“Mikaela, andrian-dehibe”: iza moa izany?

TSY manonona matetika ilay zavaboary ara-panahy mitondra ny anarana hoe Mikaela ny Baiboly, kanefa rehefa miresaka ny aminy izy, dia ao anatin’ny teny manodidina milaza zavatra mampangitakitaka foana. Ao amin’ny bokin’i Daniela, dia hitantsika Mikaela eo am-piadiana amin’ny anjely ratsy mba hiarovana ny olon’Andriamanitra. Ao amin’ny taratasin’i Joda, dia mifanohitra amin’i Satana izy ny amin’ny fatin’i Mosesy. Farany, ao amin’ny bokin’ny Apokalypsy izy dia mamarina an’i Satana sy ireo demoniany ho eto an-tany. Miharihary tokoa fa olo-malaza dia malaza any an-danitra izy io. Mety àry ny hanontanian-tena hoe: Iza moa Mikaela?

Hatramin’ny taona maro, ny Vavolombelon’i Jehovah dia mampianatra fa ny hoe Mikaela dia anarana omena any an-danitra ny Zanaka lahitokan’Andriamanitra, dia ilay nitondra ny anarana hoe Jesosy teto an-tany. Ny ankamaroan’ny fivavahana anefa dia mihevitra fa arikanjely tahaka ny hafa koa Mikaela, toy ny hoe misy maromaro amin’izany. Koa marina ve ny fampianaran’ny Vavolombelon’i Jehovah? Inona no ampahafantarin’ny Baiboly antsika ny amin’i Mikaela?

“Mikaela andriananareo”

Ny bokin’i Daniela no mampiseho amintsika ilay antsoina hoe Mikaela. Ao ny anjelin’Andriamanitra iray dia miresaka ny aminy toy izao: “Fa ilay andrianan’ny fanjakan’i Persia nanohitra ahy iraika amby roa-polo andro; fa indro kosa Mikaela, anankiray amin’ireo andriana lehibe, no tonga hanampy ahy. (...) Ankehitriny dia hiverina hiady amin’ny andrianan’i Persia aho, ary rehefa mivoaka aho, dia, indro, ho avy ny andrianan’i Grisia. Fa hambarako aminao izay voasoratra ao amin’ny soratra marina; nefa tsy misy miara-misikina amiko hanohitra ireo, afa-tsy Mikaela andriananareo.” — Daniela 10:13, 20, 21.

Hitantsika eo ny ambangovangony mahavariana amin’ny faritra ara-panahy. Hitantsika fa ireo zavaboary ara-panahy, tsara na ratsy, dia tafiditra tokoa amin’ny raharahan’izao tontolo izao. Ny “andrianan’ny [ara-panahy] fanjakan’i Persia” dia nanohitra ny nataon’ny anjelin’Andriamanitra. Taorian’i Persia dia ho avy ny “andrianan’i Grisia” izay hiaro ny tombontsoan’io herim-panjakana io. Anisan’ireny zavaboary ara-panahy ireny, Mikaela dia “anankiray amin’ireo andriana lehibe [voalohany, MN ]”. Firenena iza no narovany sy notarihiny lalana? Mazava ho azy fa ny firenen’i Daniela izany, ny firenena jiosy.

Ny dikan’ny teny hoe “Mikaela” dia hoe “Iza no tahaka an’Andriamanitra?”, ka mampiseho izany fa manohana ny fiandrianan’Andriamanitra io andriana voalohany io. Koa satria Mikaela mpiaro ny olon’Andriamanitra koa, dia manana antony tsara isika tokony hanondroana azy ho ilay anjely nirahin’Andriamanitra teo anoloan’ny Isiraelita, taonjato maro tany aloha, izay tsy voalaza mazava ny anarany. Izao no vakintsika: “Indro, Izaho maniraka Anjely eo alohanao hiaro anao any an-dalàna sy hitondra anao ho any amin’ny fitoerana izay namboariko. Mitandrema eo anatrehany, ka mihainoa ny feony, ary aza mampahatezitra Azy fa tsy hamela ny fahotanareo Izy; fa ny anarako no ao aminy.” — Eksodosy 23:20, 21.

Ara-dalana ny hanatsoahana hevitra fa io anjely io no nampita hafatra maro dia maro ho an’ny olon’Andriamanitra (Asan’ny apostoly 7:30, 35; Mpitsara 2:1-3). Nahazo avy tamin’Andriamanitra ny fahefana rehetra mba hanaovan-javatra amin’ny Anarany izy, tsy misy hafa amin’ny nanankinan’ireo mpanjaka fahizay ny perany fanombohan-kase tamin’ny olom-pehezina mendrika itokisana ka nanomezany azy ireny tamin’izany, fahefana hanao zavatra tamin’ny anarany. — Eksodosy 3:2, 3; 4:10.

Moa ve misy zavatra mahatonga hihevitra fa olona iray ihany Mikaela sy Jesosy Kristy? Izany tokoa, satria nantsoina hoe “ny Teny” Jesosy. (Jaona 1:1.) Mpitondra tenin’Andriamanitra izy. Toy izany koa, ilay anjely mpitondra hafatra manokana voalaza ao amin’ny Eksodosy dia miharihary fa ilay mpitondra tenin’Andriamanitra lehibe indrindra teo amin’ny Isiraelita.

‘Mitsangana’ i Mikaela

“Andriananareo [an’ny firenen’i Daniela] i Mikaela. Tokony homena fahefana lehibe kokoa ihany anefa izy, araka ny hamarinin’ny toko farany amin’ny bokin’i Daniela manao hoe: “Ary amin’izany andro izany dia hitsangana Mikaela, andrian-dehibe, izay mitsangana hiaro ny zanaky ny firenenao; ary hisy andro fahoriana, izay tsy nisy tahaka azy hatrizay nisian’ny firenena ka hatramin’izany andro izany.” — Daniela 12:1.

Ao amin’ny Da toko faha-11 i Daniela dia vao avy nilazalaza ny fitanjozotran’ireo herim-panjakana tao anatin’ny fotoana, nanomboka tamin’ny androny. Nolazainy mialoha tsy nisy diso ny amin’ny hianjeran’i Persia sy ny hiakaran’i Grisia. Avy eo dia tonga ny fisaratsarahan’ny Empira grika. Ny anankiroa amin’ireo fototra ara-politika hipoitra avy amin’izany, ny mpanjakan’ny avaratra sy ny mpanjakan’ny atsimo, dia hiady fahefana sy fanapahana eo amin’ny olon’Andriamanitra. Eo amin’ny fara herin’ny fifandrafian’izy ireo, dia ‘hitsangana’ i Mikaela. Inona no tiana holazaina amin’izany?

Ao amin’ny andinin-teny hafa amin’io faminaniana io ihany, ny teny hoe “mitsangana” dia ampiharina amin’olona mandray fahefana hanjaka (Daniela 11:3, 4, 7, 20, 21). Noho izany, rehefa ‘mitsangana’ i Mikaela, dia manomboka manjaka koa izy. Aoka hojerentsika ny dikan’izany.

Talohan’ny hahafatesan’i Daniela, ny mpanjaka jiosy farany, Zedekia, dia naongana. Tsy hisy mpanjaka jiosy intsony ao anatin’ireo taonjato ho avy. Nasehon’ny faminanian’i Daniela fa ho avy ny andro hananan’ny olon’Andriamanitra mpanjaka indray, dia Mikaela.

Ezekiela, niara-belona tamin’i Daniela, dia nanambara ny hahatongavan’ilay “tena tompony tokoa [ilay manana zo ara-dalàna, MN ]” izay ho mpanjaka vaovaon’ny olon’Andriamanitra (Ezekiela 21:30-32). Io olona io dia tsy tokony hotondroina ho ny Makabeo, taranaka levita, izay nampihatra fahefana sasany nandritra ny vanim-potoana fohy nahaleovan-tena. Noho izy ireo tsy taranak’i Davida mpanjaka, ireo dia tsy nanana “zo ara-dalàna” hanjaka mihitsy. Jesosy Kristy kosa anefa dia nohosoran’Andriamanitra mba hanjaka ao amin’ny fanjakana iray any an-danitra (Lioka 1:31-33; 22:29, 30; Salamo 110:1). Izy no hany nohosorana tamin’izany fomba izany. Ny fandrindran-kevitra àry dia mitaky ny hiheverana an’i Jesosy sy Mikaela ho olona iray ihany.

Ao amin’ny Daniela toko faha-7 isika, dia mahita faminaniana hafa iray momba ny fifandimbiasan’ireo herim-panjakana izay misy itoviana amin’ny Daniela toko faha-11. Eo amin’ny fara herin’io faminaniana io anefa, dia vakintsika fa nisy “toy ny zanak’olona” nandray “fanapahana sy voninahitra ary fanjakana”. (Daniela 7:13, 14.) Iaraha-manaiky fa ny fitenenana hoe “toy ny zanak’olona” dia manondro an’i Jesosy (Matio 10:23; 26:64; Apokalypsy 14:14). Araka izany, amin’ny fara herin’io faminaniana io, dia tonga mpanjaka Jesosy. Ao amin’ilay faminanian’i Daniela hafa, dia Mikaela no tonga mpanjaka. Koa satria miresaka vanim-potoana iray ihany sy fisehoan-javatra iray ihany ireo faminaniana roa ireo, dia azo antoka fa araka ny fandrindran-kevitra ny hanatsoahana avy amin’izany fa miresaka olona iray ihany ireo.

Ny arikanjely

Hitantsika indray atỳ aoriana Mikaela ao amin’ny Soratra grika kristiana. Manambara toy izao ny bokin’i Joda: “Fa Mikaela arikanjely aza, raha niady tamin’ny devoly ka nifanditra ny amin’ny fatin’i Mosesy, dia tsy sahy niteny ratsy hahameloka azy, fa hoy izy: ‘hananatra anao anie Jehovah.’ ” (Joda 9). Io fisehoan-javatra io dia manampy antsika hahita hoe hatraiza ny fifamatoran’i Mikaela tamin’ny olon’Andriamanitra taloha. Izany àry dia manamarina fa tena Mikaela tokoa ilay anjely nitondra ny Isiraelita sy niaro azy.

Ampahafantarin’i Joda antsika fa nitana ny toeran’ny arikanjely i Mikaela. Izy tokoa no hany arikanjely, satria tsy manonona hafa ny Baiboly ary tsy ampiasaina milaza maro mihitsy io teny io. Ny dikan’ny hoe “arikanjely” dia “Filohan’ireo anjely” (Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament). Amin’ireo mpanompon’Andriamanitra any an-danitra, dia anarana roa monja no mampahatsiahy toerana ambony raha oharina amin’ireo anjely: Mikaela sy Jesosy Kristy (Matio 16:27; 25:31; II Tesaloniana 1:7). Izany dia antony amboniny tokony hanamafisana fa manondro olona iray ihany izy ireo.

Tsara ny manamarika fa ny anarana hoe Jesosy dia ampiarahina amin’ny teny hoe “arikanjely” ao amin’ny taratasin’i Paoly iray. Izao tokoa no nosoratan’ilay apostoly: “Fa ny tenan’ny Tompo [Jesosy] no hidina avy any an-danitra amin’ny fiantsoana sy ny feon’ny arikanjely ary ny trompetran’Andriamanitra.” (I Tesaloniana 4:16). Ny teny manodidina dia manondro an’io fisehoan-javatra io ho mandritra ny “fanatrehan’ny Tompo”, rehefa nanomboka nanjaka i Jesosy. — I Tesaloniana 5:15, MN; Matio 24:3; Apokalypsy 11:15-18.

Ny sitrapon’Andriamanitra dia ny hananganan’i Jesosy ny maty, ary nanao fandaharana izy ho amin’izany lafiny izany (Jaona 6:38-40). Ny trompetran’Andriamanitra no mampaneno fiantsoana ho amin’ny fiainana ireo izay maty, tsy misy hafa amin’ny nandidian’Andriamanitra hampanenoana trompetra hanangonana ny vahoakany fahizay (Nomery 10:1-10). Mandefa “fiantsoana” i Jesosy mba hitsanganan’ny maty, toy ny nataony tamin’ny fotoana sasany nandritra ny fivahiniany teto an-tany (Jaona 11:43). Tsy amin’ny feon’olombelona intsony anefa no andefasany ny antsony, fa amin’ny “feon’ny arikanjely [én phônê arkhaggélou]”. Tsy mety afa-tsy ho avy amin’ny arikanjely iray anefa ny feon’ny arikanjely. Ambonin’izany, dia tsy misy hafa ankoatra an’i Jesosy nahazo fahefana hanangana ny maty. Noho izany, io faminaniana mahery io dia manamarina ny hevitra ilazana fa tena ny arikanjely Mikaela tokoa i Jesosy.

Ady tany an-danitra

Ao amin’ny bokin’ny Apokalypsy no tononina farany ny anarana hoe Mikaela. Izao no vakintsika ao: “Ary nisy ady tany an-danitra: Mikaela sy ny anjeliny niady tamin’ilay dragona; ary ilay dragona mbamin’ny anjeliny kosa dia niady, nefa tsy naharesy.” (Apokalypsy 12:7, 8). Hitantsika eo Mikaela niasa tamin’ny naha-arikanjelin’Andriamanitra azy. Nandresy an’i Satana niaraka tamin’ireo “anjeliny” izy ka nanjera azy ho etỳ amin’ny tany.

Tamin’izay no nanomboka ny ‘andro kely sisa’ mialoha ny fandravana tanteraka ny fandehan-javatr’i Satana. Rehefa ho avy nandrava an’i Babylona Lehibe ireo firenena, dia hofoanan’i Jesosy sy ireo anjely miaramilany kosa (Apokalypsy 12:12; 17:16, 17; 19:11-16) Amin’ny farany Satana dia hatsipy any amin’ny lavaka tsy hita noanoa mandritra ny arivo taona alohan’ny hanjavonany tanteraka ao amin’ny “farihy afo”. (Apokalypsy 20:1, 2, 10.) Io fanaovan-javatra io, izany hoe ‘ny fanorotoroana ny lohan’i Satana’, dia Jesosy koa no hanatanteraka azy, harahin’ireo rahalahiny ara-panahy tafatsangana amin’ny maty. — Genesisy 3:15; Galatiana 3:16; Romana 16:20.

Koa satria ireo faminaniana manondro an’i Jesosy ho ilay tsy maintsy hanorotoro ny lohan’ny menarana ary izy no mampihatra ny didim-pitsarana hafa rehetra, dia araka ny fandrindran-kevitra tanteraka ny hanatsoahana avy amin’izany fa izy koa no hitarika ireo tafiky ny lanitra mba handroaka an’i Satana avy any an-danitra. Amin’izany, Mikaela mpandresy resahina ao amin’ny Apokalypsy 12 dia tokony ho Jesosy, dia izy izay nodidian’i Jehovah ‘hanapaka eo amin’ny fahavalony’. — Salamo 110:1, 2; Asan’ny apostoly 2:34, 35.

Ny fampiasana ny anarana hoe Mikaela ao amin’ny Apokalypsy 12 ho solon’ny hoe Jesosy dia manintona ny saintsika ho amin’ny faminaniana ao amin’ny Daniela toko faha-12 heverina eo ambony. Ao amin’ny bokin’i Daniela, dia hitantsika mitsangana i Mikaela (Daniela 12:1). Ao amin’ny Apokalypsy toko faha-12 i Mikaela dia mpanjaka mpandresy izay manjera an’i Satana ho amin’ny tany. Inona no vokany? “Loza ho an’ny tany sy ny ranomasina.” — Apokalypsy 12:12.

Anjely ve Jesosy?

Ny sasany tsy mety manondro an’i Jesosy ho ny anjelin’i Jehovah voatonona ao amin’ny Soratra hebreo. Mazava ho azy fa ho an’ireo mpanohana ny trinite, ny fanondroana azy ho toy izany dia miteraka zava-manahirana, satria mampiseho amin’ny fomba tsy azo lavina fa tsy mitovy amin’i Jehovah Andriamanitra akory i Jesosy. Kanefa, na dia amin’ireo izay tsy manaiky ny fampianarana ny amin’ny Trinite aza, ny sasany dia mieritreritra fa ny fanondroana an’i Jesosy ho anjely dia toy ny fandavana ny fahamboniany.

Mety anefa ny tsy hanadinoana fa ny hevitry ny teny hoe “anjely” [hebreo, mal’akh; grika, aggélos) indrindra dia hoe “mpitondra hafatra”. Noho izy ny “Teny” (grika, logos), dia Jesosy no mpitondra hafatr’Andriamanitra tsara indrindra. Etsy andaniny koa, dia aoka hotadidiantsika fa, amin’ny maha-arikanjely azy sady “Lahimatoa talohan’izao zavatra ary rehetra izao”, dia nitana ny toerana ambony indrindra teo amin’ireo anjely i Jesosy, na dia talohan’ny nahatongavany teto an-tany aza. — Kolosiana 1:15.

Marina fa nanoratra ho an’ny Hebreo toy izao ny apostoly Paoly: “Natao tsara noho ny anjely [izy (Jesosy)], araka ny nandovany anarana tsara noho ireny.” (Hebreo 1:4; Filipiana 2:9, 10). Io andininy io anefa dia milazalaza ny toerany taorian’ny nivahiniany teto an-tany. Arikanjely foana izy ary “niandohan’izao zavatra noharìn’Andriamanitra izao”. (Apokalypsy 3:14.) Nanjary tsara kokoa noho ireo anjely anefa izy. Ny ‘anarana [na ny toerana] tsara kokoa’ dia mifanitsy amin-javatra tsy nananany talohan’ny nahatongavany teto an-tany. (Ireo andininy ireo dia manohitra ny fiheverana ny amin’ny trinite na telo izay iray ilazana fa mitovy ary nitovy tamin’ny Ray amin’ny zavatra rehetra foana ny Zanaka.)

Araka izany, ny maha-arikanjely an’i Mikaela, dia filohan’ireo anjely, ny nitsanganany mba hanjaka sy ny nitarihany ny tafiky ny lanitra izay nandroaka an’i Satana avy any an-danitra tamin’ny nahaterahan’ny Fanjakan’Andriamanitra, izany rehetra izany dia mitarika antsika ho amin’ny fanatsoahan-kevitra tokana ihany: “Mikaela, andrian-dehibe” dia tsy iza fa ny tenan’i Jesosy Kristy. — Daniela 12:1.

[Teny notsongaina, pejy 28, 29]

Mikaela dia ilay arikanjely tonga mpanjaka...

... Nitarika ireo anjely izy nandroaka an’i Satana avy any an-danitra.