Milofosa Amin’ny Famakian-teny

TSY afaka manao izao ataonao izao ny biby. Ny olombelona indray, dia 1 ao anatin’ny 6 no tsy nianatra namaky teny, matetika noho izy tsy afaka nankany an-tsekoly. Maro amin’ireo nianatra no tsy mazoto mamaky teny. Kanefa noho ny fahaizanao mamaky teny, ireo soratra vakinao dia hitondra anao any an-tany hafa, sy hampifankahalala anao amin’olona manana fiainana mahaliana sy mampahery, ary hanome anao fahalalana izay hanampy anao hizaka ireo fanahiana eo amin’ny fiainana.

Miankina amin’ny fahaizany mamaky teny ny vokatra ho azon’ny ankizy iray avy amin’ny fianarany. Rehefa hitady asa izy, ilay karazan’asa ho azony sy ny isan’ny ora tsy maintsy hiasany mba hameloman-tena dia mety hiankina amin’ny fahaizany mamaky teny. Hahay hikarakara kokoa ny fianakaviany ny vehivavy mahay mamaky teny tsara, satria afaka mianatra manome azy sakafo mahavelona, sy mitandro ny fahadiovana ary misoroka aretina. Mety hisy heviny tsara eo amin’ny fitomboana ara-tsain’ny zanany ny fahaizan’ny reny mamaky teny tsara.

Mazava ho azy fa ny soa lehibe indrindra azo avy amin’ny famakian-teny dia noho izy io mahatonga anao ‘hahita ny fahalalana an’Andriamanitra.’ (Ohab. 2:5) Miankina amin’ny fahaizana mamaky teny ny lafiny maro amin’ny fanompoantsika an’Andriamanitra. Mamaky Baiboly sy boky ara-baiboly isika any am-pivoriana. Miankina be dia be amin’ny fomba famakianao teny ny vokatra azonao eny amin’ny fanompoana. Mitaky famakian-teny ny fanomanana ireo zavatra roa ireo. Noho izany, dia miankina be dia be amin’ny fahazaranao mamaky teny ny fitomboanao ara-panahy.

Hararaoty tsara ny fahafahana anananao

Voafetra ny fianarana hitan’ny sasany amin’ireo mianatra momba ny lalan’Andriamanitra. Mety hila ny hampianarina hamaky teny izy ireo, mba hanatsarana ny fandrosoany ara-panahy. Na mety hila fanampiana manokana izy mba hanatsarana ny fahaizany mamaky teny. Any amin’izay ilana izany, dia mandamina kilasy fianarana mamaky teny sy manoratra, ampiasana ny boky Miezaha Mamaky Teny sy Manoratra, ireo fiangonantsika. Olona an’arivony maro no efa nandray soa be dia be avy tamin’io fandaharana io. Tena ilaina ny mahay mamaky teny tsara, hany ka misy fiangonana manao ilay kilasy fianarana mamaky teny miaraka amin’ny Sekolin’ny Fanompoana. Na dia tsy misy izany kilasy izany aza eo amin’ny misy azy, dia afaka mandroso tsara ihany ny olona iray, raha maka fotoana hamakian-teny amin’ny feo avo isan’andro sy manatrika ny sekoly tsy tapaka ary mandray anjara aminy.

Mampalahelo fa nahatonga olona maro tsy hamaky teny firy ireo boky feno sary sy ny televiziona. Ny fijerena televiziona sy ny tsy famakian-teny firy dia mety hanakantsakana ny fiezahan’ny olona iray hahay hamaky teny tsara, sy hisaina mazava ary hilaza tsara ny heviny.

Ny boky sy gazety omen’ny “mpanompo mahatoky sy manan-tsaina” no hanampy antsika hahazo ny hevitry ny Baiboly. Tondraka ny fanazavana momba ny raharaha ara-panahy tena lehibe ao anatin’izy ireny. (Matio 24:45; 1 Kor. 2:12, 13) Manampy antsika haharaka ireo vaovao lehibe maneran-tany sy hahazo ny heviny koa izy ireny, sy mampahafantatra antsika tsara kokoa momba ny zavaboary, ary mampianatra antsika hizaka ireo fanahiana mahazo antsika. Ny fomba hanompoana an’Andriamanitra amin’ny fomba azony ekena sy hahazoana ny fankasitrahany anefa no tena antitranteriny. Hanampy anao ho tonga olona araka ny fanahy ny vakiteny madio toy izany.

Mazava ho azy fa tsy ilay fahaizana mamaky teny fotsiny akory no zavatra tsara. Ilaina hampiasaina araka ny tokony ho izy io fahaizana io. Toy ny fihinanana, ny famakian-teny dia tsy maintsy omban’ny fahaiza-mifantina. Nahoana ianao no hihinana sakafo tsy tena mahavelona na mety hanapoizina anao mihitsy aza? Toy izany koa, nahoana ianao no hamaky lahatsoratra hanimba ny sainao sy ny fonao, eny fa na dia vakina sendrasendra fotsiny aza? Tokony hanampy antsika hamaritra izay zavatra fidintsika hovakina ireo toro lalan’ny Baiboly. Alohan’ny hanapahanao hevitra hoe inona no hovakinao, dia tadidio ireto andinin-teny ireto: Mpitoriteny 12:12, 13; Efesiana 4:22-24; 5:3, 4; Filipiana 4:8; Kolosiana 2:8; 1 Jaona 2:15-17; ary 2 Jaona 10.

Manàna antony tsara hamakian-teny

Rehefa mamaky ireo Filazantsara isika, dia hitantsika mazava fa zava-dehibe ny manana antony tsara hamakian-teny. Ohatra, ao amin’ny Filazantsaran’i Matio isika dia mamaky momba an’i Jesosy nametra-panontaniana toy ny hoe “Tsy mbola novakinareo va?”, talohan’ny nanomezany valiny araka ny Soratra Masina an’ireo mpitondra fivavahana nahay Baiboly nefa feno hafetsen-dratsy. (Matio 12:3, 5; 19:4; 21:16, 42; 22:31) Ny lesona tsoahintsika avy amin’izany dia hoe: Raha tsy tsara ny antony manosika antsika hamaky teny, dia hanatsoaka hevitra diso isika, na tsy hahazo ilay hevitra lazaina mihitsy. Namaky ny Soratra Masina ireo Fariseo, satria nataony fa izany no hahazoany ny fiainana mandrakizay. Nasehon’i Jesosy mazava fa tsy omena an’ireo tsy tia an’Andriamanitra sy tsy manaiky ny fomba famonjeny io valisoa io. (Jaona 5:39-43) Feno fitiavan-tena ireo Fariseo, ka maro tamin’ireo fanatsoahan-keviny no diso.

Ny fitiavana an’i Jehovah no antony madio indrindra hamakiantsika ny Teniny. Mandrisika antsika hianatra ny sitrapon’Andriamanitra izany fitiavana izany, satria ny fitiavana “miara-mifaly amin’ny fahamarinana.” (1 Kor. 13:6) Na dia tsy tia namaky teny aza isika taloha, ny fitiavantsika an’i Jehovah amin’ny ‘saintsika rehetra’ dia hanosika antsika hampiasa mafy ny saintsika mba hianarana ny fahalalana an’Andriamanitra. (Matio 22:37) Manaitra fahalianana ny fitiavana, ary ny fahalianana kosa mandrisika hianatra.

Ny hafainganan’ny famakian-teny

Mifanindran-dalana amin’ny famantarana teny ny famakian-teny. Na dia amin’izao ianao mamaky teny izao aza, dia mahay mamantatra ireo teny sy mahatadidy ny heviny avy, ianao. Afaka mampitombo ny hafainganan’ny famakianao teny ianao, raha mampitombo ny isan’ny teny hainao fantarina avy hatrany. Aza mijanona hijery teny tsirairay, fa miezaha hahita teny maromaro indray miaraka. Rehefa mihamitombo io fahaizana io, dia ho mora azonao kokoa izay vakinao.

Rehefa foto-kevitra lalina kokoa anefa no vakinao, dia mety hitombo ny voka-tsoa horaisinao, raha mampiasa fomba iray hafa ianao. Nanome an’i Josoa izao torohevitra izao momba ny famakiany ny Soratra Masina i Jehovah: “Aoka tsy hiala amin’ny vavanao ity bokin’ny lalàna ity, fa saintsaino.” (Josoa 1:8) Rehefa misaintsaina ny olona iray, dia mieritreritra lalina; tsy maimaika izy. Manjary miraikitra mafy kokoa ao an-tsaina sy ao am-po ny Tenin’Andriamanitra, rehefa vakina sady saintsainina. Ny Baiboly dia misy faminaniana, torohevitra, ohabolana, tononkalo, didim-pitsaran’Andriamanitra, tsipiriany momba ny fikasan’i Jehovah, ary ohatr’olona tena nisy maro be—samy sarobidy avokoa ireo ho an’izay maniry handeha eo amin’ny lalan’i Jehovah. Tena mitondra soa tokoa ny famakiana ny Baiboly amin’ny fomba izay hampiraikitra azy lalina ao an-tsainao sy ao am-ponao!

Mianara mifantoka

Rehefa mamaky teny ianao, dia ampidiro ao amin’ilay tarehin-javatra vakinao ny tenanao. Miezaha hahita ireo olona amin’ny mason’ny sainao, sy hahatsapa ny fihetseham-pony. Toa mora ny manao izany, rehefa mamaky fitantarana toy ilay momba an’i Davida sy i Goliata, hita ao amin’ny 1 Samoela toko faha-17. Na dia ireo tsipirian-javatra ao amin’ny Eksodosy sy Levitikosy momba ny fanorenana ny tabernakely na ny fisoronana koa aza anefa dia hanjary ho toy ny tena misy, rehefa hitanao an’eritreritra ireo refy sy fitaovana voalaza, na rehefa alainao sary an-tsaina ny fofon’ilay emboka manitra sy ilay lango ary ireo biby natolotra ho fanatitra dorana. Eritrereto ny fahatahorana niharo fanajana tsy maintsy ho tsapan’izay niantsoroka ny asan’ny fisoronana! (Lioka 1:8-10) Raha ampiasainao toy izany ny fihetseham-ponao sy ny fahaizanao mahatsapa sy mahita ary mandre zavatra, dia hahazo ny hevitr’izay vakinao ianao, no sady hahatadidy azy.

Raha tsy mitandrina anefa ianao, dia mety hiriorio ny sainao rehefa mamaky teny ianao. Mety hijery ilay pejy ny masonao, nefa ny eritreritrao mety ho any an-kafa. Misy mozika mandeha ve? Mandeha ve ny televiziona? Miresaka ve ny mpianakavy hafa? Raha azo atao, dia ny mamaky teny ao amin’ny toerana mangina no tsara indrindra. Kanefa, mety ho avy amin’ny tenanao ihany ny fanelingelenana. Angamba be dia be ny zavatra nataonao nandritra ny andro. Mora erỳ ny mamerina azy ireny indray ao an-tsainao! Tsara ny manao izany, saingy tsy mandritra ny famakianao teny. Angamba mifantoka tsara ny sainao amin’ny voalohany, na mety hivavaka mihitsy aza ianao alohan’ny hamakianao teny. Eny am-pamakiana anefa, dia manomboka mibirioka ny sainao. Andramo indray. Mianara mamola-tena, mba hifantohan’ny sainao amin’izay vakinao. Hahita fihatsarana miandalana ianao.

Inona no ataonao, rehefa mahita teny tsy azonao ianao? Angamba hazavaina na resahina ao amin’ilay lahatsoratra ny teny tsy mahazatra sasany. Na mety hahatakatra ny heviny avy amin’ny teny manodidina azy ianao. Raha tsy izany, dia makà fotoana hijerena ilay teny ao amin’ny diksionera, raha misy, na mariho ilay izy, ary anontanio amin’ny olon-kafa ny heviny any aoriana. Hampitombo ny voambolanao izany sady hanatsara ny fahazoanao ny hevitr’izay vakinao.

Ny famakian-teny ampahibemaso

Rehefa nasain’ny apostoly Paoly nanohy nilofo tamin’ny famakian-teny i Timoty, dia ny famakian-teny ho an’ny hafa no tena tiany horesahina. (1 Tim. 4:13) Tsy famakian-teny amin’ny feo avo fotsiny akory no atao hoe famakian-teny ampahibemaso mandaitra. Mila ny mahazo ny hevitr’ireo teny sy izay tian’izy ireo holazaina ilay mpamaky teny. Rehefa manao izany ihany izy vao afaka mampita tsara ireo hevitra sy maneho tsara ireo fihetseham-po. Mazava ho azy fa mitaky fanomanana sy fanazaran-tena amim-pitandremana izany. Noho izany, dia nampirisika i Paoly hoe: “Tandremo ny famakian-teny.” Hahazo fampiofanana sarobidy momba izany ianao ao amin’ny Sekolin’ny Fanompoana.

Makà fotoana hamakian-teny

“Ny hevitry ny mazoto dia mampanan-karena; fa ny maimaika rehetra dia halahelo ihany.” (Ohab. 21:5) Tena marina izany, raha ny amin’ny faniriantsika hamaky teny! Raha te ‘hanankarena’ isika, dia tsy tokony ho maimaika, fa mila mihevitra ny hanao fandaharana mialoha, mba tsy hisy zavatra hafa haka ny toeran’ny famakiantsika teny.

Amin’ny fotoana toy inona ianao no mamaky teny? Andraisanao soa ve ny famakianao teny vao maraina? Sa matsilo kokoa ny sainao, aoriana kokoa amin’ny andro? Raha afaka manokana na dia 15 na 20 minitra isan’andro monja aza ianao mba hamakian-teny, dia ho talanjona hahita ny habetsahan’izay vitanao. Ny fanaovana azy tsy tapatapaka no tena ilaina.

Nahoana i Jehovah no nifidy ny hampanoratra ny fikasany lehibe ao amin’ny boky iray? Mba hahafahan’ny olona haka hevitra ao amin’ny Teniny voasoratra. Afaka mianatra momba ireo asa mahatalanjon’i Jehovah izy ireo, sy milaza azy ireny amin’ny zanany, ary mitadidy ireo fomba fanaovan’Andriamanitra zavatra. (Sal. 78:5-7) Ny fomba tsara indrindra hanehoantsika ny fankasitrahantsika ny fahalalahan-tanan’i Jehovah amin’io lafiny io, dia ny filofosantsika hamaky ny Teniny izay manome aina.