ANDRONGO

[Heb.: tsav].

Biby mandady misy tongony efatra, kelikely, lava rambo ary misy kirany ny hodiny. Tsy voatery mamoritra tongotra izy na dia rehefa apetany amin’ny tany aza ny kibony, satria somary mihataka amin’ny vatany ny tongony efatra. Misy karazany 40 mahery any Palestina. Ahitana azy ireny eny amin’ny hazo, rindrina, valin-drihana, ary eny an-tsefatsefa-bato. Anisan’ny “biby [maloto] mifanaretsaka” ny androngo. (Le 11:29) Avy amin’ny fototeny midika hoe “miraikitra amin’ny tany”, hono, ny teny hebreo nadika hoe “androngo” ao amin’ny Diksioneran’ny Testamenta Taloha Hebreo-Anglisy nataon’i Brown sy Driver ary Briggs (1980, p. 839). Anisan’ny tsav (heb.) ny fianakaviamben’ny androngo (Agamidae), matoa hoe dabb (teny arabo mitovy dika amin’ny hoe tsav) no iantsoana ny androngo ejipsianina (Uromastix aegyptius), izay karazana Agamidae lehibe indrindra any Israely.​—Jereo ANDRONGOM-PASIKA; KATSATSAKA; TANALAHY.

Karazana androngo koa ny hoe kôah (heb.), araka ny diksionera. Mety ho ny karazany lehibe sy matanjaka fahita any an-tany efitra (Varanus griseus) izy io, satria midika hoe “hery” na “tanjaka” ny fototeniny. Monina amin’ny faritra maina sy be fasika izy io, ary mahatratra 1,2 m eo ho eo ny halavan’ireo hita any Palestina. Mpihinana fatim-biby izy io, ary anisan’ny sakafo “maloto.”​—Le 11:29, 30.

Anisan’ny biby maloto tsy azon’ny Israelita nohanina koa ny hômet (heb.), izay adikan’ny Baiboly maoderina sasany (TV) hoe “androngom-pasika.”​—Le 11:30.