Sapit 11

Nu Pe Viv dan Bann Dernye Zur!

1. Kifer eski buku pa kone ki pu fer kan zot get sityasyon lemond, me ki kote nu kapav gayn enn lexplikasyon sir lor bann levennman lemond?

KUMA eski lemond finn vinn muvmante kumsa? Kot nu pe ale? Eski u finn deza poz u sa bann kestyon la? Buku pa kone ki pu fer kan zot get sityasyon lemond. Lager, maladi, ek krim, bann kitsoz ki nu pe truve zordi, fer bann dimunn demann zot mem ki lavenir pe rezerv zot. Bann lider dan guvernman pa pe donn gran lespwar. Me, dan so Parol, Bondye donn nu enn lexplikasyon sir kifer sa bann zur la difisil. Nu kapav fer Labib konfyans parski li ed nu pu pran kont lepok ki nu pe viv. Li montre nu ki nu pe viv dan “bann dernye zur” sa sistem ki egziste zordi la.—2 Timote 3:1.

2. Ki kestyon bann disip Zezi ti poz li, ek ki repons li finn donn zot?

² Anu egzaminn par egzanp repons ki Zezi ti donn so bann disip kan bannla ti kestyonn li. Trwa zur avan li mor, zot finn demann li: “Ki siyn pu montre to prezans ek lafin sa sistem ki egziste zordi la?”a (Matye 24:3) Dan so repons, Zezi finn koz lor bann evennman ek bann sityasyon presi dan lemond ki ti pu montre klerman ki sa sistem ki pa respekte Bondye la finn rant dan so bann dernye zur.

3. Kifer eski bann kondisyon lor later finn vinn pli pabon kan Zezi finn kumans dirize?

³ Kuma sapit avan finn montre, bann kalkil bann dat dan Labib montre ki Rwayom Bondye finn fini kumans dirize. Me kuma eski kapav sa? Sityasyon lemond pa finn amelyore, okontrer li finn vinn pli pabon. Zisteman, sa li enn prev solid ki Rwayom Bondye finn kumans dirize. Kifer eski nu kapav dir sa? Ebyin, Psom 110:2 fer nu kone ki pandan enn sertin letan, Zezi ti pu dirize “omilye so bann lennmi.” Ek, premye aksyon ki Lerwa dan lesyel ti pu fer, li ti pu pus Satan ek so bann demon dan vwazinaz later. (Revelasyon 12:9) Ki konsekans eski sa finn ena? Parey kuma Revelasyon 12:12 ti anonse: “Maler pu later ek pu lamer, parski Dyab finn desann kot zot; li dan enn gran koler pwiski li kone ki li ena enn kurt peryod letan.” Zordi, nu pe viv sa “kurt peryod letan” la.

4. Ki bann levennman ki mark bann dernye zur, ek ki zot indike? (Get tablo.)

⁴ Donk, li pa etonan ki, kan bann disip Zezi ti demann li siyn so prezans ek lafin sa sistem ki egziste, Zezi ti donn zot enn repons ki ti fer zot reflesi. U kapav truv plizir kitsoz ki fer parti sa siyn la dan lankadre paz 102. Kuma u kapav truve, bann zapot Kretyin kuma Pol, Pyer, ek Zan, tule trwa finn donn plis detay konsernan bann dernye zur. Li vre ki laplipar bann levennman ki fer parti dan siyn bann dernye zur, zot bann sityasyon plito kritik. Selman, kan nu truv bann profesi realize, sa bizin donn nu lasirans ki lafin sa move sistem la finn koste. Anu al egzaminn sertin bann prinsipal levennman ki mark bann dernye zur.

BANN LEVENNMAN KI MARK BANN DERNYE ZUR

5, 6. Kuma eski bann profesi konsernan lager ek maladi pe realize?

⁵ “Nasyon pu lev kont nasyon ek rwayom kont rwayom.” (Matye 24:7; Revelasyon 6:4) Dapre ekrivin Ernest Hemingway, Premye Lager Mondyal sa mem “pli gran masak ki finn tuy pli buku dimunn, ki pli sovaz ek ki pli mal dirize, ki finn kapav ena lor later.” Dapre liv The World in the Crucible—1914-1919 (Lemond Dan Enn Leprev Terib), sa lager la ti “enn nuvo kalite lager, premye lager total dan listwar limanite. Zame avan bann dimunn pa finn konn enn lager usi gran ek intans kumsa, ek ki finn dire pandan lontan.” Apre sa, finn ena Dezyem Lager Mondyal, ki finn fer pli buku ravaz ki Premye Lager Mondyal. Profeser Hugh Thomas dir: “Vintyem syek finn domine par mitrayez, tink, avyon B-52 ki larg bom, bom nikleer, ek an dernye, misil. Dan okenn lepok avan, lager pa finn vers sa kantite disan la, ek fer sa kantite ravaz ki nu finn gayne dan sa syek la. Li vre ki apre Lager Frwad, ti dir ki ti pu diminye kantite zarm ki servi. Me purtan, dapre enn rapor, apre diminisyon zarm, ti ena ant 10,000 ek 20,000 explozif nikleer ki ti reste ankor, ek finn estime ki zot pwisans ti 900 fwa pli siperyer ki seki ti servi dan Dezyem Lager Mondyal.

⁶ “Pu mank manze.” (Matye 24:7; Revelasyon 6:5, 6, 8) Depi 1914, finn ena plis ki 20 gran lafaminn. Banglades, Burundi, Etyopi, Kanboj, Lagres, Larisi, Lasinn, Lenn, Nizerya, Rwanda, Somali, ek Sudan, tusala ti bann peyi ki ti afekte. Purtan, pa zis akoz pena manze ki ena lafaminn. Get seki enn grup syantis ek ekonomis dan lagrikiltir finn dir: “Dan bann dernye lane ki finn fek pase, manze lor later finn ogmant pli vit ki popilasyon. Me, plis ki 800 milyon dimunn ankor tuzur byin mizer parski zot pa kapav aste ase manze pu zot kapav sorti net dan problem malnitrisyon. Ek dan buku ka, politik ena enn gran par ladan. Dr. Abdelgalil Elmekki, ki dan Liniversite Toronto, donn zisteman de legzanp, Etyopi ek Sudan. Alor ki plizir milye dimunn pe sufer lafaminn dan sa bann peyi la, zot guvernman pe vann gran-gran kantite manze dan lezot peyi. Bann guvernman la paret pli interese pu gayn plis larzan pu aste zarm, ki pu nuri zot popilasyon. Ki konklizyon Dr. Elmekki finn tire lor la? Ebyin, suvan lafaminn li “enn problem partaz ek fason ki guvernman dirize.”

7. Ki nu kapav dir lor bann maladi zordi?

⁷ “Bann maladi.” (Lik 21:11; Revelasyon 6: 8) An 1918-19, lafyev Espanyol finn tuy plis ki 21 milyon dimunn. Dan so liv The Great Epidemic (Gran Lepidemi), A. A. Hoehling ekrir: “Zame dan so listwar, lemond finn konn enn maladi kumsa, enn maladi ki finn tuy enn gran kantite dimunn dan enn tigit letan.” Zordi bann maladi pe fer ravaz. An 1998, plis ki set milyon dimunn finn mor ar kanser ek kat milyon zanfan anba laz sink an finn mor ar dyare ek tiberkiloz tuy plis ki trwa milyon dimunn. Bann infeksyon respiratwar, kuma nemoni tuy tulelane 3.5 milyon zanfan ki ena mwins ki sink an. Ek enn sif inpresyonan, 2.5 milyar dimunn sufer avek tu sort kalite maladi akoz mank delo, uswa delo polye, uswa akoz mank lizyenn. Lepidemi SIDA rapel nu ki, malgre bann gran progre ki dimunn finn fer dan medsinn, zot pa kapav tir maladi.

8. Kuma bann dimunn montre ki zot “kontan larzan”?

⁸ “Bann dimunn pu . . . kontan larzan.” (2 Timote 3:2) Dan bann peyi atraver lemond antye, bann dimunn swaf dibyin. Zordi, pu kone si enn dimunn finn “reysi” ek si li finn “arive dan lavi,” bann dimunn get lapey ki li gayne ek kantite dibyin ki li ena. Prezidan adzwin enn lazans piblisite finn dir, “Materyalis pu kontinye res enn lafors ki kontrol sosyete Amerikin, ek enn lafors inportan ki pli ale pu kontrol plis bann biznes.” Eski sa pe arive kot u reste?

9. Ki nu kapav dir konsernan dezobeisans anver bann paran, parey kuma finn anonse?

⁹ “Pa pu ekut bann paran.” (2 Timote 3:2) Zordi zur, bann paran, bann profeser ek lezot kapav konfirme ki buku zanfan pa ekute ek zot pena respe. Sertin parmi sa bann zanfan la pe pey konsekans move kondwit zot bann paran, uswa ena pe imit zot move kondwit. Enn kantite zanfan nepli ena konfyans dan lekol, dan lalwa, dan relizyon, ek dan zot paran; ek zot rebel kont sa bann lotorite la. Enn ansyin profeser kolez dir: “Dan enn fason zeneral, sa bann zenn la pena preske okenn respe pu ninport ki kitsoz.” Me, erezman, bann zanfan ki ena lakrint pu Bondye donn enn bon legzanp dan zot kondwit.

10, 11. Ki prev ena ki bann dimunn zot feros ek zot mank lafeksyon natirel?

¹⁰ “Feros.” (2 Timote 3:3) “Feros” tradir enn mo Grek ki vedir ‘pa finn drese, sovaz, ki pena sinpati ek santiman.’ Nu truve ki sa bann mo la aplik byin ar bann ki fer vyolans zordi! Enn lartik dan enn zurnal dir: “Lavi telman fer per, ek telman ena disan ki verse, ki bizin ena enn leker byin solid pu kapav lir bann nuvel dan lagazet.” Enn gard sekirite bann lapartman finn remarke ki buku zenn refiz pu reflesi lor konsekans zot bann aksyon. Dapre li bann zenn ‘rezonn kumsa: “Mo pa konn demin. Mo pu gayn seki mo anvi asterla mem.’”

¹¹ “Pena lafeksyon natirel.” (2 Timote 3:3) Sa lexpresyon la tradir enn mo Grek ki vedir “pena leker, pena pitye” ek li vedir usi enn “mank lafeksyon natirel, familyal. (The New International Dictionary of New Testament Theology) Wi, byin suvan pena lafeksyon dan landrwa kot ti bizin plis ena li—dan fami. Li normal zordi pu tann bann rapor lor bann dimunn ki gayn maltrete, ki li enn zom uswa enn madam marye, enn zanfan, ek mem bann vye dimunn. Enn lekip resers finn fer sa komanter la: “Vyolans parmi bann dimunn—ki li enn kalot uswa puse, ki li enn kut kuto uswa enn kut bal—tusala ariv suvan plis dan fami ki dan enn lezot plas dan sosyete.”

12. Kifer eski nu kapav dir ki bann dimunn ena zis enn form latasman ar Bondye?

¹² “Ena enn form latasman ar Bondye, me zot trayir so puvwar.” (2 Timote 3:5) Labib ena puvwar pu fer lavi bann dimunn vinn meyer. (Efezyin 4:22-24) Purtan, zordi buku servi zot relizyon kuma enn rido, pu ki deryer sa zot fer bann move travay ki pa fer Bondye plezir. Byin suvan bann sef relizye exkiz bann pratik kuma koz manti, kokin ek move kondwit sexyel. Buku relizyon pres lamur, me an mem tan zot ankuraz bann lager. Enn lartik dan magazinn India Today (Lenn Zordi) fer sa remark la: “Bann dimunn finn fer bann krim pli sovaz kont zot prosin lor non Kreater Siprem.” Avredir, de lager ki finn vers pli buku disan—Premye ek Dezyem Lager Mondyal—ti kumans dan bann peyi ki Swadizan Kretyin.

13. Ki prev ena pu dir ki later pe rwine?

¹³ “Pe rwinn later.” (Revelasyon 11:18) Plis ki 1,600 syantis ki sorti inpe partu lor later, parmi ti ena 104 lorea pri Nobel, finn dakor avek warning ki Union of Concerned Scientists (UCS) finn lanse: “Bann dimunn pe al fer kolizyon avek lanatir. . . . Dan zis detrwa dizenn lane ankor, pa pu ena okenn sans pu evit bann menas enn katastrof. Rapor la finn dir ki bann move pratik ki zom pe fer “kapav telman sanz lemond, ki li pu nepli kapav prezerv lavi ki nu kone.” Kus ozonn pe diminye, ena polisyon delo, bann lafore pe detrir, later pe nepli raporte, ek plizir espes zanimo ek plant pe disparet, tusala finn site kuma bann problem grav ki pu bizin regle vit. UCS dir: “Parski nu finn zwe ar sistem lavi kot sak kitsoz depann lor so kamarad, sa pu kapav ena bann konsekans partu; sa kapav mem detrir bann sistem byolozi, ki dayer nu pa byin konpran kuma li fonksyone.”

14. Kuma eski u kapav pruve ki Matye 24:14 pe realize dan nu lepok?

¹⁴ “Sa bon nuvel lor rwayom la pu prese partu kot dimunn reste lor later.” (Matye 24:14) Zezi ti anonse ki bon nuvel lor Rwayom ti pu prese lor later antye, kuma enn temwaynaz pu tu bann nasyon. Avek led ek benediksyon Bondye, bann Temwin Zeova pe pas plizir milyar lertan pu prese ek fer bann disip. (Matye 28:19, 20) Wi, bann Temwin konsyan ki si zot pa anons bon nuvel, zot pu ena det disan lor zot latet. (Ezekyel 3:18, 19) Me zot kontan ki tulelane, plizir milye dimunn pe montre zot rekonesans. Zot pe aksepte mesaz Rwayom, ek zot pe pran pozisyon kuma bann vre Kretyin, setadir, kuma bann Temwin Zeova. Li enn gran privilez pu servi Zeova ek pu fer konn konesans Bondye partu. Apre ki sa bon nuvel la pu prese partu kot dimunn reste lor later, lafin pu vinn lor sa move sistem la.

REAZIR DEVAN BANN PREV

15. Kuma eski sa move sistem ki egziste zordi la pu fini?

¹⁵ Kuma eski sa sistem la pu fini? Labib anonse ki enn “gran detres” pu kumanse kan sistem politik lemond pu atak “Gran Babilonn,” pwisans mondyal fos relizyon. (Matye 24:21; Revelasyon 17:5, 16) Zezi finn dir ki dan sa peryod la ‘soley pu vinn nwar, ek lalinn pa pu donn so lalimyer, bann zetwal pu sap dan lesyel pu tonbe, ek bann pwisans lesyel pu tranble.’ (Matye 24:29) Kitfwa vremem sa pu arive dan lesyel. An tu ka, bann relizyon ki pe briye kuma bann lalimyer dan lemond pu teyn. Lerla, Satan ki apel usi, “Gog dan peyi Magog,” pu inflyans bann dimunn pu ki, ansam zot lans enn dernye latak kont lepep Zeova. Me Satan pa pu reysi, parski Bondye pu sap so pep. (Ezekyel 38:1, 2, 14-23) “Gran detres” pu fini avek Armagedonn, “lager gran zur Bondye Tu Pwisan.” Li pu netway tu seki reste dan lorganizasyon Satan lor later ek bann dimunn ki pu sape pu gayn bann benediksyon pu tuletan.—Revelasyon 7:9, 14; 11:15; 16:14, 16; 21:3, 4.

16. Kuma eski nu kone ki bann levennman ki mark bann dernye zur ki finn anonse dan bann profesi, aplik ar nu lepok?

¹⁶ Kan nu get sertin bann levennman ki mark bann dernye zur, ki finn anonse dan bann profesi, nu kapav panse ki sa ti kapav aplik usi ar bann lezot lepok dan listwar. Me, kan nu met tu bann profesi la ansam, nu truve ki zot aplik zis ar nu lepok. Anu pran enn legzanp: Bann laliyn dan lanprint enn dimunn form enn desin ki zis pu sa dimunn la tusel. Pareyman, bann levennman ki mark bann dernye zur, zot zis pu sa lepok la mem. Zot form enn “lanprint” ki pa kapav aplik ar okenn lot lepok. Asterla, kan nu pran kont bann prev ki dapre Labib Rwayom pe dirize dan lesyel, nu pena dut ki nu pe viv bann dernye zur. Anplis, Labib pruv klerman ki sa move sistem la byinto pu detrir.

17. Pwiski nu kone ki nu pe viv dan bann dernye zur, ki sa bizin pus nu pu fer?

¹⁷ Kuma u pu reazir devan bann prev ki montre ki nu pe viv bann dernye zur? Reflesi enn ku: Si nu kone ki enn gro siklonn pe menase, san perdi letan nu pu pran tu bann prekosyon ki bizin. Ebyin, seki Labib pe anonse pu sa lemond la bizin fer nu azir. (Matye 16:1-3) Nu kapav truv klerman ki nu pe viv bann dernye zur sistem sa lemond la. Sa bizin motiv nu pu fer bann sanzman ki bizin pu nu gayn faver Bondye. (2 Pyer 3:3, 10-12) Zezi ti prezant li mem kuma azan nu delivrans, kan li finn donn enn warning: “Fer atansyon ar zot mem, ki zot leker pa vinn lur avek lekse manze ek bwar, avek bann traka lavi, ek lerla enn ku sa zur la vinn tutswit lor zot kuma enn pyez. Parski li pu vinn lor tu bann ki pe res partu lor later. Donk, res lor zot gard, fer tuletan bann siplikasyon pu ki zot reysi sape dan tu bann kitsoz ki pu bizin arive, ek ki zot kapav debut devan Garson zom.”—Lik 21:34-36.

[Not]

TESTE U KONESANS

Dapre Labib, letan Kris ti pu kumans dirize, ki bann sityasyon ti pu ena dan lemond?

Ki bann levennman ki mark bann dernye zur?

Ki kitsoz konvink u ki u pe viv dan bann dernye zur?

[Lankadre paz 102]

BANN LEVENNMAN KI MARK BANN DERNYE ZUR

• Lager enn deryer lot.—Matye 24:7; Revelasyon 6:4.

• Lafaminn.—Matye 24:7; Revelasyon 6:5, 6, 8.

• Maladi.—Lik 21:11; Revelasyon 6:8.

• Dezobeisans lalwa pe ogmante.—Matye 24:12.

• Later pe rwine.—Revelasyon 11:18.

• Tranbleman deter.—Matye 24:7.

• Letan kritik pu fer fas.—2 Timote 3:1.

• Swaf larzan.—2 Timote 3:2.

• Pa ekut paran.—2 Timote 3:2.

• Mank lafeksyon natirel.—2 Timote 3:3.

• Kontan plezir plis ki Bondye.—2 Timote 3:4.

• Mank metriz.—2 Timote 3:3.

• Pa kontan seki bon.—2 Timote 3:3.

• Pa pran kont danze ki pe menase.—Matye 24:39.

• Bann moker rezet prev dernye zur.—2 Pyer 3:3, 4.

• Bon nuvel lor Rwayom Bondye pe prese dan lemond antye.—Matye 24:14.

[Zimaz paz 101]