ni duni kwa kulinganisha na akina ndugu. Dada zetu wenye upendo na wakarimu wanalinufaisha sana kutaniko, na wazee wanategemea msaada wao ili kuendeleza amani na umoja kutanikoni. Lakini tunahitaji kujibu maswali fulani. Kwa mfano: Kwa nini Yehova anataka dada afunike kichwa chake pindi fulani? Kwa kuwa ni akina ndugu tu wanaowekwa rasmi kuwa wazee na watumishi wa huduma, je, hilo linamaanisha kwamba kila ndugu ni kichwa cha kila dada kutanikoni?
RĨ, MŨTAANA WA BAABA O WONTHE, NĨ KĨONGO KĨA MWARĨ WA BAABA O WONTHE?
8. Kũringana na Aefeso 5:23, rĩ, mũtaana wa baaba o wonthe, nĩ kĩongo kĩa mwarĩ wa baaba o wonthe? Tarĩĩria.
8 Jibu fupi ni hapana! Ndugu kutanikoni si kichwa cha kila dada; Kristo ndiye kichwa chao. (Soma Waefeso 5:23.) Katika familia, mume ana mamlaka juu ya mke wake. Mtoto wa kiume aliyebatizwa si kichwa cha mama yake. (Efe. 6:1, 2) Na kutanikoni, wazee wana mamlaka ya kadiri tu juu ya akina dada na ndugu. (1 The. 5:12; Ebr. 13:17) Wanawake waseja ambao hawaishi na baba na mama, wanaendelea kuwaheshimu wazazi wao na wazee kutanikoni. Hata hivyo, kama ilivyo kwa wanaume kutanikoni, wao pia wana kichwa mmoja tu, Yesu.
Waseja ambao hawaishi na wazazi wao wako chini ya ukichwa wa Yesu (Tazama fungu la 8)
9. Nĩkĩ magiita jamwe aarĩ ba baaba babuĩrĩte gũkunĩka mĩtwe yaao?
9 Hata hivyo, ni kweli kwamba Yehova amewaweka rasmi wanaume waongoze ibada na kufundisha kutanikoni, naye hajawapa wanawake mamlaka hiyo. (1 Tim. 2:12) Kwa nini? Kwa sababu ileile ambayo amemweka rasmi Yesu kuwa kichwa cha mwanamume—ili kudumisha utaratibu mzuri katika familia yake. Ikiwa hali fulani inamlazimu dada atimize jukumu ambalo kwa kawaida lingefanywa na ndugu, basi Yehova anataka dada huyo afunike kichwa chake.c (1 Kor. 11:4-7) Yehova anawataka akina dada wafanye hivyo, si ili kuwashushia heshima, bali kuwapa njia ya kuonyesha kwamba wanaheshimu kanuni ya ukichwa ambayo ameweka. Tukiwa na mambo hayo akilini, acheni sasa tujibu swali hili: Vichwa vya familia na wazee kutanikoni wana mamlaka ya kadiri gani?
NGŨGĨ CIA BIONGO BIA NJA NA CIA AKŨRŨ BA KĨŨTHŨRANO
10. Nĩmbi biũmba gũtũma mũkũrũ wa kĩũthũrano, athũgaania gwĩkĩra kĩuthũrano mawaatho?
10 Wazee wanampenda Kristo, na wanawapenda “kondoo” ambao Yehova na Yesu wamewaweka chini ya utunzaji wao. (Yoh. 21:15-17) Kwa nia nzuri, mzee wa kutaniko anaweza kujiona kama baba kwa wale walio kutanikoni. Huenda akafikiri kwamba ikiwa kichwa cha familia ana haki ya kuweka sheria ili kuilinda familia yake, basi mzee wa kutaniko anaweza kuweka sheria anazotumaini zitawalinda kondoo wa Mungu. Na huenda baadhi ya akina ndugu na dada, wakawatia moyo wazee wa kutaniko watende kama vichwa vyao vya kiroho kwa kuwaomba wawafanyie maamuzi. Lakini je, wazee wa kutaniko na vichwa vya familia wana mamlaka sawa?
Wazee wanahangaikia mahitaji ya kiroho na ya kihisia ya kutaniko. Yehova amewapa wajibu wa kudumisha usafi wa kimaadili kutanikoni (Tazama fungu la 11 na 12)
11. Biongo bia nja na akũrũ ba kĩũthũrano barĩ na ngũgĩ irĩkũ ingˈuaneene?
11 Mtume Paulo alionyesha kwamba kuna mambo yanayofanana inapohusu jukumu la kichwa cha familia na jukumu la mzee wa kutaniko. (1 Tim. 3:4, 5) Kwa mfano, Yehova anawataka washiriki wa familia wamtii kichwa cha familia. (Kol. 3:20) Na anawataka wale walio kutanikoni wawatii wazee. Yehova anatarajia kwamba vichwa vya familia na wazee wa kutaniko wahakikishe kwamba wale walio chini ya utunzaji wao wana hali nzuri ya kiroho. Pia, vichwa vya familia na wazee wa kutaniko wanahangaikia mahitaji ya kihisia ya wale walio chini ya mamlaka yao. Na kama ilivyo kwa vichwa vizuri vya familia, wazee kutanikoni wanahakikisha kwamba wale walio chini ya utunzaji wao wanapata msaada wakati wa matatizo. (Yak. 2:15-17) Zaidi ya hayo, Yehova anatarajia wazee wa kutaniko pamoja na vichwa vya familia wadumishe viwango vyake na ‘kutopita mambo yaliyoandikwa’ katika Biblia.—1 Kor. 4:6.
Vichwa vya familia wamepewa mamlaka na Yehova ya kuongoza katika familia zao. Kabla ya kufanya maamuzi, kichwa cha familia mwenye upendo atazungumza na mke wake (Tazama fungu la 13)
12-13. O ta ũrĩa kwonanĩtue kĩrĩ Aroma 7:2, kũrĩ na mwanya jũrĩkũ jwa ngũgĩ cia biongo bia nja, na cia akũrũ ba kĩũthũrano?
12 Hata hivyo, kuna tofauti kubwa kati ya jukumu la mzee kutanikoni na jukumu la kichwa cha familia. Kwa mfano, Yehova amewapa wazee wa kutaniko mgawo wa kutenda kama waamuzi, na amewapa wajibu wa kuwaondoa kutanikoni watenda dhambi wasiotubu.—1 Kor. 5:11-13.
13 Kwa upande mwingine, Yehova amewapa vichwa vya familia mamlaka fulani ambayo hajawapa wazee. Amempa kichwa cha familia mamlaka ya kuweka sheria kwa ajili ya familia yake, na kuhakikisha kwamba zinafuatwa. (Soma Waroma 7:2.) Kwa mfano, kichwa cha familia ana haki ya kuamua muda ambao watoto wake wanapaswa kurudi nyumbani usiku. Pia, ana mamlaka ya kuwatia nidhamu watoto wake ikiwa watashindwa kutii sheria hiyo. (Efe. 6:1) Bila shaka, kichwa cha familia mwenye upendo atazungumza kwanza na mke wake kabla ya kuweka sheria za nyumbani; kwa sababu yeye na mke wake ni “mwili mmoja.”d—Mt. 19:6.
TĨĨA KRISTŨ, ARĨ KĨONGO GĨA KĨŨTHŨRANO
Yesu, akiwa chini ya ukichwa wa Yehova, anatoa mwongozo kwa kutaniko la Kikristo (Tazama fungu la 14)
14. (a) Kũringana na jarĩa jagweti kĩrĩ Mariko 10:45, nĩkĩ gũkwagĩra atĩ Jehova nathuurĩte Jesũ arĩ kĩongo gĩa kĩũthũrano? (b) Kĩama kĩrĩa Gĩtongagĩĩria kĩrĩ na ngũgĩ ĩrĩkũ? (Tega kathandũkũ “Ngũgĩ ya Kĩama kĩrĩa Gĩtongagĩĩria.”)
14 Kupitia fidia, Yehova alinunua uhai wa kila mtu kutanikoni, na wa wanadamu wengine wote ambao watamwamini Yesu. (Soma Marko 10:45; Mdo. 20:28; 1 Kor. 15:21, 22) Hivyo, ni jambo linalofaa kwamba alimweka rasmi Yesu, ambaye alitoa uhai wake kuwa fidia, awe kichwa cha kutaniko. Akiwa kichwa chetu, Yesu ana mamlaka ya kuweka sheria zinazoongoza mwenendo wa mtu mmoja-mmoja kwenye familia na katika kutaniko lote, na pia kuhakikisha kwamba zinafuatwa. (Gal. 6:2) Lakini Yesu anafanya mengi zaidi ya kuweka tu sheria. Anamlisha na kumtunza kila mmoja wetu.—Efe. 5:29.
15-16. Nĩmbi ũkwiritana kuumania na jarĩa jaugĩtwe nĩ mwarĩ wa baaba Marley, na mũtaana wa baaba Benjamin?
15 Akina dada wanaonyesha kwamba wanamheshimu Kristo kwa kufuata mwongozo wanaopewa na wanaume ambao amewaweka rasmi ili wawatunze. Akina dada wengi wanakubaliana na maneno ya Marley, dada anayeishi nchini Marekani. Anasema hivi: “Ninathamini sana sehemu yangu nikiwa mke na dada kutanikoni. Ninahitaji kuendelea kutia bidii ili niwe na mtazamo mzuri kuelekea mpango wa Yehova wa ukichwa. Lakini mume wangu na akina ndugu kutanikoni wamefanya iwe rahisi zaidi kwangu kwa sababu wananiheshimu na kunieleza kwamba wanathamini kazi ninayofanya.”
16 Akina ndugu wanaonyesha kwamba wanaelewa mpango wa ukichwa kwa kuwaheshimu na kuwastahi akina dada. Benjamin, ndugu anayeishi nchini Uingereza, anasema hivi: “Nimejifunza mambo mengi sana kutokana na maelezo ya akina dada kwenye mikutano, na madokezo yao ya jinsi ya kujifunza na jinsi ya kuwa na matokeo mazuri katika huduma. Ninaona kwamba kazi wanayofanya ni yenye thamani sana.”
17. Nĩkĩ tũbuĩrĩte gũtĩa ũritani bwegie ũtongeeria na ũrũngamĩĩri kĩuthũranone?
17 Wote kutanikoni—wanaume, wanawake, vichwa vya familia, na wazee—wanapoelewa na kuheshimu kanuni ya ukichwa, kutaniko linakuwa na amani. Na jambo muhimu hata zaidi ni kwamba tunamletea sifa Yehova, Baba yetu wa mbinguni anayetupenda.—Zab. 150:6.
RWĨMBO 123 Kutii Utaratibu wa Kitheokrasi kwa Ushikamanifu
a Akina dada wanatimiza sehemu gani kutanikoni? Je, kila ndugu ni kichwa cha kila dada kutanikoni? Je, mamlaka waliyo nayo wazee wa kutaniko ni sawa na ya vichwa vya familia? Katika makala hii, tutaona jinsi mifano iliyo katika Neno la Mungu inavyotusaidia kujibu maswali hayo.
b Tazama fungu la 6 la makala “Watie Moyo Wanawake Wakristo,” iliyochapishwa katika toleo la Septemba 2020, la Mnara wa Mlinzi.
c Tazama sanduku “Dada Anapaswa Kufunika Kichwa Wakati Gani?”
d Kwa habari zaidi kuhusu ni nani anayepaswa kuamua ni kutaniko gani ambalo familia itashirikiana nalo, tazama fungu la 17-19 katika makala “Heshimu Sehemu ya Wengine Katika Kutaniko la Yehova,” katika gazeti la Mnara wa Mlinzi la Agosti 2020.
e Kwa maelezo zaidi kuhusu habari hiyo, tazama kitabu “Jitunzeni Katika Upendo wa Mungu,” ukurasa wa 209-212.
f Ili kupata habari kamili kuhusu jukumu la Baraza Linaloongoza, tazama gazeti la Mnara wa Mlinzi la Julai 15, 2013, ukurasa wa 20-25.