Manontany ny Tanora Hoe...

Ahoana no Ahafahan’ireo Vehivavy Miteraka Tsy Manambady Mitantana Amin’ny Fomba Tsara Indrindra ny Tarehin-javatra Misy Azy?

NY FIHETSEHAM-PON’I Linda dia nahatafiditra fahatairana mafy, fandavana, tahotra, hatezerana, tsy fananana fanantenana sy famoizam-po.a Ny fizahana ara-pitsaboana dia nanamafy ilay natahorany mafy indrindra: bevohoka telo volana izy. Tsy manambady ary vao 15 taona monja i Linda. Izy dia iray monja amin’ireo zatovo iray tapitrisa bevohoka isan-taona any Etazonia. Ny fananana anaka eo amin’ny zatovo anefa dia zava-manahirana maneran-tany, mahafaoka ireo antokom-pirazanana sy antokon’olona avy amin’ny sosony ara-tsosialy sy ara-toe-karena rehetra.

Misy zatovovavy sasany mieritreritra fa ny maha-bevohoka azy dia hanafaka azy ireo amin’ny fiainana tsy sambatra ao an-trano, na hanamafy ny fifandraisany amin’ny ankizilahy iray iarahany. Misy hafa mahita ny zazakely iray ho mariky ny laza, na ho zavatra iray azy manokana izay hotanana sy hotiavina. Tsy ela anefa, dia mampisinda izany hevi-dravina izany ny zava-misy henjana amin’ny maha-reny mitaiza irery ny zanany. Ny vehivavy iray miteraka tsy manambady dia voatery manao safidy sarotra sy matetika mahafadiranovana. Mety hiady mafy koa izy amin’ny zava-manahirana ara-bola sy amin’ny famoizam-po sy amin’ny fahatsiarovana ho manirery ary amin’ireo fihenjanana entin’ny fitaizana zaza iray, irery tsy misy vady. Manana antony tsara àry ny Mpamorona antsika raha mandidy ny Kristiana mba ‘handositra ny fijangajangana’, tafiditra amin’izany ny fananana firaisana alohan’ny fanambadiana. — 1 Korintiana 6:18; Isaia 48:17.

Tsy leferina eo amin’ny Vavolombelon’i Jehovah ny fahalotoam-pitondran-tena eo amin’ny lahy sy ny vavy. (1 Korintiana 5:11-13). Na dia izany aza, dia misy vehivavy tanora miteraka tsy manambady eo anivon’izy ireo. Ny sasany dia bevohoka talohan’ny nianarany ireo fari-pitsipik’Andriamanitra. Ny hafa dia notezaina tamin’ny naha-Kristiana, saingy latsaka tao anatin’ny fahalotoam-pitondran-tena. Ny sasany, nahazo fifehezana tamin’ny kongregasiona, dia mibebaka noho ny fahadisoana nataony. Fanampiana sy fitarihana inona no omen’ny Tenin’Andriamanitra ny tanora toy izany?b

Tokony hanambady ilay rain-janako ve aho?

Asehon’ny Baiboly mazava tsara fa mifanohitra amin’ny lalàn’Andriamanitra ny fanalana zaza. (Eksodosy 20:13; ampitahao amin’ny Eksodosy 21:22, 23; Salamo 139:14-16.) Izy io koa dia mampianatra fa ny reny mbola mpitovo dia manana andraikitra hanome izay ilain’ny zanany, na dia teo aza ilay toe-javatra tsy faniry nahatonga ny fahatorontoronin’ilay zaza. (1 Timoty 5:8). Amin’ny ankamaroan’ny toe-javatra, dia tsara indrindra ho an’ilay zazavavy ny mitaiza ny zanany, toy izay hanolotra azy hatsangan’olona.c

Noho ireo zava-tsarotra mety hoentin’ny fitaizana zaza iray samy irery, dia misy reny sasany mety hihevitra fa ho fahendrena ny hanambadiana ilay rain-janany. Ray mbola zatovo maro anefa no saiky tsy mahatsapa adidy mihitsy na amin’ilay zaza na amin’ilay reny. Ankoatra izany, ny ankamaroan’ireo ray tanora dia mbola ao amin’ny taonan’ny fandehanana any an-tsekoly no sady tsy manana asa. Tsy manao afa-tsy ny manampy trotraka fotsiny ny tarehin-javatra iray efa ratsy ny fidirana ao anatin’ilay antsoin’ny mpanao fikarohana iray hoe “fanambadiana iray azo antoka fa hihilangilana, dia fanambadiana natao fotsiny mba hisorohana fahaterahana any ivelan’ny fanambadiana”. Tadidio koa fa ny Baiboly dia mitaky ny hanambadian’ny Kristiana “ao amin’ny Tompo ihany”. (1 Korintiana 7:39). Noho ny fahatakarany izany, dia nanapa-kevitra ny tsy hanambady ilay rain-janany 18 taona i Linda (voalaza tetsy am-piandohana). Manazava toy izao izy: “Tsy liana na amin’Andriamanitra na amin’ny Baiboly izy.”

Izany akory tsy voatery hidika hoe tsy horaharahaina tanteraka ilay ray tanora. Rehefa mihalehibe ilay zaza, dia mety haniry hahafantatra ilay ray niteraka azy izy. Na mety ho ilay ray tanora na ny ray aman-dreniny no hahatsapa adidy ara-pitondran-tena hanana fifandraisana amin’ilay zaza na hanome fanohanana ara-bola sasany. Na dia izany aza, ny ray aman-drenin-drazazavavy dia mety ho tia kokoa ny tsy hananan-janany fifampikasohana fanampiny amin’ilay tovolahy. (1 Tesaloniana 4:3). Any amin’ny tany sasany anefa, ny fitsarana dia nanome ho an’ireo ray niteraka izay mbola tsy manambady, zo ara-dalàna toy ny ananan’ireo ray efa manambady. Noho izany, ny fitanana fifandraisana feno fahalalam-pomba amin’ilay ray mbola tsy manambady sy ny fianakaviany dia mety hampanalavitra ady feno lonilony ara-pitsarana mba hahazoana ny fitaizana ilay zaza.d Na dia mety hilaina aza ny fifampikasohana sasany amin’ilay ray tanora, izany dia tokony tsy hatao ao anatin’ny faritra iray manetsika fitiavana na faritra mety hahatonga fampileferana fari-pitondran-tena. Mazàna mampiseho fahamalinana ny fisian’ny fanaraha-maso ataon’ny olona matotra.

Fahazoana fanampiana

Hoy ilay boky hoe Surviving Teen Pregnancy: “Rehefa manapa-kevitra ny hitana sy hitaiza ny zanakao ianao, dia mifidy ny fahatongavana ho olon-dehibe avy hatrany. (...) Fidinao ny hamela any ivohonao ny tapany amin’ny tenanao izay tsy nanana ahiahy kokoa, sy nanana adidy na andraikitra kelikely kokoa.” Araka izany, dia mila fanampiana sy fanohanana ny reny mbola zatovo. Mety hanampy betsaka ny reny tanora iray taitaitra mba hampitombo fatokiana eo amin’ny fahaizany mikarakara zanaka ny famakiana zavatra vita an-tsoratra ara-pitsaboana mifanentana (izay mety ho azo mora foana any amin’ireo tranom-bokim-bahoaka).

Sarobidy indrindra ny fanohanan’ireo ray aman-dreny. Ny renin’ny tena dia mety ho tena loharanom-panazavana sarobidy eo amin’ny fahaizana mitaiza zanaka. Marina fa mety hahasaikatra ny mangataka fanampiana. Ny ray aman-drenin-drazazavavy dia mbola mety halahelo sy tezitra. Mety hatahotra koa izy ireo sao hisy fiantraikany ratsy eo amin’ny fomba fiainan’izy ireo manokana ny naha-bevohoka ny zanany. “Sosotra ny ray aman-dreniko satria afaka nanao izay rehetra niriny izy ireo taloha”, hoy ny tsaroan’i Donna 17 taona. “Izao izy ireo dia milaza fa tsy afaka manao izany noho izaho manana io zaza io.” Amin’ny farany, ny ankamaroan’ireo ray aman-dreny dia mandresy ny fihetseham-pony mampanaintaina, ary vonona ny hanampy amin’ny fomba sasany. Ny tanora iray nibebaka dia afaka manao zavatra betsaka mba hanalefahana ilay fihenjanana amin’ny fiekena ny fahoriana nentiny ka ifonany amim-pahatsorana. — Ampitahao amin’ny Lioka 15:21.

Ahoana raha tsy mety manampy, na tsy afaka tsotra izao hamela azy hiara-mipetraka aminy, ny ray aman-drenin-drazazavavy? Any amin’ireo tany misy fanampiana omen’ny fanjakana, dia mety tsy hanan-tsafidy firy afa-tsy ny fanararaotana izany ny vehivavy iray miteraka tsy manambady — fara faharatsiny, amin’ny voalohany. Mamela ny Kristiana hampiasa fandaharana toy izany ny Baiboly. Izany anefa dia hidika ho fiainana amin’ny teti-bola tena mangeja. “Toa ny vola no zava-manahirana ahy lehibe indrindra”, hoy i Sharon, 17 taona. “Manam-bola hividianana sakafo sy tantin-jaza aho, nefa dia izay ihany.” Rehefa afaka fotoana kelikely dia mety ho azo atao ny hiasa any ivelany. Tsy ho mora akory ny fiezahana mampifandanja ny maha-reny sy ny asa ary ireo fanaovan-javatra ara-panahy, kanefa dia nahavita nanao izany ny hafa.

Fampiasana fahendrena sy fahaiza-manavaka rehefa miara-mipetraka

Raha vonona ny hanaiky ny ray aman-drenin’ny tena, dia mety ho tena hisy tombony ny fijanonana ao an-trano, toy izay hanandrankandrana hiaina mahaleo tena. Tsy andaniam-bola kokoa mazàna ny fipetrahana ao an-trano. Ankoatra izany, dia mety hanolotra fahatsapana fahafahana amin’ny loza sy ny tsy fananana ahiahy ny fisian’ny manodidina mahazatra ao an-trano. Ny fijanonana ao an-trano dia mety hanamora koa ny fanohizan’ny zazavavy iray ny fianarany. Ny fahazoana diplaoman’ny sekoly ambaratonga faharoa dia mampitombo be dia be ny fahafahan’ny zazavavy iray hisoroka ny fiainana ao anatin’ny fahantrana.e

Mazava ho azy fa afaka mahatonga fihenjanana ho an’izay rehetra voakasik’izany ny fisian’ny ray aman-dreny sy ny zanaka ary ny zafikely miray trano. Mety ho voatery hizaka ny fipetrahana ao amin’ny toerana tery kely ilay reny mbola mpitovo. Ireo ray aman-dreny sy mpiray tam-po dia mety ho voatery hizatra amin’ny fahatapahan’ny torimasony noho ny tomanin-jazakely. Mety ho voakorontana ny fanaovan-javatra mahazatra ny fianakaviana. Hoy ny Ohabolana 24:3: “Fahendrena no anaovana trano; ary fahalalinan-tsaina [“fahaiza-manavaka”, NW ] no mampaharitra azy”. Eny, raha mampiseho fitiavana tsy misy fitiavan-tena sy fanehoam-piheverana ireo rehetra voakasika, dia azo ahena ho faran’izay kely ireo tsy fifanarahana ao anatin’ny fianakaviana.

Hipoitra koa ny zava-manahirana raha manandrana miala amin’ny fitondrana ny entany, dia ny andraikiny manokana, ilay reny tanora ka manantena ny hanaovan’ilay renibe ny asa rehetra. (Ampitahao amin’ny Galatiana 6:5.) Na mety koa hoe ilay renibe tsara fikasa dia saiky maka an-keriny tanteraka ny fikarakarana ny zafikeliny. Manamarika toy izao ilay boky hoe Facing Teenage Pregnancy: “Ny raibe sy ny renibe izay mitaiza toy ny hoe azy ny zanaky ny zanany vavy tsy manambady, dia mety hanampy trotraka ny fifandonam-pianakaviana sy ny fisafotofotoana eo amin’ny anjara asan’ny tsirairay.” Na dia sarobidy aza ny fanampiana sy ny fanohanan’ny raibe na ny renibe, ny Soratra Masina dia manankina ny andraikitra amin’ny fitaizana zanaka amin’ny ray aman-dreny. (Efesiana 6:1, 4). Noho izany, ny fampitan-kevitra sy ny fiaraha-miasa malalaka dia afaka mahavita betsaka eo amin’ny fisorohana ireo tsy fifankahazoan-kevitra. — Ohabolana 15:22.

Tsy irery ianao

Na dia sarotra aza ny fananana zanaka any ivelan’ny fanambadiana, dia tsy hoe izany akory no faraidiny amin’ny fiainana. Andriamanitra dia ‘mamela dia mamela ny helok’ireo’ izay mibebaka noho ny fahadisoana nataony. (Isaia 55:7). Ny fisaintsainana izany dia afaka manampy ny reny iray mbola mpitovo mba handresy ny fahatsapana rikoriko amin’ny tenany, izay mety ho tonga aminy indraindray. Rehefa mahatsiaro tena ho kivy izy, dia afaka miankina amin’i Jehovah ary manatona azy amin’ny vavaka. Afaka mitalaho ny fanampian’Andriamanitra eo amin’ny fitaizana ny zanany koa izy. — Ampitahao amin’ny Mpitsara 13:8.

Manome fanohanana amin’ny alalan’ny kongregasiona kristiana koa i Jehovah. Na dia tsy manala tsiny ny fahalotoam-pitondran-tena aza ny Vavolombelon’i Jehovah, dia manisy fiheverana kosa an’ireo izay manao fiovana amim-pibebahana eo amin’ny fiainany mba hampifaly an’Andriamanitra. (Romana 15:7; Kolosiana 1:10). Ny sasany ao amin’ny kongregasiona dia mety ho voatosika hahita fomba mampiseho fahamalinana mba hanomezana fanampiana azo tsapain-tanana sasany ho an’ny reny iray mitaiza irery ny zanany. (Ampitahao amin’ny Deoteronomia 24:17-20; Jakoba 1:27.) Fara faharatsiny, izy ireo dia afaka manolotra fisakaizana sy sofina vonon-kihaino rehefa ilaina izany. (Ohabolana 17:17). Na dia nanao fahotana lehibe aza ny ray aman-dreny, dia tsy manan-tsiny ilay zaza. Koa afaka manampy àry ny kongregasiona raha mampiseho fihetsika mety ilay reny.

Ho tsara kokoa toy inona moa ny tsy nandika ireo lalàn’Andriamanitra hatrany am-boalohany! Kanefa ireo nanao fahadisoana izay nibebaka tamin’ny faniasiavany, ka nanao zavatra nifanaraka tamin’izany, dia mahazo matoky ny amin’ny fanampian’i Jehovah eo amin’ny fitantanana amin’ny fomba tsara indrindra ny tarehin-javatra misy azy ireo.

[Fanamarihana ambany pejy]

[Sary, pejy 25]

Mila fanampiana sy fanohanana ny vehivavy iray miteraka tsy manambady