IBIBLIYOTEKA YO MWINTERNETINI yo Watchtower
IBIBLIYOTEKA YO MWINTERNETINI
yo Watchtower
Imakhuwa Imeetto
  • IBIIBLYA
  • ILIVURU
  • MIKUTTHAANO
  • w25 Julho pp. 26-30
  • “Ikhotto, ikhanle ya Yehova”

Khiivo ividiyu yo ula mphanttyoola.

Nswammaha, ihaavo ivonnyaale ukati wowoonihera ividiyu.

  • “Ikhotto, ikhanle ya Yehova”
  • Ukhalenla Ilalyeeraka Umwene wa Yehova (Yoosomiya)—2025
  • Isuputiitulu
  • Myaha Coolattanaca
  • MI KUNUWIHIYE NAASITHUMWANAKA YEEKURUMICA UVARA NTEKO WEEMISIYONARIYU
  • UVARA NTEKO NIPURO NINHOOLELIYA MITEKO CO MASAAHITI A YEHOVA NTUNINYANI
  • UKAVIHERA IKHURUPU YO MAYAMUNNA ANWACERA MYAHA CO UTIRIPUNAALI
  • UVARELA NTEKO NLAMUULO WIIRA NILALYEERE
  • KOOSUKHURU, YEHOVA!
  • Itthu ipankalyaaka phi itthu yaalamuliyaaka upanka
    Ukhalenla Ilalyeeraka Umwene wa Yehova (Yoosomiya)—2020
Ukhalenla Ilalyeeraka Umwene wa Yehova (Yoosomiya)—2025
w25 Julho pp. 26-30
Amunna Philip Brumley.

IHANTISI

“Ikhotto, ikhanle ya Yehova”

ITTONKACIYE NI PHILIP BRUMLEY

NIHUKU 28 mweeri wo janeiro, 2010, naari nihuku nooririya ni miiva kaari isittatti yo Estrasburgo, u França. Masi akaarweele wiira keettakace paahi iyo ilapweeyo, masi kaarweele kontha kampanka mphantte waatthu yaarumiye wiira yaakihere itireyitu co Masaahiti a Yehova utiripunaali ineehaniya Corte Europeia dos Direitos Humanos (CEDH). Mwaha woolumiya waari wo nsurukhu 5 Biliões ikuvernu yo Farança waapheelaaya waaliviha mayamunna. Nlattu wo iyo, citthu cikhwaawe cofayita cinene uhiya nsurukhu canhala uhikhala saana, khampa: ncina na Yehova, makhalelo aapoovwaawe ni isariya yaarinaaya yonswalela Yehova wohoova itthu. Itthu yiirannyeele nwo inawoonihera wiira “ikhotto ikhanle ya Yehova.” (1 Sam. 17:47) Kinaahimya sana-saana.

Uyo mwahooyo wancenre wuumaleloni wo myaakha 90. Ukati ikuvernu yo frança yaakhanyererihaaya woohisariya ipeteli yo França uliva nsoko nlattu wo ncako waavahiya ukhuma mwaakha wo 1993 mpaka 1996. Hi naahomananiha uwacera uyo mwahooyo nakaviheriyaka niitiripunaali yo França, masi khayaneettenle saana. Ni uhikhitiryaa waya itthu naalakenleehu, akuvernu yaahocisa nsurukhu woopwahaka 119 miliões wo Peteli. Vano ikhurupu naaweherereehu yaari ikhurupu Corte Europeia. Masi, ihinaaya woopeliya mwaha, ikhurupu yo Corte yaahonilepela wiira naathukumanane ikhurupu yaavara nteko itiripunaali yo ukuvernu nkhayi ninhooleli okhurupu yo Corte. Itthu yaapheelaaya waari woona wakhala wiira wanhala ukhitiryaa utthunelana nihinaaya uhukhumwiya.

Hi noopuwela wiira nhooleli o itiripunaali yo Corte aanhala unikhanyereriha umaliha mwahooyo nalivaka nsurukhu waapheelaaya ikuvernu wiira nilive. Masi hi nancuwela sana-saana wiira ukumiha nsurukhu wiira nilive hataa ukhalaka ikontu, khanaahala utthara malakihero o mbiibiliyani. Mayamunna ni mayanuunu yaavaha uyo ncankooyo wiira akavihere Umwene wa Nluku. Phimaana, uyo nsurukhuuyo khawaari wookuvernu. (Mat. 22:21) Masi hataa ukhalaka commo, wiira nitthare itthu yaahimyaaya itiripunaali yo Corte hi nahaana narwaanaka uyo nlattuuyo.

Ikhurupu yo mayamunna anwacera myaha co itiripunaali, ninari uhoolo waya itiripunaali yuulupale ineehaniya Corte Europeia dos Direitos Humanos mwaakha 2010

Hi naahothukuma isaala yootepa ureera yo iyo itiripunaaliiyo. Ni, wiipaceroni, uyo mwahooyo khawaacivacivile, Kontha nhooleli o itiripunaali yo Corte Europeia aahopacera wuuluma wiira Masaahiti a Yehova anlamuliya uliva nsurukhu ikuverno yo frança impheelaaya. Woohipica, hi nahokoha co: “Nyuuva nnaacuwela wiira ikuvernu ihocisa nsurukhu woopwahaka 119 miliões upanku?”

Ahooleli o itiripunaali yo Corte yahorusiya. Ukati ikhurupu yaavara nteko itiripunaali yo ukuvernu yaarumelenlyaaya wiira khweeliini ahowyaa, ayo yahorukunusa makhalelwaaya. Ayo yahaapwapwela ni yaahomaliha nlattuuyo iwoora yeeyo. Yooyo ukatyuuyo, mi kahoona wiira Yehova ahokavihera nimananna nahoopuweleehu. Hi naahokhuma unlattuninwo natthapaka ni wanitteelaka nrima ni mpaka wannirikela ukupali itthu yiirannyeele.

Nihuku 30 mweeri wo junho mwaakha 2011, itiripunaali ineehaniya Corte Europeia dos Direitos Humanos yaaholakela itthu yanaakiha. Itthu yaalakenlyaaya yaanoonihera wiira nsurukhu waacisilyaaya akuvernu yaanowiira winnya ni yahaakhanyereriha uturusa. Ni yahaana wuncerera! Ila itthu yiirannyeeleela inaakhikicera uswali weekhweeli u França mpaka mahukwaala. Nne nikoho nahaalakenleehu upankanne naari khampa nluku naapwesile muru wa Koliyasi. Nne nikohonne naahorukunusa nlattuuyo. Kontha isiyani naakhitinriihu isariya? Kontha, khampa Davidi amwiirenlyaawe Koliyasi, “ikhottweeyo ikhanle ya Yehova.”—1 Sam. 17:45-47.

Iyo khinakhala ikwaha imoca paahi navahiyaka isariya mmatiripunaali. Mahukwaala, hataa nalupatthiyaka naanasiyaasa ni naanattiini, itiripunaali co ilapo cookhalaka 70 ni itiripunaali cuulupale co ntuniyani motheene ciholakela waavaha isariya Masaahiti a Yehova ikwaha 1.225. Nnyo ikwaha nivahiyeehu isariyannyo cihokhikicera miteko cihu, khampa utthuniheriya nlaponi mmo ukhala ittiini yo Masaahiti a Yehova, uvara nteko woolalyeera, uhikelakeliha isiyaasa ni ukhotta uheleliya iphome.

Masi manannani kiwilyaaka kikhalaka we Europa kikaviheraka uwacera nlattu utiripunaali ni mi kaakavihera nipuro ninhooleliya miteko co Masaahiti a Yehova u Nova York, Estados Unidos?

MI KUNUWIHIYE NAASITHUMWANAKA YEEKURUMICA UVARA NTEKO WEEMISIYONARIYU

Apaapa George ni amaama Lucille asomile iturma 12 u Gileade ni yaakavihera u Etiopia, ukati uyariyaaka mwaakha wo 1956. Asithumwanaka akivahile ncina na Philip nlattu wa Filipi, namalalyeera, o iseekulu yoopacera. (Mite. 21:8) Mwaakha nkhwaawyooyo, akuvernu yaahokhottiiha nteko wo Masaahiti a Yehova. Waanookhalaru wiira kaari mwanhima, mi kinawuupuwela sana-saana woona amucyaaka yavaraka miteko co mminepani wowiipithya. Para mwanhima, itthu yiirannyeele yaari yootteeliha nrima cinene. Wooriipiha nrima, ahooleli okuvernu yahaana yanoomolaka iyo ilapweeyo mwaakha wo 1960.

Ikaaro yavirika nipuro nomaaci menci.

Nathan H. Knorr (moono wonthiyana) naathotolaka amuciihu u Addis-Ababa, u Etiopia mwaakha wo 1959

Ukati waathamenleehu u Wichita, u Kansas, we Estados Unidos, asithumwanaka yaahotthukanana itthu yofayita cinene: wiikurumica uvara nteko weemisiyonaariyu. Ayo yahaana asaana araru: miiva, anuunwaaka oopacera uyariya, Judy, ni mwanhimaaka Leslie. Hiiva ooraaru cihu niyareliye u Etiopia. Asithumwanihu yaneettela ikhweeli ni yahoniitthuciha unfenta Yehova ni unswalela ninrimeehu wotheene. Mi kipattisiye kinarina myaakha 13. Uvira waya myaakha 3, asithumwanaka yaahothamela Arequipa, u Peru, nipuro naapheeliya cinene anamalalyeera wiira yakavihere.

Mwaakha wo 1974, kinarina myaakha 18, Ipeteli yo Peru yaahokiruma uvara nteko weepiyoneeru o wiivaherera nkhayi nimayamunna 4. Hi naahorwaa ulalyeera mapuro wahaari uhinapaca ulalyeeriya iriyari myaako. Nwo wanhela nhina ulalyeera micoko cuulumiya iluuka quéchua ni aimará. Hi naarwaaka nkaaroni yaakhala khampa ikaaxa cuulupale. Mi kinawuupuwela cinene uvarela nteko Ibiibiliya para woonihera wiira Yehova woohipica naahala umaliha uhuva, iretta ni ukhwa. (Apoka. 21:3, 4) Atthu enci ahokhala Masaahiti a Yehova.

Ikaaro yavirika nipuro nomaaci menci.

“Ikaaro,” mwaakha 1974

UVARA NTEKO NIPURO NINHOOLELIYA MITEKO CO MASAAHITI A YEHOVA NTUNINYANI

Mwaakha wo 1977, amunna amoca yaapanka mphantte Mphwinko wo Mahumu Unhoolela wo Masaahiti a Yehova yeehaniya Albert Schoroeder ukati waawilyaaya uthotola u Peru, yaahokikurumica wantikhela ipetisau Ipeteli inhooleliya miteko co Masaahiti a Yehova. Ni iyo phiitthu yaapankilyaaka. Uvira waya ukati vakaani, nihuku 17 mweeri wo junho mwaakha wo 1977, mi kaahopacera uvara nteko Ipeteli yo Brooklyn. Mi kihovara nteko Wuukwecakwecani ni Ulokihaca citthu woophiyaaka myaakha 4.

Nihuku naathelaneehu mwaakha wo 1979

Mweeri wo junho mwaakha wo 1978, mi kahaacuwela anuunu Elizabeth Avallone ukonkereesuni yuulupale yaapankiye u Nova Orleans, u Louisiana. Ayo yuunuwihiye naasithumwanaya yanfenta Yehova ninrimaaya wotheene khampa miiva. Anuunu Elizabeth yaahovara nteko weepiyoneeru owiicaaverya woophiyaaka myaakha 4 ni yampheela cinene unvarela nteko Yehova ukati wotheene. Hi khanaahiyerenre ucuwelana ni, nuuwakatyaaya, nahopacera ucivelana. Vano, hi nithelanne nihuku 20 mweeri wo Outubro, mwaakha wo 1979 ni naahopacera uvara nteko u Peteli.

Mayamunna ni mayanuunu o nloko nihu noopacera uneehaniya Espanhola Brooklyn, yahonaakhelela ninrimaaya wotheene. Nihoviriha myaakha cinci nakavihera maloko mararu, ciicammo mayamunna, akhanle oofenta cinene, yahonaakhelela saana ni yannikavihera ni ntekweehu wo Peteli. Hi ninaasukhuru cinene ukaviheriya wihu nimayamunna ni ciicammo ninawaasukhuru asipatthaniihu ni amuciihu anikavihenre waawacera asithumwanihu o wooluvala.

Amunna Philip nkhayi ni mapetelita makhwaawe anari umikutthaanoni co wanlokoni.

Mapetelita o nloko no Espanhola Brooklyn mwaakha wo 1986

UKAVIHERA IKHURUPU YO MAYAMUNNA ANWACERA MYAHA CO UTIRIPUNAALI

Nimananna khahaawehereraaka, mweeri wo junho, mwaakha 1982, mi kaahothanliya wiira kikavihere Ikhurupu yo Mayamunna Anwacera Myaha co Utiripunaali. Uvira waya myaakha 3, mayamunna o Peteli yahokikoha wakhala wiira kampheela urwaa usoma wuuniversidade wiira, kamalihaka usoma, kikhale advogado ni kikavihere wuulumacera milattu co mayamunna mmatiripunaali. Kasomakoono, mi kahoonanela wiira ihakhi atthu o Estados Unidos ni atthu olapo cikhwaawe caavahiyaaya waari nlattu wo Masaahiti a Yehova woovahiya isariya nhina milattu caakhalanaaya mmatiripunaali. Nnyo citthunnyo phaatepa cinene usomiya ucikolani waaryaaka.

Mwaakha wo 1986 kinarina myaakha 30, mi kaahothanliya wiira kikhale nhooleli o Ikhurupu yo Mayamunna Anwacera Myaha co Utiripunaali. Iyo yaari iparakha yuulupale, kontha, hataa ukhalaka wiira kaakhanle phiyaaru ativokaatu, unawoonannyaa wiira mayamunna o Peteli yankikhuluvela. Masi ciicammo kahoona wiira kahaana nrintti muulupale ukhalaka wiira waari nteko woorika cinene ni citthu cinci akaacuwela.

Mi kikhanle advogado mwaakha wo 1988. Masi itthu yaatepa ukoopiha ukhalaka wiira universidade kaasomaka akaacuwelela mananna caarukunusilyaaya ukumyaaka ni upatthannyaaka ni Yehova. Usoma icikola cuulupale pooti umwiiriha ntthu wiittottopa ni wiicoona ukhalana ifayita waavikana atthu akhwaawe nlattu woosoma icikola cuulupale. Amwaaraka Elizabeth phikikavihenre muukumini waka. Ayo phikikavihenre uturuwela upanka citthu caapankaaka kihinaaya urwaa universidade, wiira kilipihace upatthannyaaka ni Yehova. Kaahoviriha ukati mwinci, masi mi kaahokhitiri vakani-vakaani urehererya makhalelwaaka nhina mminepani. Phimaana, kuupuwelaka itthu ikiirannyenle pooti waneeraaka wiira ucuwelaca cinene nlattu woosoma icikola cuulupale khinakhala itthu yofayita cinene. Itthu imwiiriha ntthu ukhalana ukumi womaana ukhanle ulipihaca upatthannyaawe ni Yehova ni ukhalana nifento ni mayamunna.

UVARELA NTEKO NLAMUULO WIIRA NILALYEERE

Umaliha waka usoma universidade, mi kaaheekurumica ukavihera uwacera milattu co Peteli ni waakiha miteko co Umwene wa Nluku. Nteko kaavaraaka wankitteeliha nrima cinene, masi ukati nkhwaawe wankirikelaka, kontha khayaapica ukhumelela marukunuso mumphwinkoni mmo. Khalayi, hi naaholamalela ulepela ncanko para ilivuru cihu. Mwaakha wo 1990, mayamunna o Peteli yahaalepela malakihero Ikhurupu yo Mayamunna Anwacera Myaha co Utiripunaali nhina isiyani yaahalaaya upanka wiira ahiye ulepela ncanko. Masi, nuuwakatyaaya, Masaahiti a Yehova yahopacera uvaha ilivurunnyo woohilepela ncanko. Ayo marukunuswaayo yaahowuukula miteko caavariya u Peteli ni mmalokoni, mpaka mahukwehwaala inaakhikicera miteko cihu wiira nihilivihiye nsokho. Atthu akhwaawe yuupuwela wiira ayo marukunuso apankiyaayo yanhala uwuukula citthu caarineehu ni uhirwaa uhoolo nteko woolalyeera. Masi iyo khinakhala phiitthu yiirannyeele. Ukhuma mwaakha wo 1990, atthu anonswalela Yehova ahenciva. Ni mahukwaala, atthu pooti ukhalana iyoolya yomminepani woohiliva itthu. Vano, mi kiheetthuca wiira marukunuso ankhumelela mumphwinkoni anaakhumela saana nlattu wookaviheriya ni Yehova ni malakihero anvahaaya ipottha yookhuluvelya.—Nkw. 15:2; Mat. 24:45.

Hi ninaakhalana isariya utiripunaali kahi nlattu wookhalana maativokado omaana. Masi itthu nwiiriha ahooleli unikavihera akhanle meettelo omaana Masaahiti a Yehova anooniheraaya. Mi kihoona iyo niitthu yiirannyeele mwaakha wo 1998, ukati mayamunna mararu o Mphwinko wo Mahumu Unhoolela nkhayi naasaaraya waawilyaaya woona ikonkereesu yuulupale yaapankiye u Cuba. Ayo yahoonihera unamaana ni waahisima atthu otheene. Ntakihero naya ayo mayamunnaayo phaatepile ukhalana ifayita uvikana mithukumano naapankeehu naahooleli okuvernu para naakupalihe wiira hiiva khanimpankela mphantte isiyaasa.

Masi wakhalaka wiira milattunnyo khacinuulumiya saana, ninlamuliya “waakiha ni uvarela nteko nuulumo wiira nilalyeere” mmatiripunaali. (Afili. 1:7) Wootakihera, ahooleli okuvernu o Europa ni o Coreia do Sul khayaacuwela ihakhi cihu nhina ukhitta itoropa. Nlattu wo iyo, mayamunna oophiyaka 18.000 o Europa ni woopwahaka 19.000 o Coreia do Sul yaahotthukeliya nlattu woohitthuna urwaa ukhitta itoropa.

Nihuku 7 mweeri wo Julho mwaakha wo 2011, Itiripunaali yuulupale yo Europa yaaholakela itthu yuulupale yiirannyeele nlattu wo Bayatyan vs. Armenia. Ayo yaaholakela wiira ilapo cotheene co Europa cahaana waahiya atthu uvara miteko cikhwaawe, uhiya urwa ukhitta itoropa. Itthu khampa iyo yaaholakeliya ciicammo utiripunaali ineehaniya Tribunal Constitucional da Coreia do Sul, nihuku 28 mweeri wo Junho, mwaakha wo 2018. Masi nnyo citthunnyo khacaahala wiirannyaa unari wiira mayamunna amirawo yaatthukiye yahohiya umwiiwelela Yehova.

Ikhurupu yo Mayamunna Anwacera Myaha co Utiripunaali, ukhuma mapuro anhooleliya miteko co Masaahiti a Yehova ni mpaka Ipeteli cotheene co ntuniyani, cinaavara nteko cinene ni woohemelela wiira caakihere ihakhi cirineehu co nswalela Yehova ni ulalyeera Umwene wa Nluku. Ikhanle iparakha yuulupale waakavihera mayamunna ni mayanuunu anaanana ulupatthiya niikuvernu. Hataa ukhalaka wiira hiiva khaninkhitiri utthema, hiiva ninawoonihera usaahiti womaana uhoolo wo makovernatoore, wo mamwene ni waatthuni. (Mat. 10:18) Masuwiisi, ahooleli okuvernu ni apoovu otheene anawoona iveerusu cinantikheehu nwarakhaninnyo ni anawiiwa cinsomeehu umilattuninnyo. Atthu enci ooreera nrima aheetthuca phaapani akhanle Masaahiti a Yehova ni citthu cinkupalyaaya cinkhuma vayi. Akhwaawe mpaka ahokhala mayamunneehu.

KOOSUKHURU, YEHOVA!

Myaakha 40 civinre, mi kahaana iparakha coowacera milattu cinci co Peteli ntuniyani motheene ni urwaa itiripunaali cinci cofayita ni wuulumana atthu enci oocuwelaciya cinene. Mi kinawaafenta ni kinawaasukhuru cinene mayamunna anvara nteko nkhayi ni miiva khampa Ikhurupu yo Mayamunna Anwacera Myaha co Utiripunaali mapuro anhooleliya miteko co Masaahiti a Yehova ni ciicammo mayamunna anwacera myaha co utiripunaali ntuniyani motheene. Mi kinawiicoona ukhala ntthu ni kihocaalihiya niiparakha cinci muukumini waka motheene.

Amunna Philip ni Elizabeth Brumley.

Amwaaraka Elizabeth ahokhala mpwanaaka ookhuluvelyaa ni onifento nhina myaakha 45, ukati womaana ni ukati womasakha. Mi kinawaasukhurweela cinene kontha aheekurumica uvara nteko mwinci hataa yawerennyaka ni yahikhalanaka ikuru khampa khalayi.

Muukumini wihu motheene, hi niheetthuca wiira ikuru ni utthema khunkhitiryaa nlattu wookhalana ucuwelaca. Masi, khampa Davidi enryaawe, “Yehova khanle ikuru caapoovwaawe.” (Isaa. 28:8) Khweeliini, “ikhottweeyo ikhanle ya Yehova.”

    Makhuwa-Meetto (2014-2025)
    Ukhuma
    Ukela
    • Imakhuwa Imeetto
    • Unveleelihera Ntthu
    • Cimpheelaa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mananna Oovarela Nteko
    • Isiyaasa Yosiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ukela
    Unveleelihera Ntthu