Jereo koa ny Daniela 3:1-28.

Toy ny fivavahana tokoa ve ny fombafomba fanehoana fitiavan-tanindrazana?

“Efa ela i Carlton Hayes [mpahay tantara] no nilaza fa toy ny fivavahana ihany ny fanindrahindrana saina sy ny fanaovana voady any amin’ny sekoly amerikanina. ... Tamin’ny raharaham-pitsarana maromaro, dia niaiky ihany ny Fitsarana Tampony tamin’ny farany fa fombafomba ara-pivavahana ireny fanao isan’andro ireny.”—Ny Toetran’ny Amerikanina (New York, 1956), D. Brogan, p. 163, 164.

“Saika nampiasaina tanteraka tamin’ny fivavahana ireo saina voalohany. ... Nandritra ny taonjato maro, dia sainam-pivavahana ilay fanevam-pirenen’i Angletera nisy vokovoko menan’i Md. Georges. Toa nasaina nankamasina sainam-pirenena foana ny fivavahana, ary faneva masina ny saina maro tamin’ny voalohany.”—Ny Rakipahalalana Britannica (1946), Boky Faha-9, p. 343.

“Saina malagasy faha-Radama I (1810-1828). Ny saina fotsy atao hoe Mahazovola dia lokon’ny sampy Kelimalaza. Ny mena kosa, Mahazotany, dia lokon’ny sampy Manjakatsiroa sy Fantaka. Natambatr’i Radama I ho saina iray ihany izy roa ireo ... Ary ireo loko ireo no loko fototra amin’ny saina malagasy.”—Rakibolana malagasy, Rajemisa-Raolison, fonony anatiny, 1985.

Araka ny tantara, inona no nataon’ireo Kristianina voalohany rehefa nisy fombafomba fanehoana fitiavan-tanindrazana?

‘Tsy nety nanao sorona ho an’ilay mpanjaka [romanina] ny Kristianina. Mitovitovy amin’ireo tsy mety manangan-tsaina na manao voady hoe tsy hivadika amin’ny tanindrazana izany. Nasiana alitara azon’ny Kristianina nampiasaina tao amin’ilay kianja, nefa vitsy kely izy ireo no nanda ny finoany. Raha nanipy emboka manitra iray tsongo tao anatin’ilay afo fotsiny anefa ilay voafonja, dia ho nomena Taratasy Fanamarinana ho Nanao Sorona, ka nafahana. Nohazavaina tsara taminy koa fa tsy nivavaka tamin’ny mpanjaka akory izy raha nanao izany, fa nanaiky fotsiny hoe andriamanitra ilay mpanjaka romanina. Zara raha nisy Kristianina nety nanao izany anefa.’—Ireo Efa ho Faty (anglisy, New York, 1958), D. Mannix, p. 135, 137.

‘Nanipy emboka manitra kely na nandraraka divay kely teo amin’ny alitara nanoloana ny sarin’ny mpanjaka ireo nivavaka taminy. Amintsika atỳ aoriana angamba izany dia toy ny manangan-tanana rehefa manangan-tsaina na rehefa miarahaba mpitondra ambony, ho mariky ny fanajana sy fitiavan-tanindrazana. Nety ho nihevitra ny olona maro tamin’ny taonjato voalohany fa mari-panajana fotsiny ilay izy. Toy ny fivavahana anefa ilay izy tamin’ny Kristianina, satria nidika ho fanekena ny mpanjaka ho andriamanitra, ka noho izany dia fivadihana tamin’Andriamanitra sy Kristy. Tsy nety nanao izany àry izy ireo.’—Ny Fiandohan’ny Fivavahana Kristianina (anglisy, New Haven, Conn.; 1958), M. Eller, p. 208, 209.

Koa satria tsy momba ny atsy na ny aroa ny Kristianina, midika ve izany fa tsy te hanasoa ny mpiara-belona aminy izy?

Tsy izany velively! Fantany sady arahiny tsara izao didy izao: “Tiavo ny namanao tahaka ny tenanao.” (Mat. 22:39) Arahiny koa izao torohevitra izao: “Aoka isika hanao soa amin’ny rehetra, indrindra fa amin’ny mpiray finoana amintsika.” (Gal. 6:10) Miaiky izy ireo fa ny asa mahasoa indrindra azony atao ho an’ny mpiara-belona aminy dia ny mitory aminy ny vaovao tsaran’ny Fanjakan’Andriamanitra. Izy io ihany mantsy no hamaha tanteraka ireo olana ankehitriny, sy hanome fiainana mandrakizay.

Tsy mahazo valim-bavaka mihitsy ve ianao?

Ny vavaka ataon’iza no henoin’Andriamanitra?

Sal. 65:2; Asa. 10:34, 35: “Ry Mpihaino vavaka ô, ianao no hohatonin’ny karazan’olona rehetra.” “Tsy mizaha tavan’olona Andriamanitra, fa amin’ny firenena rehetra, izay olona matahotra azy ka manao ny marina no ankasitrahany.” (Tsy ny volon-koditra na ny firenena niaviana na ny vola ananana àry no zava-dehibe, fa izay ao am-po sy ny fomba fiaina.)

Lioka 11:2: “Izao àry lazaina rehefa mivavaka ianareo: ‘Ray ô, hohamasinina anie ny anaranao!’ ” (Mivavaka amin’ny Ray, izay antsoin’ny Baiboly hoe Jehovah, ve ianao? Sa kosa amin’ireo “olo-masina”?)

Jaona 14:6, 14: “Hoy i Jesosy: ‘Izaho no lalana sy fahamarinana ary fiainana. Tsy misy olona mankany amin’ny Ray afa-tsy amin’ny alalako. Raha mangataka zavatra amin’ny anarako ianareo, dia hataoko izany.’ ” (Mivavaka amin’ny anaran’i Jesosy ve ianao, ka manaiky fa izy no mpanelanelana anao amin’Andriamanitra, noho ianao mpanota?)

1 Jaona 5:14: “Izao no toky ananantsika ny amin’Andriamanitra: Na inona na inona angatahintsika ka mifanaraka amin’ny sitrapony, dia mihaino antsika izy.” (Tsy maintsy fantarinao anefa aloha hoe inona no sitrapon’Andriamanitra, mba ho azonao antoka fa mifanaraka amin’izany ny fangatahanao.)

1 Pet. 3:12: “Ny mason’i Jehovah mitsinjo ny olo-marina, ary ny sofiny mihaino ny fitalahoany, fa ny tavan’i Jehovah kosa manohitra ny mpanao ratsy.” (Mianatra Baiboly ve ianao mba hahalalanao izay lazain’i Jehovah hoe tsara na ratsy?)

1 Jaona 3:22: “Na inona na inona angatahintsika dia raisintsika avy aminy izany, satria mitandrina ny didiny sy manao izay ankasitrahana eo imasony isika.” (Tena te hampifaly an’Andriamanitra ve ianao, ka miezaka mankatò izay didiny efa fantatrao?)