Inona no Fantatrao Momba ny Filalaovana Ody?
FILALAOVANA ody! Inona no tonga ao an-tsainao amin’izany teny izany?
Ho an’ny maro, dia finoanoam-poana sy hevi-dravina no votoatin’izy io, ka tsy tokony hoheverina ho zava-dehibe. Ho azy ireo, ny filalaovana ody dia zavatra foromporonin’ny saina fotsiny: Vaviantitra mpilalao ody, izay manao akanjo ivelany misy saron-doha, manampy elatra ramanavy ho ao anaty vilanibe iray efa miketriketrika, manova olona ho tonga sahona, ary sady mitaingina tahon-kifafa mba hisidinana eny amin’ny habakabaka amin’ny alina no mikakakaka manao fara hehy.
Ho an’ny hafa indray kosa, dia tsy azo ivazivaziana ny filalaovana ody. Milaza ny mpanao famotopotorana sasany fa maherin’ny antsasaky ny mponina amin’ny tany no mino fa tena misy ny mpilalao ody, ary afaka ny hanan-kery eo amin’ny fiainan’ny hafa. Olona an-tapitrisany maro no mino fa ratsy sy mampidi-doza ary tena tokony hatahorana mafy ny filalaovana ody. Manambara toy izao, ohatra, ny boky iray miompana amin’ny fivavahana afrikanina: “Latsa-paka lalina eo amin’ny fiainan’ny Afrikanina ny finoana ny hoe misy asany sy mampidi-doza ny majika ratsy sy ny famosaviana ary ny filalaovana ody (...) Ny mpilalao ody sy ny mpamosavy no olona ankahalaina indrindra eo amin’ny fiaraha-monina misy azy ireo. Na dia mandraka ankehitriny aza, dia misy toerana sy fotoana andarohan’ny olona azy ireo ho faty.”
Any amin’ny tany tandrefana anefa, dia naka endrika vaovao ny filalaovana ody, ka nanjary nomena haja. Nampihena be dia be ny tahotra filalaovana ody ny boky sy ny televiziona ary ny sarimihetsika. Nanamarika toy izao i David Davis, mpamakafaka fialam-boly: “Tampoka teo, ny mpilalao ody dia tanora kokoa sy manintona kokoa, eny, manintona tanteraka. Mora mahamarika ireo fironana misy, ny Hollywood [ny indostrian’ny sarimihetsika amerikanina]. (...) Ataon’izy ireo manintona kokoa sy mahate ho tia kokoa ireo mpilalao ody, satria amin’izay izy ireo dia afaka manintona mpijery maro kokoa, anisan’izany ny vehivavy sy ankizy mbola kely kokoa.” Hain’ny indostrian’ny sarimihetsika amerikanina avadika ho tombony ara-bola, ny fironana rehetra misy.
Misy milaza fa nanjary iray amin’ireo fihetsiketsehana ara-panahy niroborobo haingana indrindra tany Etazonia ny filalaovana ody. Manerana ny tany mandroso, dia misy olona maro tsy mitsaha-mitombo, izay diso fanantenana tamin’ireo fivavahana lehibe sy entanin’ny fihetsiketsehana miaro ny zon’ny vehivavy, ka mitady fahafaham-po ara-panahy amin’ny endriny samihafa amin’ny filalaovana ody. Raha ny marina, dia maro aoka izany ireo endri-pilalaovana ody, hany ka tsy mampitovy hevitra ny olona na dia ny dikan’ny teny hoe “mpilalao ody” aza. Matetika anefa ireo lazaina ho mpilalao ody no fantatra ho anisan’ny Wicca, izay faritan’ny diksionera iray hoe “fivavahana amin’ny natiora, miharo fanompoan-tsampy, izay niandoha tany Eoropa andrefana talohan’ny Kristianisma, ary velona indray tamin’ny taonjato faha-20”. Maro koa, noho izany, no mitonona ho mpanompo sampy na mpanompo sampy amin’ny endriny vaovao.
Nandritra ny tantara manontolo, dia nankahalaina sy nenjehina sy nampijalijalina ary novonoina ho faty mihitsy aza ireo mpilalao ody. Tsy mahagaga raha may ny hanatsara ny fiheveran’ny olona azy, ireo mpilalao ody amin’ny andro maoderina. Tamin’ny fanadihadiana iray, dia nasaina nilaza izay hafatra tiany hampitaina indrindra tamin’ny vahoaka ny mpilalao ody maro. Izao no navalin’izy ireo, araka ny namintinan’ilay mpikaroka atao hoe Margot Adler azy: “Tsy ratsy fanahy izahay. Tsy mivavaka amin’ny Devoly izahay. Tsy manimba na mamitaka olona izahay. Tsy mampidi-doza izahay. Olona tsotra tahaka anareo izahay. Manana ankohonana sy asa sy fanantenana ary nofinofy izahay. Tsy fivavahana hafahafa izahay. Tsy mpamosavy izahay. (...) Tsy mila matahotra anay ianareo. (...) Be lavitra tsy araka ny ieritreretanareo azy ny itovizanay aminareo.”
Nihanekena hatrany izany hafatra izany. Midika ve anefa izany fa tsy misy antony tokony hampanahy ny amin’ny filalaovana ody? Andeha hodinihintsika izany, ao amin’ny lahatsoratra manaraka.