Nanana Baiboly ve i Jesosy?

TSIA. Nahoana? Mbola tsy nisy Baiboly feno toy ny ankehitriny tamin’ny androny. Nanana horonam-bokin’ny Soratra Masina anefa ireo synagoga. Ireny no lasa anisan’ny Baiboly tatỳ aoriana. Namaky ny horonam-bokin’i Isaia, ohatra, i Jesosy tao amin’ny synagogan’i Nazareta. (Lioka 4:16, 17) Nandre ny ‘famakiana ny Lalàna sy ny Mpaminany teo anatrehan’ny rehetra’ koa ny apostoly Paoly, tany Antiokia, any Pisidia. (Asan’ny Apostoly 13:14, 15) Nilaza i Jakoba mpianatra fa “novakina mafy tao amin’ny synagoga isan-tsabata”, ny boky nosoratan’i Mosesy.—Asan’ny Apostoly 15:21.

Nisy olona nanana horonam-bokin’ny Soratra Masina ve anefa tamin’ny taonjato voalohany? Azo antoka fa nanana ilay tandapa etiopianina, mpanompon’i Kandasy Mpanjakavavy. “Nipetraka tao amin’ny kalesiny sady namaky mafy ny bokin’i Isaia mpaminany” mantsy izy, rehefa hitan’i Filipo teo amin’ny lalana ho any Gaza. (Asan’ny Apostoly 8:26-30) Nasain’i Paoly nitondra “ireo horonam-boky, indrindra fa ny horonam-boky hoditra”, i Timoty. (2 Timoty 4:13) Azo inoana fa anisan’ny Soratra Hebreo izy ireo, na dia tsy nilaza mazava aza i Paoly hoe bokin’iza ilay izy.

Nilaza i Alan Millard, mpampianatra teny hebreo, fa Jiosy vitsy ihany no nanana horonam-bokin’ny Soratra Masina. Anisan’izany “ny olona ambony tany Palestina, ireo nilaza ho nahita fianarana, ny Fariseo sasany, ary ny mpampianatra toa an’i Nikodemosy.” Lafo mantsy ny horonam-boky. Tokotokony ho “denaria enina na folo ny vidin’ny bokin’i Isaia”, hoy i Millard. Milaza koa izy fa “mandany horonana 15 hatramin’ny 20”, ny Soratra Hebreo manontolo. Mitovy amin’ny karama enim-bolana ny vidin’izany.

Tsy lazain’ny Baiboly raha nanana horonam-boky manokana i Jesosy na ny mpianany. Tsy isalasalana anefa fa nahay tsara ny Soratra Masina i Jesosy, ka afaka nanonona andinin-teny tsy an-kijery soratra na nilaza ny hevitr’izy ireny. (Matio 4:4, 7, 10; 19:4, 5) Tsy dia lafo izao ny Baiboly ary afaka manana azy io ny rehetra. Tsy mba tokony handinika azy io àry ve isika?