Fanalana Sarona ny Zava-miafin’ilay Anarana Malaza Indrindra

Mahaliana fa ny Korana miozilimanina sy ny Baiboly kristiana dia samy manisy fitenenana ny amin’ilay anarana malaza indrindra. Itỳ dinidinika itỳ dia manazava ny hevitr’ilay anarana malaza sy ny maha-zava-dehibe azy io. Asehon’izy itỳ koa ny fiantraikan’io anarana io eo amin’ny taranak’olombelona iray manontolo sy eo amin’ny hoavintsika eto an-tany.

LEHILAHY sy vehivavy an-tapitrisany maro no efa niaina sy maty teto amin’itỳ tany itỳ. Tamin’ny ankamaroan’ny toe-javatra, dia maty niaraka tamin’izy ireo ny anarany, ary hadino ny fahatsiarovana azy. Misy anefa anarana malaza sasany — toy ny hoe Avicenna, Edison, Pasteur, Beethoven sy Gandhi ary Newton — mbola velona hatrany. Ireny anarana ireny dia mifandray amin’ny zava-bita sy fahitan-javatra voalohany ary famoronan-javatra nataon’izay nitondra azy.

Misy anefa anarana iray malaza kokoa noho ny hafa rehetra. Mifandray amin’izy io ireo zava-mahatalanjona rehetra eo amin’izao rehetra izao manontolo, tamin’ny lasa sy ankehitriny. Eny, ny fanantenan’olombelona fiainana maharitra sy sambatra dia mifandray amin’io anarana io!

Maro no naniry ho tonga tamin’ny fahafantarana io anarana io. Nikaroka azy io izy ireo, nanontany ny aminy, kanefa dia tsy nahita azy. Ho azy ireo, izy io dia nitoetra ho zava-miafina. Raha ny marina, dia tsy misy olona afaka mamantatra io anarana io raha tsy ilay Tompony mihitsy no manambara izany aminy. Soa ihany fa nalana sarona ny zava-miafin’io anarana tsy manan-tsahala io. Ny tenan’Andriamanitra mihitsy no nanao izany mba hahafantaran’ireo mino azy ny aminy. Nanambara ny anarany tamin’i Adama izy, avy eo dia tamin’i Abrahama sy tamin’i Mosesy ary tamin’ireo mpanompony nahatoky hafa taloha.

Eo am-pitadiavana ilay anarana malaza indrindra

Ny Korana dia miresaka ny amin’ny olona iray “izay nahay fatratra ny Soratra Masina”. (27:40). Rehefa nanazava io andininy io ny boky fanazavana iray fantatra amin’ny anarana hoe Tafsīr Jalālayn, dia nilaza hoe: “Lehilahy marina i Asaf, zanak’i Barkhiyā. Nahafantatra ilay anarana malaza indrindra ananan’Andriamanitra izy, ary na oviana na oviana izy no niantso azy io, dia nahazo valiny.” Izany dia mampahatsiaro antsika an’ilay mpanoratra ao amin’ny Baiboly atao hoe Asafa, izay niteny toy izao ao amin’ny Salamo 83:18: “Ary aoka ho fantany fa Hianao irery ihany, Izay atao hoe Jehovah, no Ilay Avo Indrindra ambonin’ny tany rehetra.”

Izao no vakintsika ao amin’ny Korana 17:2: “Nomenay an’i Mosesy ireo Soratra Masina ary nataonay ho mpitari-dalana ho an’ny Isiraelita izy ireny.” Ao amin’ireo Soratra Masina ireo, i Mosesy dia niteny toy izao tamin’Andriamanitra: “Indro, rehefa tonga any amin’ny Zanak’Isiraely aho ka manao aminy hoe: Andriamanitry ny razanareo no efa naniraka ahy ho atỳ aminareo, ary hanao amiko hoe kosa izy: Iza moa no anarany? dia ahoana no havaliko azy?” Namaly an’i Mosesy Andriamanitra tamin’ny filazana hoe: “Izao no holazainao amin’ny Zanak’Isiraely: Jehovah, Andriamanitry ny razanareo, dia Andriamanitr’i Abrahama sy Andriamanitr’i Isaka ary Andriamanitr’i Jakoba, no efa naniraka ahy ho atỳ aminareo; izany no anarako mandrakizay”. — Eksodosy 3:13, 15.

Tamin’ny andro fahiny, dia nahafantatra io anarana malaza ananan’Andriamanitra io ny Isiraelita. Nampidirina tao anatin’ny anaran’izy ireo manokana mihitsy aza izy io. Toy ny ahitana amin’izao andro izao ny anarana hoe Abdullah izay midika hoe “Mpanompon’Andriamanitra”, ny vahoakan’ny Isiraely fahiny koa dia nanana anarana hoe Obadia izay midika hoe “Mpanompon’i Jehovah”. Ny anaran-drenin’i Mosesy mpaminany dia Jokebeda, izay angamba nidika hoe “Jehovah Dia Voninahitra”. Ilay anarana hoe Jaona dia midika hoe “Tsara Fanahy i Jehovah”. Ary ny anaran’i Elia mpaminany dia midika hoe “Jehovah no Andriamanitro”.

Fantatr’ireo mpaminany io anarana malaza io ary nampiasa azy io tamim-panajana lalina izy ireo. Hita maherin’ny in-7 000 ao amin’ny Soratra Masina izy io. Nampisongadina azy io i Jesosy Kristy, zanak’i Maria, rehefa niteny toy izao izy, tao amin’ny vavaka nataony tamin’Andriamanitra: “Nasehoko tamin’ny olona izay nomenao Ahy (...) ny anaranao (...). Efa nampahafantariko azy ny anaranao, ary mbola hampahafantariko ihany, mba ho ao aminy ny fitiavana izay nitiavanao Ahy”. (Jaona 17:6, 26). Ao amin’ilay boky fanazavana malaza nosoratany mikasika ny Korana, dia manazava ny Korana 2:87 i Bayḍāwī, amin’ny filazana fa “namelona indray ny maty tamin’ny alalan’ilay anarana malaza indrindra ananan’Andriamanitra” i Jesosy.

Inona àry no nitranga, ka nahatonga io anarana io ho zava-miafina? Inona no ifandraisan’io anarana io amin’ny hoavin’ny tsirairay amintsika?

Ahoana no nahatonga ilay anarana ho zava-miafina?

Mihevitra ny sasany fa ny hoe “Jehovah” amin’ny teny hebreo dia midika hoe “Allah” (Andriamanitra). Ny hoe “Allah” anefa dia mifanitsy amin’ilay teny hebreo hoe ʼElo·himʹ, dia endriny milaza maro mampiseho fahamboniana amin’ilay teny hoe ʼelohʹah (andriamanitra). Nipoitra teo amin’ireo Jiosy ny finoanoam-poana iray izay nisakana azy ireo tsy hanonona ilay anaran’Andriamanitra hoe Jehovah. Noho izany, rehefa namaky ny Soratra Masina izy ireo ka nahita ilay anarana hoe Jehovah, dia nanjary fahazaran’izy ireo ny nilaza hoe ʼAdho·naiʹ, izay midika hoe “Tompo”. Any amin’ny toerana sasany, dia novan’izy ireo ho ʼAdho·naiʹ mihitsy aza ny hoe “Jehovah” ao amin’ny Soratra Hebreo tany am-boalohany.

Nanaraka fomba mitovy amin’izany ireo filoham-pivavahana ao amin’ny Tontolon’ireo Fivavahana Lazaina fa Kristiana. Ilay anarana hoe Jehovah dia nosoloany hoe “Andriamanitra” (“Allah” amin’ny fiteny arabo), sy “Tompo”. Izany dia nandray anjara tamin’ny fitomboan’ny fampianaran-diso momba ny Trinite izay tsy mifototra ao amin’ny Soratra Masina. Noho izany, dia olona an-tapitrisany maro no manompo amin’ny fomba diso an’i Jesosy sy ny fanahy masina ary mihevitra azy ireo ho mitovy amin’Andriamanitra.a

Noho izany, dia samy meloka tamin’ny fielezan’ny tsy fahalalana ilay anarana malaza indrindra ireo mpitarika ao amin’ny Jodaisma sy ao amin’ny Tontolon’ireo Fivavahana Lazaina fa Kristiana. Naminany toy izao anefa Andriamanitra: “Ary hohamasiniko ny anarako lehibe (...) ka dia ho fantany [ny jentilisa] fa Izaho no Jehovah”. Eny, hampahafantatra ny anarany eo amin’ny firenena rehetra i Jehovah. Nahoana? Satria izy dia tsy Andriamanitry ny Jiosy fotsiny, na an’izay mety ho firenena na vahoaka hafa iray manokana. Andriamanitry ny taranak’olombelona iray manontolo i Jehovah. — Ezekiela 36:23; Genesisy 22:18; Salamo 145:21; Malakia 1:11.

Ilay anarana malaza indrindra sy ny hoavintsika

Hoy ny Soratra Masina: “Izay rehetra miantso ny anaran’ny Tompo [“Jehovah”, NW ] no hovonjena”. (Romana 10:13). Ny famonjena antsika amin’ny andro fitsarana dia hifandray amin’ny fahafantarantsika ny anaran’Andriamanitra. Ny fahafantarana ny anarany dia mahatafiditra fahafantarana ny toetrany sy ny asany ary ny fikasany, sady mahatafiditra koa fananana fiainana mifanaraka amin’ny fotopoto-pitsipiny ambony. I Abrahama, ohatra, dia nahafantatra ny anaran’Andriamanitra ary niantso izany anarana izany. Ho vokany, dia nanana fifandraisana tsara tamin’Andriamanitra izy, naneho finoana azy ary niantehitra taminy sy nankato azy. Tonga sakaizan’Andriamanitra i Abrahama noho izany. Toy izany koa fa ny fahafantarana ny anaran’Andriamanitra dia mampanakaiky antsika aminy sy manampy antsika hampitombo fifandraisana manokana aminy, hifikitra mafy amin’ny fitiavany. — Genesisy 12:8; Salamo 9:10; Ohabolana 18:10; Jakoba 2:23.

Izao no vakintsika ao amin’ny Baiboly: “Ary Jehovah nihaino ka nandre izany; ary nisy boky nosoratana teo anatrehany ho fahatsiarovana izay matahotra an’i Jehovah sy mihevitra ny anarany.” (Malakia 3:16). Nahoana isika no tokony ‘hihevitra’ ilay anarana malaza indrindra? Ny anarana hoe Jehovah dia midika ara-bakiteny hoe “Mahatonga Izy”. Izy io dia mampahafantatra an’i Jehovah ho Ilay mahatonga ny tenany ho Mpanatanteraka ny fampanantenana. Ataony foana izay hahatanteraka ny fikasany. Izy no ilay Andriamanitra tsitoha, ilay hany Mpamorona izay manana ireo toetra tsara dia tsara rehetra. Tsy misy teny na dia iray aza afaka milazalaza amin’ny fomba feno ny toetra maha-andriamanitra an’Andriamanitra. Andriamanitra anefa dia nifidy ho an’ny tenany ilay anarana malaza indrindra — Jehovah — ary izany dia mampahatsiaro antsika ny amin’ireo toetrany sy ny fikasany rehetra.

Ao amin’ny Soratra Masina, dia lazain’Andriamanitra amintsika ny fikasany ho an’ny taranak’olombelona. Namorona ny olombelona mba hankafy fiainana mandrakizay sy sambatra ao amin’ny Paradisa i Jehovah Andriamanitra. Sitrapony mikasika ny olombelona ny hahatonga ny olona rehetra ho fianakaviana iray tafaray ao anatin’ny fitiavana sy ny fihavanana. Hanatanteraka io fikasana io ilay Andriamanitra fitiavana amin’ny hoavy tsy ho ela. — Matio 24:3-14, 32-42; 1 Jaona 4:14-21.

Manazava ny antony ijalian’ny olombelona Andriamanitra ary asehony fa mety hisy ny famonjena. (Apokalypsy 21:4). Izao no vakintsika ao amin’ny Salamo 37:10, 11: “Fa rehefa afaka kelikely, dia tsy hisy ny ratsy fanahy; handinika ny fonenany hianao, fa tsy ho hita izy. Fa ny mpandefitra kosa no handova ny tany ka hiravoravo amin’ny haben’ny fiadanana.” — Jereo koa ny Korana 21:105.

Eny, ho fantatra amin’ilay anarany malaza Andriamanitra. Ireo firenena dia ho voatery hahafantatra fa izy no Jehovah. Tombontsoa mahatalanjona toy inona moa izany hoe mahafantatra ilay anarana malaza indrindra sy manambara izany ary mifikitra mafy amin’izany! Amin’izany fomba izany, dia ho tanteraka amintsika tsirairay ilay fikasan’Andriamanitra mahafaly hoe: “Satria Izaho no niraiketan’ny fitiavany, dia hamonjy azy Aho; hanandratra azy ho any amin’ny avo Aho, satria mahalala ny anarako izy. Hiantso Ahy izy, dia hamaly azy Aho (...) Hovokisako fahela-velona izy; ary hasehoko azy ny famonjeko.” — Salamo 91:14-16.

[Fanamarihana ambany pejy]

[Sary nahazoan-dalana, pejy 5]

I Mosesy sy ilay Kirihitra Nirehitra, nataon’i W. Thomas, Sr.

[Sary, pejy 5]

Teo amin’ilay kirihitra nirehitra, Andriamanitra dia nampahafantatra ny tenany tamin’i Mosesy ho ‘Jehovah, Andriamanitr’i Abrahama’