Ny anjely taloha sy ankehitriny

“Aseho amin’ny Noely amin’ny fandravahana ahantona eo amin’ny hazo izy ireny, na araka ny hita amin’ireo sary firarian-tsoa — izany dia zazakely botrabotra, mahafatifaty ny endriny, mitendry harpa, orga, na mitana fanilo. Manana elatra fohy tahaka ny an’ny voronkely izy ireny. Raha lazaina amin’ny teny indraim-bava, dia tsara tarehy aoka izany izy ireny.” — The Sunday Denver Post.

“AMIN’NY ANKAPOBENY, dia tsy asiana fitenenana ny anjely any amin’ireo fianarana teolojia, kely dia kely any amin’ny Sekoly alahady ary tsy tononina akory aza ao amin’ny fizaham-pejin’ny Fitarihan-dalam-pirenena amin’ny katesizy, boky foto-pampianarana ara-pivavahan’ny katolika amerikana.”

Voamarik’ilay mpanoratra ara-pivavahana atao hoe Charles Bell koa fa ny teolojiana sasany, indrindra fa tao amin’ireo Fiangonana protestanta lehibe indrindra, “dia sakodiavatra sy nisalasala raha ny amin’ny anjely”. Araka ny Nouvelle Encyclopédie catholique (anglisy), dia nisy mpihevitra amin’ny andro ankehitriny nanantitrantitra fa “tokony hariana izay rehetra mety ho finoana ny fisian’ny anjely”.

Tsy toy izany foana no hita. Ohatra, tantaraina fa tamin’ny taonjato faha-13, dia nisy teolojiana nanokan-tena tamin’ny “angélologie”, na fandinihana ny amin’ny anjely, naharitra tamin’ny fieritreretana ny amin’ny “toe-tena, fahalalana sy sitrapon’ny” anjely. Nandritra ny taonjato maromaro aza, dia nisy vavaka natao tamin’ny “anjely mpiambina”. Araka ny hita anefa, dia niova ny toe-tsaina hatramin’izay.

Araka ny Nouvelle Encyclopédie catholique, “amin’ny fiheverana amin’ny andro ankehitriny, ny anjely (...) dia ailika kokoa hatrany ho anisan’ny lovantsofina, angano sy nofinofin-jaza”. Vao teo an-tenatenan’ny taonjato faha-19 tokoa, dia tsy nampifandraisina tamin’ny fivavahana loatra izany fa tamin’ny fiheverana feno nofinofy. Amin’izao andro izao, dia mitombo ny isan’ny olona mihevitra azy ireny ho vokatry ny fakana sary an-tsaina, ka noho izany dia mandà ny fisiany.

Ny anjely ao amin’ny fivavahana sasany

Na dia ao aza izany rehetra izany, dia mbola manan-toerana ao amin’ny fivavahana sasany ihany ny anjely. Ohatra, ny Eglizy katolika dia “mamporisika ny mpiangona ho tia sy hanaja ary hiantso ny anjely”. Marina tokoa fa ny fivavahana katolika dia nanandratra ho amin’ny fahamasinana, olona telo heveriny ho anjely: Mikaela, Gabriela sy Rafaela, ka ity farany dia tsy hita afa-tsy ao amin’ireo boky tsy ara-tsindrimandry fa tsy ao amin’ny boky ao amin’ny Baiboly.

Eo anivon’ireo Fiangonana ortodoksa any Atsinanana, dia mahery lanja ny anjely ao amin’ny litania, karazam-bavaka misy fiantsoana na fangatahana, miaraka amin’ny teny hirain’ny kongregasiona ho valiny. Hita ao amin’ny silamo koa ny anjely: zavatra inoana ao amin’ny teolojiana miozilimana ny amin’ny anjely.

Tsy azo lavina anefa fa mihavitsy ireo mino ny anjely amin’izao androntsika izao.

Mino ny anjely ve ianao?

Ny amin’io raharaha io, dia milaza toy izao ny Nouvelle Encyclopédie catholique: “Niandalana (...), tao anatin’ny fandrosoana sy ny fanadiovana niadana dia niadana (...), tamin’ny fanamboarana amam-pandinihana hevitra voarakitra ao amin’ny Soratra Masina, dia nitatra ny fahalalana ny amin’ny anjely izay, tamin’ny ambaratongam-pahazoana antoka niovaova, dia tonga foto-pampianaran’ny Eglizy.” (Izahay no manipika.) Moa ve ny finoanao ny fisian’ny anjely ho mafy orina raha fantatrao fa miorina amin’ny “fanamboarana amam-pandinihana” ny finoanao?

Aoka homarihintsika fa misaratsaraka ny Eglizy ny amin’izany. Raha ny amin’ny fotoana namoronana ny anjely, dia manazava toy izao ny Enciclopédia de la Religión Católica: “Araka ny fiheveran’ireo Ray grika, dia noforonina talohan’izao tontolo izao hita maso ny anjely, nefa ny fiheveran’ireo Ray latina dia hoe noforonina tatỳ aoriana izy ireny. Ny hevitra be mpanaraka indrindra anefa dia ny hoe niara-noforonina tamin’izao tontolo izao izy ireny.” Ny fisalasalana toy izany dia miteraka fisafotofotoana ao an-tsain’ny olona ary manohana ny fironana ankehitriny tsy hino ny anjely.

Ny filozofia jiosy iray, Philon, dia nilaza fa ny anjely dia tsy inona fa “fisehoana sy herin’izao rehetra izao”. Araka ny fandehan’ireo taona, ny teolojiana dia niady hevitra ny amin’ny raharaha tsy dia manao ahoana nanodidina ny toe-tena sy ny toetra mampiavaka ny anjely, ohatra, ny amin’ny hahafantarana hoe anjely firy no ho afaka hijoro eo amin’ny tendrom-panjaitra iray. Tokony hahagaga ve amin’izany raha aleon’ny maro tsy mino ny anjely amin’ny andro ankehitriny?

Taorian’ny fijerena izany hevitra mifanipaka rehetra izany, nahoana no tsy dinihina izay lazain’ny Baiboly mihitsy ny amin’ny anjely? Izany no hitondra valin’ireto fanontaniana ireto azo antoka: Tena misy ve ny anjely? Raha eny, moa ve izy ireny efa nandray anjara teo amin’ny raharahan’olombelona? Ary ny mbola zava-dehibe kokoa ihany, manan-kery eo amin’ny fiainanao ve izy ireny?