Manome faharetana ny finoana an’i Jehovah
Tantarain’i Carey Barber
REHEFA tonga tao amin’ny teatira any Plainfield, any New Jersey, ny mpandahateny, dia hitany fa ny polisy dia nijanona teo am-pidirana ho ao amin’ny sehatra., Avy eo, rehefa niakatra teo amin’ny lampihazo izy, dia tazany fa ny mpitandro ny filaminana dia nametraka basy mahalasa bala an-jatony isa-minitra anankiroa, tao ambadiky ny efitra lamba, teo anoloan’ny toerana tokony hitenenany indrindra. Raha inoana ny fanazavan’izy ireo, ny polisy dia nampiomanina fa hisy fikorontanana hitranga, ary teo izy ireo mba hitandro ny filaminana. Na dia izany aza, ilay lahateny nitondra ny lohateny hoe “Ny tsy fileferana ara-pivavahana—Nahoana no manjaka izany amin’izao andro izao?” dia notononina tsy nisy fisehoan-javatra ary noraisin’ny mpihaino rehetra tamin-kafanam-po, anisan’izany ny tenako.
Ny mpandahateny dia Joseph Rutherford, prezidàn’ny Fikambanana Watch Tower tamin’izany fotoana izany. Teo am-piandohan’ireo taona telopolo i Plainfield dia toerana nankahalana ny asan’ny Vavolombelon’i Jehovah. Izany no antony nanapahan’i J. Rutherford hevitra hanao any io fivoriana ampahibemaso io ny 30 jolay 1933. Afaka manamarina aminareo aho fa tena nihenjana ny rivo-piainana nanjaka nandritra io lahateny io!
Hatramin’ny fahatanorako, ny zavatra nihatra toy izany dia nanatanjaka ny finoako an’i Jehovah sy namporisika ahy haharitra tamin’ny fanompoana azy tao anatin’ireo enimpolo taona farany.
Volavolan-kevitra hafa dia hafa
Teraka tamin’ny 4 jolay 1905 aho, tany Trowbridge, any Wiltshire, any Angletera. Tamin’ny 18 aprily 1921, tamin’ny fivoriambe kely nataon’ny Mpianatra ny Baiboly (anarana nahalalana ny Vavolombelon’i Jehovah tamin’izany) tany Winnipeg, any Kanada, dia natao batisa aho; enina ambin’ny folo taona aho tamin’izay.
Tao anatin’ireo taona ireo ny Fikambanana Watch Tower dia nilatsaka hanao raharaha nampiseho fahasahiana. Tsy nampiasa fanontam-pirinty ara-barotra mba hanontana an’ireo bokin’ny Fikambanana i Joseph Rutherford fa niankina tamin’ny fanampian’i Jehovah ka tapa-kevitra ny hanankina an’io asa io tamin’olona àry ny trano iray hatao fanontam-pirinty, tao amin’ny 18 Concord Street, any Brooklyn, ary nalefa ny antso ho an’ireo rahalahy tany Kanada sy Etazonia mba hahatongavan’izy ireo hiasa ao.
Tamin’izany, tamin’ny aprily 1923, no nanatonan’i Norman, rahalahy kambana tamiko, sy ny tenako koa, tany amin’ny Betelan’i Brooklyn, foiben’ny Fikambanana, vonona ny handray anjara tamin’ny fanatanterahana an’io volavolan-kevitra io.
Ny asa voalohany nankinina tamiko dia ny fandaharana ny bokikely hoe Le retour de notre Seigneur teo amin’ny fanakambanana azy. Rehefa avy nanazava tamiko ny fomba fanaovana izany ny mpiandraikitra, dia nampiseho tamiko bokikely niavovona ka nilaza tamiko hoe: “Manomboha miasa: Akaiky Hara-Magedona!”
‘Taona maro anefa no lasa hatramin’izay, hoy angamba ianareo. Tsy nilaina ny ho dodona.’ Marina fa mbola tsy tonga ny andron’i Jehovah. Nefa, raha heverinareo ny fanaingana nalefa ho anay; — manonta boky mba hitoriana ny vaovao tsara “amin’ny tany onenana manontolo”! — dia ho takatrareo fa nahatsiaro ny ilàna ho dodona izahay (Matio 24:14, MN). Nisy mpanonta pirinty za-draharaha nilaza taminay sady nihifikifi-doha hoe”: “Tsy mety ho vita io.” Minoa ahy fa tsy nahay nanonta pirinty sy namono boky izahay vao nanombo-draharaha raha tsy rehefa avy nahita alahelo maro! Tena fisedrana ny finoanay sy ny fiaretanay izany. Matetika izany no nahatonga ahy hieritreritra ny teny voasoratra ao amin’ny Hebreo 10:36 manao hoe: “Fa tokony hanana faharetana hianareo mba hahazoanareo izay lazain’ny teny fikasana, rehefa vitanareo ny sitrapon’Andriamanitra.”
Mitaky faharetana ny fitoriana
Tamin’izany fotoana izany, dia vaovao tanteraka ho anay ny fitoriana isam-baravarana. Afa-tsy izany, dia nanana fahavalo ara-pivavahana izahay.
Araka izany, indray asabotsy tolakandro, fotoana fohy taorian’ny nahatongavako tao amin’ny Betela, Norman rahalahiko, ny rahalahy hafa iray tao amin’ny Betela sy ny tenako dia voasambotra raha mbola nitsidika ny olona tany an-tranony mba hiresaka aminy ny amin’ny Tenin’Andriamanitra. Nolazaina taminay fa tsy ara-dalàna ny hizarana boky momba ny Baiboly isan-trano tao amin’ny faritany nanamelohana anay handoa sazy. Noho ny tsy fahafantarana izay tokony hatao tao anatin’ny toe-javatra toy izany, dia nanaiky ny handoa sazy izahay.
Somary gaga izahay telo mirahalahy ny amin’ny nahafahana nampiasa fomba toy izany tao amin’ny tany “afaka” iray. Tsy nampihena ny fahavononanay hitory ny vaovao tsara anefa izany fisehoan-javatra kely izany fa namporisika ny zotom-ponay. Raha ny marina dia zava-niseho kely fotsiny izany tao anatin’ny fiezahana vao nalefa hanoherana anay izay tsy maintsy hihamafy tao anatin’ireo taona. Tsy hiala tsy mbola niady anefa ny Vavolombelon’i Jehovah! Horesahintsika indray ny amin’izany any aoriana kely.
Tsy nisy tsy ampy mihitsy taminay
Rehefa niverina tao amin’ny Betela aho taorian’ny nandoavana ny sazy, dia tsy nanam-bariraiventy intsony. Nefa, amim-pahamarinana tokoa, dia afaka milaza aminareo aho fa nanomboka tamin’io andro io ka hatramin’izao, dia tsy mbola tsy nanana ny tsy ampy mihitsy aho raha ny amin’ny sakafo, ny fitafiana sy ny fialofana. Nahafantatra olona tsy nanomboka ny fanompoana manontolo andro aho noho izy ireo natahotra sao tsy manana izay ilaina. Nisy hafa koa niala tamin’io asa io satria hitany fa tsy ampy ny vola fanampiana noraisiny hoenti-manana ny ilainy. Ny sasany tsy natoky fa hisy hikarakara azy rehefa antitra izy; koa nandray asa tsy ara-pivavahana izy ireny. Raha ny amiko kosa anefa, dia ninoako ny fampanantenan’i Jehovah hanome antsika izay ilaina eo amin’ny fiainana, ary izany dia nanampy ahy haharitra tamin’ny fanompoana manontolo andro (Matio 6:25-34). Mino mafy aho fa tsy hahafoy ahy na oviana na oviana Jehovah. — Hebreo 13:5, 6.
Raha marina fa tsy maintsy namoy rendrarendra sasany aho, dia nianina foana tamin’izay nomen’i Jehovah ahy aho. Fantatro tamin’ny fanandramana fa raha ‘mikatsaka ny fanjakana sy ny fahamarinany voalohany indrindra’ ny olona iray (Matio 6:33), dia homen’i Jehovah azy izay rehetra ilainy mba haharetana sy hahasambatra. Azon’ny tenako manokana atao ny manamafy fa marina izao fanamarihana manaraka izao, voarakitra ao amin’ny Ohabolana 10:22: “Ny fitahian’i Jehovah no mampanan-karena, ary tsy azon’ny fisasarana ampiana izany.”
Ireo ady ara-pitsarana
Rehefa ela ny ela, dia nianatra nitondra fanontam-pirinty kely iray aho; tamin’ireo asa maro nankinina tamiko dia tao ny fanontana ireo taratasy nampiasain’ny rahalahy Rutherford mbamin’ny hafa tamin’ireo ady ara-pitsarana nampifanohitra azy ireo tamin’ireo ‘manao ratsy amin’ny endrika ara-dalàna’. (Salamo 94:20, Crampon 1905.) Raha mbola safononoka ny firehetana tamin’ny Ady Lehibe Faharoa, teo am-piandohan’ireo taona efapolo, dia nety ho ninoana mora foana fa handresy ny asanay ireo fahavalonay. Nampahery ahy aoka izany anefa ireo zava-niseho tamin’ny 3 may 1943. Tamin’io andro io tokoa Jehovah dia nanome fandresena nanakoako ho an’ny vahoakany: Namoaka fitsarana roa ambin’ny folo amin’ny telo ambin’ny folo nanohana anay ny Fitsarana tampony teto Etazonia!
Tsaroako indrindra ny ady ara-pitsarana nalaza iray, Murdock mifanohitra amin’i Pennsylvanie, izay nahakasika raharaha ny amin’ny patanty. (Ilay ady ara-pitsarana dia natao hanapahana raha tsy maintsy mahazo patanty ny Vavolombelona iray ary mandoa hetra mba hahafahana mitory.) Nanafoana fitsarana iray teo aloha ny tribonaly ka nanambara toy izao: Fantatra anefa fa ny hoe hahafahan’ny hetra manafoana na mifehy an’io asa io dia tsy zava-dehibe raha tsy miteraka an’io vokatra io. Nefa amin’ny fiheverana toy izany, dia tsy raharahaina ny karazan’io hetra io. Izany dia hetra, hetra tsotra ampiharina amin’ny fampiharana zo arovan’ny Fanatsarana miantoka ny zon’ny olom-pirenena [amerikana]. Ny fanjakana iray dia tsy afaka mandidy ny handoavana hetra mba hananana zo iray iantohan’ny Lalàm-panorenana federaly ny fisiany.” Fandresena manakoako re izany ho an’ny vahoakan’Andriamanitra!
Loharanom-pampaherezana ho ahy izany zava-niseho izany sy ny fomba nanovan’i Jehovah ny tarehin-javatra. Nampiseho tamiko izany fa azony atao izay hiarahan’ny zavatra rehetra hiasa mba hahasoa an’ireo tia azy.
Fivoriambe tsy hay hadinoina
Aoka isika hiverina any amin’ny 1922. Nanomboka tamin’io taona io ka hatreo amin’ny 1938, ireo Mpianatra ny Baiboly dia nanao fivoriambe fito nanan-tantara. Afaka nanatrika ny tsirairay avy tamin’ireo fivoriambe ireo aho ka nandray anjara tamin’ny fanontana sy ny fizarana fanapahan-kevitra nahaliana aoka izany natao tao. Ny naha-anisan’ireo mpamonjy fivoriambe sy ny fandraisana anjara tamin’io asa io dia nanatanjaka ny finoako; nahay naharitra aho noho ny fanampian’i Jehovah.
Indraindray dia nisy vahoaka nisafoaka, nanandrana nanapaka ny fihaonambenay nilamina. Ohatra, tonga tao amin’ny Madison Square tany New York aho ny alahady 25 jona 1939 rehefa nisy antokon’olona tamin’ny Asa katolika nanandrana nisakana an’i J. Rutherford tsy hanao ilay lahateny ampahibemaso nitondra ny lohateny hoe “Fitondram-panjakana sy fiadanana”. Niandry azy ireo tsy nihontsina anefa izahay.
Ny sasany taminay mpianakavin’ny Betela no anisan’ny sampan-draharaha momba ny filaminana niaraka tamin’ny rahalahy hafa. Tany amin’ny 4 ora tolakandro, dia feno Vavolombelona ilay efitrano, afa-tsy ny lavarangana tao andamosin’ilay mpandahateny. Taoriana kelin’ny fanombohan’ny fivoriana, dia tokony ho 500 amin’ireo mpanohana an’i Charles Coughlin, pretra katolika izay nanjary nalaza tao anatin’ireo taona telopolo noho ny fandefasam-peo, no niditra sy nameno an’io tapany tamin’ny lalantsara io. Fotoana vitsivitsy taty aoriana, dia nisy nampirehitra ireo jiro tao amin’io faritra amin’ny efitrano io. Izany no famantarana nifanarahan’ireo mpanakorontana.
“Heily Hitler!”, “Ho ela velona anie Franco”!, hoy ny antsoantso re avy tao amin’io toerana io. Inona no nataon’i Rutherford?
‘Mariho fa amin’izao andro izao ny nazia sy ny fasista dia ho tia ny hanapaka an’ity fivoriana ity, nefa noho ny fahasoavan’Andriamanitra dia tsy afaka manao izany izy!’, hoy ny teny nalefan’ny rahalahy Rutherford avy eny amin’ny lampihazo. Rehefa nahare ireo teny ireo izahay dia nitehaka tsy nisy toy izany mba hanome toky azy ny amin’ny fanohananay, ka tamin’izany ny sampan-draharaha momba ny filaminana dia nandroaka an’ireo olona nitsofotsofoka foana.
Fivoriambe nahavariana re izany! Izany zava-niseho izany dia natao hitsapana ny fandavan-tenanay sy ny finoanay, hampiharihariana raha mino marina tokoa izahay fa hanohana ny vahoakany Jehovah. Ny fanandramana karazan’izany dia nanampy ahy hitana ho velona ny finoako an’i Jehovah ary namporisika ahy haharitra amin’ny fanompoana azy.
Ny fialanalanana kristiana
Teo am-piandohan’ny Ady Lehibe Faharoa, ny raharaha ny amin’ny fialanalanana kristiana dia naseho sehatra teo anoloana, ka tao anatin’ny hamafin’ny ady indray aho.
Ireo anisany teo amin’ny taona tokony hanaovana raharaha miaramila dia nantsoina teo anatrehan’ny filan-kevitra fandinihana indray teo an-toerana. Nanaiky ny hanaovana fandinihana ara-pitsaboana izahay ary nangataka ny hafahana araka ny voalazan’ny lalàna. Nanao izay rehetra azony natao ny filan-kevitra fandinihana indray mba handavana ny fanafahana anay. Tamin’izany kosa anefa Jehovah dia nomba anay: tsy nisy mihitsy voatery nandao ny asany tao amin’ny Betela. Raha voantso ho eo ambany faneva ny rahalahy tanora rehetra tao amin’ny Betela, dia ho voa mafy noho izany ny fitoriana kristiana.
Noho ny famelezana ny fahafahana any amin’ny tany maro sy ho fiantohana ny fianakavian’ny Betela, dia nisy fanorenana trano tany South Lansing, any amin’ny fanjakan’i New York, ho fialofana ho anay. Tsy mbola nampiasaina mihitsy tamin’ny naha-izany azy anefa izy io. Teo ambany fitarihan’i Jehovah kosa, io trano io dia novana taty aoriana ho trano fatoriana sy sekoly ary nanjary ny foiben’izay nantsoina hoe ny Sekolin’i Galaad, raha mbola nirehitra foana ny Ady Lehibe Faharoa. Tamin’ny 1943, ny kilasy voalohany nisy mpianatra 100 dia nanomboka nanaraka ny fianarana. Io sekoly io (izay handraisako soa aty aoriana) dia tokony hampiasaina hampiofanana misionera mba hampielezana ny vaovao tsaran’ny Fanjakan’Andriamanitra.
Fiovan’ny asa
Tamin’izany fotoana izany, dia tao amin’ny Betela hatramin’ny roapolo taona aho. Na dia toa nandroso haingana ho amin’ny fara heriny aza ny zava-niseho naneran-tany, dia vao nanomboka nivoha fotsiny ny fitsinjovana ny ho avy vaovao ho an’ny asa fitoriana maneran-tany.
Taona maromaro no lasa ary, tamin’ny 1948, dia nanankinana asa hafa iray aho. Notendren’ny Fikambanana ho solontena mpitety faritany aho, ka izany foana no raharahako nandritra ireo telopolo taona nanaraka. Tsy ho haiko akory ny hanandrana hitantara aminareo izay rehetra nitranga tamiko tao anatin’io vanim-potoana io.
Nirahina ho any amin’ny distrika no 6, any andrefan’i Etazonia, aho aloha. Tsy faritany kely akory izy io! Nanomboka tany San Diego, any Californie, izy io, ary nahakasika ny avaratra, tany amin’ny sisintany kanadiana, ary nahafaoka elanelan-tany eo amin’ny 2 500 kilaometatra. Tao amin’ny lafiny hafa iray, izy io dia nitatra hatrany amin’ny morontsiraka andrefana, nahafaoka ny tendrombohitra Rocheuses hatrany amin’ny fanjakan’i Washington sy Idaho ary Montana, any atsinanana. Avy eo, dia nitodika nianatsimo izy ka nahafaoka an’i Wyoming manontolo, Utah, Nevada, Nouveau-Mexique, ny tendron’i Texas sy Arizona, mba hahatratra an’i Californie amin’ny farany. Tamin’izany fotoana izany, ireo fivoriamben’ny fizaran-tanin’ny Vavolombelon’i Jehovah misy isan-kerinandro dia tokony ho 1 500 kilaometatra ny elanelany. Be dia be àry ny lalana tsy maintsy nataoko tamin’ny fiarakodia mba hahatongavana tany an-toerana.
Tombontsoa kanto anefa ny mandeha, nanerana an’i Etazonia sy ny niaraka tamin’ireo rahalahy sy anabavy mahatoky mba hankalaza sy hanompo an’i Jehovah. Tsy diso ny nanatanjaka ny finoako aho tamin’ny fanambarana ny vaovao tsara niaraka tamin’izy ireny.
Tsaroako indrindra Emma, anabavy nahatoky iray tany Nouveau-Mexique. Nandritra ny taona maro Emma dia nitory ny vaovao tsara manontolo andro. Nandeha an-tongotra izy, tao amin’ny faritra karankaina midadasika tao amin’ny fanjakana nisy azy. Nanao fanambarana isan-trano nandritra ny andro izy. Rehefa tratra alina izy, dia nonina tao amin’ny fianakaviana iray tia nandray vahiny na nandry tao amin’izay fialofana hitany voalohany. Indraindray, dia nisy mpiandry andiam-biby nitaingin-tsoavaly izay nahita azy nandeha teny an-dalana niantsoantso azy hoe: “Hoentina ve ianao, ry Nenibe?” Tamin’izany dia niakatra nankeo andamosina nandeha kilaometatra vitsivitsy an-tsoavaly. Namporisika ahy haharitra tamin’ny asan’Andriamanitra ny fitiavany sy ny zotom-pony mahagaga ho an’i Jehovah.
Rehefa afaka valo taona, dia tojo fiovana lehibe hafa iray aho. Voantso ho tonga anisan’ny kilasy fahenina amby roapolo amin’i Galaad aho tamin’ny 1955. Tao amin’io kilasy io koa dia nisy anabavy iray mpitory maharitra (mpitory ny filazantsara manontolo andro) natao hoe Sydney Lee Brewer, avy any Kanada. Taorian’ny fizarana diplaoma, dia tsy niainga irery aho. Nanambady an’i Sydney tokoa aho tamin’ny dia nitarika anay avy eo Galaad ho any amin’ny toerana vaovao nanendrena anay; ny asanay dia ny fitsidihana miaraka ireo kongregasiona tany amin’ny faritr’i Chicago mba hampahery azy ireny. Izany dia nitranga ny 18 febroary 1956. Tamin’ny fanampiana ireo kongregasiona tokoa no nandanianay ny volan-tantelinay. Hatramin’izay i Sydney dia namana mahatoky teo anilako foana, ary namporisika olona mihoatra ny iray ny zotom-pony.
Rehefa tokony ho telopolo taona no laniko tamin’ny fanompoana fitetezam-paritany, tamin’ny fararanon’ny 1977 aho dia naharay taratasy avy amin’ny Fikambanana izay nanasa ahy ho tonga anisan’ny Kolejy foiben’ny Vavolombelon’i Jehovah. Tamin’izany aho, dia nody tao an-tranoko — ny tiako holazaina dia eto amin’ny Betelan’i Brooklyn. Araka ny fahatsapako azy, ny fandraisana anjara, na dia kely monja aza, amin’ny asan’ny Kolejy foiben’ny olon’i Jehovah dia voninahitra sy tombontsoa tsy azo saintsainina.
Rehefa eo amin’ny enimpolo taona no natokana tamin’ny asan’i Jehovah, inona no azoko lazaina? Hitako ny Vavolombelon’i Jehovah nitombo isa, teo amin’ny an’arivony maromaro tamin’ny 1933 ka tonga roa tapitrisa mahery tamin’ny 1982. Afaka nahita ny fiezahana nataon’ireo fahavalontsika mba hanapahana ny asa fitoriana sy ny tsy fahombiazany aho. Afaka nifanerasera tamin’ny mpanompon’i Jehovah an’arivony maro teto Etazonia sy tany amin’ny tany maro hafa aho, tao amin’ireo fivoriana sy tamin’ny toe-javatra niseho hafa koa. Ambonin’izany, ny finoako an’i Jehovah sy ny fahavononako haharitra amin’ny fanompoana azy dia nahatonga ahy ho afaka hamakivaky tarehin-javatra mampitebiteby.
Miray fihetseham-po amin’i Davida mpanjaka izay nahatsiaro ho voatosika hidera an’i Jehovah Mpiandry azy feno fitiavana aho (Salamo 23). Sahala aminy, izaho koa dia mbola ‘tsy nanan-java-mahory’. Tena nampisotro ahy sy namelombelona ny fanahiko tokoa Jehovah tao anatin’izany taona rehetra izany. Mbola manantena hitombo amin’ny finoana sy ny fitiavana an’i Jehovah Andriamanitra, Mpiandry mahatoky, ihany aho ary mangataka aminy mba hanome ahy hery haharetana sy hijanonana amim-pahatokiana “ao an-tranon’i Jehovah amin’ny andro rehetra hiainako”. — Salamo 27:4.
[Sary, pejy 11]
Joseph Rutherford tao amin’ny Madison Square Garden tamin’ny 1939.