Eonika sy Loisa — Mpanabe Fakan-tahaka

Amin’ny maha-mpanompon’i Jehovah antsika, dia fantatsika fa andraikitra lehibe ny fanomezana fanabeazana ara-pivavahana mandaitra an’ireo zanatsika. Mety ho feno vato misakana sy fahasahiranana isan-karazany io asa io, na dia ao anatin’ny toe-javatra tsara indrindra aza. Vao mainka sarotra kokoa izany rehefa miatrika io zava-tsarotra io ao anatin’ny ankohonana voazarazara ara-pivavahana, ny ray na reny kristiana. Tsy vaovao akory izany toe-javatra izany. Resahin’ny Soratra Masina amintsika ny amin’ny reny iray izay tao anatin’ny toe-javatra mitovy amin’izany, tamin’ny taonjato voalohany am.f.i.

Ny fianakavian’ny vehivavy iray atao hoe Eonika dia nipetraka tany Lystra, tanàna iray tao amin’ny faritr’i Lykaonia, tany atsimo afovoan’i Azia Minora. Tanàna kely tsy dia nanao ahoana tany amin’ny provansy, i Lystra. Zanatany romana nantsoina hoe Julia Felix Gemina Lustra izy io, naorin’i Aogosto Kaisara mba hanoherana ny asan-jiolahy teny amin’ny faritra nanodidina. Vehivavy kristiana jiosy, i Eonika. Voazarazara ara-pivavahana ny ankohonany, izay nahitana ny vadiny, grika, sy i Timoty zanany lahy, ary i Loisa reniny. — Asan’ny Apostoly 16:1-3.

Azo inoana fa vitsy ny Jiosy tany Lystra, satria tsy manisy resaka ny amin’ny synagoga tany, ny Baiboly, na dia nisy mponina jiosy aza tany Ikonioma, izay 30 kilaometatra teo ho eo avy teo. (Asan’ny Apostoly 14:19). Koa tsy maintsy ho sarotra tamin’i Eonika ny nanaraka ny finoany. Ny naha-tsy voafora an’i Timoty, taorian’ny nahaterahany, dia nahatonga manam-pahaizana sasany hanombantombana fa nanohitra izany hevitra izany ny vadin’i Eonika.

Tsy irery anefa i Eonika tao amin’ilay finoana narahiny. Ny fampianarana an’i Timoty ny “Soratra Masina” dia toa azony avy tamin-dreniny sy avy tamin’i Loisa renibeny avy amin-dreniny.a Nampirisika an’i Timoty toy izao ny apostoly Paoly: “Mahareta amin’izay zavatra nianaranao sy [nandresen-dahatra anao mba hinoanao, NW ], satria fantatrao izay nampianatra anao izany; fa hatry ny fony vao zaza hianao dia efa nahalala ny Soratra Masina, izay mampahahendry anao ho amin’ny famonjena amin’ny finoana izay ao amin’i Kristy Jesosy.” — 2 Timoty 3:14, 15.

Fanabeazana “hatry ny fony vao zaza”

Rehefa nilaza i Paoly hoe ny fanabeazana an’i Timoty tao amin’ny “Soratra Masina” dia nomena “hatry ny fony vao zaza”, dia azo antoka fa hatry ny fony vao zazakely no dikan’izany. Izany dia mifanaraka amin’ny nampiasany teny grika iray (breʹphos), izay mazàna manondro zaza vao teraka. (Ampitahao amin’ny Lioka 2:12, 16.) Araka izany, dia noraisin’i Eonika ho zava-dehibe ny adidiny avy tamin’Andriamanitra, ka tsy nitaredretra izy nanomboka nanome an’i Timoty fampiofanana izay hanampy azy hitombo ka ho tonga mpanompon’Andriamanitra be fandavan-tena. — Deoteronomia 6:6-9; Ohabolana 1:8.

‘Noresen-dahatra mba hino’ ny fahamarinana araka ny Soratra Masina, i Timoty. Araka ny rakibolana grika iray, ilay teny nampiasain’i Paoly eto, dia midika hoe “noresen-dahatra mafy ny amin’ny; nomena toky” ny amin-javatra iray. Tsy isalasalana fa nilaina ny fotoana sy ny ezaka be mba hanorenana fiekena mafy toy izany tao am-pon’i Timoty, rehefa nanampy azy mba hanjohy hevitra amin’ny Tenin’Andriamanitra sy haneho finoana azy io. Toa samy niasa mafy àry i Eonika sy i Loisa mba hampianarana an’i Timoty ny Soratra Masina. Ary toy inona ny valisoa nojinjain’ireo vehivavy tia an’Andriamanitra ireo! Afaka nanoratra toy izao tamin’i Timoty i Paoly: “Nisy nahatsiarovako ny finoana tsy mihatsaravelatsihy izay ao anatinao, izay nitoetra taloha tao anatin’i Loisa renibenao sy Eonika reninao, ary matoky aho fa ao anatinao koa izany.” — 2 Timoty 1:5.

Nanana anjara asa tena lehibe teo amin’ny fiainan’i Timoty tokoa i Eonika sy i Loisa! Nilaza toy izao momba izany i David Read, mpanoratra: “Raha nihevitra ilay apostoly fa tsy nisy zava-dehibe afa-tsy ny fiovam-pinoan’i Timoty manokana ihany, dia ho nampahatsiahiviny azy avy hatrany izany. Ny voalohan-teniny momba ny finoan’i Timoty anefa dia hoe, efa ‘velona tao amin’i Loisa (...) sy i Eonika’, izy io.” Asehon’ny filazan’i Paoly mahakasika ny finoan’i Loisa sy i Eonika ary i Timoty, fa matetika no tena zava-dehibe ny fanabeazana araka ny Soratra Masina aloha be ao an-trano, omen’ny ray aman-dreny, na ny raibe aman-drenibe mihitsy aza, mba hamaritana izay mety hataon’ny tanora iray amin’ny hoavy eo amin’ny lafiny ara-panahy. Moa ve izany tsy tokony hampieritreritra tsara ny mpianakavy ny amin’izay ataony mba hanatanterahana io andraikitra amin’Andriamanitra sy amin-janany io?

Angamba i Paoly nieritreritra koa ny amin’ilay karazana rivo-piainana nampanjakain’i Loisa sy i Eonika tao an-tranony. Mety ho efa nitsidika ny tranon’izy ireo ilay apostoly, tamin’ilay fijanonany kely voalohany tao Lystra, tokony ho tamin’ny taona 47/48 am.f.i. Nety ho tamin’izay izy mianaka no niova finoana nanaraka ny Kristianisma. (Asan’ny Apostoly 14:8-20). Angamba ilay fifandraisana mafana sy falifaly tao amin’io ankohonana io no nisy heriny teo amin’ny fifidianan’i Paoly teny, rehefa nilaza an’i Loisa ho ‘reniben’i’ Timoty, izy. Araka ny voalazan’ilay manam-pahaizana atao hoe Ceslas Spicq, ilay teny grika nampiasainy (mamʹme, tsy mitovy amin’ny hoe teʹthe, izay mahazatra sy maneho fanajana) dia “tenin-jaza maneho fankamamiana” ny renibeny, ka eto izy io dia mitory “fifankahazoana am-po sy firaiketam-po kokoa”.

Ny niaingan’i Timoty

Tsy fantatra mazava izay toeran’i Eonika ara-panambadiana, tamin’ny fotoana nitsidihan’i Paoly fanindroany an’i Lystra (tokony ho tamin’ny 50 am.f.i.). Manam-pahaizana maro no mihevitra fa maty vady izy. Na ahoana na ahoana, dia teo ambany fitarihan-dreniny sy ny renibeny no nitomboan’i Timoty, ka nahatongavany ho tovolahy tsara dia tsara, angamba 20 taona teo ho eo, tamin’izay fotoana izay. “Tsara laza teo amin’ny rahalahy tany Lystra sy Ikonioma” izy. (Asan’ny Apostoly 16:2). Miharihary fa niorim-paka tao am-pon’i Timoty ny faniriana hampiely ny vaovao tsaran’ilay Fanjakana, satria nekeny ny fanasan’i Paoly hiaraka taminy sy i Silasy, tamin’ny dia misionera nataon’izy ireo.

Alao sary an-tsaina ange izay tsapan’i Eonika sy i Loisa rehefa nadiva handeha i Timoty e! Fantatr’izy ireo fa tamin’ilay fitsidihana voalohany nataon’i Paoly tao an-tanànan’izy ireo, dia notoraham-bato sy nataon’ny olona fa efa maty, izy. (Asan’ny Apostoly 14:19). Koa tsy maintsy ho sarotra tamin’izy ireo ny namela an’i Timoty kely, handeha. Azo inoana fa nanontany tena izy ireo hoe hafiriana izy no ho any, sy hoe ho tafaverina soa aman-tsara ve izy sa tsia. Azo inoana fa nisy ny fanahiana. Na dia teo aza izany, dia tsy isalasalana fa nampirisika azy ny reniny sy ny renibeny mba hanaiky io tombontsoa manokana io, izay hahafahany hanompo an’i Jehovah amin’ny fomba feno kokoa.

Fianarana sarobidy

Betsaka no azo ianarana avy amin’ny fandinihana amim-pitandremana an’i Eonika sy i Loisa. Ny finoana dia nanosika azy ireo hanome an’i Timoty fanabeazana mahasoa ara-panahy. Azo antoka fa mahasoa ny kongregasiona kristiana iray manontolo ny ohatra omen’ireo raibe sy renibe ho an-jafikeliny sy ho an’ny hafa, rehefa matotra sy tsy miovaova izy ireo, raha ny amin’ny fifikirana amin’Andriamanitra. (Titosy 2:3-5). Torak’izany koa, ny ohatra navelan’i Eonika dia mampahatsiahy an’ireo reny manambady tsy mpino ny amin’ny andraikitra sy ny valisoa entin’ny fanomezana fampianarana ara-panahy ny zanany. Mety hitaky herim-po be ny fanaovana izany indraindray, indrindra fa raha tsy mankasitraka ny zavatra ara-pivavahana inoan’ny vadiny, ilay raim-pianakaviana. Mitaky fahaiza-mandanjalanja koa izany, satria tsy maintsy manaja ny fahefan’ny vadiny izay lohany, ny vehivavy kristiana.

Novalian-tsoa ny finoana sy ny ezaka ary ny fandavan-tenan’i Loisa sy i Eonika rehefa hitany nandroso ara-panahy i Timoty, ka tonga misionera sy mpiandraikitra tena tsara. (Filipiana 2:19-22). Torak’izany koa amin’izao andro izao, fa mitaky fotoana sy faharetana ary fahatapahan-kevitra ny fampianarana ny zanatsika ireo fahamarinana araka ny Soratra Masina, kanefa tena mendrika ny hanaovana izany ezaka rehetra izany tokoa ny vokany tsara dia tsara. Tanora kristiana fakan-tahaka maro, izay nampianarina ‘ny Soratra Masina hatry ny fony vao zaza’, tao anatin’ny ankohonana voazarazara ara-pivavahana, no mitondra fifaliana lehibe ho an’ilay rainy na reniny tia an’Andriamanitra. Ary marina tokoa ilay ohabolana manao hoe: ‘Ho ravoravo ny reny izay niteraka zaza hendry’! — Ohabolana 23:23-25.

Hoy ny apostoly Jaona momba ireo zanany ara-panahy: “Tsy manana fifaliana mihoatra noho izao aho, dia ny andrenesako fa mandeha araka ny fahamarinana ny zanako.” (3 Jaona 4). Azo antoka fa misy olona maro koa mitovy fihetseham-po amin’izany. Ireny olona ireny dia sahala amin-dry Eonika sy Loisa, izay mpanabe fakan-tahaka anankiroa.

[Fanamarihana ambany pejy]