Fianarana Mamela ny Zanaka Handeha

“TAHAKA ny zana-tsipìka eo an-tànan’ny mahery ny zanaky ny fahatanorana”, hoy ny nosoratan’ny mpanao salamo ao amin’ny Baiboly. (Salamo 127:4). Tsy kisendrasendra akory no ahatratraran’ny zana-tsipìka iray ny tarigetrany. Tsy maintsy kendrena amim-pitandremana izy io. Toy izany koa fa mety tsy hahatratra ilay tanjona, dia ny ho tonga olon-dehibe mahay mandray andraikitra, ny zanaka, raha tsy eo ny fitarihan-dalan’ny ray aman-dreny. “Zaro amin’izay làlana tokony halehany ny zaza”, hoy ny fampirisihan’ny Baiboly, “ka na rehefa antitra aza izy, dia tsy hiala amin’izany.” — Ohabolana 22:6.

Tsy vita vetivety ny fialana avy eo amin’ny tsy fahaleovan-tenan’ny zaza ho eo amin’ny fahaleovan-tenan’ny olon-dehibe. Koa rahoviana àry ny ray aman-dreny no tokony hanomboka hampiofana ny zanany hahaleo tena? Nampahatsiahy toy izao ny tovolahy iray nantsoina hoe Timoty, ny apostoly Paoly: “Hatry ny fony vao [zazakely, NW ] hianao dia efa nahalala ny Soratra Masina, izay mampahahendry anao ho amin’ny famonjena amin’ny finoana izay ao amin’i Kristy Jesosy.” (2 Timoty 3:15). Eritrereto ange e! Nanomboka nanome fampiofanana ara-panahy ho an’i Timoty ny reniny, raha mbola zazakely izy!

Koa raha afaka mandray soa avy amin’ny fampiofanana ara-panahy àry ny zazakely, tsy araka ny fandrindran-kevitra ve ny hoe tokony homena fampiofanana ho olon-dehibe ny zanaka, aloha be araka izay azo atao? Fomba iray hanaovana izany ny fampianarana azy ireo hahay handray andraikitra, hanao ny fanapahan-keviny manokana.

Fampianarana ny zanaka hahay handray andraikitra

Ahoana no azonao ampirisihana ny zanakao hahay handray andraikitra? Izao no tsaroan’ny mpivady iray antsoina hoe Jack sy Nora, mikasika ny zanany vavy: “Fony izy vao niana-nandeha, dia nianatra nitondra ba kiraro na zava-madinika ho any amin’ny efitra fatoriany izy, ka nampirina azy ireny tao amin’ny vatasarihana tokony hasiana azy. Nianatra nampirina kilalao sy boky koa izy.” Fanombohan-javatra kely ireo, kanefa efa nianatra sahady ny hanao fanapahan-kevitra amim-pahaiza-mandray andraikitra ilay zaza.

Arakaraka ny itomboan’ny zaza iray, dia angamba azo anankinana andraikitra somary mavesatra kokoa izy. Namela ny zanany vavy hiompy alika àry i Abra sy i Anita. Tompon’andraikitra tamin’ny fikarakarana ilay alika ilay zaza ary nanome avy tamin’ny volany manokana mihitsy aza mba hikarakarana ilay alika. Mitaky faharetana ny fampiofanana ny zanaka hahay hiantsoroka ny andraikiny. Mendrika hanaovana ezaka anefa izany ary mandray anjara amin’ny fitomboany ara-pihetseham-po.

Manome fahafahana hafa hampianarana ny zanaka hahay handray andraikitra ny raharaha ao an-trano. Misy ray aman-dreny sasany saika manafaka tanteraka ny zanany amin’ny adidy ao an-trano, satria mihevitra ny fandraisan’ny zanany anjara ho toy ny fanelingelenana fa tsy fanampiana. Ny hafa mihevitra fa ny zanany dia tokony ‘hanana fiainana tsara kokoa noho ny azy, fony izy ankizy’. Fanjohian-kevitra tsy mety izany. Hoy ny Soratra Masina: “Ny mpanompo izay nampihantaina hatry ny fony mbola kely dia [hanjary tsy hahay hankasitraka mihitsy aza, NW ] any am-parany.” (Ohabolana 29:21). Azo antoka fa mihatra amin’ny zanaka ny foto-pitsipika fonosin’io andinin-teny io. Mampalahelo rehefa tonga olon-dehibe ny tanora iray, ka tsy vitan’ny hoe ‘tsy mahay mankasitraka’, fa tsy mahay misahana koa, na dia ny raharaha ao an-trano faran’izay tsotra aza.

Mazàna no nasaina nanao raharaha tao an-trano ny ankizy tamin’ny andron’ny Baiboly. Ohatra, i Josefa tanora, teo amin’ny faha-17 taonany, dia nandray anjara tamin’ny fiandraiketana ny andian’ondrin’ny fianakaviany. (Genesisy 37:2). Tsy asa kely izany, satria maro be ny andian’ondrin-drainy. (Genesisy 32:14-16). Rehefa heverina fa nanjary mpitarika mahery i Josefa rehefa lehibe, dia tsy sarotra inoana fa nandray anjara be dia be tamin’ny famolavolana ny toetrany tamin’ny fomba manorina, io fampiofanana azy fony izy mbola kely io. Nanankinana ny andian’ondrin’ny fianakaviany toy izany koa i Davida tanora, izay nanjary mpanjakan’ny Isiraely tatỳ aoriana. — 1 Samoela 16:11.

Inona no fianarana ho an’ny ray aman-dreny amin’izao andro izao? Asaivo manao raharaha ao an-trano misy heviny ny zanakareo. Afaka mampianatra ny ankizy handray anjara amin’ny fanadiovana, ny fahandroan-tsakafo, ny fikojakojana ny tokotany, sy ny fanamboarana izay simba ao an-trano sy amin’ny fiarakodia, ianareo, amin’ny fanokanana fotoana arahin’ezaka sy faharetana. Marina aloha fa miankina be dia be amin’ny taona sy ny fahaizan’ilay zaza izany. Na dia ny ankizy kely aza anefa, dia mazàna no afaka mandray anjara amin’ny ‘fanampiana an’i Dada hanamboatra ny simba amin’ny fiara’ na amin’ny ‘fanampiana an’i Neny hahandro sakafo’.

Ny fampianarana ny fomba fanaovana ny raharaha ao an-trano dia mitaky koa fanomezana iray sarobidy indrindra avy amin’ny ray aman-dreny ho an-janany — ny fotoanany. Nanontaniana ny amin’ny tsiambaratelon’ny fampiofanan-janaka mahomby ny mpivady iray manan-janaka roa. Izao no valin-tenin’izy ireo: “Fotoana, fotoana, ary fotoana ihany!”

Fanitsiana amim-pitiavana

Rehefa manao tsara ny asa nampanaovina azy ny zanaka, na miezaka hanao toy izany, fara faharatsiny, dia ampaherezo amin’ny alalan’ny teny fiderana be dia be amim-pahatsorana izy! (Ampitahao amin’ny Matio 25:21.) Mazava ho azy fa mahalana ny ankizy no mahavita ny asa nampanaovina azy, araka ny fahaizan’ny olon-dehibe. Ary rehefa avela hanao ny fanapahan-keviny manokana ny zanaka, dia matetika no manao fahadisoana. Mitandrema anefa sao maneho fihetsika tafahoatra! Tsy efa nanao fahadisoana koa ve ianao tamin’izao efa olon-dehibe izao? Koa nahoana no tsy maneho faharetana rehefa manao fahadisoana ny zanakao? (Ampitahao amin’ny Salamo 103:13.) Ekeo fa mety hanao fahadisoana ny ankizy. Hevero ho toy ny anisan’ny fianaran-javatra ireny fahadisoana ireny.

Hoy ny fanamarihan’i Michael Schulman sy i Eva Mekler, mpanoratra: “Tsy matahotra ny ho voasazy noho ny fanaovan-javatra amin’ny fomba mahaleo tena ny zanaka entina amim-pisakaizana.” Kanefa, “ny zanaky ny ray aman-dreny mangatsiaka na henjana dia matahotra ny hanao zavatra avy amin’ny fony, saika na inona izany na inona, anisan’izany ny zavatra mahasoa, satria matahotra izy sao hahita lesoka amin’izay nataony ny ray aman-dreniny ka hanakiana na hanasazy azy”. Mifanaraka amin’izao fampitandreman’ny Baiboly ho an’ny ray aman-dreny izao io fanamarihana io: “Aza mampahasosotra ny zanakareo, fandrao mamoy fo izy.” (Kolosiana 3:21). Koa rehefa mandiso fanantenana ny ezaka ataon’ny ankizy iray, nahoana no tsy midera azy noho ny niezahany, fara faharatsiny? Ampirisiho izy hanao tsara kokoa amin’ny manaraka. Ampahafantaro azy fa loharanom-pifaliana ho anao ny fandrosoany. Omeo toky izy fa tia azy ianao.

Mazava ho azy fa tena ilaina ny fanitsiana indraindray. Mety hiharihary izany, indrindra fa mandritra ireo taona maha-zatovo, rehefa miezaka mafy hanorina ny toetra tena mampiavaka azy ny tanora, mba hanekena azy noho ny maha-izy azy manokana. Noho izany, dia maneho fahendrena ny ray aman-dreny raha miezaka hahatakatra izany fitadiavana hahaleo tena izany, fa tsy hihevitra izany foana ho toy ny fikomiana.

Marina aloha fa mirona hanao zavatra amim-pahataitairana tampoka na ho resin’ny “filan’ny tanora fanahy”, ny tanora. (2 Timoty 2:22). Koa mety hanimba ara-pihetseham-po ny zanaka iray àry ny tsy fanoritana fetra ho an’ny fitondran-tenany; hanjary tsy hianatra hifehy tena sy hanitsy tena izy. Mampitandrina toy izao ny Baiboly: “Ny zaza aranana mampahamenatra ny reniny.” (Ohabolana 29:15). Mahasoa anefa ny famaizana mifanentana amin’ny ankizy iray, atao amim-pitiavana, ka manomana azy ho amin’ireo zavatra takina sy faneren’ny fiainan’olon-dehibe. Hoy ny fampirisihan’ny Baiboly: “Izay mitsitsy ny tsorakazony dia tsy tia ny zanany; fa izay tia zanaka dia manafay azy, raha mbola kely.” (Ohabolana 13:24). Tadidio anefa fa fampianarana sy fampiofanana — fa tsy fanasaziana — no votoatin’ny fifehezana. Azo inoana fa manondro ny tehina nampiasain’ny mpiandry ondry mba hitarihana ny andian’ondriny ilay ‘tsorakazo’ eto. (Salamo 23:4). Mariky ny tari-dalana amim-pitiavana — fa tsy ny herisetra mafy — izy io.

Fampianarana ho amin’ny fiainana

Tena ilaina indrindra ny tari-dalan’ny ray aman-dreny raha ny amin’ny fianaran-janany. Manehoa fahalianana amin’ny fianaran-janakao. Ampio izy hifidy taranjam-pianarana sahaza azy sy handray fanapahan-kevitra mampiseho fahaiza-mandray andraikitra momba ny hoe hilaina ny fianarana fanampiny sa tsia.a

Mazava ho azy fa ny fampianarana ara-panahy no mavesa-danja indrindra amin’izy rehetra. (Isaia 54:13). Hila fari-pitsipika sarobidy araka an’Andriamanitra ny zanaka mba hahombiazana hatrany ao amin’ny tontolon’ny olon-dehibe. Tsy maintsy ampiofanina ny ‘sainy’. (Hebreo 5:14). Afaka manampy azy be dia be amin’io lafiny io ny ray aman-dreny. Ampirisihina ireo fianakaviana ao amin’ny Vavolombelon’i Jehovah mba hiara-mianatra Baiboly tsy tapaka amin-janany. Nampianatra an’i Timoty ny Soratra Masina ny reniny, raha mbola zazakely izy. Manaraka ny ohatra navelan’ny renin’i Timoty ireo ray aman-dreny Vavolombelona, ka mampianatra toy izany koa ny zanany kely.

Ny reny iray antsoina hoe Barbara, izay mitaiza irery ny zanany, dia manao ny fianaram-pianakaviana mifototra amin’ny Baiboly ho fotoana faran’izay mahafinaritra ho an-janany. “Ataoko azo antoka amin’io takariva io fa sakafo matsiro, miampy tsindrin-tsakafo ankafizin’ny ankizy, no omeko azy. Alefako ny cassette mirakitra Mélodies du Royaume mba hanomanana ny sain’izy ireo. Avy eo, aorian’ny fanombohana amin’ny vavaka, dia mazàna no mianatra ny gazety Ny Tilikambo Fiambenana izahay. Raha misy zavatra ilaina manokana anefa, dia afaka mampiasa ireo boky toy ny Manontany ny Tanora — Valiny Mandaitra, aho.”b Araka ny voalazan’i Barbara, dia manampy ny zanany “hanana ny fomba fijerin’i Jehovah zavatra” ny fianarana ny Baiboly.

Eny, tsy misy fanomezana lehibe kokoa noho ny fahalalana sy ny fahazoana ny hevitry ny Tenin’Andriamanitra, ny Baiboly, azo omena ny zanaka. Afaka ‘manome fahendrena ho an’ny [tsy ampy fanandraman-javatra, NW ] ary fahalalana sy fisainana mazava ho an’ny zatovo’, izy io. (Ohabolana 1:4). Rehefa ampy fitaovana toy izany ny tanora iray, dia afa-miatrika ireo fanerena sy tarehin-javatra vaovao, rehefa tonga olon-dehibe izy.

Na dia izany aza, ny fandehanan’ny zanaka dia midika ho fiovana lehibe eo amin’ny fomba fiainan’ny ankamaroan’ny ray aman-dreny. Velabelarina ao amin’ny lahatsoratra manaraka ny fomba ahazoan’izy ireo mizaka amim-pahombiazana ny fitoerana ao amin’ilay akany foana.

[Fanamarihana ambany pejy]

[Teny notsongaina, pejy 6]

“Ny zanaky ny ray aman-dreny mangatsiaka na henjana dia matahotra ny hanao zavatra avy amin’ny fony, saika na inona izany na inona, anisan’izany ny zavatra mahasoa, satria matahotra izy sao hahita lesoka amin’izay nataony ny ray aman-dreniny ka hanakiana na hanasazy azy.” — Bringing Up a Moral Child, nataon’i Michael Schulman sy i Eva Mekler

[Efajoro, pejy 6]

Ilay Zava-tsarotra ho An’ny Ray na Reny Mitaiza Irery ny Zanany: Ny Famelana Azy Handeha

Hoy ny fanamarihan’ny reny iray antsoina hoe Rebecca, izay mitaiza irery ny zanany: “Tena sarotra ho an’ny ray na reny mitaiza irery ny zanany ny mamela azy ireny handeha. Raha tsy mitandrin-tena izahay, dia mirona hiaro tafahoatra sy hikenakena azy ireo.” Manolotra ireto fanamarihana mahasoa ireto ilay boky hoe Ny Tsiambaratelon’ny Fahasambaram-pianakaviana,c pejy faha-107-108:

“Ara-dalàna raha akaiky manokana an’ireo zanany ireo ray sy reny mitaiza irery azy ireo, kanefa tsy maintsy tandremana sao rava ireo fetra nataon’Andriamanitra hampisaraka ny ray aman-dreny sy ny zanaka. Ohatra, afaka mipoitra ny fahasahiranana lehibe raha manantena ny handraisan’ny zanany lahy ireo andraikitry ny lahy ao an-trano ny reny iray mitaiza irery ny zanany, na hoe mitondra ny zanany vavy ho toy ny namana ianteherany, ka manavesatra an’ilay ankizivavy amin’ireo zava-manahirana azy miafina. Tsy araka ny mety sy mampihenjana ary angamba mampisafotofoto ny zaza iray ny fanaovana izany.

“Omeo toky ireo zanakao fa ianao, ilay ray (na ilay reny), no hikarakara azy ireo — fa tsy ny mifamadika amin’izany akory. (Ampitahao amin’ny 2 Korintiana 12:14.) Indraindray, dia mety hila torohevitra na fanohanana ianao. Amin’ireo loholona kristiana na angamba amin’ny vehivavy kristiana matotra izany no tadiavo, fa tsy amin’ny zanakao tsy ampy taona akory. — Titosy 2:3.”

Rehefa manisy fetra araka ny tokony ho izy ka mihazona fifandraisana tsara amin-janany ny ray na ny reny mitaiza irery azy ireny, dia mazàna no mora kokoa ho azy ny mamela azy ireny handeha.

[Fanamarihana ambany pejy]

[Sary, pejy 7]

Afaka manampy ny zanaka ho tonga olon-dehibe mahay mandray andraikitra kokoa ny fampiofanana azo ampiharina

[Sary, pejy 8]

Afaka manome ny fahendrena ilain’ny zanaka mba hiatrehana ny fiainan’olon-dehibe ny fianaram-pianakaviana mifototra amin’ny Baiboly